Transcript Divan Edebiyatı Şairleri

Divan Edebiyatı Şairleri
Nesimi(?-1404)
 Bağdat doğumlu olan Nesimi için “Divan şiirinin Yunus
Emre’si denilebilir.
 Hurufilik tarikatının bir üyesi olan şair, şiir ve
düşüncelerinin şeriata aykırı görünmesi yüzünden
Halep’te derisi yüzülerek öldürülmüştür.
 Düşüncelerini korkusuzca yaymaya çalışan Nesimi her
tehlikeyi göze almış,sonunda inancının kurbanı
olmuştur.ölümünden sonra özellikle Bektaşiler
arasında kutsallaştırılmıştır.
 Şiirlerini Azeri Türkçesiyle yazan Nesimi’de düzgün bir
anlatım ve coşkun bir lirizm görülür.
 Tuyuglarıyla tanınmış bir şairdir.
 Farsça ve Türkçe yazılmış iki divanı vardır.
Şeyhi(1371?-1431?)
 Kütahya doğumlu Şeyhi’nin asıl adı Yusuf Sinaneddin’dir.
 İran’da tasavvuf ve tıp öğrenmiş,hekimlikte ün kazanmış
Ankara’da Çelebi Sultan Mehmet’i tedavi etmiş,Çelebi
Mehmet ona Tokuzlu köyünü tımar olarak vermiştir.
 Tokuzlu köyüne giderken yolda tımarın eski sahiplerince
soyulmuş,uğradığı felaketi,padişaha anlatmak için Harname’sini yazmıştır.
 Har-name 126 beyitlik küçük bir mesnevidir.Şair bu
eserinde olmayacak hayaller peşinde elindekini de
kaybeden,boynuz umarken kulaktan da olan bir eşeğin
başına gelenleri anlatır.
 Har-name hiciv edebiyatımızın en güzel örneklerindendir.
 Divan şiirinin ortak malzemesini derli toplu ve başarılı
kullanan ilk şairdir.
 Şeyhinin divanı ve Hüsrev ü Şirin adlı bir mesnevisi
vardır.
Ahmedi(1334-1413)
 Ömrünün çoğunu Bursa’da geçiren sanatçı uzun
yıllar divan katipliği yapmıştır.
 14.yüzyılın en büyük divan şairi sayılır.
 Divan şiirinin kuruluşunda önemli rol oynayan
sanatçı,tamamen din dışı konular işlemiştir.
 Dili kendinden önce yetişen sanatçılarınkinden
ağırdr.
 Ahmedi’nin büyük bir Divan’ı ile İskendername
ve Cemşid ü Hurşit adlı iki mesnevisi vardır.
Nef’i(1572-1635)
 Asıl adı Ömer olan Nef’i,Erzurum’un Hasankale ilçesinde
doğmuştur.
 Kuvvetli bir medrese öğreniminden sonra 4.Murat’ın
korumasında yaşamış; Vezir Bayram Paşa’yı hicvettiği
için boğdurulmuş ve cesedi denize atılmştır.
 Nef’i Divan şiirinin en büyük övgü ve yergi
şairidir.Özellikle kaside türünde çok başarılıdır.
 Saltanatları döneminde yaşadığı dört padişahtan en çok
4.Murat’a kaside yazmıştır.Devrinin devlet adamlarını ve
şairlerini en sert biçimde eleştiren Nef’inin şiirinde dil ağır
ve sanatlıdır.
 Siham-ı Kaza adlı hiciv kitabı çok ünlüdür.Ayrıca Türkçe
ve Farsça birer Divan’ı vardır.
Nabi(1642-1712)
 Urfa’lı Yusuf Nabi,genç yaşta İstanbul’a gelmiş,yüksek
bürokratların korunmasında uzun yıllar Halep’te
yaşamış,önemli eserlerini burada yazmış bir sanatçıdır.
 Nabi Divan edebiyatında “didaktik”şiirin en büyük
ustasıdır.Onun şiirlerinde duygu ve hayalden çok
düşünce vardır.
 Şiirlerinde atasözlerinden yararlanan şairin rahat ve akıcı
bir dili vardır.
