zespó* pieczenia jamy ustnej
Download
Report
Transcript zespó* pieczenia jamy ustnej
ZESPÓŁ PIECZENIA JAMY USTNEJ
BMS burning mouth syndrome
„nieprzemijające wrażenie
pieczenia, palenia
lub podobny ból jamy ustnej
u pacjentów z niezmienioną klinicznie
błoną śluzową „
1994
International Associacion for the study of Pain
Odrębna jednostka nozologiczna:
ZESPÓŁ PIECZENIA JAMY USTNEJ
stomatodynia
glossodynia
glossalgia
glossopyrosis
orodynia
oral dysaesthesia
zespół piekących ust
w 80-85% dotyczy kobiet
pomiędzy 50 a 70 rokiem
życia,
kłucie
palenie
pieczenie
drętwienie
mrowienie
uczucie poparzenia
o b r z ę ku b ł o n y ś l u z o w e j
w s p ó ł w y s t ę p u j e:
wrażenie suchości,
nadwrażliwość na pokarmy słone, kwaśne, gorzkie,
utrzymujący się gorzki lub metaliczny posmak.
PACJENCI OPISUJĄ BÓL JAKO:
męczący,
przeszkadzający,
utrudniający normalne funkcjonowanie;
jego nasilenie jest porównywalne do silnego bólu zęba,
ale jego jakość jest inna
najczęściej ból określany jest jako umiarkowany
W 10 centymetrowej skali wzrokowo-analogowej (VAS)
nasilenie bólu oceniano średnio na 5 do 8 cm
(gdzie O oznacza brak bólu, a wartość 10 to maksymalne nasilenie bólu).
DOLEGLIWOŚCI DOTYCZĄ NAJCZĘŚCIEJ:
języka (koniuszek i 2/3 przednie),
błony śluzowej podniebienia twardego, warg,
błony śluzowej bezzębnego wyrostka zębodołowego i dziąsła,
błony śluzowej policzków, gardła, dna jamy ustnej.
Najczęściej
objawy występują jednocześnie w kilku miejscach
i prawie zawsze obustronnie.
U NIEKTÓRYCH PACJENTÓW
WSPÓŁWYSTĘPUJĄ BÓLE INNYCH OKOLIC:
głowy,
stawów skroniowo-żuchwowych,
mięśni twarzy, szyi, barków.
WSPÓŁISTNIENJĄ:
zmęczenie
obniżenie
nastroju,
zaburzenia snu,
spadek libido
Nie stwierdzono zależności pomiędzy usytuowaniem bólu,
a przebiegiem choroby i odpowiedzią na leczenie.
dolegliwości
mogą utrzymywać się
od kilku miesięcy do kilkunastu lat
niektórzy
pacjenci łączą wystąpienie bólu
z zabiegami stomatologicznymi
lub innymi chorobami
początek
choroby jest zwykle spontaniczny, bez udziału
zauważalnego czynnika wyzwalającego
OBJAWY
Początek spontaniczny, choć często kojarzy się z wykonanym wcześniej
zabiegiem stomatologicznym, niezależnie od sposobu postępowania
lekarskiego
Najczęściej skargi dotyczą bólu języka (koniuszka, brzegów, brodawek
liściastych)
Rzadziej: podniebienie twarde, wargi, dziąsła
Najrzadziej: gardło, policzki, dno jamy ustnej
Dodatkowo:
obrzęk języka i/lub warg, suchość, obecność ciała obcego (subiektywne),
Nadwrażliwość na pokarmy słone, kwaśne, gorzkie, tytoń, alkohol,
Metaliczny posmak
TYPY BMS WG LAMEY I LEWIS:
TYP I - 35%
bez objawów przy obudzeniu,
dolegliwości nasilają się w miarę upływu dnia, z
wieczorną ich maksymalizacją
TYP 2 - 55%
pieczenie obecne przy obudzeniu
utrzymuje się przez cały dzień na stałym poziomie
TYP 3 - 10%
dolegliwości pojawiają się okresowo,
zwykle o nietypowym umiejscowieniu
w typie 1 i 2 objawy występują codziennie, bez remisji
istnieje ścisła korelacja między najczęściej występującym
BMS typu 2, a czynnikami psychogennymi
u pacjentów z BMS typu 3 istnieje duże prawdopodobieństwo
wpływu czynnika alergicznego na wystąpienie choroby,
a typ 1 łączy się z czynnikami ogólnoustrojowymi
jak niedobory żywieniowe, cukrzyca
