Seminarium II - Dental Movies
Download
Report
Transcript Seminarium II - Dental Movies
Seminarium II
V rok stomatologii
Choroby zakaźne błony śluzowej jamy
ustnej
Zakażenia bakteryjne
Zakażenia grzybicze
Plan seminarium
Zachorowanie pierwotne nie zależy od odporności organizmu
Dochodzi do zakażenia drogą kropelkową lub przez kontakt
Okres wylęgania (różny, z reguły dłuższy dla RNA wirusów)
Nagłe objawy początkowe
Wspólną cechą większości chorób wirusowych jest występowanie
pęcherzyków jako wykwitów pierwotnych
Wyjątki: mięczak zakaźny (guzki), brodawczak (grudki, guzki)
różyczka (plamy) i odra (grudki).
Zakażenie ogólnoustrojowe – podwyższona T, zmęczenie, bóle
głowy, mogą być bóle mięśniowe, powiększone węzły chłonne
Wcześniejsze zachorowanie – łagodniejsze objawy
Leczenie z reguły objawowe
Cechy zakażeń wirusowych
-
-
DNA
Parvowirusy
Papovawirusy
(papillomawirusy)
Adenowirusy
Herpeswirusy
Herpetowirusy
Pokswirusy
WIRUSY
-
RNA
Pikornawirusy
Reowirusy
Togawirusy
Ortomyksowirusy
Paramyksowirusy
Rabdowirusy
Buniawirusy
Arenawirusy
Coronawirusy
Retrowirusy
Wirusy DNA
Wśród wirusów wywołujących zmiany w
jamie ustnej wirus herpes simplex
odgrywa szczególną rolę gdyż zakażenie
tym wirusem jest jedną z
najpowszechniejszych infekcji
występujących wśród populacji ludzkiej.
Podstawowe cechy:
- Neurowirulencja
- Latencja
- Reaktywacja
Herpeswirusy
Infekcja następuje we wczesnym
dzieciństwie
Zakażenie drogą kropelkową i przez
kontakt
Wirus latentny, reaktywowany w trakcie
epizodów immunosupresji
W stanach ciężkiej immunosupresji (HIV,
GvH, NA) cięższy przebieg
Herpesvirus – najczęstsze
cechy wspólne
• Czynnik etiologiczny: HSV 1 lub HSV 2,
powstaje w wyniku pierwotnej infekcji
wirusowej. Kolokwialny podział zasięgu
zakażeń to „nad pasem” (HSV-1) i „pod
pasem” (HSV-2)
• Najczęściej występuje we wczesnym
dzieciństwie 1-6 rok życia (HSV-1),
nastolatki (HSV-2)
Zapalenie opryszczkowe jamy
ustnej
Bardzo częste
W okresie 1-4 roku życia
Przypisywane i mylone z ząbkowaniem
Zakażenie bezobjawowe
• Objawy ogólne – nagły początek, wysoka
temperatura, złe samopoczucie, bóle
mięśniowe, bolesne powiększenie węzłów
chłonnych
• Do tygodnia powstają objawy miejscowe
w jamie ustnej – ciężki stan zapalny
dziąseł
• Po 2-3 tygodniach choroba ustępuje,
wirusy bytują w zwojach czuciowych
nerwu trójdzielnego i rzadziej w zwojach
współczulnych
Herpetic stomatitis
Pęcherzyki, początkowo pojedyncze i
liczne, potem się zlewają w nieregularne
kształty, pękają tworząc bolesne nadżerki
Obrzęk i stan zapalny dziąseł
Objawy miejscowe
Powikłania
◦ zapalenie spojówek i rogówki
◦ zanokcica opryszczkowa palca
◦ zakażenie naskórka zwane wysypką
Kaposiego
Opryszczkowe zapalenie jamy
ustnej
Nowe typy serologiczne (mutacja wirusa)
Pierwotne zakażenie HSV-1 w
dzieciństwie, potem HSV-2.
Przebycie choroby daje
odporność, ale...
