Transcript ธุรกิจสปากับสมุนไพรไทย - ศิลปากร วิจัย และ สร้างสรรค์ ครั้ง ที่ 8 : บูร ณา

ธุรกิจสปากับสมุนไพรไทย
(Spa Business and Thai Herbs)
โดย
อาจารย์ ปัทมล อินทสุวรรณ์
สาขาธุรกิจโรงแรมและที่พกั
คณะวิทยาการจัดการ
มหาวิทยาลัยศิลปากร(เพชรบุรี)
“สปา”
คาว่า สปา มาจากรากศัพท์ภาษาละติน
หมายถึง การมีสุขภาพดีดว้ ยน้ า หรื อการใช้น้ าเป็ นองค์ประกอบสาคัญ
ในการบาบัดรักษาสุ ขภาพ ไม่วา่ จะเป็ น การอาบน้ าแร่ การแช่น้ านม การ
อบไอน้ า หรื อการดื่มน้ าแร่
คาว่า สปา มาจากชื่อเมือง SPA ซึ่งเป็ นเมืองเล็ก ๆ ในประเทศเบลเยีย่ ม
ที่เป็ นแหล่งน้ าพุร้อน และเป็ นเมืองท่องเที่ยวที่ชาวยุโรปชั้นสูงในยุค
ศตวรรษที่ 17 นิยมมาพักผ่อน อาบน้ าแร่ และเล่นคาสิ โนกันมาก
เมืองสปา ประเทศเบลเยี่ยม
สถานทีอ่ าบนา้ ของโรมัน
ธุรกิจสปาในประเทศไทย
• เริ่ มต้นในปี พ.ศ. 2536 โดยโรงแรมโอเรี ยลเต็ล เป็ นผูบ้ ุกเบิกรุ่ นแรก
จัดเป็ นสปาในโรงแรม และในระยะเวลาเพียง 1 ปี ถัดมา
• สปาในลักษณะรี สอร์ทสปาในจังหวัดชายทะเลที่สาคัญคือ บันยันทรี สปา
ของโรงแรมบันยันทรี ที่ จ.ภูเก็ต และชีวาศรมเฮลท์ รี สอร์ท แอนด์ สปา ที่
อ.หัวหิ น จ.ประจวบคีรีขนั ธ์ ซึ่งสปาทั้งสามแห่งนี้มีชื่อเสี ยงเป็ นที่ยอมรับ
ระดับโลก
Oriental Spa,Bangkok
Oriental Spa,Bangkok
BanYan Tree Spa, Phuket
Chivasom Health Resort, Hua Hin
องค์กรสปาระหว่างประเทศ (International Spa Association :
ISPA-Europe) จัดตั้งขึ้นเพื่อเผยแพร่ ความรู ้ความเข้าใจ และให้ขอ้ มูล
เกี่ยวกับสปา ได้ให้คาจากัดความของสปา ไว้ดงั นี้...
"สปา คือ ช่วงเวลาแห่งความรู ้สึก สัมผัสที่เกี่ยวกับการผ่อนคลาย ความ
สงบทางจิตใจ การฟื้ นฟูสุขภาพ และความเพลิดเพลินใจ"
ธุรกิจสปาออกเป็ น 7 ประเภท ดังนี้
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Destination Spa
Resort / Hotel Spa
Day Spa / city Spa
Medical Spa
Mineral Spring Spa
Club Spa
Cruise Ship Spa
1. Destination Spa
หมายถึง สถานบริ การสปาแบบองค์รวม คือ มีการบริ การครบ
วงจรไม่วา่ จะเป็ นที่พกั การนวดรู ปแบบต่างๆ โดยเฉพาะวารี
บาบัด การออกกาลังกาย โภชนาการ และให้ผรู้ ับบริ การงดการ
บริ โภคแอลกอฮอล์และบุหรี่
รี สอร์ทที่มีบริ การสปาแบบองค์รวมลักษณะนี้จึงเป็ นทั้งรี สอร์ท
และเดสติเนชัน่ สปา ในเวลาเดียวกัน
2. Resort / Hotel Spa
เป็ นสปาที่เน้นความเป็ นสถานที่พกั ผ่อนและการนวดโดยเฉพาะมี
การจัดให้สถานที่มีบรรยากาศดี ทัศนียภาพและภูมิทศั น์ที่สวยงาม
ควบคู่ไปกับปรนนิบตั ิร่างกายผิวพรรณและบาบัดความเครี ยด
โรงแรมและรี สอร์ท สปา มีกระจายอยูท่ วั่ ทุกภูมิภาคในจังหวัดที่มี
แหล่งสถานที่ท่องเที่ยวสาคัญ เช่น ภูเก็ต เชียงใหม่ เชียงราย ลลล
3.Day Spa / city Spa
สปาชนิดหนึ่งที่พบเห็นได้ง่ายกว่าสปาประเภทอื่นคือ เน้นในเรื่ องความ
สวยงาม ใช้เวลาในการบาบัดเพียงระยะสั้นๆ
การเปิ ดให้บริ การจึงไม่ตอ้ งเลือกสถานที่หรื อสภาพแวดล้อมมากนัก
ทาให้ธุรกิจเดย์สปากลายเป็ นสัญลักษณ์ของธุรกิจสปา และเดย์ สปามัก
ถูกจัดรวมในกลุ่มของสถานเสริ มความงาม
4. Medical Spa
การนาธรรมชาติบาบัดมาใช้ร่วมกับวิทยาการทางการแพทย์
เป็ นการบาบัดรักษาและดูแลสุ ขภาพโดยแพทย์เฉพาะทาง
รวมถึงการทาทรี ตเมนต์ต่างๆ การฝังเข็ม การทาศัลยกรรม
การปรับกระดูก การรักษาด้านผิวหนัง ศาสตร์การชะลอความ
ชรา เป็ นต้น
5. Mineral Spring Spa
น้ าพุร้อนสปา (Spring Spa) เป็ นรู ปแบบดั้งเดิมของสปาที่
ได้รับความนิยมในต่างประเทศ
น้ าพุร้อนและน้ าแร่ จะมีแร่ ธาตุต่างๆ ที่สามารถลดอาการ
เจ็บป่ วยบางชนิดได้ เช่น อาการปวดจากโรคไข้ขอ้ เป็ นต้น
6. Club Spa
สปาขนาดเล็กที่มกั จัดไว้เป็ นส่ วนหนึ่งของสถานบริ การบริ หาร
ร่ างกาย (Fitness) หรื อศูนย์สุขภาพ (Health club) เพื่อ
บริ การสมาชิกที่ตอ้ งการผ่อนคลายหลังจากออกกาลังกาย และ
