Slide 1

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 2

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 3

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 4

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 5

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 6

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 7

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 8

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 9

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 10

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 11

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 12

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 13

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 14

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 15

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 16

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 17

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 18

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 19

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 20

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 21

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 22

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 23

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 24

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 25

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 26

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 27

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 28

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 29

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 30

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 31

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 32

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 33

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 34

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 35

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 36

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 37

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 38

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 39

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 40

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 41

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 42

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 43

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 44

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 45

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 46

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 47

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 48

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 49

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 50

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 51

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 52

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 53

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 54

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 55

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 56

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 57

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 58

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 59

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 60

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 61

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 62

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 63

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 64

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa


Slide 65

dr Marian Krupa

1. Metoda – przegląd definicji
2. Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
3. Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
4. Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO
5. Metoda ABC – zarządzanie usterkami
6. SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda
a zarządzanie
jakością?

METODA to:
 Świadomy i uporządkowany sposób stosowany dla
osiągnięcia określonego celu [Encyklopedia Larousse][1].
 Systematycznie i konsekwentnie stosowany sposób
postępowania dla osiągnięcia określonego celu [Słownik
języka polskiego][2].
Sposób naukowego badania rzeczy i zjawisk i
przedstawiania wyników tych badań [Słownik języka
polskiego][3].
[1] A. Chauvet, Metody zarządzania, Poltext, Warszawa 1997.
[2] Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie w rozwiązywaniu problemów zarządzania, PWN, Warszawa 1995.
[3] Ibid.

METODA to:
Systematyczny sposób postępowania, przy czym sposób
oznacza umyślny tok jakiegoś działania, a więc skład i układ jego
stadiów [T. Kotarbiński][4].
Powtarzalny sposób działania zwiększający jego sprawność,
sposób, który jest wyznaczany za pomocą spójnego zbioru reguł
(dyrektyw) [S. Kamiński][5].
Odpowiednią do stanu rzeczy najkrótszą drogę do celu
działania, a dokładniej: świadomie i systematycznie stosowany,
wzorcowy dobór i układ elementarnych czynności, który
pozwala skuteczniej i ekonomiczniej (wydajniej i oszczędniej)
uzyskać cel tego działania [T. Kotarbiński].
[4] Z. Matyniak, Metody organizowania procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.
[5] S. Kamiński, Nauka i metoda, KUL, Lublin 1998.

Technika to:
 Części składowe metody (parts within a method)
[Encyclopedia od Management]

Metodyka to:
 Poprawny metodologicznie zbiór dyrektyw, wskazujący
sposoby działania, metody prowadzące do danego celu [T.
Pszczołowski]

Zasady (reguły)
to: zawierają ogólne wskazówki, wytyczne działań

organizatorskich. Np. Zasada podziału pracy głosi, że jeśli
jakąś pracę podzielimy na cząstki, z których każdą
powierzymy do wykonania odrębnemu stanowisku
(pracownikowi, komórce, maszynie itd.), to wydajność pracy
wrośnie.

Metody i techniki zarządzania –
poziomy refleksji
M etod a

P ozio m reflek sji

T ech n ik a

X

M odel teoretyczn y (teoria)

X

K oncepcja, zasada, reguła

X

Instrum enty

X

X

N arzędzia

X

X

M etod yk a, procedury

X

X

„B est practices”

20/80

X

Instrument – sposób, klasyfikacja , struktura danych, miernik, formuła opracowana
na podstawie ogólnej zasady lub reguły.
Narzędzie – implementacja instrumentu za pomocą środków materialnych.
dr Marian Krupa

METODA

Analiza
Diagnoza
Doskonalenie

Z. Matyniak, Metody organizowania
procesów pracy, PWE, Warszawa 1996.

Metody i techniki zarządzania
TYPOLOGIE
- kompletność
- rozłączność

dr Marian Krupa

Metody zarządzania - typologia:
 Podział METODOLOGICZNY:
- metody analityczne (jak jest?)
- metody diagnostyczne (jest dobrze czy źle?)
- metody projektowe / ulepszające / prognostyczne
(co
należy robić?).
 Podział CZASOWY:
- metody historyczne – jak było?
- metody „real time” – jak jest?
- metody prognostyczne – jak będzie?
 Podział HISTORYCZNY:
- metody klasyczne
- metody współczesne

