Transcript "Liderlik ve Ekip Çalışması" ders notları için tıklayınız.

Prof. Dr. Recep BOZLAĞAN
Kötü lider, halkın nefret ettiği yöneticidir.
İyi lider, halkın sevip saygı duyduğu yöneticidir.
Büyük lider, halkına “el birliği ile her işin üstesinden
gelebiliriz” fikrini benimsetebilen yöneticidir.
Lao Tzu
2
3
LİDERLİK NE DEĞİLDİR ?
Çoğu kişi, liderliği bir mevkie veya makama ulaşmak zanneder.
Bu sebeple, parlak bir mevki-makam elde ettiklerinde
kendilerinin “lider” olduklarını zanneder.
Mevkiin veya makamın, liderin kullandığı bir araçtan başka bir
şey olmadığı unutulmamalıdır.
Lider ruhlu insanlar, güçlerini makamdan değil, kişisel
niteliklerinden alırlar.
4
DESPOT LİDER
V
İ
Z
Y
O
N
V
İ
Z
Y
O
N
MİSYON
HİZMETKÂR LİDER
MİSYON
5
ŞEYH EDEBÂLİ’NİN
OSMAN GAZİ’YE NASİHATI
Ey Oğul!
Artık Beysin.
Bundan sonra öfke bize; uysallık sana.
Güceniklik bize; gönül almak sana.
Suçlamak bize; katlanmak sana.
Yanılgı bize; hoş görmek sana.
Geçimsizlik bize; adalet sana.
Haksız söz bize; bağışlamak sana.
Bölmek bize; bütünlemek sana.
Üşengeçlik bize; gayretlendirmek sana.
6
ŞEYH EDEBÂLİ’NİN
OSMAN GAZİ’YE NASİHATI
7
LİDERLİK NEDİR?
“Ahlâka uygun bir vizyon etrafında ekip
çalışmasına dayalı bir sistem kurmak ve
geliştirmek”
8
LİDERLİĞİN UNSURLARI
Güzel Ahlâk
Bilgi-Donanım
Misyon
Vizyon
Sistem
Ekip
Motivasyon
9
LİDERLİKTE 1. ADIM: GÜZEL AHLÂK
Kurum İçin: İlke ve değer odaklı yönetimi, kurumun bütününde
esas kabul etmek
Kendimiz İçin: Kurumun ilke ve değerlerini benimseyerek
düşüncelerimize, sözlerimize, davranışlarımıza ve işimize
yansıtmak
10
Ben güzel ahlâk üzere gönderildim.
Hz. Muhammed (s.a.s)
11
KURUMSAL İLKE VE DEĞERLER
Adalet
Güven
Şeffaflık
Kalite
Verimlilik
Katılım
Liderlik
12
Ahlâken yanlış olan bir şey, ne siyaseten ne de
idareten doğrudur.
M. Chiang
13
LİDERLİKTE 2. ADIM: BİLGİ-DONANIM
Kurum İçin: Kurumsal altyapıyı güçlendirmek
çalışanlarının niteliğini yükseltmek
ve
kurum
Kendimiz İçin: Kendimizi kurumsal hedefleri gerçekleştirmeye katkı
sağlayacak şekilde yetiştirmek
14
Eskiler, önce devlet işlerini yoluna koyarlardı.
Devlet işlerini yoluna koymak için, önce ev işlerini yoluna
koyarlardı.
Ev işlerini yoluna koymak için, önce kendilerine çeki düzen
verirlerdi.
Kendilerine çeki düzen vermek için, önce düşüncelerini yoluna
koyarlardı.
Düşüncelerini yoluna koyabilmek içinse, önce bilgi eksikliklerini
giderirlerdi.
Konfüçyüs
15
BİLGİ-DONANIM









Diploma
Sertifikalı eğitim programları
Okuyarak kendini geliştirmek
Teknik inceleme ve gezi programlarına katılmak
TV ve internetten faydalanmasını bilmek
En az bir yabancı dili, kendini ifade edecek kadar öğrenmek
İşi ehline vermeye çalışmak
Personeli yetiştirme gayreti içinde olmak
“Daha iyisi nasıl mümkün olabilir?” düşüncesiyle daima arayış içinde
olmak
16
İmkânın sınırını görmek için imkânsızı denemek lazım.
Fatih Sultan Mehmet
17
Bilmediklerimi ayaklarımın altına alsaydım, başım
göğe değerdi.
İmam-ı Âzam Hz.
18
LİDERLİKTE 3. ADIM: MİSYON
Kurum İçin: Kurum olarak niçin varolduğumuzu ve bizi
diğerlerinden ayıran özelliklerimizi bilmek
Kendimiz İçin: Kurumun varlık sebebine, ilke ve değerlerine uygun
işler yapmak
19
Kişi, kendi iç dünyasındaki tutarlılık ölçüsünde liderdir.
20
MİSYON