ได้ผอ่ นคลายความตึงเครี ยด เช่น การอบไอน้ า การอบเซาน่า
การแช่น้ าร้อน โยคะ หรื อการออกกาลังกายอื่น ๆ
7. Cruise Ship Spa
เป็ นสปาบนเรื อสาราญโดยเน้นการผ่อนคลายหรื อเพื่อพักผ่อน
โดยการออกกาลังกายและการจัดเตรี ยมอาหารเพื่อสุ ขภาพ การ
นวดหรื อแม้แต่การจัดทากิจกรรมอื่นๆ ที่ทาให้จิตใจสงบ
เพื่อให้ผใู้ ช้บริ การมีความสุ ขสบายและรู้สึกผ่อนคลายใน
ระหว่างการเดินทาง
นอกจากสปาทั้ง 7 ประเภทที่ได้กล่าวมาแล้ว
โฮม สปา (Home Spa) คือการทาสปาเองที่บา้ นโดยการซื้อ
อุปกรณ์ที่จาเป็ นที่หาซื้ อได้ทวั่ ไป หรื อการเรี ยกใช้บริ การ
ลักษณะให้บริ การถึงที่บา้ นของสถานบริ การสปาที่จะส่ ง
พนักงานมาให้บริ การถึงที่บา้ น
รูปแบบการให้ บริการต่ างๆของสปา
การนวดร่ างกาย (Body Massage)
เป็ นทางเลือกยอดนิยมของการทาสปา ช่วยให้ร่างกายผ่อนคลายได้ดีเยีย่ ม
มี 2ประเภท คือ นวดแผนไทย กับ นวดอโรมา รวมไปถึงการนวดของ
ชนชาติอื่น เช่น การนวดแบบสวีดิช เป็ นการนวดเพื่อผ่อนคลายและ
กระตุน้ ระบบการหมุนเวียนของโลหิ ตที่ผวิ หนัง สามารถนวดเพื่อผ่อน
คลายรักษาเฉพาะจุดได้ เช่น การนวดเท้า นวดไหล่ นวดไขสันหลัง เพื่อ
กระตุน้ ประสาท เป็ นต้น
ปัจจุบนั มีการนาพฤกษาบาบัดเข้ามาใช้ประกอบในการนวดด้วย เพื่อให้
ผูร้ ับบริ การเกิดความผ่อนคลายทั้งร่ างกาย จิตใจและอารมณ์
รูปแบบการให้ บริการต่ างๆของสปา
อบซาวน่า หรื อ อบสมุนไพร (Aroma Steam / Herbal
Steam)
เป็ นการกระตุน้ ร่ างกายด้วยความร้อนเพื่อให้รูขมุ ขนในร่ างกาย
เปิ ดกว้างพร้อมที่จะขับสารพิษออกมากับเหงื่อ วิธีการนี้ได้รับ
ความนิยมมากที่สุด เพราะขั้นตอนง่ายไม่ซบั ซ้อน สามารถทา
ทาเองโดยไม่ตอ้ งพึ่งพาพนักงาน
รูปแบบการให้ บริการต่ างๆของสปา
สครับ (Scrub)
คือ การกระตุน้ ระบบการหมุนเวียนของเลือดด้วยการขัดผิว
ด้วยพืชพรรณจากธรรมชาติ เช่น พืชสมุนไพรต่างๆรวมทั้งการ
ใช้เกลือทะเล สาหร่ าย ฟองน้ าเพื่อขจัดเซลล์ผวิ หนังที่
เสื่ อมสภาพให้หลุดออกไป เซลล์ผวิ ใหม่จะได้ข้ ึนมาทดแทน
เป็ นการเติมสารอาหารให้ผิวด้วย วิธีสครับนี้จะช่วยให้สุขภาพ
ผิวดีข้ ึน ผิวเนียนนุ่ม เรี ยบ และสี ผวิ สม่าเสมอยิง่ ขึ้น การขัดผิว
สามารถใช้สมุนไพรขัดหรื อใช้ครี ม
รู ปแบบและวัตถุดิบที่นิยมใช้ในการสครับผิว
• ชาเขียวเหมาะสาหรับการลดริ้ วรอย
• กาแฟเหมาะกับการขัดสารพิษ
• งาดาเหมาะสาหรับคนผิวแห้งและการบารุ งผิว
• ผลไม้รสเปรี้ ยวเหมาะกับการขัดผิว บารุ งผิว
รู ปแบบการให้ บริการต่ างๆของสปา
การห่อร่ างกาย (Body Wrap)
ห่อลาตัว และแขน ขา ด้วยผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติที่มีสรรพคุณ
พิเศษ อาจจะเป็ นสาหร่ ายทะเล (Seaweed Mask) หรื อโคลน
ทะเล สมุนไพรบางชนิด และอาจห่อด้วยผ้าห่มชุบน้ าร้อนหรื อผ้า
ห่มชุบน้ าเย็นนาน 20-30 นาที ขั้นตอนนี้ช่วยให้ร่างกายมี
อุณหภูมิสูงขึ้นอย่างคงที่ รู ขมุ ขนเปิ ดกว้าง เพื่อขับของเสี ยออก
จากร่ างกาย ฟื้ นฟูสภาพผิวและยังช่วยในเรื่ องการผ่อนคลายอย่าง
ลึกล้ า ทาให้ร่างกายสงบ บรรเทาอาการปวดเมื่อย กล้ามเนื้อ และ
ข้อต่ออักเสบ
รู ปแบบการให้ บริการต่ างๆของสปา
วารี บาบัด หรื อ การบาบัดด้วยน้ า (Hydro Therapy)
• มีรูปแบบแตกต่างกันไป ตั้งแต่การแช่ตวั ในน้ า การอบตัว การห่อ
ตัว การประคบ การสูดดม การใช้น้ าร้อนจัดสลับกับเย็น การฉี ดน้ า
การรดน้ า และว่ายน้ า
• สปาบางแห่งอาจให้นอนแช่ในอ่างที่ผสมน้ ามันระเหย น้ ามันหอม
ระเหยให้ประโยชน์จากการซึมซาบเข้าผิวหนังและการสูดดม ให้
ความสดชื่นผ่อนคลาย ช่วยกระตุน้ การหมุนเวียนเลือด และบาบัด
อาการผิดปกติบางอย่างตามสรรพคุณของชนิดน้ ามันหอมระเหย
วารีบาบัด หรือ การบาบัดด้ วยนา้ (Hydro Therapy)
• บางแห่งในห้องนอนแช่ในอ่างที่โรยด้วยกลีบดอกไม้
(Floral Bath) แล้วหยดน้ ามันหอมระเหยกับเกลือแร่ ลงไป
ผสม วิธีแช่ตวั แบบนี้จะช่วยให้จิตใจผ่อนคลายได้ดี