Metody zarządzania - typologia:
 Podział STRATEGICZNY – poziomy zarządzania:
- metody strategiczne,
- metody taktyczne
- metody operacyjne
 Podział FUNKCJONALNY / obszary zarządzania:
- metody produkcyjne,
- metody zarządzania personelem,
- metody logistyczne,
- metody marketingowe
- itd.
 Podział GEOGRAFICZNY / kulturowy / geneza:
- metody francuskie, niemieckie, polskie
- metody japońskie, amerykańskie

Metody zarządzania - typologia:
 Podział SYSTEMOWY:
- metody indukcyjne,
- metody dedukcyjne
 Podział JAKOŚCIOWY:
- metody weryfikacyjne (benchmarking),
- metody walidacyjne (tworzenie standardu,
benchmarku)
 Podział ILOŚCIOWY:
- metody tzw. „twarde” – matematyka, statystyka,
- metody tzw. „miękkie” – socjologia, psychologia, kultura

Metody zarządzania - typologia:
 Podział OGÓLNY [Z. Martyniak]:
- metody socjopsychologiczne,
- metody ergonomiczne,
- metody operacyjne,
- metody sieciowe,
- metody ekonometryczne,
- metody informatyczne
- metody heurystyczne.
 Podział KIEROWNICZY – funkcje zarządzania:
- metody planistyczne,
- metody organizatorskie,
- metody motywacyjne,
- metody kontrolne.

Metody zarządzania - typologia:
 Podział par excellence metod organizatorskich [Z.
Martyniak]:
- badanie metod pracy (procesy pracy),
- mierzenie pracy (wydajności pracy),
- wartościowanie pracy (wycena pracy),
- normowanie pracy (standardy ilościowe i jakościowe),
- koordynowanie procesów pracy w czasie (koordynacja),
- organizowanie procesów pracy w przestrzeni ,
- analiza wartości organizacji (ocena wartości).
 Podział metod zarządzania produkcją:
- Wykresy Gantt’a (Adamieckiego), LOB
- technika KARTOWANIA, PERT, ISO
- Metoda ABC

- SMED, System SHIGEO SHINGO
- JIT (Just-In-Time)
- KANBAN

Metody zarządzania - typologia:
 Przegląd

metod zarządzania JAKOŚCIĄ:

 Diagram Ishikawy – związki przyczynowo-skutkowe
 Tabela analityczno – diagnostyczna – ocena jakości
 Analiza wartości – dysharmonia funkcji i celów
 Diagramy procesów – projektowanie, modelowanie ISO/BPM
 SIX sigma – statystyczne metody zarządzania jakością
 Analiza ABC – zasada Pareto (20/80)
 QFD (Quality Function Development) – diagram, dom jakości
 FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) – badanie
przyczyn problemu, wad, usterek itd.
 DOE (Design of Experiments)– analiza czynników poprzez
eksperymenty
 Metody statystyczne – histogramy, rozkłady statystyczne,
prawdopodobieństwo, współczynnik korelacji, regresja
 Japońskie metody zarządzania jakością – koła jakości, Kaizen

dr Marian Krupa

Diagram ISHIKAWY
Kaoru Ishikawa
Kaoru Ishikawa (1915 – 1989) znany jest jako Ojciec Kół Jakości dzięki roli, jaką
odegrał w japońskim ruchu poprawy jakości w latach 60.
W serii artykułów napisanych w latach 60 dla znanego japońskiego czasopisma
dowodził, że amerykański styl zarządzania, w którym „kierownictwo kieruje, a
ludzie pracują” nie może zostać przeniesiony na grunt japoński.
Proponował połączenie najlepszych wzorców amerykańskich, takich jak techniki
produkcji taśmowej, z wzorcami japońskimi oraz europejską tradycją
rzemieślniczą.
Ishikawa wpadł też na pomysł, by za jakość odpowiedzialne były całe grupy, a
nie poszczególni pracownicy.