Czynnik etiologiczny: HSV 1 lub HSV 2,
powstaje w wyniku aktywacji wirusa przy
spadku odporności organizmu (stres,
przemęczenie, silne nasłonecznienie, silne
wyziębienie, choroby współistniejące)
Epidemiologia: występuje w różnych
grupach wiekowych
Opryszczka nawracająca
Objawy kliniczne: zmiany pojawiają się na
wardze dolnej lub górnej na granicy czerwieni
warg i skóry, w okolicy kątów ust. Pojawienie się
pęcherzyków poprzedzają objawy prodromalne
(pieczenie, tkliwość, napięcie, mrowienie,
zaczerwienienie). Pęcherzyk utrzymuje się około
2 dni. Zejściem wykwitu pierwotnego jest
nadżerka i strup, który powstaje tylko w obrębie
czerwieni warg i skóry. Bardzo rzadko może
przybierać postać nadżerki w jamie ustnej (u
pacjentów z immunosupresją), zwykle wtedy
utrzymuje się dłużej.
Opryszczka nawracająca
Czynnik etiologiczny: Herpes Varicella
Zoster (VZV)
Dotyczy głównie dzieci powyżej 9
miesiąca życia. U dorosłych występuje
rzadziej, choć przebieg jest cięższy.
Wysoka zakaźność, przenoszenie drogą
kropelkową i przez kontakt bezpośredni
Objawy kliniczne: Okres wylegania wynosi
od 2 do 3 tyg.
Ospa wietrzna
Przed objawami w jamie ustnej pojawiają
się ogólnoustrojowe objawy ostrej infekcji
wirusowej. Występuje osutka skórna,
głównie na twarzy i tułowiu, ale także na
owłosionej skórze głowy.
Na podniebieniu i łukach podniebiennych
powstają pęcherzyki które przekształcają
się w nadżerki. Nie ma nasilenia zmian
zapalnych dziąseł
Choroba trwa ok. 7 dni. Wirusy pozostają
przez całe życie w tkance nerwowej.
Ospa wietrzna
Czynnik etiologiczny: Herpes Varicella
Zoster (VZV).
Dochodzi do aktywacji wirusów
bytujących w OUN, na skutek spadku
odporności organizmu (choroby
towarzyszące, napromienianie,
immunosupresja, sterydoterapia,
chemioterapia)
Dotyczy głównie osób starszych.
Półpasiec
Objawy kliniczne: Występują
ogólnoustrojowe objawy ostrej infekcji
wirusowej, powstają pęcherzyki a następnie
nadżerki najczęściej wzdłuż przebiegu II i III
gałęzi n. trójdzielnego, rzadziej wzdłuż
przebiegu n. twarzowego i n. językowo
gardłowego (stąd nazwa wirusa – zoster to
po łacinie „pas”) Występują objawy skórne
(wysypka, obrzęk) oraz bardzo silne
dolegliwości bólowe.
Może powodować następczą neuralgię lub
porażenie
Półpasiec
Czynnik etiologiczny: Ebstein-Barr Wirus (EBV)
Przebieg objawowy choroby dotyczy najczęściej
wieku młodzieńczego
Zakażenie drogą kropelkową. Bardzo długi okres
inkubacji (20-40 dni)
Objawy kliniczne: objawy ostrej infekcji
wirusowej, jednostronne powiększenie węzłów
chłonnych podżuchwowych i szyjnych. Postać
zależnie od nasilenia objawów: gruczołowa (pow.