สรรพคุณขึ้นกับน้ ามันหอมระเหยที่ใช้ ควรแช่ตามเวลาที่
กาหนด เช่น 10-30 นาที เป็ นต้น ระวังการแพ้น้ ามันบาง
ชนิดและเมื่อไม่สบายไม่ควรแช่โดยวิธีน้ ี
วารีบาบัด หรือ การบาบัดด้ วยนา้ (Hydro Therapy)
การอาบน้ าแบบสวิส (Swiss Shower)
คือ ยืนอาบน้ าร้อนสลับกับน้ าเย็นที่พงุ่ ออกมาจากฝักบัว
พร้อมกัน 8-10 จุด ทัว่ ร่ างกาย เพื่อกระตุน้ ให้เกิดการ
หมุนเวียนของโลหิ ต น้ าเย็นทาให้หลอดเลือดหดตัว ส่ วน
น้ าร้อนทาให้หลอดเลือดขยายตัว การยืดหดของหลอด
เลือด เลือดจะกระตุน้ การทางานของอวัยวะภายใน
วารีบาบัด หรือ การบาบัดด้ วยนา้ (Hydro Therapy)
• การอาบน้ าแบบ (Vichy Shower) เป็ นการบาบัดด้วย
แรงดันน้ า อาจใช้ฝักบัวหลายอันเรี ยงในแนวตรงตาม
ความยาวของร่ างกาย โดยอาจให้นอนคว่าลง มีแรงดันของ
น้ าที่พงุ่ ออกมากระทบแผ่นหลังและท่อนขาอย่าง
ครอบคลุมนาน 15-20 นาที ช่วยเปิ ดรู ขมุ ขนเพื่อให้
สมุนไพรต่างๆ ที่นามาพอกตัวภายหลังสามารถซึมเข้าสู่
ผิวหนังชั้นในได้ดีข้ ึน ช่วยคลายเครี ยดและลดอาการปวด
เมื่อยกล้ามเนื้อด้วย
รู ปแบบการให้ บริการต่ างๆของสปา
โภชนาบาบัด (Nutrition Therapy)
เน้นการกินสารอาหารตามธรรมชาติ หลีกเลี่ยง
อาหารแห้ง อาหารปรุ งแต่ง หรื อปนเปื้ อนสารเคมี และ
สารอาหารดัดแปลง มีนกั โภชนาการหรื อแพทย์
ทางเลือกเป็ นผูแ้ นะนา
รู ปแบบการให้ บริการต่ างๆของสปา
Exercise Breathing Therapy
เป็ นวิธีบาบัดที่พบมากในสปายุคพัฒนา ซึ่งมีการออก
กาลังกายหลากหลายรู ปแบบด้วยกัน ทั้งแบบแอโรบิค
และยืดเส้นยืดสาย เช่น โยคะ ไทเก็ก ซี่ กง ออกกาลังกาย
ในน้ า รากระบอง ลลล แต่ตอ้ งมีครู ฝึกคอยให้คาแนะนา
ที่ถูกต้อง
รู ปแบบการให้ บริการต่ างๆของสปา
• การฝึ กสมาธิ (Meditation) และการฝึ กจิต (Autogenic
Training)
• การฝึ กสมาธิ เพื่อหยุดความคิดและอารมณ์ให้นิ่งกับความสงบ
ไม่ฟงซ่
ุ้ าน ฝึ กการปล่อยความคิดนาไปสู่การผ่อนคลายอย่าง
แท้จริ ง ทั้งยังช่วยในการลดอัตราการเต้นของหัวใจ ลดความ
ดันโลหิ ต ลดความเครี ยด ตลอดจนช่วยหยุดการเจริ ญเติบโต
ของเซลล์มะเร็ ง ลลล
รู ปแบบการให้ บริการต่ างๆของสปา
ดนตรี บาบัด (Music Therapy)
สปาบางแห่งเน้นการเปิ ดเพลงที่ฟังแล้วรู ้สึกผ่อนคลาย เพลงคลาสสิ ก
ไลท์มิวสิ ก เพลงไทยเดิม เพลงกลุ่มนี้จะช่วยสร้างจินตภาพเพื่อการผ่อน
คลายฟื้ นฟูและบาบัดรักษาโรค ทาให้เกิดสมาธิ เพราะดนตรี มีผลต่อการ
เปลี่ยนแปลงของร่ างกาย จิตใจ การทางานของสมอง ทาให้เกิดการ
เปลี่ยนแปลงของอัตราการหายใจ อัตราการเต้นของชีพจร ความดันโลหิ ต
การตอบสนองของม่านตา ความตึงตัวของกล้ามเนื้อ การไหลเวียนของ
เลือด จึงมีการนาดนตรี มาประยุกต์ใช้ในการรักษาโรคภัยไข้เจ็บทั้งร่ างกาย
และจิตใจ
รู ปแบบการให้ บริการต่ างๆของสปา
• วิธีบาบัดทีอ่ าศัยแสงสี คลืน่ แสง
(Color-Light-Solar Therapy)
บางแห่งใช้การอาบแสงตะวัน (Solar Therapy) ของชาวอินเดีย
ร่ วมทั้งการใช้พลังงานแสงอาทิตย์ดว้ ยเครื่ องมือทันสมัย การบาบัดด้วย
รังสี อินฟราเรด ด้วยเครื่ องมือทันสมัย ฝักบัวอาบน้ าแสงสี (Color
Shower) มีแสงไฟหลากหลายสี สัน เพื่อการบาบัดตามอารมณ์ที่
ต้องการผ่อนคลาย ในขณะอาบน้ าเลือกสี ได้ตามใจ เช่น สี แดง ช่วยเติม
พลังให้แก่ร่างกาย และให้ความรู ้สึกสดชื่น มีชีวิตชีวา สี เหลือง ช่วย
กระตุน้ ให้เกิดการคิดสร้างสรรค์ เป็ นต้น
รู ปแบบการให้ บริการต่ างๆของสปา
การใช้พลังของหิ น หรื อ คริ สตัลจากธรรมชาติ
(Crystal-Rock Therapy)
เพื่อการผ่อนคลาย ฟื้ นฟู และบาบัด โดยการวิเคราะห์จากธาตุ
และพฤติกรรมของแต่ละคน แล้วนามาวางเรี ยงรายตามจุด
ฝังเข็มของร่ างกาย หรื อทาเป็ นเครื่ องประดับสวมใส่ ดว้ ย
นามาวางไว้ในห้อง หรื อวางใกล้ตวั ก้อนหิ นหรื อคริ สตัลเก็บ
ความร้อนไว้ได้นาน และ เปล่งรังสี อินฟราเรดแบบไม่เรื อง
แสงทาให้ร้อนสบาย แต่ไม่ระคายเคือง ซึ่ งวิธีการนี้ยงั ต้องมี