Diagram ISHIKAWY: Kluczowe przesłanki
Diagram Ishikawy jest wykorzystywany w celu:
 Identyfikacji problemu
 Przyczyn wywołujących określony problem
 Charakterystyk jakościowych

 Analizy przyczyn i ich wzajemnych relacji
 Powiązania
 Hierarchia

 Definiowanie priorytetów i ocena problemu
 Wagi, oceny

 Graficznej prezentacji prowadzonej analizy

Diagram ISHIKAWY: Kategorie przyczyn


5M
 Człowiek (Man)
 Metoda (Method)
 Maszyna (Machine)
 Materiał (Material)
 Zarządzanie (Menagement)



4P

 Miejsce (Place)
 Zasady (Procedure)
 Pracownicy (People)
 Polityka (Policy)



Przyczyna 1

4S

 Otoczenie (Surroundings)
 Dostawcy ( Suppliers)
 System (System)
 Umiejętności (Skills)

SKUTEK

Przyczyna 3

Przyczyna 2

Diagram ISHIKAWY: Diagram wg 5M
Surowce
substytuty

Procedury
Know-how
Metoda

Materiał

Struktura
organizacyjna
Logistyka

Zarządzanie

SKUTEK
Człowiek
Kwalifikacje,
motywacja

Maszyna
Trwałość,
nowoczesność

Diagram ISHIKAWY

Uzyskanie oceny bardzo dobrej z przedmiotu
„Zarządzanie jakością” – Diagram Ishikawy

Metodyka

Diagram ISHIKAWY

1. POLITYKA JAKOŚCI: Definiujemy problem, który zapisujemy na końcu osi
(struktury ryby)
2. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI: Określamy główne kategorie przyczyn (podajemy wagi)


Można skorzystać z 5M, 4P, 4S



Co powoduje błąd/uszkodzenie?



Opisać osie kategorii

3. Uszczegółowiamy każdą z zaproponowanych kategorii (wagi)


Dlaczego tak się dzieje?

4. Uszczegółowianie każdej z podkategorii (poziom III)


Dlaczego tak się dzieje?

Prowadzić identyfikację do chwili, gdy nie można już znaleźć użytecznych
informacji


5. STEROWANIE JAKOŚCIĄ: Weryfikacja i ocena problemu przy pomocy diagramu –
WNIOSKI!

Instrument
i narzędzie

Diagram ISHIKAWY

dr Marian Krupa

 Tabela analityczno-diagnostyczna (decyzyjna) jest podstawowym
instrumentem w procesie podejmowania decyzji.

 Tabela umożliwia uporządkowanie danych (informacji) o wybranym
problemie decyzyjnym (jakościowym) według wybranych cech (zasada
Pareto) z uwzględnieniem priorytetów (wag).
 Tabela również umożliwia dokonanie oceny poszczególnych cech,
czynników oceny według wcześniej zdefiniowanych skal ocen.
 Ostatecznie, przy pomocy tabeli możemy jednoznacznie dokonać
oceny jakościowej, podjąć najlepszą decyzję lub też wskazać na
obszary wymagające usprawnień.
dr Marian Krupa

CZYNNIK

Waga
[100%]

MODEL
WZORCOWY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

MODEL
RZECZYWISTY
Ocena
[skala:
WYNIK
]

RAZEM:

dr Marian Krupa

Różnica
[pkt] [%]

METODYKA
1.Zdefiniuj cel i zakres realizowanego projektu.
2.Dokonaj wyboru instrumentów (tabela analityczna) i narzędzi (Excel).

