Koszty w ABC
Download
Report
Transcript Koszty w ABC
Activity Based
Costing
Dr Agnieszka Tubis
Tradycyjny rachunek
kosztów
• Został opracowany na początku dwudziestego stulecie, w
warunkach prostych technologii produkcji, niewielkich potrzeb
rynku oraz słabej konkurencji.
• Był to okres, kiedy jakość i efektywność nie decydowały o
sukcesie przedsiębiorstwa w takim stopniu jak obecnie.
• Mimo zmienionych i trudnych warunków funkcjonowania
przedsiębiorstw, tradycyjny rachunek kosztów ma nadal
szerokie zastosowanie.
Tradycyjny rachunek kosztów:
• funkcjonuje podział organizacji na ośrodki odpowiedzialności
tzw. centra kosztów (MPK).
• w ramach każdego MPK funkcjonują kategorie kosztów
prostych (zarządzalnych) i rodzajowych.
• podstawowym mechanizmem zarządzania kosztami w
tradycyjnym rachunku kosztów jest budżetowanie kosztów
rodzajowych i analiza ich odchyleń.
Brak możliwości oceny efektywności działań i poszukiwania
metod obniżenia kosztów czy zwiększenia efektywności
procesów logistycznych
Tradycyjny rachunek kosztów:
• W tradycyjnym rachunku kosztów koszt całkowite są przypisywane
do poszczególnych produktów czy odbiorców z wykorzystaniem
jednego nośnika kosztów.
• Następnie koszty te są porównywane z marżą brutto uzyskiwaną ze
sprzedaży produkt lub poszczególnym grupom klientów.
Tradycyjne metody kalkulacji kosztów produktów nie odzwierciedlają
zróżnicowanego
wykorzystania zasobów przez poszczególne produkty czy usługi.
zapotrzebowania na wykonanie działań jakich wymagają
poszczególni klienci przedsiębiorstwa.
Obecne warunki funkcjonowania
przedsiębiorstw
• Ostatnie dziesięciolecia charakteryzują się silnym rozwojem
nowych technologii, automatyzacją i informatyzacją
procesów produkcyjnych, wzrostem znaczenia jakości,
zróżnicowaniem produktów oraz sposobów obsługi
klientów czy wreszcie globalizacją rynków.
• Zmiany w strukturze kosztów gwałtowny wzrost
pośrednich kosztów produkcji, a także pośrednich kosztów
nieprodukcyjnych (zarząd i sprzedaż).
Koncepcja rachunku kosztów
działań
• Opiera się na założeniu, że bezpośrednią przyczyną powstawania
kosztów nie są wytwarzane produkty, lecz wykorzystywane w
przedsiębiorstwie działania.
• Koszty traktowane są jako finansowy miernik zużycia określonych
zasobów, jak np. pracy ludzkiej, maszyn, środków transportu czy
energii.
• Produkty stwarzają zapotrzebowanie na realizację określonych działań,
a dopiero one są bezpośrednią przyczyną zużycia zasobów i tym samym
powstawania kosztów.
• Nośnikiem kosztów nie jest więc sam produkt, lecz działania konieczne
do jego wytworzenia.
Procesowy rachunek kosztów
ABC
jest metodą:
alokowania bezpośrednich i pośrednich
kosztów przedsiębiorstwa do czynności
(działań) zużywających zasoby organizacji,
a następnie przypisywania kosztów wykonania
działań do produktów, klientów, kanałów
dystrybucji.
jest określany jako ekonomiczna mapa
kosztów i rentowności przedsiębiorstwa.
ABC wykorzystuje koncepcję
zarządzania czynnościami
Opiera się ona na następujących elementach:
•podział procesów na indywidualne czynności i
zadania generujące koszty,
•przyporządkowanie kosztów poszczególnych
czynnościom,
•oszacowanie kosztów obsługi poszczególnych
klientów lub sprzedaży poszczególnych
produktów
Procesowy rachunek kosztów
ABC odpowiada na następujące pytania:
• Jakim działaniom służą zasoby
przedsiębiorstwa?
• Dlaczego przedsiębiorstwo musi realizować
poszczególne działania i procesy gospodarcze?
• Jak kosztowne są działania przedsiębiorstwa
oraz procesy gospodarcze?
• Jaka część każdego z działań dotyczy
produktów, usług i klientów przedsiębiorstwa?
Rachunek kosztów działań służy do pomiaru i analizy
kosztów produktów i klientów na podstawie
następujących założeń:
• Wytworzenie produktu czy obsługa klienta wymaga
wykonania pewnych działań (czynności)
• Wykonywanie działań powoduje powstawanie
kosztów, ponieważ wymaga wykorzystania zasobów
przedsiębiorstwa, takich jak: pracownicy, materiały,
powierzchnia produkcyjna, magazynowa i biurowa,
itp.
• Z
wykorzystaniem
zasobów
związane są różnorodne koszty.
przedsiębiorstwa
Cele realizowane dzięki ABC
• Zwiększenie wiarygodności kalkulacji kosztów
wytworzenia produktów i ograniczenie błędnych decyzji z
nimi związanych.