 Hayriyye adlı mesnevisinde oluna öğütler
vermiş,deneyimlerini anlatmıştır.Hayrabad, şairin diğer
bir mesnevisidir.Tuhfetü’l Harameyn adlı eserinde hac
yolculuğunu,Sur-name’sinde ise 4.Mehmet’in
şehzadeleri için yapılan sünnet düğününü konu etmiştir.
Şeyh Galip(1759-1789)
 İstanbul doğumlu olan sanatçı,Mevlevi tarikatının üyesi
olmuş,Galatasaray Mevlevihanesi’nde şeyhlik yapmıştır.
 “Divan edebiyatının son büyük şairi”olarak değerlendirilir.
 Nabi’nin Hayrabad adlı mesnevisinden daha güçlü bir
eser yazabileceğini kanıtlamak için,ilahi aşka varmanın
güçlüklerini anlattığı eseri Hüsnü Aşk’ı
yazmıştır.Allegorik bir eserdir.
 Şeyh Galip’te,bir çeşit sembolizm olan Sebk-i Hindi
akımının etkileri görülür.
 Sanatçının heceyle yazılmış bir türküsü de
vardır.şiirlerini bir Divan’da toplamıştır.
Nedim(?-1730)
 İstanbul doğumlu olan sanatçı,uzun yıllar müderrislik
yapmış,Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın himayesini
görmüş,Patrona Halil ayaklanması sırasında sarayın damından
düşerek ölmüştür.
 Lale devrinin zevk ve eğlence şairi olan Nedim,gazel ve şarkılarıyla
ünlüdür.
 Şiirlerinde tamamen din dışı konuları işlemiş;aşk,şarap,hayattan
zevk alma…temalarını dile getirmiştir.
 Şarkı türünün bulucusu ve en ünlü şairidir.
 “Mahallileşme” akımının en güçlü temsilcisi olan şair,halk
edebiyatından da etkilenmiş ve hece ölçüsüyle bir koşma yazmıştır.
 Bir İtanbul şairi olan Nedim’in en ünlü eseri Divan’ıdır.
Fuzuli(1495?-1566)
 Asıl adı Mehmet olan şair tüm yaşamını Irak topraklarında
geçirmiştir.
 Şah İsmail Bağdat’ı zaptedince ona Beng ü Bade mesnevisini
takdim etmiş,Kanuni’nin Bağdat’ı fethi üzerine padişaha kasideler
sunmuş,kendisine bağlanan 9 akçelik maaşı alamayınca ünlü
Şikayet-name’sini yazmıştır.Şikayet-name,mektup türünde bir
eserdir.
 Divan şiirinin en lirik şairidir.
 Leyla ile Mecnun adlı mesnevisinde ilahi aşkı dile getirmiş,gazel ve
kasideleriyle tanınmıştır.
 Şiirlerinde aşk acısından duyduğu mutluluğu dile getirmiştir.
 Fuzuli,Hadikatüs Süeda adlı eserinde Kerbela olayını;Beng ü Bade
adlı eserinde esrar ile şarap arasındaki bir tartışmayı anlatır.
 “Su Kasidesi” en ünlü şiirlerinden biridir.
Baki(1526-1600)
 İstanbul doğumlu olan Baki,uzun yıllar İstanbul medreselerinde
hocalık;Edirne,Mekke,Medine ve İstanbul’da kadılık yapmıştır.
 Divan şiirinin en büyük şairidir.
 Tasavvuftan hiç etkilenmemiş,din dışı şiirler yazmıştır.
 Şiirlerinin ana konuları aşk,eğlence ve tabiattır.Baki’ye göre insan
dünya nimetlerinden zevk almayı bilmelidir.
 Yaşadığı dönemde “Şairler Sultanı” ünvanıyla ünü Hindistan’a
kadar ulaşmıştır.
 Aruzu büyük ustalıkla kullanan şairin şiirlerindeki dil
ağırdır;Arapça,Farsça sözcük ve tamlamalar ile yüklüdür.
 Kanuni’nin ölümü üzerine terkib i Bent biçiminde yazdığı mersiye
çok ünlüdür.