ข้อมูลยืนยันให้มากพอ
รู ปแบบการให้ บริการต่ างๆของสปา
สมุนไพรบาบัด (Herbal Therapy)
เป็ นการใช้สมุนไพรที่ให้กลิ่นหอมมาเป็ นอาหาร
เครื่ องดื่ม หรื ออาหารเสริ มเพื่อสร้างความสดชื่น ลด
ไขมันในเลือด ลดน้ าหนัก ลดระดับน้ าตาล คลาย
เครี ยด ช่วยให้นอนหลับง่าย สามารถใช้บารุ งผิวพรรณ
เช่น การอบไอน้ า การแช่ตวั พอกผิว บารุ งผิว เป็ นต้น
ซึ่งปัจจุบนั ได้รับความนิยมมาก
ธุรกิจสปากับสมุนไพร
สมุนไพรไทยนอกจากนามาใช้ประโยชน์เป็ นยารักษาโรคแล้ว
ยังสามารถนามาใช้ประโยชน์ทางด้านอื่นๆ อีก เช่น นามาเป็ น
อาหาร อาหารเสริ มสุ ขภาพ เครื่ องดื่ม สี ผสมอาหาร สี ยอ้ ม
ตลอดจนใช้ทาเครื่ องสาอาง
ดังนั้น สมุนไพรไทยเป็ นอีกทางเลือกหนึ่งทางธุรกิจ ที่กาลัง
ได้รับความนิยมทั้งในประเทศและต่างประเทศ ซึ่งกาลังขยาย
ตัวอย่างมาก จนกลายมาเป็ นหัวใจหลักของธุรกิจใหม่ๆ ที่
เกิดขึ้นมากมาย
ธุรกิจสปาที่ใช้สมุนไพรไทยเป็ นจุดขายจะใช้ผลิตภัณฑ์จาก
สมุนไพรในขั้นตอนต่างๆ ได้แก่
การนวดหน้า การขัดผิว การพอกตัว การอบสมุนไพร การนวด
ด้วยน้ ามันที่สกัดจากสมุนไพร และการนวดประคบ
โดยมีสมุนไพรไทยตัวหลักๆ ที่ใช้ดงั นี้
สมุนไพรตัวหลักในการทาเป็ นผงหรื อครี ม
สาหรับขัดหน้า นวดหน้าและพอกหน้า
• ขมิ้นชัน ซึ่งมีคุณสมบัติแก้แพ้ ผิวหนังเป็ น
ผืน่ คัน
• ส่ วนผสมตัวอื่นๆ อาทิ ไพล ขมิ้นอ้อย ว่าน
นางคา น้ าผึ้ง เป็ นต้น ซึ่งล้วนมีคุณสมบัติใน
การบารุ ง ผิวพรรณให้นุ่มนวล และขาวผ่อง
ใส
• รวมทั้งน้ าแตงกวา มีคุณสมบัติดูดสิ่ ง
สกปรกใต้ผวิ หนัง และบารุ งผิว ให้สดชื่น
สมุนไพรทีใ่ ช้ สกัดนา้ มัน (essential oil)
เพือ่ ใช้ นวดตัว
• ได้แก่ ขมิ้นชัน ขมิ้นอ้อย ตะไคร้ ผิว
มะกรู ด ไพล ว่านนางคา เป็ นต้น
• ซึ่งมีคุณสมบัติช่วยบารุ งผิวพรรณ และ
แก้อาการปวดเมื่อย
สมุนไพรที่ใช้ในการพอกตัว ขัดผิว
• ได้แก่ โคลนขาว ไพล ขมิ้นอ้อย ขมิ้นชัน
มะขามเปี ยก เกสรดอกไม้ น้ าผึ้ง เป็ นต้น
• ซึ่งจะช่วยขจัดเซลล์ที่ตายแล้ว และสิ่ ง
สกปรกใต้ผวิ หนัง รวมทั้งช่วยบารุ ง
ผิวพรรณให้อ่อนนุ่ม สดชื่น และผ่องใส
สมุนไพรที่ใช้ในการอบตัว
ได้แก่ เกสรดอกไม้ท้ งั 5 คือ มะลิ
กุหลาบ ดอกบัวหลวง พิกลุ และ
บุนนาค รวมทั้งเกสรดอกไม้ชนิดอื่นๆ
เช่น รสสุ คนธ์ รวมทั้งการบูร เป็ นต้น
ซึ่งจะช่วยขับสิ่ งสกปรกภายใต้ผวิ หนัง
ละลายไขมัน บารุ งผิวพรรณให้ผอ่ งใส
สมุนไพรที่ใช้ในการประคบตัว
ได้แก่ ไพล ขมิ้นชัน ขมิ้นอ้อย ตะไคร้ ใบ
มะขาม ใบมะกรู ด ใบส้มป่ อย การบูร พิมเสน
เป็ นต้น ซึ่งจะช่วยคลาย เส้นเอ็น แก้ปวดเมื่อย
รักษาผิวหนัง แก้ฟกช้ า กระตุน้ การหมุนเวียน
ของโลหิ ต ขับลม แก้อาการบวม
ลูกประคบสมุนไพร
คือ การนาสมุนไพรมาห่อรวมกัน ส่ วนใหญ่จะเป็ นพืช
สมุนไพรที่มีส่วนประกอบของน้ ามันซึ่งเมื่อถูก ความร้อน
น้ ามันและกลิ่นของสมุนไพร เป็ นวิธีการบาบัดรักษาของ
แพทย์แผนไทย ซึ่งสามารถนาไปใช้ควบคู่กบั การนวดไทย
โดยใช้การประคบหลังการนวดไทย
สมุนไพรทีเ่ ป็ นส่ วนประกอบสาคัญของลูกประคบ
ตัวอย่าง สมุนไพรที่ใช้ เป็ นส่ วนประกอบที่สาคัญของ "ลูกประคบสมุนไพร"
เหง้ าไพล บรรเทาอาการปวดเมื่อย ลดการอักเสบ
ผิวมะกรู ด บรรเทาลมวิงเวียน
ตะไคร้ บ้าน บรรเทาอาการปวดเมื่อย ลดการอักเสบ
ใบมะขาม บรรเทาอาการคันตามร่ างกาย ช่วยบารุ งผิว
ขมิน้ ชัน บรรเทาอาการฟกช้ าดาเขียวและช่วยรักษาเม็ดผดผืน่ คันตามผิวหนัง
ขมิน้ อ้อย บรรเทาอาการฟกช้ าดาเขียวและช่วยรักษาเม็ดผดผืน่ คันตามผิวหนัง
ใบส้ มป่ อย ช่วยบารุ งผิวพรรณ ช่วยให้ผวิ หนังสะอาด
เกลือแกง ช่วยดูดซับความร้อนและช่วยพาตัวยาผ่านซึมผิวหนังได้อย่างสะดวก
การบูร แต่งกลิ่น บารุ งหัวใจ แก้พพุ อง
พิมเสน แต่งกลิ่น แก้พพุ อง แก้หวัด
อาหารสมุนไพรประจา ธาตุดนิ
• ธาตุดิน คือ คนที่เกิดเดือนตุลาคม พฤศจิกายน ธันวาคม
ลักษณะรูปร่ าง
รู ปร่ างสู งใหญ่ ผิวค่อนข้างคล้ าผมดกดา กระดูกใหญ่ ข้อกระดูกแข็งแรง น้ าหนัก