• Zwiększenie dokładności pomiaru zużycia zasobów
przedsiębiorstwa.
• Zwiększenie przejrzystości kosztów ponoszonych w
różnych obszarach działalności przedsiębiorstwa.
Zgodnie z koncepcją procesowego rachunku koszów (ABC)
koszty są rozliczane na obiekty za pomocą wielu różnych
podstaw rozliczenia.
Sporządzenie kalkulacji według ABC wymaga zaprojektowania
nowego systemu rachunku kosztów, w którym najważniejszymi
elementami są:
Wewnętrzne działania lub procesy (activities),
Koszty w przekroju działań (cost pools),
Jednostki miary wielkości każdego działania (cost
drivers – nośniki kosztów).
System ABC przypisuje koszty zasobów do odpowiadających
im działań stosując nośniki kosztów zasobów.
Oszacowanie wielkości każdego z
zasobów odbywa się na podstawie:
nośników
kosztów
stworzonego wcześniej słownika działań oraz
procentowego
oszacowania
przez
pracowników
realizujących poszczególne działania czasu przypadającego
na każde działanie lub w przypadku zasobów nie
osobowych pomiarów bezpośrednich np. ilość czasu
poboru prądu, liczba impulsów telefonicznych, czas pracy
komputerów, albo oszacowania odsetek zasobów zużytych
przez każde z wyodrębnionych działań.
Nośniki kosztów zasobów
• Nazywane są kluczami rozliczeniowymi pierwszego
stopnia.
• Wyraża on stopień zapotrzebowania działania na
konkretne zasoby.
• Pozwala alokować poszczególne rodzaje zasobów,
wyrażone odpowiednimi kosztami według rodzaju,
pomiędzy działania.
• Dla każdego działania tworzy się tzw. pulę kosztów.
Przykłady nośników
kosztów zasobów
Kategoria zasobu
Koszt
Nośniki kosztów zasobów
Zasoby ludzkie
Wynagrodzenia
Liczba godzin potrzebnych do
wykonania działania
Liczba pracowników wykonujących
dane działanie
Hale produkcyjne,
magazyny,
powierzchnie
biurowe
Amortyzacja,
czynsze, koszty
remontów i
konserwacji, ochrona
Powierzchnia pomieszczeń
związana z wykonywaniem działań
Kubatura pomieszczeń związana z
wykonywaniem działań
Maszyny, urządzenia Amortyzacja, koszty
ruchu, materiały
pośrednie
Czas pracy urządzeń związany z
poszczególnymi działaniami
Media
technologiczne
Procentowe zużycie mediów
technologicznych do wykonania
określonego działania
Zużycie energii
Nośniki kosztów działań
• Nazywane kluczami rozliczeniowymi drugiego
stopnia.
• Są miarą stopnia zapotrzebowania obiektów
kosztów na realizację określonych działań.
• Każde działanie posiada swój unikalny nośnik
Przykłady nośników
kosztów działań
Kategoria działań
Nośnik kosztów działań
Przygotowanie maszyn do
produkcji
Liczba uruchomień
Liczba serii produkcyjnych
Transport materiałów
Liczba dostaw
Liczba otrzymanych faktur
Przygotowanie wyrobów
do wysłania
Liczba serii do wysłania
Liczba wystawionych faktur
Obsługa techniczna
produkcji
Liczba zleceń produkcyjnych
Liczba kontroli
Liczba konserwacji
Dwuetapowy model
rozliczania kosztów
Zasób A
Zasób B
Nośnik kosztów
zasobów
Zasób C
Nośnik kosztów
zasobów
Pula kosztów
działania 1
Nośnik kosztów
zasobów
Pula kosztów
działania 2
Nośnik kosztów
działań
Pula kosztów
działania 3
Nośnik kosztów
działań
Produkt X
Nośnik kosztów
działań
Produkt Y
6-etapowy model
rozliczania:
✍ Etap 1. Zgromadzenie informacji o kosztach.
✍ Etap 2. Identyfikacja głównych działań.
✍ Etap 3. Opracowanie macierzy zależności: zasoby –
działania.
✍ Etap 4. Wycena działań.
✍ Etap 5. Opracowanie macierzy zależności: działania
– usługi.
✍ Etap 6. Określenie jednostkowych kosztów
realizowanych usług.
Etap 1.
Zgromadzenie informacji o kosztach.
• Informacje o kosztach poniesionych w ramach prowadzonej
działalności przez przedsiębiorstwo powinny być pozyskiwane
z ksiąg rachunkowych (konta księgi głównej i ksiąg
pomocniczych, rachunku zysków i strat, zestawienia obrotów i
sald, bilansu itp.), jak i innej dokumentacji zużycia zasobów
(amortyzacja środków trwałych, karty wynagrodzeń).
