Transcript правото и правните системи во средновековието

правото и правните системи
во средновековието и 19 век
генерална перцепција на
социо-историската генеза
на правото и мислата за
него во средниот и 19 век

феудализам – пропаѓање на римско царство
до француска револуција

причини за распаѓање на римското царство:
стагнација на робовладетелски систем на
производство + нападите на варварските
племиња

КОЛОНАТ – базичниот економски однос на
феудализмот, правно регулиран

колонат + воена хиеархиска
организација = феудализам

Енгелс „За потеклото на семејството,
приватната сопственост и државата“

влијание на социјалните процеси врз
правото и правните ситеми
мешани правни системи

римско право: византија

феудално право: нови држави (база:родовско
обичајно право + нови прописи за новите општествени
односи, државна организација и социјална структура)

рецепција на римско право: развој на
стоковнопаричните односи + пазарно стопанство

канонско право: влијание на религијата врз
целокупниот живот на човекот и општеството
социо-историска генеза на правото
источно римско царство = corpus iuris
civilis
нови закони: пр: 8 век Еклога на Лав III, 9 век Василие I

Македонски – Прохирон, краток прирачник на Јустинијановите
компилации (проширено издание Епанагогу); Василиките на Лав IV
Мудриот (зборник од 60 книги); Хексабиблосот од 14 век
западно римско царство = leges
barbarorum
нови закони: ius feudale – dominium eminens, dominium

direktum, dominium utile
рецепција на римското право
социјална заднина за рецепција на римското право:
1.
стоковопарични односи и пазарно стопанство во
североиталијанските градови
2.
римско право = целосен систем на правни институции
за приватната сопственост и договорна слобода

глосатори 11 век – 13 век (Болоња) = glossa
interlinearis, glossa marginalis – вечен авторитет на Јустинијановата
кодификација

постглосатори 13 век – 16 век = прилагодување
на римското право на канонското и лонгобардското право
канонско право

институционализација на најголемите
светски религии: христијанството и
муслиманството

католичка црква (европа); канонисти:
природното право = божји закон / 12 век:
Decretum Gratiani (зборник на црковни одредби и
канони)

шеријатско право: основа во Коранот
доминантна христијанска филозофија

Августин (Aurelius Augustinus 354-430)
земска држава (зло)/небесна држава (добро)
lex aeterna
lex temporalis

Аквински (Tomas Aquinatus 1226-1274)
суштината на законите и правото/ легимитет – легалитет =
хиеархија на законите:
lex aeterna
lex naturalis
lex humana
lex divina
социјални теории во развиениот
феудализам

духовни и социјални движења:
хуманизам
2.
ренесанса
реформација
рационализам
1.
3.
4.
хуманизам и ренесанса – 16 век

француска историска школа (елегантна
јусрипруденција) = историско критички приод кон
римското право
законите се акти на вољата, но не се самоволие, туку се
потчинети на рационалните начела на правдата
природната и универзалната правда се разликува од
националната
правдата е двојна: една е универзална, друга вештачка,
партикуларна и политичка

Колучио Салутати (1331–1406); Шарл Монтењ (15331592); Пјер Шарон (1509-1564).....
протестанско учење/реформација
две генерални идеи

право = барање; обврска; заповед

слободен христијанин = отфрлување
на посредништвото на црквата помеѓу
човекот и бога

Мартин Лутер 1483-1546/ Жан Калвин
1509 - 1564
антиреформизам

Универзитет Саламанка, Шпанија

Франциско де Виторија 1480-1546:
светот како една правна заедница;
меѓународно право (регулација на односите
меѓу народите); државите се основани врз
природното право; сите луѓе без оглед на
религиозната или националната припадност
се субјекти на правото
рационализам 17 век

реакција на средновековниот догматизам

големо влијание врз правната мисла особено
сфаќањата за природното право

објективистички (античка и средновековна
мисла) наспроти субјективистички теории

РАЦИОНАЛНОТО ПРИРОДНО ПРАВО =
ИЗВИРА ОД ЧОВЕКОТ КАКО ИНДИВИДУА
рационализам, теорија на општествен
договор

Хуго Гроциус (1583—1645) „Право на војна и
мир“

Томас Хобс (1588-1679)

Барух Спиноза (1632-1677)

Џон Лок (1632-1677)
констутуционализам и школата на
француските физиократи 17 век

конституционалистички идеи = социјални
револуции во Англија (40 и 80 тите год. на 17
век); колонизација на Америка и
конституирање на државите на Америка

ШТО Е КОНСТИТУЦИОНАЛИЗАМ?