PRZYCZYNY
Miejscowe
Ogólnoustrojowe
Psychogenne
Neuropatia
MIEJSCOWE
Prądy elektrogalwaniczne
Niewłaściwe uzupełnienia protetyczne: drażnienie
mechaniczne, toksyczne, alergia kontaktowa, zespół Costena –
obniżenie zwarcia
Zła higiena
Parafunkcje (ssanie, przygryzanie wargi, języka)
Palenie tytoniu
Alkohol
Obecność guzów,m.in. gardła i języka umiejscowionych wzdłuż
przebiegu nerwów
DOMNIEMANE CZYNNIKI ETIOLOGICZNE
MIEJSCOWE:
alergeny kontaktowe,
alergeny pokarmowe,
urazy,
źle użytkowane, niedopasowane protezy,
infekcje (Candida albicans),
parafunkcje
(zgrzytanie zębami, ssanie języka, warg, przygryzanie języka),
zaburzenia wydzielania i jakości śliny,
zła higiena jamy ustnej,
prądy elektrogalwaniczne
OGÓLNOUSTROJOWE
Niedobory witamin z grupy B (niedostateczna podaż, zaburzenia
wchłaniania)
Zaburzenia hematologiczne
Cukrzyca
Zespół Sjögrena, choroba Mikulicza
Zespół Plummera – Vinsona
Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze (jajniki, tarczyca)
Alergia na środki pokarmowe i leki
Zatrucia związkami arsenu i bizmutu
Ch. przewodu pokarmowego, np.: kamica pęcherzyka żółciowego, choroba
wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroba refluksowa
Zmiany zanikowe, zwyrodnieniowe i naczyniowe błony śluzowej jamy ustnej
DOMNIEMANE CZYNNIKI ETIOLOGICZNE
OGÓLNOUSTROJOWE:
menopauza,
starzenie organizmu
niedobory - witamin (B1, B2, B6, B12, PP),
żelaza,
kwasu foliowego,
cukrzyca,
choroba refluksowa,
DOMNIEMANE CZYNNIKI ETIOLOGICZNE
OGÓLNOUSTROJOWE:
PSYCHOGENNE:
najczęściej współistniejące zaburzenia depresyjne i lękowe
(szczególnie uogólnione)
rzadziej - zaburzenia hipochondryczne
NEUROPATIA:
mikrouszkodzenie nerwów obwodowych na skutek urazu,
niedotlenienia lub infekcji
PSYCHOGENNE
Stany depresyjne: - w 60% bolesne przeżycie lub wydarzenie, depresja
inwolucyjna u kobiet w okresie menopauzy;
Objawy nastroju depresyjnego:
Smutek, załamanie, spowolnienie psychomotoryczne, utrata mimiki, zaburzenia
koncentracji i pamięci, osłabienie fizyczne, aż do zaniku funkcji
podtrzymujących rytm biologiczny oraz wykształcenie patologicznych
rytmów dobowych
Stany predysponujące do wystąpienia depresji:
Płaczliwe, chwiejne emocjonalnie zachowanie, niepokojący nadmierny lęk
PSYCHOGENNE
Zaburzenia neurotyczne: głębokie zaburzenia psychopatologiczne
występujące od dawna – 15 – 20% lękowi hipochondrycy
i histerycy z nasiloną kancerofobią; chorzy ze zmianami inwolucyjnymi
przysadki mózgowej
Chroniczne psychozy – 3 – 5% wszystkich chorych;
są to ciężkie przypadki psychozy maniakalno – depresyjnej,
zespołu hipochondrycznego, schizofrenii
NEUROPATIA
Mikrouszkodzenia na skutek:
urazu,
niedotlenienia,
infekcji nerwów obwodowych przewodzących impulsy z jamy ustnej
RÓŻNICOWANIE
grzybica jamy ustnej
niedokrwistość
cukrzyca
W WYWIADZIE ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA:
Środowisko społeczno – zawodowe:
narażenie na substancje toksyczne, stres
Wywiad rodzinny:
utrata bliskiej osoby, zwłaszcza z powodu nowotworu
w obrębie jamy ustnej, gardła
Wywiad internistyczny: choroby ogólne, leki
Wywiad ginekologiczny: radykalne zabiegi
PACJENTOM NALEŻY ZADAĆ TRZY PYTANIA,
A ODPOWIEDZI W SKALI 0 - 10:
Jak silne jest pieczenie?