węzłów i śledziony), anginowa (ból gardła) i
gorączkowa. Postać wrodzona i nabyta. Nie ma
wykwitów w jamie ustnej
Mononukleoza
zakaźna
•Czynnik etiologiczny:Ebstein-Barr Wirus
(EBV)
• Występuje u osób z obniżona
odpornością, u chorych z AIDS
•Najczęściej występuje w Afryce
Równikowej (patrz wyżej)
•Złogi limfatyczne w tkankach (gł. kość
żuchwy)
Chłoniak Burkitta
Czynnik etiologiczny:Ebstein-Barr Wirus
(EBV)
• Jest to nadmierne rogowacenie z
przerostem brodawek nitkowatych
bocznej powierzchni języka i dziąseł,
opisywany jako obraz ręcznika frotte,
dotyczy chorych z HIV (obecność
pogarsza rokowanie)
•
Leukoplakia włochata
Czynik etiologiczny: Cytomegalowirus (CMV)
Zwykle infekcja w młodym wieku
Zakażenie drogą kropelkową przez krew i
przez kontakt, 20-40 dniowy okres inkubacji
Jednorazowe zakażenie, wirus pozostaje w
postaci latentnej
Zwykle zakażenie bezobjawowe
Objawowe – ostra infekcja wirusowa i
zapalenie gardła
Cytomegalia
Czynnik etiologiczny – pokswirus
Długi okres wylęgania (do 1,5 miesiąca).
Wykwitem pierwotnym są guzki, z których
po ucisku wydobywa się kaszowata treść.
Lokalizacja obejmuje głównie skórę twarzy
w okolicy oczu, na ramionach, rzadziej na
wardze dolnej, języku i policzkach.
Mięczak zakaźny
Ponad 70 typów wirusa
Brodawczak jest to najczęstsza łagodna zmiana
nowotworowa jamy ustnej powstająca z nabłonka.
Uszypułowane guzki o kształcie kalafiorowatym. Dotyczą
języka, i policzka w linii zgryzu lub braków zębowych. Może
ulec zezłośliwieniu
Kłykciny kończyste - podobne do włókniaków uszypułowane
wykwity, rzadkie w jamie ustnej.
Brodawki pospolite - grudki różnej wielkości, okrągłe lub
nieregularne, o gładkiej lub pobrużdżonej powierzchni, zwykle
pozbawione cech zapalnych. Dotyczą skóry twarzy, rąk, stóp,
błony śluzowej jamy ustnej. Okres wylegania wynosi tydzień.
Duża zakaźność, urazy sprzyjają powstawaniu wykwitów.
Ogniskowy przerost nabłonka (focal epithelial hyperplasia
FEH, choroba Hecka) - są to płaskie guzki układające się
niekiedy w skupienia, występuje rodzinnie.
Papillomawirusy (HPV)
Wywołują zapalenie błony śluzowej
gardła, krtani oraz zmiany ślinianek
przyusznych z odczynem zapalnym
węzłów chłonnych. Skutkiem infekcji
pierwotnej jest kumulacja wirusa w
tkance limfatycznej
Adenowirusy
Wirusy RNA
Etiologia – wirusy Coxsackie A
(picornaviridae)
Małe dzieci, do 7 r.ż. (brudne ręce, droga
kropelkowa)
Pierwotna replikacja bezobjawowa w ww.chł,
objawy na etapie wiriemii
Wylęganie 2-14 dni, trwanie choroby 3-5 dni,
zakaźność do 2 tygodni po wyzdrowieniu
Objawy – wymienione + jak angina. Mogą
być wymioty, może być sztywność karku. Na
tylnej ścianie gardła i łukach podniebiennych
pęcherzyki
Herpangina Zahorskiego
Herpangina - przykłady
Etiologia – wirus Coxsackie A, B i
enterowirusy (gorzej rokuje)
Wylęganie 3-6 dni
Objawy wymienione. Po 1-2 dniach
pęcherzyki w jamie ustnej (5-10) i w
pobliżu paznokci na dłoniach i stopach
Zmiany utrzymują się 1-2 dni
Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej
Etiologia – wirus choroby pyska i racic
(picornaviridae)
Okres wylęgania 4-8 dni
W piśm. ang. nazywana chorobą stóp i jamy
ustnej (lub racic i jamy ustnej)
Zakażenie odzwierzęce – bezpośrednie lub
pośrednie
Objawy trwają około 14 dni
Duży ślinotok
Pryszczyca
Choroba rozpoczyna się nagłym wzrostem
temperatury oraz cechami ostrej infekcji
wirusowej. Pojawiają się wielopostaciowe
wykwity na skórze oraz powiększenie węzłów
chłonnych.