3.Zdefiniuj kluczowe czynniki oceny (5-8 czynników).
4.Określ wagi dla poszczególnych czynników.
5.Określ skale ocen dla poszczególnych czynników.
6.Dokonaj oceny wzorcowej – wprowadź oceny maksymalne.
7.W oparciu o zdefiniowaną skalę dokonaj oceny bieżącej.
8. Oblicz wskaźniki statystyczne jak: średnia, mediana, dominanta itd.
9.Przedstaw uzyskane wartości w formie graficznej.

10.Przedstaw wnioski w formie krótkiego raportu.

dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Normy ISO
– Projektowanie i udoskonalanie
procesów

dr Marian Krupa

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D efinicja procesu

U porządkow any i połączony zbiór działań
w ytw órczych lub usługow ych, w ykonyw anych w
określonym czasie przynoszących w efekcie
korzyści klientow i zew nętrznem u lub
w ew nętrznem u

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
U n iw e rs a ln a a rc h ite k tu ra p ro c e s ó w
8 . R o z w ó j i z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i lu d z k im i

9 . Z a rz ą d z a n ie in fo rm a c ja m i

1 0 . Z a rz ą d z a n ie z a s o b a m i fin a n s o w ym i i fiz y c z n ym i
5 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
w yro b ó w
1 . B a d a n ia
ryn k u
i k lie n tó w

2 .T w o rz e n ie
w iz ji
i s tra te g ii

3 .P ro je k to w a n ie
w yro b ó w
i u s łu g

4 .M a rk e tin g
i s p rz e d a ż

7 . S e rw is
i fa k tu ro w a n ie
6 .P ro d u k c ja
i d o s ta rc z a n ie
u s łu g

1 1 . P ro g ra m o w a n ie z a rz ą d z a n ia ś ro d o w is k ie m

1 2 . Z a rz ą d z a n ie p o w ią z a n ia m i z o to c z e n ie m

1 3 . Z a rz ą d z a n ie u s p ra w n ie n ia m i i z m ia n a m i

ISO: Projektowanie i udoskonalanie procesów
D iagram

U c ze s t n ic y

L p.
Z adania

1

2

3

4

5

6

Z a b ez p ie cz en ie m as zy n y
-z g ł o s z e n i e
a w ar ii

OI

O I

D e cy z ja: cz y
r ea apl ir za aw cyj a s a m o d z i e l n a
n
?

OI

O k r e ś l e n i e re a l i z a t o r a
n a p r aw y

W

TA K

R ea liz ac ja
n a p r aw y
P r ze k az an ie m as zy n y
p ao p r a w i e d o
n
e k s p lo a tac ji
O d b ió r i a n al iza
d o k u m e n ta cji

W

Z

N IE

U I

O I

OI

W

Z

W

W

P .4

P

UI

Diagram procesu (ISO)
Opracuj diagram dla wybranego procesu

Pozyskiwanie odbiorców

Pozy skiwani e
zapy tań
ofert owych
Odbi orców
Obsł uga
zapy tań
ofert owych
Odbi orców

Rozp oznawa nie
rynk u

Przy gotowan ie
ofert do
Odbi orców

Obsł uga
zam ówień
sprz edaży

Zwie ranie
umó w

Plan owanie
sprz edaży
Prez entacje
prod uktów

Prze twarzani e
zlec eń Klien tów
(Kon trakty)

Tworzenie da nych
pods tawowyc h
Klien tów

ISO: Projektowanie diagramów
Przykład diagramu procedury

ISO: Projektowanie diagramów
Diagram: oznaczenie symboli

ISO: Projektowanie diagramów
Metodyka:
1.
2.
3.
4.

Zdefiniuj nazwę i cel procedury.
Opisz parametry na wejściu.
Opisz parametry na wyjściu.
Uporządkuj listę zadań realizowanych w ramach wybranego
procesu/ procedury.
5. Zdefiniuj uczestników wybranego procesu/procedury.
6. Opracuj graficznie w formie diagramu wybrany
proces/procedurę.
7. Przedstaw propozycje udoskonalenia procesu/procedury).
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Genezę metody ABC możemy odnaleźć w badaniach
statystycznych prowadzonych przez Vilfredo Pareto
(1848-1923), które dotyczyły zagadnienia osób
posiadających dochody równe lub wyższe od przyjętych
w szeregu wielkości.