ตัวมาก ล่าสัน เสี ยงดังหนักแน่น
ควรรับประทานอาหารรส ฝาด หวาน มัน และเค็ม
ตัวอย่างผลไม้
มังคุด ฝรั่ง ฟักทอง เผือก ถัว่ ต่าง ๆ เงาะ หัวมันเทศ
ตัวอย่างผักพืน้ บ้ าน
ผักกระโดน กล้วยดิบ ยอดมะม่วงหิ มพานต์ ยอดมะยม สมอไทย กระถินไทย
กระโดนบก กระโดนน้ า ผักหวาน ขุ่นอ่อน สะตอ ผักโขม โสน ขจร ยอดฟักทอง
บวบเหลี่ยม
อาหารสมุนไพรประจา ธาตุดนิ
ตัวอย่ างเมนูอาหาร
ผักกูดผัดน้ ามันงา ดอกงิ้วทอดไข่ แกงป่ ากล้วยดิบ คัว่ ขนุน สะตอผัดกุง้
สมอไทยผัดน้ ามันหอย
ตัวอย่ างอาหารว่ าง
เต้าส่ วน วุน้ กะทิ กล้วยบวชชี แกงบวดฟักทอง ตะโก้เผือก
ตัวอย่ างเครื่องดื่ม
น้ าอ้อย น้ ามะพร้าว น้ าตาลสด น้ ามะตูม นมถัว่ เหลือง น้ าแคนตาลูป น้ าส้ม
น้ าฝรั่ง น้ าลูกเดือย น้ าข้าวโพด น้ าแห้ว น้ าฟักทอง
• เกร็ ดความร้ ู
ผูม้ ีธาตุเจ้าเรื อนเป็ นธาตุดิน มักจะไม่ค่อยเจ็บป่ วยเพราะธาตุดินเป็ นที่ต้ งั
ของกองธาตุ
อาหารสมุนไพรประจา ธาตุนา้
ธาตุน้ า คือ คนที่เกิดเดือน กรกฎาคม สิ งหาคม กันยายน
ลักษณะรูปร่ าง
รู ปร่ างสมบรู ณ์ สมส่ วน ผิวพรรณสดใส เต่งตึง ตาหวาน น้ าในตามาก
ท่าทางเดินมัน่ คง ผมดกดางาม ทนหิ ว ทนร้อน ทนเย็นได้ดี เสี ยงโปร่ ง
ความรู ้สึกทางเพศดี อากัปกิริยามักเฉื่อย และค่อนข้างเกียจคร้าน
ควรรั บประทานอาหาร เปรี้ ยว และขม
ตัวอย่ างผลไม้
มะนาว ส้ม สับปะรด มะเขือเทศ มะยม มะกอก มะดัน กระท้อน
ตัวอย่ างผักพืน้ บ้ าน
ขี้เหล็ก แคบ้าน ชะมวง ผักติ้ว ยอดมะกอก ยอดมะขาม มะอึก มะเขือเครื อ
สะเดาบ้าน มะระขี้นก มะระจีน มะแว้ง ใบยอ
อาหารสมุนไพรประจา ธาตุนา้
ตัวอย่ างเมนู
แกงขี้เหล็กปลาย่าง แกงส้มดอกแค แกงอ่อม มะระขี้นก ผัดมะระใส่ ไข่ ห่อหมกใบ
ยอ แกงป่ าสะเดาใส่ ปลาหมอ แกงป่ า
ต้มโคล้งยอดมะขาม ใบยอผัดน้ ามันหอยใส่ หมูบด
ตัวอย่างอาหารว่ าง
มะยมเชื่อม สับปะรดกวน กระท้อน ลอยแก้ว มะม่วงน้ าปลาหวาน มะม่วงกวน
ตัวอย่างเครื่องดืม่
น้ ามะนาว น้ าใบบัวบก น้ ามะเขือเทศ น้ ามะขาม น้ าสับปะรด น้ ากระเจี๊ยบ มะเฟื อง
เกร็ ดความร้ ู
ผูท้ ี่มีธาตุเจ้าเรื อนเป็ นธาตุน้ า ในช่วงอายุแรกเกิด – 16 ปี มักจะมีอาการเป็ นหวัดคัด
จมูก ตาแฉะ ในฤดูหนาว จะเจ็บป่ วยง่ายเพราะธาตุน้ ากาเริ บ
อาหารสมุนไพรประจา ธาตุลม
ธาตุลม คือคนที่เกิดเดือนเมษายน พฤษภาคม มิถุนายน
ลักษณะรูปร่ าง
ผิวหนังแห้งหยาบกร้าน รู ปร่ างโปร่ ง ผอมบาง ข้อกระดูก มักลัน่ เมื่อ
เคลื่อนไหว ขี้อิจฉา ขี้ขลาด รักง่ายหน่ายเร็ ว ทนหนาวไม่คอ่ ยได้ นอนไม่
ค่อยหลับ ช่างพูด เสี ยงต่า ออกเสี ยงไม่ชดั เจน
ควรรั บประทานอาหารรส เผ็ดร้อน
ตัวอย่ างผลไม้ - ตัวอย่ างผักพืน้ บ้ าน
ขิงข่า ตะไคร้ กระชาย พริ กไทย กระทือ ดอกกระเจียว ขมิ้นชัน ผักคราด
ใบชะพลู ผักไผ่ พริ กขี้หนูสด สะระแหน่ หูเสื อ ผักแขยง
ผักชีลาว ผักชีลอ้ ม ยีห่ ร่ า สมอไทย กานพลู
อาหารสมุนไพรประจา ธาตุลม
ตัวอย่ างเมนูอาหาร
แกงปลาดุกใส่ กระทือ ต้มข่าไก่ ต้มยากุง้ แกงหอยขมใส่ ใบชะพลู สมอ
ไทยทุบผัดน้ ามันพืช สมอไทย จิ้มน้ าพริ ก
ตัวอย่ างอาหารว่ าง
บัวลอยน้ าขิง เต้าฮวย เต้าทึง มันต้มขิง ถัว่ เขียว ต้มขิง เมื่ยงคา
ตัวอย่ างเครื่ องดื่ม
น้ าขิง น้ าตะไคร้ น้ าข่า น้ ากานพลู
เกร็ ดความร้ ู
ผูท้ ี่มีธาตุเจ้าเรื อนเป็ นธาตุลม ในช่วงอายุ 32 ปี ขึ้นไป มักจะมี อาการเวียน
หัว หน้ามืด เป็ นลมง่าย ในฤดูฝน จะเจ็บป่ วยง่าย เพราะธาตุลมกาเริ บ
อาหารสมุนไพรประจา ธาตุไฟ
ธาตุไฟ คือ คนที่เกิดเดือน มกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม
ลักษณะรูปร่ าง
มักขี้ร้อน ทนร้อนไม่ค่อยได้ หิ วบ่อย กินเก่ง ผมหงอกเร็ ว มักหัวล้าน ไม่ค่อย
อดทนใจร้อน ข้อกระดูกหลวม มีกลิ่นปากกลิ่นตัวแรง
ควรรับประทานอาหารรส ขม เย็น และจืด
ตัวอย่ างผลไม้
แตงโม มันแกว พุทรา แอปเปิ้ ล
ตัวอย่ างผักพืน้ บ้ าน
ผักบุง้ ตาลึง ผักกระเฉด ผักกระสัง สายบัว ผักกาดจีน ผักกาดนา มะระ ผักปรัง
