Transcript zespó* pieczenia jamy ustnej

ZESPÓŁ PIECZENIA JAMY USTNEJ
BMS burning mouth syndrome
„nieprzemijające wrażenie
pieczenia, palenia
lub podobny ból jamy ustnej
u pacjentów z niezmienioną klinicznie
błoną śluzową „
1994
International Associacion for the study of Pain
Odrębna jednostka nozologiczna:
ZESPÓŁ PIECZENIA JAMY USTNEJ
stomatodynia
glossodynia
glossalgia
glossopyrosis
orodynia
oral dysaesthesia
zespół piekących ust
w 80-85% dotyczy kobiet
pomiędzy 50 a 70 rokiem
życia,
kłucie
palenie
pieczenie
drętwienie
mrowienie
uczucie poparzenia
o b r z ę ku b ł o n y ś l u z o w e j
w s p ó ł w y s t ę p u j e:
wrażenie suchości,
nadwrażliwość na pokarmy słone, kwaśne, gorzkie,
utrzymujący się gorzki lub metaliczny posmak.
PACJENCI OPISUJĄ BÓL JAKO:




męczący,
przeszkadzający,
utrudniający normalne funkcjonowanie;
jego nasilenie jest porównywalne do silnego bólu zęba,
ale jego jakość jest inna
najczęściej ból określany jest jako umiarkowany
W 10 centymetrowej skali wzrokowo-analogowej (VAS)
nasilenie bólu oceniano średnio na 5 do 8 cm
(gdzie O oznacza brak bólu, a wartość 10 to maksymalne nasilenie bólu).
DOLEGLIWOŚCI DOTYCZĄ NAJCZĘŚCIEJ:



języka (koniuszek i 2/3 przednie),
błony śluzowej podniebienia twardego, warg,
błony śluzowej bezzębnego wyrostka zębodołowego i dziąsła,

błony śluzowej policzków, gardła, dna jamy ustnej.
Najczęściej
objawy występują jednocześnie w kilku miejscach
i prawie zawsze obustronnie.
U NIEKTÓRYCH PACJENTÓW
WSPÓŁWYSTĘPUJĄ BÓLE INNYCH OKOLIC:
głowy,
stawów skroniowo-żuchwowych,
mięśni twarzy, szyi, barków.
WSPÓŁISTNIENJĄ:
zmęczenie
obniżenie
nastroju,
zaburzenia snu,
spadek libido
Nie stwierdzono zależności pomiędzy usytuowaniem bólu,
a przebiegiem choroby i odpowiedzią na leczenie.
 dolegliwości
mogą utrzymywać się
od kilku miesięcy do kilkunastu lat
 niektórzy
pacjenci łączą wystąpienie bólu
z zabiegami stomatologicznymi
lub innymi chorobami
 początek
choroby jest zwykle spontaniczny, bez udziału
zauważalnego czynnika wyzwalającego
OBJAWY




Początek spontaniczny, choć często kojarzy się z wykonanym wcześniej
zabiegiem stomatologicznym, niezależnie od sposobu postępowania
lekarskiego
Najczęściej skargi dotyczą bólu języka (koniuszka, brzegów, brodawek
liściastych)
Rzadziej: podniebienie twarde, wargi, dziąsła
Najrzadziej: gardło, policzki, dno jamy ustnej
Dodatkowo:
obrzęk języka i/lub warg, suchość, obecność ciała obcego (subiektywne),
Nadwrażliwość na pokarmy słone, kwaśne, gorzkie, tytoń, alkohol,
Metaliczny posmak

TYPY BMS WG LAMEY I LEWIS:
TYP I - 35%
bez objawów przy obudzeniu,
dolegliwości nasilają się w miarę upływu dnia, z
wieczorną ich maksymalizacją
TYP 2 - 55%
pieczenie obecne przy obudzeniu
utrzymuje się przez cały dzień na stałym poziomie
TYP 3 - 10%
dolegliwości pojawiają się okresowo,
zwykle o nietypowym umiejscowieniu



w typie 1 i 2 objawy występują codziennie, bez remisji
istnieje ścisła korelacja między najczęściej występującym
BMS typu 2, a czynnikami psychogennymi
u pacjentów z BMS typu 3 istnieje duże prawdopodobieństwo
wpływu czynnika alergicznego na wystąpienie choroby,
a typ 1 łączy się z czynnikami ogólnoustrojowymi
jak niedobory żywieniowe, cukrzyca
PRZYCZYNY
Miejscowe
 Ogólnoustrojowe
 Psychogenne
 Neuropatia