V. Pareto w oparciu o przeprowadzone badania
przedstawił tezę, która wskazywała na następującą
zależność:

20% populacji danego kraju
dysponuje 80% jego dochodów.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% produktów firmy daje jej 80% zysków
20% klientów przynosi 80% wartości sprzedaży
20% kryminalistów popełnia 80% przestępstw
20% kierowców powoduje 80% wypadków
20% powierzchni dywanu przypada na 80% jego zużycia
20% ubrań nosimy przez 80% czasu
20% naszej pracy daje 80% efektów
20% naszego życia daje nam 80% szczęścia
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

20% wyrobów danej produkcji przedsiębiorstwa
tworzy 80% ogólnej jej wartości
20% maszyn i urządzeń

stanowi 80% wartości majątku trwałego
20% operacji produkcyjnych
warunkuje 80% kosztów wytwarzania
w urzędzie administracji państwowej 20% formularzy
stanowi 80% łącznego zużycia druków
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

1.

Szukać dróg na skróty, zamiast przebiegać całą trasę.

2.

Możliwie najmniejszym wysiłkiem sprawować kontrolę nad całością.

3.

Zabiegać o doskonałość w nielicznych obszarach,

4.

zamiast o dobre wyniki w wielu.

5.

W codziennym życiu zlecać innym jak najwięcej zadań.

6.

Robić wyłącznie to, co robimy najlepiej

7.

i co sprawia nam największą radość.

8. W odniesieniu do każdej ważnej sfery życia ustalać,
9. które 20 procent wysiłków może doprowadzić do 80 procent
efektów.
10. Pracować mniej i nie podejmować próby
11. wykorzystania każdej pojawiającej się szansy.
R. Koch, Zasada 80/20, Medium, Warszawa 1998.

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Zasadę 20/80 możemy zastosować w analizie struktury danej
zbiorowości poprzez podział na 3 strefy strategiczne

S trefa A

20%

80%

S trefa B

30%

10%

S trefa C

50%

10%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80
Analizując rozkład
wartości
skumulowanych
zauważono zależność
określaną prawem 2080, zaś ich wykres
przyjął postać
krzywej Pareto.

S tre fa B
S tre fa C

Wartość kumulowana
100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

A

B

C

30%

20%

Wartość kumulowana

10%

0%
5%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

S tre fa A

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa B
S tre fa C

Miesięczna wartość dostawy [zł]

Analizując rozkład
wartości nominalnych
wykres przyjmuje
postać
Wykresu słupkowego.

12 000

10 000

8 000

6 000

A

B

C

4 000

Miesięczna w artość dostaw y [zł]

2 000

0
#8

#5

#4

#2

#16

#15

#1

#3

#19

#13

#20

#14

#18

#22

#21

#23

#12

#24

#17

#6

#7

#25

#11

#9

#10

Metoda ABC – zasada 20/80

S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Znaczenie jakościowe
poszczególnych stref możemy zinterpretować następująco:

Strefa A
Strefa B
Strefa C

Obszar o najbardziej kluczowym znaczeniu. Obejmuje on +/- 20% podmiotów całej
zbiorowości, aczkolwiek generuje +/- 80% wszystkich efektów.
Maksymalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze
strefy A!
Obszar o umiarkowanym znaczeniu jakościowym.
Zmiana w zakresie zapewnienia jakości dla strefy B nie generuje istotnych zmian w
strukturze i wartości całej zbiorowości.
Obszar o znikomym znaczeniu jakościowym.
Minimalizuj swoje wysiłki mające na celu redukcję usterek dla operacji ze strefy C!