Wyróżnia się postać skórna, śluzówkową,
śluzówkowo-skórna, żołądkowo-jelitową.
Powstają bolesne pęcherze na bocznych
powierzchniach palców dłoni i stóp w obrębie
wałów paznokciowych. W jamie ustnej
powstają pęcherzyki które przekształcają się
w nadżerki.
Pryszczyca
Etiologia - togawirus
Choroba wieku dziecięcego
Okres wylęgania – 14 dni
Powiększenie węzłów chłonnych
podżuchwowych, potylicznych i
karkowych, sztywność karku. Na skórze
powstaje osutka. Na zapalnie zmienionej
błonie śluzowej podniebienia miękkiego i
tylnej ścianie gardła pojawiają się
wybroczyny (teleangiektazje).
Różyczka
Etiologia: paramyksowirus
Dotyczy dzieci w wieku przedszkolnym i
szkolnym, zwłaszcza pod koniec roku
Okres wylęgania wynosi 10 - 14 dni.
Oprócz objawów ostrej infekcji wirusowej
występują kaszel, zapalenie spojówek, wysypka
skórna. W jamie ustnej na zapalnie zmienionej
błonie śluzowej w okolicy zębów trzonowych
pojawiają się drobne punktowe wykwity koloru
żółtobiałego, pojedyncze lub mnogie - plamki
Fiłatowa-Koplika. Znikają po 3 dniach.
Grzbietowa powierzchnia języka bywa pokryta
nalotem.
Odra
Etiologia: wirus nagminnego zapalenia przyusznic
(paramyksowirus)
Epidemiologia:Występuje w każdym wieku,
najczęściej u dzieci powyżej 1 rż. Należy do
najczęstszych infekcji wirusowych gruczołów
ślinowych
Obraz kliniczny: okres inkubacji wynosi 14-21 dni.
Objawom ostrej infekcji wirusowej towarzyszy jedno
lub obustronny obrzęk ślinianek przyusznych, oraz
zapalenie bony śluzowej jamy ustnej. Chorzy
zgłaszają bolesność podczas jedzenia oraz ból gardła.
Ustępuje po 7-14 dniach.
Zachorowanie daje odporność
Komplikacje – zapalenie jąder, trzustki, opon
mózgowych
Świnka
Etiologia : Wirus ludzkiego upośledzenia
odporności typ 1 i 2 (HIV 1/2), Retrovirus
Na całym świecie zakażonych jest ponad
10 mln. osób, zwłaszcza w Afryce.
Dane z 2004
AIDS – Aquired ImmunoDeficiency
Syndrome
Kategorie Kliniczne
Liczba
komórek
CD4
A
B
C
>500/mm³
(>29%)
A1
B1
C1
200499/mm³
(14%-28%)
A2
B2
C2
<200/mm³
(<14%)
A3
B3
C3
Klasyfikacja CDC
(Center for Diseases Control and
Prevention)
utrata wagi ciała > 10%
przewlekła biegunka
gorączka > 1 miesiąca
możliwość występowania
◦
◦
◦
◦
◦
nawracającej opryszczki
półpaśca
kandydozy błon śluzowych i gardła,
świądu skóry
powiększenia węzłów chłonnych
Objawy kliniczne pierwszego
okresu po zakażeniu
(kategoria kliniczna A)
Następuje tzw. przewlekła limfadenopatia
Zakażenie bezobjawowe. Mogą być
powiększone węzły chłonne powyżej 1 cm za
wyjątkiem węzłów pachwinowych. W
badaniach laboratoryjnych jest odwrócony
stosunek limfocytów CD4/CD8 (prawidłowo
CD4/CD8=2/1), utrata limfocytów CD 4
Typ I - 9 komórek CD4/tydzień; typ II - 6
komórek CD 4/tydzień; typ III - 3 komórki
CD4/tydzień.