Монтескје (Chalres-Louis de Sekondat
Montesquieu 1689-1755), Духот на законите
(историско-социолошки метод, поделба на
власта)

француски физиократи
(секта на економисти):
општествената слобода се состои од правото на
сопственост

основна причина за донесување на позитивните закони е
да се обезбеди сопственоста, а со тоа и слободата

идеи блиски на боржуаскиот либерализам, присутни во
Декларацијата за правата на човекот и граѓанинот од
Француската револуција
TEORETSKITE IZVORI NA
SOCIOLOGIJATA NA PRAVOTO
VO RAZNITE [KOLI NA 19 VEK
GERMANSKA ISTORISKO-PRAVNA [KOLA
OP{TESTVENI PRI^INI ZA POJAVATA NA GERMANASKATA ISTORISKO-PRAVNA {KOLA
NAJVA@NI PRETSTAVNICI:
HUGO, SAVIWI I PUHTA
NARODNIOT DUH (VOLKGEIST) E OSNOVNIOT IZVOR NA PRAVOTO
POEDINECOT E DEL OD NARODOT, NE POSEDUVA SAMOSTOEN PRAVEN SUBJEKTIVITET
FAZI NIZ KOI MINUVA SEKOE PRAVO VO NEGOVIOT RAZVOJ:
 NERAZVIENO I NESVESNO OBI^AJNO PRAVO
 NAU^NO PRAVO
 ZAKONODAVSTVO
ZASLUGI NA GERMANASKATA ISTORISKO-PRAVNA {KOLA:
 GENETSKO SFA}AWE NA PRAVOTO
ISTORISKO PROU^UVAWE I ISTRA@UVAWE NA PRAVOTO
 POVRZUVAWE NA PRAVOTO SO KONKRETNIOT NARODEN AMBIENT
NEDOSTATOCI:
 ROMANTIZAM I KONZERVATIVIZAM
 EDEN OD TEMELITE NA GERMANSKATANACISTI^KA I TOTALITARNA IDEOLOGIJA
GERMANSKA IDEALISTI^KA FILOZOFIJA
Имануел Кант

ПРАВОТО Е ЗБИР НА УСЛОВИ ПОД КОИ ПРОИЗВИЛНИСТИТЕ НА ЕДЕН
ЧОВЕК СПОРЕД НЕКОЈ ОПШТ ЗАКОН НА СЛОБОДАТА МОЖАТ ДА СЕ
СОЕДИНАТ СО ПРОИЗВОЛНОСТИТЕ НА ДРУГ ЧОВЕК

ПОСТАПКИТЕ НА ЧОВЕКОТ СЕ ОГРАНИЧЕНИ САМО ОД МОРАЛНИТЕ
ЗАКОНИ ВО НАС И ЅВЕЗДЕНОТО НЕБО НАД НАС
Георг Хегел

ОНА ШТО Е УМНО Е СТВАРНО ОНА ШТО Е СТВАРНО Е УМНО

ПРАВОТО СЕ ЗАСНОВА НА СЛОБОДАТА НА ЛИЧНОСТА, ВРЗ ПРАВОТО НА
САМООПРЕДЕЛУВАЊЕ


ОСНОВНИ ЦРТИ НА ФИЛОЗОФИЈАТА НА ПРАВОТО
* АПСТРАКТНО ПРАВО
* МОРАЛИТЕТ
* ОБИЧАЈНО ПРАВО
БИДИ ЛИЧНОСТ И ПОЧИТУВАЈ ГИ ДРУГИТЕ КАКО ЛИЧНОСТ
PRAVЕN POZITIVIZAM




TEORETI^ARI: XON OSTIN, GEORG JELINEK I RUDOLF JERING
OSNOVNA POSTAVKA NA POZITIVIZMOT:
PRAVO E SAMO ONA {TO PO PAT NA POZITIVNI ZAKONI E DONESENO OD STRANA NA
DR@AVATA (NEJZINITE ZAKONODAVNI ORGANI)
OP{TESTVENA POZADINA ZA {KOLATA NA POZITIVIZMOT
SOVREMENIOT PRAVEN POZITIVIZAM-NEOPOZITIVIZAM NAJDOSLEDNO E IZRAZEN VO
'^ISTATA TEORIJA NA PRAVOTO"
NA HANS KELZEN

OSNOVNA POSTAVKA NA NORMATIVIZMOT I FORMALIZMOT:
PRAVOTO E ONOJ SVET NA POJAVI ZA KOJ VA@I PRAVILOTO 'TREBA DA BIDE", A NE 'E",
TOA NE TREBA DA SE INTERESIRA ZA MATERIJALNATA STRANA NA NORMATA

NEDOSTATOCI:
OSNOVNATA NORMA E AHILOVA PETA NA SEKOJA NORMATIVISTI^KA TEORIJA
 EDNODIMENZIONALNOST:STRUKTURALNA ANALIZA NA POZITIVNOTO PRAVO KAKO
SISTEM NA NORMI
 TEZATA ZA ^ISTA TEORIJA NA PRAVOTO E IDEOLO{KA: VO NEJZINATA OSNOVA LE@I
KONZERVATIVIZMOT