Doskonalenie systemu zapewnienia
jakości w procesach produkcyjnych
przy pomocy metody ABC
S tre fa A
S tre fa B
S tre fa C

Metoda ABC
Zadanie:
1. Kierownik ds. jakości w przedsiębiorstwie Sigma poszukuje sposobu lepszego
(?) zapewnienia jakości wytwarzanych wyrobów.

2. Przy pomocy metody ABC dokonaj analizy występujących usterek. Wyznacz
strefy A, B i C uwzględniając taki kluczowy parametr jak: „Ilość usterek na
10 000 operacji”.
3. W oparciu o przeprowadzoną analizę przygotuj odpowiednią strategię zmian
dla działu produkcyjnego w celu poprawy poziomu zapewnienia jakości.

dr Marian Krupa

Metoda ABC

Metodyka:

1. Wykonujemy pomiar / zbieramy dane nt. ilości usterek na 10 000 operacji.
2. Przy pomocy tabeli porządkujemy operacje od wartości największej do
najmniejszej (ilość usterek na 10 000 operacji).
3. Obliczamy wartość kumulowaną ilość operacji na 10 000.
4. Dla wartości kumulowanej obliczamy jej udział proc. względem wartości
całkowitej.
5. Obliczanie kumulowanego proc. udziału operacji.
6. Zestawiamy w jednej tabeli kumulowany proc. udział liczby operacji na 10 000 i
kumulowany proc. udział operacji.
7. Dokonujemy podziały wartości dla całej zbiorowości według ogólnej zasady 20/80
– Strefa A; 10/50 Strefa B i 10/30 Strefa C. Zestawienie przedstawiamy w tabeli.
8. Przedstawiamy uzyskane wyniki za pomocą wykresu słupkowego jak i krzywej
Pareto.
9. Opracuj raport jakościowy w oparciu o przeprowadzoną analizę – przedstaw
wnioski.
dr Marian Krupa

dr Marian Krupa

 Metoda (technika) zarządzania jakością, której
celem jest osiągniecie najwyższego poziomu
jakości definiowanym jako "sześć sigma„.
 W statystyce sigma (σ) oznacza jedno odchylenie
standardowe zmiennej. Sześć sigm oznacza
odległość sześciu odchyleń standardowych między
linią centralną procesu (wartość oczekiwana) a
najbliższą granicą specyfikacji (zakres tolerancji).
dr Marian Krupa

 Dla wybranej populacji odchylenie jest średnią
kwadratową z różnic między wartościami zmiennej a ich
średnią arytmetyczną μ.
 Odchylenie standardowe S (1 sigma) można obliczyć ze
wzoru:

dr Marian Krupa

 Założenie:
- Średnia arytmetyczna (X) jest estymatorem wartości oczekiwanej (μ),
- a odchylenie standardowe (S) jest estymatorem parametru sigma (σ).

dr Marian Krupa

 W praktyce często zakłada się, że dane mają
rozkład normalny zwany też rozkładem Gaussa.
 Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego
rozkładu jest krzywą dzwonową.
%
populacji

X

Xi

dr Marian Krupa

 Czerwona, żółta i niebieska krzywa odpowiadają tej samej wartości
oczekiwanej (średniej), lecz różnym odchyleniom standardowym w
populacji. Niebieska odpowiada najmniejszemu, a żółta największemu
odchyleniu standardowemu.
 Im wyższe odchylenie standardowe, tj. sigma (σ), tym mniej
obserwacji skupia się wokół średniej a tym więcej jest ich daleko
od niej.

 Reguła TRZECH SIGM

dr Marian Krupa

 Sześć sigm oznacza odległość sześciu odchyleń standardowych
między linią centralną procesu a najbliższą granicą specyfikacji.