Kategoria kliniczna A cd.
Pojawiają się niezagrażające życiu infekcje
oportunistyczne:
-
zakażenie Herpes
pneumocystozowe zapalenie płuc
infekcje Salmonella
dysplazja lub rak in situ części pochwowej szyjki
macicy
na błonie śluzowej jamy ustnej:
zakażenie Candida albicans
leukoplakia włochata
ANUG i ANUP
-
Kategoria kliniczna B
Uwaga! Objawy poniższe dotyczą także całej
grupy 3 wszystkich kategorii!
Pełnoobjawowy zespół AIDS
Pojawiają się dowolne infekcje oportunistyczne.
Patognomoniczne dla AIDS są:
nietypowe zakażenia oportunistyczne
- encefalopatia związana z zakażeniem HIV
- zespół wyniszczenia spowodowany HIV
- nowotwory (mięsak Kaposiego, chłoniaki,
inwazyjny rak szyjki
macicy)
-
Kategoria kliniczna C
Typowy obraz kliniczny AIDS:
Leukoplakia włochata (EBV)
Leukoplakia włochata (EBV)
Sarcoma Kaposi (HHV8)
Afty opryszczkopodobne
Rumień wysiękowy wielopostaciowy
Nekrotyczno wrzodziejące zapalenie
dziąseł
Osutka polekowa
Inne choroby wirusowe
CHOROBY WIRUSOWE - Różnicowanie
ogólne
◦ Leki przeciwgorączkowe – Panadol,
salicylany
◦ Acyclovir 5 x 200mg/d,
Immunoglobulina (zwłaszcza u
pacjentów z immunosupresją
indukowaną lub nawracającym HSV)
◦ Leki przeciwbólowe
◦ Witamina B1 a 50-100 mg
◦ Amizepin a 200 mg 2-3 x dziennie
Leczenie chorób wirusowych
Doprowadzenie j. ustnej do właściwego
stany higienicznego
Miejscowe antyseptyki (CHX)
Podawanie płynów
Sterydoterapia miejscowa
Niesterydowe leki przeciwzapalne do
użytku miejscowego
Leki przeciwbólowe miejscowo
Właściwa dieta – łagodna, miękka
Leczenie chorób wirusowych
Zakażenia bakteryjne
Etiologia: bakterie nieswoiste
Konieczne obniżenie odporności – bądź
ogólne, bądź „miejscowe” (czyli zahamowanie
mechanizmów obronnych)
Objawy: nietypowe – wzrost T, pieczenie,
czasem ból, zaczerwienienie, obrzęk, fetor ex
ore, obłożenie języka, zmianom z geguły
towarzyszą poważne zmiany zapalne w
przyzębiu
Leczenie – eliminacja czynnika sprawczego,
poprawa higieny, środki przeciwbakteryjne,
leczenie objawowe
Nieżytowe zapalenie jamy ustnej
Etiologia – bakterie swoiste (Borellia
Vincenti, Spirochaetae , Fusobacteriae) –
FLORA OPORTUNISTYCZNA
Konieczne zaburzenie odporności – im
większe, tym gorsza postać (ANUG?ANUP,
Angina Plau-Vincenta, noma)
Objawy – ból, objawy ogólne,
owrzodzenia w jamie ustnej, fetor ex ore
Leczenie przyczynowe i objawowe
Wrzodziejące zapalenie dziąseł i
jamy ustnej
Ostre paciorkowcowe zapalenie
jamy ustnej
Pierwotna – 8 dni do 2 mies. - rzadko w jamie ustnej,
głównie dzieci. Płytkie, nebolesne owrzodzenie o
nieregularnych brzegach. Dno pokryte ziarniną lub
białm nalotem. Węzły chłonne twarde, powiększone,
niebolesne, mogą rozmiękać, zrastać się ze skórą –
przetoki
Wrzodziejąca – (właściwa) – miejscowo na błonie
śluzowej obrzęk i zaczerwienienie, następnie powstaje
owrzodzenie pokryte gęstą wydzieliną. Różowe dno z
żółtawymi ciałkami Trelata. Znaczna bolesność.