 Türkçe bir Divan’ı vardır.
Bağdatlı Ruhi(?-1605)
 Asıl adı Osman olan ve Bağdat’ta doğan şair,bir derviş
gibi yaşamış,ömrünün sonlarına doğru yazdığı ”terkib i
bent”iyle ün kazanmıştır.
 “Terkib i bent”te dönemin
insanlarını,ikiyüzlülüklerini,ahlakça düşük taraflarını
eleştirmiştir.Bu nedenle birçok şair bu esere nazire
yazmıştır.Terkib i bent,toplumsal bir eleştiri,bir hicivdir.
 Eserlerinde dil sade ve sanatlardan uzaktır.
 Tanzimat şairi Ziya Paşa,Bağdatlı Ruhi’yi “eşsiz bir şair”
diye nitelemiş ve onun terkib-i bendine bir nazire
yazmıştır.
 Bağdatlı Ruhi’nin bir de Divan’ı vardır.
Süleyman Çelebi(?-1422)
 Yaşamı çeşitli söylentilere dayanan Süleyman
Çelebi,Yıldırım Bayezit devrinde Bursa’da
imamlık yapmıştır.
 Hazreti Muhammed’in diğer peygamberlerden
üstün olduğunu ispatlamak amacıyla asıl adı
Vesilet’ün Necat olan ünlü eseri “Mevlidi”
mesnevi biçiminde yazmıştır.
 Türk edebiyatında mevlit yazma çığırını o
açmış;ancak yazılan mevlitlerden hiçbiri
Süleyman Çelebi’ninki kadar ün kazanmıştır.
Necati(?-1509)
 Ahmet Paşa’dan sonra 15.yüzyılın en ünlü Divan
şairi olmuştur.
 Çeşitli devlet kademelerinde çalışan
Necati,Kastamonu’da iken yazdığı şiirleriyle
tanınmıştır.
 Şiirlerinde yerli motifler katmayı bilmiş;atasözleri
ve deyimlerle şiirlerini süslemiş içten ve duygulu
gazelleriyle ün kazanmıştır.
 Necati’nin bir Divan’ı vardır.
Kadı Burhanettin(1344-1398)
 Kayseri kadısının oğlu Kadı Burhanettin,serüven dolu bir
yaşam sürmüş,kendiside kadılık yapmıştır.
 1831’de Sivas’ta tahta çıkıp 18 yıl Sivas sultanlığı
yapmış;komşularıyla savaşmış,sonunda Sivas surları
önünde başı kesilerek öldürülmüştür.
 Kadı Burhanettin,çoğunu aruz,bir kısmını da hece ile
yazdığı Türkçe şiirlerinde Azeri şivesini kullanmıştır.
 Gazel ve tuyuglarıyla ünlüdür.
 Arapça,Farsça şiirleri yanında Türkçe bir Divan’ı vardır
Katip Çelebi(1609-1657)
 İstanbul doğumlu olan Katip Çelebi,uzun yıllar divan katipliği
yapmış,çeşitli seferlere katılmış,İstanbul’da iyi bir öğrenim
görmüştür.
 Tarih,coğrafya,bibliyografi,toplumbilim alanlarında yazılmış güçlü
eserleri vardır.
 Cihannüma adlı coğrafya kitabında Japonya’da Irak sınırına kadar
olan ülkelerin coğrafyasını,kısa tarihini,bitkiler ve hayvanlar
dünyasını anlatır.
 Fezleke’de 17.yüzyılın tarihsel olaylarını konu edinmiştir.Tuhfetü’l
Kibar fi Esfari’l-Bihar’da Türk denizcilik tarihinden söz eder.Keşfü’zZünun,bibliyografya sözlüğüdür.Mizanü’l hak fi İhtiyari’l-Ahakk,adlı
eserinde ise dönemin tartışma konularını aktarır.
 Katip Çelebi’nin kimi eserlerinde Divan edebiyatının sade
nesir,kimilerinde ise orta nesir özellikleri görülür.
Ali Şir Nevai(1441-1501)
 Çağatay edebiyatının yitirdiği en büyük şairdir.