MIEJSCOWE







Prądy elektrogalwaniczne
Niewłaściwe uzupełnienia protetyczne: drażnienie
mechaniczne, toksyczne, alergia kontaktowa, zespół Costena –
obniżenie zwarcia
Zła higiena
Parafunkcje (ssanie, przygryzanie wargi, języka)
Palenie tytoniu
Alkohol
Obecność guzów,m.in. gardła i języka umiejscowionych wzdłuż
przebiegu nerwów
DOMNIEMANE CZYNNIKI ETIOLOGICZNE
MIEJSCOWE:
alergeny kontaktowe,
 alergeny pokarmowe,
 urazy,
 źle użytkowane, niedopasowane protezy,
 infekcje (Candida albicans),

parafunkcje
(zgrzytanie zębami, ssanie języka, warg, przygryzanie języka),
 zaburzenia wydzielania i jakości śliny,
 zła higiena jamy ustnej,
 prądy elektrogalwaniczne

OGÓLNOUSTROJOWE










Niedobory witamin z grupy B (niedostateczna podaż, zaburzenia
wchłaniania)
Zaburzenia hematologiczne
Cukrzyca
Zespół Sjögrena, choroba Mikulicza
Zespół Plummera – Vinsona
Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze (jajniki, tarczyca)
Alergia na środki pokarmowe i leki
Zatrucia związkami arsenu i bizmutu
Ch. przewodu pokarmowego, np.: kamica pęcherzyka żółciowego, choroba
wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroba refluksowa
Zmiany zanikowe, zwyrodnieniowe i naczyniowe błony śluzowej jamy ustnej
DOMNIEMANE CZYNNIKI ETIOLOGICZNE
OGÓLNOUSTROJOWE:
menopauza,
starzenie organizmu
niedobory - witamin (B1, B2, B6, B12, PP),
żelaza,
kwasu foliowego,
cukrzyca,
choroba refluksowa,
DOMNIEMANE CZYNNIKI ETIOLOGICZNE
OGÓLNOUSTROJOWE:
PSYCHOGENNE:
najczęściej współistniejące zaburzenia depresyjne i lękowe
(szczególnie uogólnione)
rzadziej - zaburzenia hipochondryczne
NEUROPATIA:
mikrouszkodzenie nerwów obwodowych na skutek urazu,
niedotlenienia lub infekcji
PSYCHOGENNE

Stany depresyjne: - w 60% bolesne przeżycie lub wydarzenie, depresja
inwolucyjna u kobiet w okresie menopauzy;
Objawy nastroju depresyjnego:
Smutek, załamanie, spowolnienie psychomotoryczne, utrata mimiki, zaburzenia
koncentracji i pamięci, osłabienie fizyczne, aż do zaniku funkcji
podtrzymujących rytm biologiczny oraz wykształcenie patologicznych
rytmów dobowych
Stany predysponujące do wystąpienia depresji:
Płaczliwe, chwiejne emocjonalnie zachowanie, niepokojący nadmierny lęk

PSYCHOGENNE

Zaburzenia neurotyczne: głębokie zaburzenia psychopatologiczne
występujące od dawna – 15 – 20% lękowi hipochondrycy
i histerycy z nasiloną kancerofobią; chorzy ze zmianami inwolucyjnymi
przysadki mózgowej

Chroniczne psychozy – 3 – 5% wszystkich chorych;
są to ciężkie przypadki psychozy maniakalno – depresyjnej,
zespołu hipochondrycznego, schizofrenii
NEUROPATIA



Mikrouszkodzenia na skutek:
urazu,
niedotlenienia,
infekcji nerwów obwodowych przewodzących impulsy z jamy ustnej
RÓŻNICOWANIE
 grzybica jamy ustnej
 niedokrwistość
 cukrzyca
W WYWIADZIE ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA:

Środowisko społeczno – zawodowe:
narażenie na substancje toksyczne, stres

Wywiad rodzinny:
utrata bliskiej osoby, zwłaszcza z powodu nowotworu
w obrębie jamy ustnej, gardła