Ślinotok.
Toczniowa – na zapalnie zmienionej, sinoczerwonej
błonie śluzowej drobne guzki – różowe – żółte –
grupują się – rozpad – owrzodzenia - perforujące
Gruźlica jamy ustnej
I-rzędowa - owrzodzenie, nadżerka, guzek
lub strup w miejscu wniknięcia do ustroju.
W przypadku owrzodzenia lakierowane dno
Owrzodzenie na bł.śl. owalne, na dziąśle
półksiężycowate
Szybko pojawia się twardy naciek podstawy.
Powiększone węzły chłonne. Trwa 6-8 tyg.
II-rzędowa (9tydz. od zakażenia)
Osutka kiłowa. W jamie ustnej plamy, grudki
i krosty (tzw. plamy mleczne lub opalowe)
otoczone rąbkiem zapalnym
Nie dają dolegliwości, choć są zakaźne
Kiła jamy ustnej
3-5 lat od zakażenia
Kilaki – guzki na wargach i podniebieniu
miękkim o lakierowanej powierzchni
III fazy rozwoju kilaka – nacieczenie,
rozmiękanie, wydzielenie [guzek –
owrzodzenie – perforacja lub blizna
(języka)]
Kiła jamy ustnej III-rzędowa
Zmiany w przebiegu innych
zakaźnych chorób bakteryjnych
Zakażenia grzybicze
Saprofity (najczęściej C.albicans)
Typowych objawów brak, może w ogóle nie
być objawów obiektywnych
Zawsze przy zgłaszaniu przez pacjenta
pieczenia i/lub suchości jamy ustnej, w
pierwszej kolejności wykluczamy grzybicę
Stany zmniejszające odporność ogólną i
„miejscową” oraz noszenie protez zwiększa
ryzyko wystąpienia choroby
Rozpoznanie – wymaz
Leczenie na podstawie mykogramu!!!!!
Zakażenia grzybicze
Najczęstsza postać, tzw. drożdżyca.
B.często u pacjentów zakażonych HIV.
Przyjmuje się, że występowanie u osób
młodych i dorosłych nie noszących
uzupełnień ruchomych jest markerem
zmian chorobowych w ustroju.
Wykwity w jamie ustnej w postaci
„zsiadłego mleka”, dające się zetrzeć
odsłaniają rumieniową powierzchnię z
krwawiącymi punktami
Kandydoza ostra
rzekomobłoniasta
Tzw. kandydoza poantybiotykowa, wynik
zakłócenia równowagi bakteryjno-grzybiczej.
Dochodzi do powstawania plam na skutek
złuszczania nabłonka w wyniku rozplemu
grzybni
Język – typowa lokalizacja zmian przy
przyjmowaniu doustnym Ab
Mogą powstawać pęknięcia i nadżerki
U pacjentów z HIV jest pierwszym etapem
zakażenia grzybiczego, przed wystąpieniem
„stadium rzekomobłoniastego”
Kandydoza ostra zanikowa
(rumieniowa)
Rzekomobłoniasta – zmiany identyczne
jak w postaci ostrej, rzadko spotykana w
klinikach ambulatoryjnych, gdyż
przyczyna jest przewlekły zły stan ogólny
Zanikowa (rumieniowa) – protetyczne
zapalenie jamy ustnej – grzybicza
stomatopatia protetyczna
Kandydoza przewlekła
Omówione przy zapaleniach warg
Przyczyny:
- obniżenie zwarcia;
- infekcja grzybicza;
- infekcja bakteryjna;
- cukrzyca;
- niedobór witamin B
- W grzybiczym zaczerwienienie lub
pęknięcia, odczyn rumieniowy silniejszy w
środku niż na obwodzie. W bakteryjnym
strupy
Zapalenie kątów warg