มะรุ ม มะเขือยาว ผักหนาม ยอดมันเทศ กระเจี๊ยบมอญ
ยอดฟักทอง หยวกกล้วย มะเขือยาว กุยช่าย
อาหารสมุนไพรประจา ธาตุไฟ
ตัวอย่ างเมนูอาหาร
ผัดผักบุง้ แกงจืดตาลึง ผัดสายบัวใส่ พริ ก แกงส้มมะรุ ม แกงคูน แกงจืด
มะระ แกงส้มหยวกกล้วยใส่ ปลาช่อน ยาผักกะเฉด ผักหนามผัดน้ ามันหอย
ตัวอย่ างอาหารว่ าง ซาหริ่ ม ไอศกรี ม น้ าแข็งใส
ตัวอย่ างเครื่ องดื่ม
น้ าแตงโมปั่น น้ าใบเตย น้ าเก็กฮวย
เกร็ ดความร้ ู
ผูท้ ี่มีธาตุเจ้าเรื อนเป็ นธาตุไฟ ในช่วงอายุ 16-32 มักจะหงุดหงิดง่าย
อารมณ์เสี ยบ่อย เป็ นคนเจ้าอารมณ์ในฤดูร้อน จะเจ็บป่ วยง่ายอาจเป็ นไข้ตวั
ร้อนได้ง่าย เพราะธาตุไฟกาเริ บ
ผลิตภัณฑ์ จากสมุนไพร
1. ผลิตภัณฑ์บารุ งเรื อนร่ าง
- น้ ามันนวด (massage oil) เป็ น base oil ผสม essential oil
- ครี มอาบน้ า (shower gel ) เป็ นครี มสาหรับอาบน้ าที่มีกลิ่นหอมธรรมชาติ หรื อ
มี natural essential oil
- แป้ งหอม (perfume powder ) เป็ นแป้ ง โรยตัวที่มีกลิ่นหอมธรรมชาติ หรื อมี
natural essential oil
- เกลือหอม (perfume salt ) เป็ นเกลืออาบน้ าที่มีกลิ่นหอมธรรมชาติ หรื อมีน้ ามัน
หอมระเหย
- สเปรย์ฉีดร่ างกาย (body mist ) ใช้สาหรับฉีดให้ร่างกายเกิดความสดชื่น ผ่อน
คลาย
ผลิตภัณฑ์ จากสมุนไพร(ต่ อ)
2. ผลิตภัณฑ์บารุ งเรื อนผม
- ยาสระผม (shampoo )
- น้ ายาบารุ งผม (hair tonic )
- ครี มนวดผม (conditioner )
- น้ ามันใส่ ผม (hair oil )
- น้ ามันนวดผม (hair massage )
ผลิตภัณฑ์เหล่านี้มกั แต่งด้วยสี และกลิ่นหอมของสารจาก
ธรรมชาติหรื อผสมด้วยน้ ามันหอมระเหยแท้จากธรรมชาติ
ผลิตภัณฑ์ จากสมุนไพร(ต่ อ)
3. ผลิตภัณฑ์ให้ความสดชื่น
- ปรับอากาศภายในห้อง ปรับบรรยากาศให้หอมคลุง้ ด้วย
น้ ามันหอมระเหยจากธรรมชาติ
- เตาน้ ามันหอมระเหย (burner) สาหรับใส่ น้ ามันหอม
ระเหยและเผาให้ความร้อน น้ ามันจะระเหยฟุ้ งใน
บรรยากาศภายในสปา
จุดแข็ง – จุดอ่ อนของธุรกิจสปาในประเทศไทย
จุดแข็ง (Strengths)
• สปาเกือบทุกประเภทมักจะมีการนวดแผนไทยเข้าไปเป็ นส่ วนหนึ่งในการ
ให้บริ การ เนื่องจากประเทศไทยมีชื่อเสี ยงในด้านการนวดแผนไทยที่
แพร่ หลายไปทัว่ โลก และมีผเู ้ ชี่ยวชาญด้านการนวดเป็ นจานวนมาก
• ประเทศไทยมีสมุนไพรมากกว่า 100 ชนิดและมีเกษตรกรที่เพาะปลูก
สมุนไพรอยูห่ ลายจังหวัด สมุนไพรเหล่านี้สามารถนามาแปรรู ปเป็ น
ผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในสปาได้ ช่วยลดการนาเข้าสมุนไพรจากต่างประเทศ
จุดแข็ง – จุดอ่ อนของธุรกิจสปาในประเทศไทย
จุดแข็ง (Strengths)
• ประเทศไทยมีน้ าพุร้อนจากธรรมชาติ ที่สามารถพัฒนาให้เป็ นสถาน
บริ การสปา Mineral Spring Spa หรื อ Resort Spa ได้ นับว่า
เป็ นจุดแข็งอย่างหนึ่งของธุรกิจสปาไทย
• คนไทยส่ วนใหญ่มีนิสยั สุ ภาพอ่อนน้อม และรักงานบริ การและส่ วน
ใหญ่นบั ถือศาสนาพุทธมีธรรมะช่วยขัดเกลาจิตใจให้สงบเยือกเย็น จึง
กล่าวได้วา่ นิสยั คนไทยเหมาะสาหรับการทาสปามากเป็ นพิเศษ
• มรดกวัฒนธรรมประจาท้องถิ่น ถือว่าเป็ นจุดแข็งที่สร้างความแตกต่าง
ให้กบั ธุรกิจสปาในประเทศไทย
จุดแข็ง – จุดอ่ อนของธุรกิจสปาในประเทศไทย
จุดอ่ อน (Weakness)
• บุคลากรในธุรกิจสปา เช่น ผูจ้ ดั การ พนักงานบริ การ มีค่อนข้างจากัด ทาให้
เป็ นอุปสรรคในการทาธุรกิจสปา
• คนไทยมีพ้นื ฐานความรู ้ดา้ นภาษาอังกฤษไม่ดีเท่าใดนัก ทาให้มีปัญหาด้าน
การติดต่อสื่ อสารกับลูกค้าชาวต่างชาติ ซึ่งอาจส่ งผลให้การให้บริ การไม่ตรง
กับความต้องการของลูกค้า
• ถึงแม้ประเทศไทยจะมีสมุนไพรและเกาะแก่งมากมาย แต่ถา้ เปรี ยบเทียบกับ
ประเทศอินโดนีเซียแล้ว จัดว่าเป็ นประเทศที่น่าเกรงขาม เพราะมี
นักท่องเที่ยวนิยมไปใช้บริ การท่องเที่ยวและสปาเป็ นลาดับสองรองจาก
ประเทศไทย
จุดแข็ง – จุดอ่ อนของธุรกิจสปาในประเทศไทย
โอกาสของธุรกิจสปา