 Şair,bilgin ve büyük bir devlet adamı olarak tanınmıştır.
 Sanatıyla birçok Divan şairini etkileyen Ali Şir Nevai,çok
bilinçli bir dil milliyetçisidir.
 Muhakemet’ül Lügateyn adlı eserinde Türkçenin
Farsçadan daha üstün olduğunu kanıtlamaya çalışmıştır.
 Türkçe şiirlerini dört divanda,Farsça şiirlerini ise bir
divanda toplamıştır.
 Türk edebiyatının ilk şairler tezkiresi olan Mecalisü’n
Nefais ‘i yazmıştır.
 Mizanü’l Evzan adlı eserinde aruz ölçüsünü
sistemleştirmeye çalışmıştır.
 Hamsesi olan birkaç şairden biridir.
Ahmet Paşa(?-1497)
 Fatih Sultan Mehmet’in sohbet arkadaşı,hocası
ve veziridir.
 Bir ara Fatih’in gazabına uğramış,vezirlik rütbesi
alınmış ve hapsedilmiş ise de “Kerem” redifli
kasidesiyle idamdan kurtulmuştur.
 Gazel,kaside ve murabbalarıyla ün kazanan
sanatçı,yüzyıllar boyunca Türk şairlerini
etkilemiştir.
 Dini-tasavvufi konularla ilgilenmiştir.
 Tek eseri Türkçe yazdığı Divan’dır.
Sultan Veled(1226-1312)
Mevlana’nın oğludur.
Ömrü boyunca Mevlevilik tarikatını
yaymaya çalışmıştır.
İbtida-name,İntiha-name,Rübab-name adlı
Farsça üç mesnevisi vardır.
Sultan Veled,Türkçe şiirler de yazmış bir
tasavvuf şairidir.
Hoca Dehhani(?-?)
 13.yüzyıl şairlerinden olan Hoca Dehhani
Anadolu’da din dışı Divan şiirinin kurucusudur.
 Horasan’dan Anadolu’ya gelerek Konya’da
Selçuklu sarayına girmiş,3.Alaeddin Keykubad’ın
emriyle Farsça bir “Selçuklu Şehnamesi”
yazmıştır.
 Anadolu’da din ve tasavvuf edebiyatının çok
güçlü olduğu bir dönemde aşk ve şarap şiirleri
yazan Dehhani,Divan şiirinin ilk temsilcisi
sayılmaktadır.
 Şairin,elimizde bir kasidesiyle dokuz gazeli
geçmiştir.








Nesimi; Farsça ve Türkçe iki Divan
Şeyhi; Har-name,Hüsrev ü Şirin,Divan
Ahmedi; İskender-name,Cemşid ü Hurşid,Divan
Nef’i; Türkçe ve Farsça Divan,Siham ı Kaza
Nabi; Hayriyye,Hayrabat,Tuhfetü’l-Harameyn,Münşeat
Şeyh Galip; Divan,Hüsnü Aşk
Nedim; Şarkı ve gazeller,Divan
Fuzuli; Su Kasidesi,Leyla ile Mecnun,Beng ü
Bade,Hadikatüs Süeda,Heft Cam,Ründ ü Zahid,Sıhhat ü
Maraz,Divan,Şikayet-name
 Baki; Divan,Kanuni Mersiyesi
 Bağdatlı Ruhi; Divan,Terkibi Bent








Süleyman Çelebi; Mevlid(Vesiletün Necat)
Necati; Divan
Kadı Burhanettin; Gazel ve tuyuglar
Katip Çelebi; Keşfü’z-Zünun,Cihannüma,Fezleke,Takvimü’t Tevarih,Tuhfetü’l-Kibar,Fi
Esfar-il Bihar,Nizanül Hak,Düstürü’l-Amel
Ali Şir Nevai; Muhakemetül Lügateyn,Mizanül
Evzan,Leyla ile Mecnun,Ferhat ile Şirin
Ahmet Paşa; Divan,gazel,Şarkı ve Murabbalar
Sultan Veled; İbtida-name,İntiha-name,Rübabname,Divan
Hoca Dehhani; Selçuklu Şehnamesi