Wywiad internistyczny: choroby ogólne, leki

Wywiad ginekologiczny: radykalne zabiegi
PACJENTOM NALEŻY ZADAĆ TRZY PYTANIA,
A ODPOWIEDZI W SKALI 0 - 10:

Jak silne jest pieczenie?
0 – brak bólu 10 – maksymalne nasilenie bólu

Czy uważasz, że pieczenie w jamie ustnej jest spowodowane
występowaniem nowotworu w jamie ustnej?
0 – brak lęku przed nowotworem 10 – ogromna obawa

Sytuacja rodzinna, przyjaciele, finanse?
0 – sprawy nie mogłyby układać się lepiej
10 - sprawy nie mogłyby układać się gorzej
NIEZMIERNIE ISTOTNE CECHY:
Brak bólów nocnych
 Dolegliwości zmniejszają się podczas posiłków

Dodatkowo mogą towarzyszyć:
Bóle głowy, odontalgie, swędzenie skóry twarzy, zaburzenia snu,
drażliwość, uczucie zmęczenia, spadek libido.
OBRAZ KLINICZNY:
TRZY GRUPY PACJENTÓW

Grupa I – klinicznie bez zmian;
pacjentów niepokoją fizjologiczne brodawki okolone,
liściaste, grzybowate, ujścia gruczołów dodatkowych

Grupa II – uraz mechaniczny;
linea alba, odciski zębów na brzegach języka

Grupa III – obfite złogi nazębne, periodontopatie,
nieprawidłowo wykonane uzupełnienia protetyczne,
wypełnienia, obecność różnych metali w jamie ustnej, język
geograficzny, pobruzdowany
BADANIA DODATKOWE











Morfologia, rozmaz,
Stężenie: glukozy, witaminy PP, B12, kwasu foliowego, żelaza, arsenu,
bizmutu
Badanie mykologiczne – Candida albicans
Bakteriologiczne – Neisseria species, Helicobacter pylori
Sialometryczne – ilościowe i jakościowe
Mikroprądy - 1μA może dawać nieprzyjemne odczucia
Cytologiczne –
Hormonalne – płciowe, tarczycy
Fluorescencja języka – różnicowanie tła niedoborowego i nerwowego
pH przełyku, gastroskopia
alergologiczne
OBIEKTYWIZACJA SYNDROMU

Określenie progu wrażliwości za pomocą bodźców elektrycznych – pacjenci z
BMS wykazują znacznie obniżony próg: niewielkie impulsy są odczuwane
jako ból

Badanie stereognotyczne wg Wrighta: rozpoznawanie kształtów przedmiotów
wkładanych przez lekarza do ust pacjenta; chorzy często nie rozpoznają lub
dają odpowiedź po dłuższym czasie
NIE ZALECA SIĘ
WYKONYWANIA BADAŃ BIOPSYJNYCH,
GDYŻ PO TAKIM ZABIEGU
OBJAWY BÓLOWE MOGĄ SIĘ NASILIĆ
LECZENIE

Sanacja jamy ustnej

Płukanki ziołowe powlekające i nawilżające (siemię lniane, kwiat malwy,
prawoślazu), pędzlowanie środkami znieczulającymi

Psychoterapia

Podanie ogólne środków uspokajających / antydepresyjnych (doksepina,
klonazepam)

Podanie ogólne kwasu alfa-lipoidowego

Informacja o pokarmach nasilających: napoje cytrusowe, ostre przyprawy,
wino musujące

Badania dodatkowe – leczenie grzybicy, chorób ogólnych
LECZENIE PO WYELIMINOWANIU CZYNNIKÓW
DRAŻNIĄCYCH




Witaminoterapia
Terapia przeciwlękowa i konsultacja psychiatryczna
Leki osłaniające błonę śluzową
Laseroterapia biostymulacyjna helowo – neonowa:
Światło ciągłe 3 min, pulsacyjne 1 min
WITAMINOTERAPIA
Witamina B1
 Witamina B6
 Witamina PP
 Witamina B12
 Kwas foliowy,
 Żelazo, cynk, magnez

dr n. med. Bożena Kędra
ZESPÓŁ PIEKĄCYCH
UST