0 – brak bólu 10 – maksymalne nasilenie bólu
Czy uważasz, że pieczenie w jamie ustnej jest spowodowane
występowaniem nowotworu w jamie ustnej?
0 – brak lęku przed nowotworem 10 – ogromna obawa
Sytuacja rodzinna, przyjaciele, finanse?
0 – sprawy nie mogłyby układać się lepiej
10 - sprawy nie mogłyby układać się gorzej
NIEZMIERNIE ISTOTNE CECHY:
Brak bólów nocnych
Dolegliwości zmniejszają się podczas posiłków
Dodatkowo mogą towarzyszyć:
Bóle głowy, odontalgie, swędzenie skóry twarzy, zaburzenia snu,
drażliwość, uczucie zmęczenia, spadek libido.
OBRAZ KLINICZNY:
TRZY GRUPY PACJENTÓW
Grupa I – klinicznie bez zmian;
pacjentów niepokoją fizjologiczne brodawki okolone,
liściaste, grzybowate, ujścia gruczołów dodatkowych
Grupa II – uraz mechaniczny;
linea alba, odciski zębów na brzegach języka
Grupa III – obfite złogi nazębne, periodontopatie,
nieprawidłowo wykonane uzupełnienia protetyczne,
wypełnienia, obecność różnych metali w jamie ustnej, język
geograficzny, pobruzdowany
BADANIA DODATKOWE
Morfologia, rozmaz,
Stężenie: glukozy, witaminy PP, B12, kwasu foliowego, żelaza, arsenu,
bizmutu
Badanie mykologiczne – Candida albicans
Bakteriologiczne – Neisseria species, Helicobacter pylori
Sialometryczne – ilościowe i jakościowe
Mikroprądy - 1μA może dawać nieprzyjemne odczucia
Cytologiczne –
Hormonalne – płciowe, tarczycy
Fluorescencja języka – różnicowanie tła niedoborowego i nerwowego
pH przełyku, gastroskopia
alergologiczne
OBIEKTYWIZACJA SYNDROMU
Określenie progu wrażliwości za pomocą bodźców elektrycznych – pacjenci z
BMS wykazują znacznie obniżony próg: niewielkie impulsy są odczuwane
jako ból
Badanie stereognotyczne wg Wrighta: rozpoznawanie kształtów przedmiotów
wkładanych przez lekarza do ust pacjenta; chorzy często nie rozpoznają lub
dają odpowiedź po dłuższym czasie
NIE ZALECA SIĘ
WYKONYWANIA BADAŃ BIOPSYJNYCH,
GDYŻ PO TAKIM ZABIEGU
OBJAWY BÓLOWE MOGĄ SIĘ NASILIĆ
LECZENIE
Sanacja jamy ustnej
Płukanki ziołowe powlekające i nawilżające (siemię lniane, kwiat malwy,
prawoślazu), pędzlowanie środkami znieczulającymi
Psychoterapia
Podanie ogólne środków uspokajających / antydepresyjnych (doksepina,
klonazepam)
Podanie ogólne kwasu alfa-lipoidowego
Informacja o pokarmach nasilających: napoje cytrusowe, ostre przyprawy,
wino musujące
Badania dodatkowe – leczenie grzybicy, chorób ogólnych
LECZENIE PO WYELIMINOWANIU CZYNNIKÓW
DRAŻNIĄCYCH
Witaminoterapia
Terapia przeciwlękowa i konsultacja psychiatryczna
Leki osłaniające błonę śluzową
Laseroterapia biostymulacyjna helowo – neonowa:
Światło ciągłe 3 min, pulsacyjne 1 min
WITAMINOTERAPIA
Witamina B1
Witamina B6
Witamina PP
Witamina B12
Kwas foliowy,
Żelazo, cynk, magnez
dr n. med. Bożena Kędra
ZESPÓŁ PIEKĄCYCH
UST