• ประเทศไทยมีความหลากหลายทางด้านสถานที่ท่องเที่ยวตาม
ธรรมชาติที่สวยงาม และมีแหล่งน้ าพุร้อนตามธรรมชาติจานวนมาก
• ผูป้ ระกอบการไทยสามารถนาสมุนไพรไทยที่มีอยูใ่ นประเทศไทย
กว่า 100 ชนิด มาพัฒนาและแปรรู ปเป็ นผลิตภัณฑ์สปาที่ให้คุณค่า
และประโยชน์ ซึ่งสามารถสร้างความแตกต่างและมูลค่าเพิ่มให้กบั
ธุรกิจสปาของไทยด้วย
• บุคลากรไทยมีความพร้อมในการให้บริ การด้วยกิริยามารยาทที่บ่ง
บอกถึงเอกลักษณ์วฒั นธรรมของไทย ซึ่งเป็ นสิ่ งที่ประทับใจของ
ชาวต่างชาติ
จุดแข็ง – จุดอ่ อนของธุรกิจสปาในประเทศไทย
โอกาสของธุรกิจสปา
• หน่วยงานภาครัฐและเอกชน ได้ร่วมมือกันจัดตั้ง
สถาบันการศึกษาให้ความรู้เกี่ยวกับสปา เพื่อรองรับการเติบโต
ของธุรกิจสปาในประเทศไทย โดยการพัฒนาบุคลากรให้มีความรู้
และความเข้าใจในศาสตร์ ของสปาอย่างแท้จริ ง
• หลายหน่วยงานขานรับนโยบายภาครัฐที่ให้การสนับสนุนธุรกิจส
ปาไทย เช่น กระทรวงสาธารณสุ ขให้การส่ งเสริ มงานค้นคว้าวิจยั
และเผยแพร่ ความรู้เกี่ยวกับสมุนไพรไทย เป็ นต้น
งานวิจยั ทีเ่ กีย่ วข้ องกับธุรกิจสปา
• กมลธรณ์ พรหมพิทกั ษ์และคณะ(2548) ได้จดั ทาโครงการวิจยั ศักยภาพการ
ท่องเที่ยวเชิงสปาของสถานประกอบการเดย์สปาและรี สอร์ทสปา ได้รวบรวม
ข้อมูลจากผูป้ ระกอบการด้านเดย์สปาและรี สอร์ทสปา โดยใช้สปาเช็คลิสเป็ น
เครื่ องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูล และเก็บข้อมูลจากนักท่องเที่ยวโดยใช้
แบบสอบถามปลายปิ ดและแบบปลายเปิ ดเป็ นเครื่ องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูล
ในเขตพื้นที่จงั หวัดภูเก็ต พังงา กระบี่ จากการศึกษาทาให้ทราบว่าศักยภาพในการ
รับรองการท่องเที่ยวเชิงสปาของทั้ง 3 จังหวัดอยูใ่ นเกณฑ์ดี แต่ควรมีการปรับปรุ ง
ในเรื่ องของความปลอดภัยสาหรับลูกค้า และความปลอดภัยในการดาเนินงาน
โดยเฉพาะในจังหวัดพังงาและกระบี่ สาหรับแรงจูงใจในการท่องเที่ยวเชิงสปา
ของนักท่องเที่ยวยังอยูใ่ นเกณฑ์ค่อนข้างต่า
งานวิจยั ทีเ่ กีย่ วข้ องกับธุรกิจสปา
• ปวารณา อัจฉริ ยบุตรและคณะ(2549) ได้ทาการศึกษาเรื่ อง การ
บริ หารจัดการธุรกิจสปาในพื้นที่จงั หวัดภูเก็ต พังงาและกระบี่ โดยมี
วัตถุประสงค์เพื่อหาข้อมูลการบริ หารจัดการธุรกิจสปาในเขตอันดา
มัน และหาแนวทางรู ปแบบแนวทางการบริ หารธุรกิจสปาที่
เหมาะสมทั้งในเชิงของพื้นที่ โดยใช้เครื่ องมือในการเก็บรวบรวม
ข้อมูล 3 ส่ วน คือ ส่ วนที่ 1 การเก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสารที่
เกี่ยวข้องและผูเ้ ชี่ยวชาญ ส่ วนที่ 2 เป็ นการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้
การสัมภาษณ์เชิงลึกผูป้ ระกอบการธุรกิจสปา ส่ วนที่ 3 เป็ นการเก็บ
รวบรวมข้อมูลโดยสนทนาการกลุ่มย่อย
งานวิจยั ทีเ่ กีย่ วข้ องกับธุรกิจสปา
• ผลการศึกษาพบว่า จุดแข็งของสปาอันดามันที่สาคัญคือ การมีธรรมชาติ
สวยงาม การออกแบบสถานที่ของผูป้ ระกอบการที่สามารถผนวกเอา
ธรรมชาติโดยรอบมาใช้ในการออกแบบสถานที่และการบริ การที่ดีเยี่ยม
• ส่ วนจุดอ่อนของสปาอันดามัน คือ ปัญหาด้านความไม่สะดวกในการ
เดินทาง ปัญหาด้านการแย่งชิงพนักงานให้บริ การ และปัญหาด้านการไม่
ยอมรับการใช้สมุนไพร กลุ่มลูกค้าสปาจังหวัดภูเก็ต การศึกษาด้านการ
จัดการองค์กร พบว่าโครงสร้างองค์กรสปาจะมีความแตกต่างกันตาม
ขนาดของธุรกิจ โดยมีตาแหน่งงานที่สาคัญคือ ผูจ้ ดั การสปา นักสุ ขภาพ
บาบัด และพนักงานต้อนรับ ทั้งนี้ส่วนใหญ่ในการพัฒนาบุคลากรมักจะ
ใช้วิธีการฝึ กกันเองภายในหน่วยงานโดยเรี ยนรู ้จากหัวหน้างาน
งานวิจยั ทีเ่ กีย่ วข้ องกับธุรกิจสปา
• สปาส่ วนใหญ่เน้นการเสิ ร์ฟน้ าสมุนไพร และบางแห่งเสนอเมนูอาหารเพื่อ
สุ ขภาพ และส่ วนใหญ่สปาจะเน้นจุดเด่นในการใช้น้ ามันหอมระเหยที่มา
จากธรรมชาติ การใช้เสี ยงในสปามักใช้เสี ยงดนตรี ควบคู่กบั เสี ยงธรรมชาติ
และเน้นการนวดเพื่อผ่อนคลายมากกว่าการนวดเพื่อรักษา ขั้นตอนในการ