 Celem metody jest zmniejszenie średniej liczby
defektów do 3,4 (trzech i czterech dziesiątych) defektu
na milion okazji! / (3,4 DPMO) – UWAGA: uwzględnia
przesunięcie +/- 1,5 σ (sigma).
 Dlaczego 6 SIGMA? Zgodnie z wykresem rozkładu
normalnego, który jest symetryczny, tylko 2 miliardowe
wykresu wychodzą poza zakres (średnia - 6 sigma,
średnia + 6 sigma = 12 Sigma!), co oznacza, że na
miliard przypadków dwa są poza tym zakresem.
Przyjęto w praktyce, że DPMO dla 6σ = 3,4!

dr Marian Krupa

 Tabela: Wskaźniki DPMO, DPTO, frakcje niezgodności
oraz poziomy sigma
Frakcja
niezgodności
0,0668000
0,0228000
0,0062100
0,0013500
0,0002330
0,0000320
0,0000034

DPMO

DPTO

66 800,0
22 800,0
6 210,0
1 350,0
233,0
32,0
3,4

66,8
22,8
6,2
1,4
poniżej 1
poniżej 1
poniżej 1

Poziom
sigma
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
dr Marian Krupa

Wyznaczenie poziomu sigma
na przykładzie procesu
produkcji książki

 ZADANIE:

W oparciu o uzyskane dane oraz metodykę Six Sigma
wyznacz poziom sigma na przykładzie procesu
produkcji książki.

 DANE: Opis procesu produkcyjnego
1. Przygotowanie DTP (strony + okładka) – skład
komputerowy
2. Przygotowanie płyt offsetowych
3. Odbiór dostawy papieru w formacie A0
4. Krojenie papieru na format B3
5. Ustawienie maszyny i wykonanie druku próbnego
6. Druk – kartki wewnętrzne
7. Druk – okładka
8. Zbieranie stron
9. Klejenie stron
10.Krojenie
11.Klejenie okładki
12.Pakowanie

 DANE: Wyniki kontroli jakościowej
Etap kontroli

Przedmiot kontroli

Przygotowanie płyt
offsetowych
Odbiór dostawy
papieru w formacie A0

Jakość i poprawność
naświetleń
Jakość papieru i
poprawność krojenia
na wymiar
Jakość krojenia na
wymiar i składowanie
Jakość druku i jakość
składowania
Jakość druku i jakość
składowania
Prawidłowa kolejność
stron, składowanie
Jakość klejenia
Jakość krojenia na
wymiar
Jakość i estetyka
klejenia

Krojenie papieru na
format B3
Druk – kartki
wewnętrzne
Druk – okładka
Zbieranie stron
Klejenie stron
Krojenie
Klejenie okładki

Liczba sprawdzonych
jednostek
120 płyt

Liczba wykrytych
niezgodności
20 płyt

20 000 arkuszy

100 arkuszy

80 000 arkuszy

254 arkuszy

1 000 arkuszy

45 arkuszy

100 arkuszy

5 arkuszy

100 sztuk

32 sztuk

5 000 sztuk
5 000 sztuk

45 sztuk
38 sztuk

5 000 sztuk

25sztuk

 METODYKA
1. Zdefiniuj cel i zakres kontroli (Jaki proces? Jakie etapy? Co będzie
przedmiotem kontroli? Według jakich wymagań technologicznych,
funkcjonalnych? Jakie skale oceny? itd.)
2. Opracowanie metody zbierania danych i ich raportowania – patrz
tabela: Wyniki kontroli.
3. Opracowanie tabeli analitycznej – patrz wzór „Tabela. Zestawienie
ocen w zakresie niezgodności”.
4. Wykonanie obliczeń dla: Frakcja niezgodności, DPMO, DPTO, Poziom
Sigma (użyj tablicę rozkładu normalnego!). Oblicz wartość sigma dla
całego procesu.
5. W kolumnie uwagi dokonaj oceny jakościowej. UWAGA: Zdefiniuj
odpowiednią skalę!
6. Przedstaw wszystkie wyniki w wersji graficznej. UWAGA: Zwróć
szczególną uwagę na aspekt komunikacyjny!
7. Wskaż na słabe punkty procesu i zaproponuj działania korygujące.

 Tablica rozkładu normalnego

dr Marian Krupa