• Warunkiem właściwej alokacji kosztów pośrednich w rachunku
ABC jest posiadanie pełnej informacji o strukturze rodzajowej
tych kosztów.
Etap 2.
Identyfikacja głównych działań.
• Przy identyfikacji głównych działań w realizowanych
procesach należy zwrócić szczególną uwagę na poziom ich
szczegółowości.
• Z punktu widzenia sprawności realizowanych rozliczeń
należy przyjąć taki poziom szczegółowości działań, który
pozwoli na ustalenie istotnych powiązań przyczynowoskutkowych pomiędzy kosztami a realizowaną usługą i który
jednocześnie nie spowoduje zbędnej złożoności oraz
nadmiernych kosztów funkcjonowania systemu ABC.
• Konieczna jest integracja koncepcji ABC z opracowanym
wcześniej systemem wskaźników i mierników logistycznych
wykorzystywanych przez przedsiębiorstwo.
Etap 3.
Opracowanie macierzy zależności:
zasoby – działania.
• Celem opracowania macierzy jest wykazanie stopnia
zapotrzebowania odpowiednich działań na konkretne
zasoby.
• Miarą zapotrzebowania działań na poszczególne zasoby są
nośniki kosztów zasobów.
Etap 4.
Wycena działań.
• Każdemu działaniu wyróżnionemu w powyższej macierzy
zależności należy przypisać przypadające na nie koszty
pośrednie.
• Koszty te można określić poprzez zdefiniowanie stopnia
zużycia danego zasobu na rzecz wykonania każdego z
działań.
• Pomocne w tym celu mogą być pomiary wykonywane na
rzecz prowadzonej sprawozdawczości. W wielu przypadkach
stopień zużycia zasobu może być określany w ujęciu
procentowym.
Etap 5.
Opracowanie macierzy zależności:
działania – usługi.
• Macierz ta odzwierciedla relacje, jakie zachodzą pomiędzy
realizowanymi działaniami a poszczególnymi usługami.
• Informuje nas ona o tym jakie działania są niezbędne do
wykonania danego produktu i jak duże jest to
zapotrzebowanie.
Etap 6.
Określenie jednostkowych kosztów
realizowanych usług.
• Rozliczenie kosztów pośrednich na poszczególne usługi.
• Ostateczne ustalenie jednostkowych kosztów realizacji
każdej z wyróżnionych usług.
Kalkulując koszty według rachunku działań sumujemy koszty
bezpośrednie, przypisane do realizacji danego produktu oraz
rozliczone koszty pośrednie poszczególnych produktów.
W efekcie jesteśmy w stanie oszacować rentowność
poszczególnych produktów, wyznaczyć punkt rentowności
oraz poszukiwać potencjału do doskonalenia procesów w celu
minimalizacji ponoszonych kosztów.
Wykorzystanie nośników kosztów daje
znacznie lepsze powiązanie przyczynowo –
skutkowe pomiędzy kosztami a obiektami analizy.
Obiektami kosztów w rachunku kosztów działań mogą być:
produkt - wyrób lub usługa,
zamówienie,
kontrakt,
projekt,
dostawca,
odbiorca,
kanał dystrybucji,
segment rynku,
grupa konsumentów ujęta w dowolnym przekroju,
np. geograficznym, metody sprzedaży, trasy, rodzaju transakcji.
Korzyści z zastosowania ABC w
zarządzaniu kosztami logistyki
• Możliwość wykrywania przejawów nieefektywnych decyzji.
• Możliwość poznawania bezpośrednich przyczyn powstawania kosztów
logistyki.
• Trafne planowanie zapotrzebowania i zużycia zasobów w
poszczególnych świadczeniach i usługach logistycznych.
• Dokładna kalkulacja jednostkowych kosztów produktów,
uwzględniająca wielowariantowość i kompleksowość procesów
realizowanych w obszarze logistyki.
• Zmuszanie kierowników komórek logistycznych do analizy swoich
procesów i wyznaczenia działań tworzących wartość.
• Efektywne zarządzanie zasobami przez skoncentrowanie uwagi na
działaniach tworzących wartość.
• Możliwość określania rentowności klientów i kanałów dystrybucji.
Ograniczenia związane z
wdrożeniem ABC
• System nie uwzględnia tradycyjnej organizacji produkcji – ignoruje
strukturę funkcjonalną przedsiębiorstwa, skupiając się na procesach i
działaniach.
• Czasochłonność wdrożenia (większość opisywanych projektów
wdrożenie od 3 m-cy do 2 lat).
• Koniczność prawidłowego zidentyfikowania procesów i określenia
jednostek ich pomiaru.
• Konieczność zaangażowania w prace wdrożeniowe kadry kierowniczej z
podmiotów produkcji podstawowej i pomocniczej, działów zaopatrzenia,
sprzedaży i marketingu, księgowości itd.
• Pracochłonność i wysokie koszty funkcjonowania.
• Po wdrożeniu systemu ABC obejmującego całość przedsiębiorstwa,
wymagana staje się jego permanentna aktualizacja.