ให้บริ การส่ วนใหญ่เน้นกิริยามารยาทการบริ การแบบไทยๆ และมีความ
จริ งใจต่อลูกค้า รู ปแบบการบริ หารจัดการธุรกิจสปา การออกแบบ
ผลิตภัณฑ์หรื อรู ปแบบบริ การสปาใหม่ๆสามารถยกระดับสปาได้ รวมทั้ง
การได้ร่วมงานกับโรงพยาบาล จะสามารถยกระดับของสปานาไปสู่การ
บาบัดเพื่อการรักษาได้
งานวิจัยทีเ่ กีย่ วข้ องกับธุรกิจสปา
• สปาในจังหวัดพังงา กระบี่และภูเก็ต ควรมีลกั ษณะเฉพาะของแต่ละ
พื้นที่ กลุ่มลูกค้าก็มีความต่างกัน ควรมีการพัฒนารู ปแบบบริ การส
ปาที่ต่างกันไปด้วย และควรทาการตลาดที่ให้มีลูกค้าทุกฤดูกาล
ผูป้ ระกอบการจะต้องเปลี่ยนวิธีคิด โดยคิดว่าการหมุนเวียนของนัก
สุ ขภาพบาบัดเป็ นเรื่ องปกติ และเป็ นการพัฒนาประสบการณ์ในการ
ทางานของนักสุ ขภาพบาบัดคนนั้นด้วย และสปาแต่ละจังหวัดเริ่ ม
หันมาใช้สมุนไพรไทยมากขึ้น จึงควรมีการศึกษาเรื่ องการวิจยั
สมุนไพรไทยมากขึน้ ทัง้ นี้เพือ่ เป็ นการยกระดับสมุนไพร
ไทยให้ ทัดเทียมสากล
งานวิจัยทีเ่ กีย่ วข้ องกับธุรกิจสปา
พหล ศักดิ์คะทัศน์และอิทธิฤทธิ์ พลังธีรสิ น(2552) ได้ทาการศึกษา
เรื่ อง “การพัฒนาดัชนีช้ ีวดั และปั จจัยที่มีผลต่อความสาเร็ จอย่างยัง่ ยืน
ของธุรกิจสปาและนวดแผนไทยโดยชุมชนในจังหวัดเชียงใหม่”
โดยมีวตั ถุประสงค์ในการศึกษาอยู่ 3 ประเด็น คือ
1. เพื่อศึกษาและพัฒนาดัชนีช้ ีวดั ระดับสาเร็ จ
2. ปัจจัยที่มีผลต่อความสาเร็ จ
3. แนวทางพัฒนาการบริ หารจัดการธุรกิจสปาและนวดแผนไทยโดย
ชุมชน จานวน 111 แห่ง และผูใ้ ช้บริ การแห่งละ 5 คน รวม 555 คน
งานวิจัยทีเ่ กีย่ วข้ องกับธุรกิจสปา
• ผลการศึกษาข้อมูลพบว่า ดัชนีช้ ีวดั ความสาเร็ จอย่างยัง่ ยืนของธุรกิจสปาและ
นวดแผนไทยโดยชุมชน ด้านปัจจัยที่มีผลต่อความสาเร็ จของธุรกิจสปาและ
นวดแผนไทยโดยชุมชน ได้แก่ รายได้ การศึกษาเฉลี่ยของสมาชิกสปาชุมชน
และนวดแผนไทย และความเป็ นปึ กแผ่นของสมาชิก
• ส่ วนแนวทางการพัฒนาการบริ หารธุรกิจสปาและนวดแผนไทยโดยชุมชนให้
ประสบความสาเร็ จและมีประสิ ทธิภาพ ได้แก่ การมีเครื อข่ายระหว่างกลุ่ม
การส่ งเสริ มปลูกพืชสมุนไพรเพื่อลดต้นทุน จัดฝึ กอบรมและให้ความรู ้ที่
ถูกต้องแก่พนักงาน การตกแต่งสถานที่ให้มีเอกลักษณ์ในท้องถิ่นของตนเอง
พนักงานควรแต่งกายสะอาดและอุปกรณ์ที่ใช้สะอาดและปลอดภัย
นอกจากสมุนไพรต่างๆ แล้วดอกไม้พ้นื เมืองที่มีกลิ่นหอมแบบไทยๆ
เช่น พิกลุ มณฑา บุหงาส่ าหรี มหาหงส์ จาปี จาปา สารภี ลาดวน
บุนนาค นมแมว ปี บ มหาพรหม ใบหอมหมื่นลี้ คัดเค้า พะยอม
รสสุ คนธ์ ชามะนาด และที่สาคัญ คือ ว่านสาวหลง สมุนไพรมหาเสน่ห์
กอปรด้วยกลิ่นหอมอันน่าหลงใหล กาลังมาแรงในธุรกิจสปา
ซึ่งสมุนไพรตัวใดที่มีศกั ยภาพ ควรได้รับการสนับสนุนการปลูกจานวน
มาก ให้มีการนามาประยุกต์ใช้เพื่อใช้ในธุรกิจสปา ทั้งนี้เพื่อให้
ผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรของประเทศไทยได้เป็ นที่รู้จกั มากยิง่ ขึ้น
ธุรกิจสปาส่ วนใหญ่นิยมใช้ผลิตภัณฑ์ที่นาเข้าจากต่างประเทศ
โดยเฉพาะผลิตภัณฑ์ในด้านการบารุ งผิว น้ ามันหอมระเหย
รวมทั้งผลิตภัณฑ์เสริ มความงามยีห่ อ้ ที่มีชื่อเสี ยงใน
ต่างประเทศ
ดังนั้นภาครั ฐและภาคเอกชนจึงควรเร่ งส่ งเสริ มการใช้
ผลิตภัณฑ์ จากสมุนไพรของไทยในธุรกิจสปาอย่ างกว้ างขวาง
ทัง้ นี้เนื่องจากประเทศไทยมีสมุนไพรนานาชนิดอย่ างอดุ ม
สมบูรณ์
แหล่ งทีม่ าของข้ อมูล
• แพทย์ หญิงเพ็ญนภา ทรัพย์ เจริญ สถาบันการแพทย์ แผนไทย การแพทย์
แผนไทยการแพทย์ แบบองค์ รวม สานักงานปลัดกระทรวงสารธารณสุ ข
กระทรวงสาธารณสุ ข
• ตารับอาหารไทยเพือ่ สุ ขภาพของโภชนา กรมอนามัย กระทรวง
สาธารณสุ ข
• วัชรา เปรมหัตถกิจ (2550) สปาอย่ างครบวงจร พิมพ์ครั้งที่ 1
นนทบุรี สานักพิมพ์ พิมพ์ทอง
• กองบรรณาธิการ(2555) ผลิตภัณฑ์ สมุนไพรทีส่ าคัญและนิยมใช้
สาหรับสปา ค้ นคืนวันที่ 3 มกราคม 2555 จาก
www.yesspathailand.com