İşimizi sevmek
Kurumumuzu sevmek
Beldemizi/şehrimizi sevmek
Personelimizi sevmek
Halkımızı sevmek
Şükretmesini bilmek
Kanaat etmek
Mütevazı olmak
Söylemlerimiz ile eylemlerimiz arasında tutarlılık sağlamak
Nemelazımcılığı bir tarafa bırakmak
21
Kanuni Sultan Süleyman;
en yüksek duruma getirmiş
olduğu devletin akıbetini
merak eder;
“günün birinde Osmanlı
Devleti de inişe geçer,
çökmeye yüz tutar mı?”
diye derin derin
düşünmeye başlar…
22
Bu tür soruları çoğu zaman
süt kardeşi meşhur alim
Yahya Efendi ‘ye sorduğundan
bunu da sormaya niyet eder.
Güzel bir hatla yazdığı
mektubu, basiretine inandığı
Yahya Efendiye gönderir…
“Sen ilahî sırlara vakıfsın.
Kerem eyle de bizi aydınlat.
Bir devlet hangi halde çöker?
Osmanoğulları’nın akıbeti
nasıl olur?”
şeklinde mektubunu gönderir.
23
Mektubu okuyan Yahya
Efendi’nin cevabı çok kısa olur:
“Nemelazım be Sultanım!”
24
Topkapı Sarayında bu cevabı hayretle
okuyan Sultan, bir mânâ veremez..
Yahya efendi gibi bir zatın böylesine
basit bir cevapla işi geçiştireceğini pek
düşünmez. Söylenmeye başlar:
“Acaba bilmediğimiz bir mânâ mı
vardır bu cevapta?”
Nihayet kalkar,Yahya Efendi’nin
Beşiktaş’taki dergâhına gider..
Soruyu tekrar sorar:
“Yahya Efendi bizi geçiştirme,
sorumuzu ciddiye al!”
25
Yahya efendi duraklar:
“Sultanım sizin sorunuzu
ciddiye almamak kabil mi?
Ben sorunuzun üzerine iyice
düşündüm ve kanaatimi de
açıkça arz etmiştim.”
“İyi ama bu cevaptan bir şey
anlamadım. Sadece
‘nemelazım be sultanım’
demişsiniz. Sanki beni böyle
işlere karıştırma der gibi bir
mânâ çıkarıyorum.”
26
Yahya Efendi bu cevaptan sonra şu
açıklamayı yapar:
“Sultanım!
Bir devlette zulüm yayılsa,
haksızlık şâyi olsa,
işitenler de nemelazım, deyip
uzaklaşsalar,
sonra koyunları kurtlar değil de
çobanlar yese,
bilenler bunu söylemeyip sussa,
gizleseler,
fakirlerin, muhtaçların, yoksulların,
kimsesizlerin feryadı göklere çıksa
da bunu da taşlardan başkası
işitmese,
işte o zaman devletin sonu görünür.
27
Böyle durumlardan sonra
devletin hazinesi boşalır,
halkın itimat ve hürmeti
sarsılır.
Asayişe itaat hissi gider,
halkta hürmet duygusu yok
olur.
Çöküş de böylece mukadder
hâle gelir….”
28
Bunları dinlerken
ağlamaya başlayan koca
sultan, söyleneni başını
sallayarak tasdik eder,
sonra da kendisini böyle
ikaz eden bir âlime sahip
olduğu için Allah’a
şükreder, bu türlü
ikazlardan geri kalmaması
için tembihte bulunarak
oradan ayrılır…
29
LİDERLİKTE 4. ADIM: VİZYON
Kurum İçin: Kurumun görünür gelecekte erişebileceği iddialı, fakat
gerçekçi bir amaç belirlemek ve personeli bu amaca
inandırmak
Kendimiz İçin: Kurumun görünür gelecekte erişebileceği en ilere
amaca ulaşması için üzerimize düşeni yapmak
30
Söyleyin imparatorunuza, benim kudretimin eriştiği
yere, onun hayalleri bile erişemez.
Fatih Sultan Mehmet
31
VİZYON
Beldemizin/şehrimizin
 Tarihini
 Avantajlarını ve üstün yanlarını
 Dezavantajlarını ve zayıf yanlarını bilmek;
Halkın talep ve beklentilerini bilmek
Personelin tecrübelerinden ve önerilerinden yararlanmak
Kendi hayallerimizi somut hedeflere dönüştürmek
Katılımcı ve iknaya dayalı bir yol izlemek
Beldemizin/şehrimizin gerçeklerinden asla kopmamak
32
Çok hayal, vizyon değil illüzyondur.
Vehbi Koç
33
LİDERLİKTE 5. ADIM: SİSTEM
Kurum İçin: Kurumsal hedeflere ulaşılmasını sağlayacak bir yapı
kurmak.
Kendimiz İçin: Kurumsal sistemin en iyi şekilde çalışması için
üzerimize düşeni yapmak
34
At, sahibine göre kişner.
Türk Atasözü
35
BİR SİSTEM OLARAK BELEDİYE
Kurum
İklimi
Kurumsal
Süreçler
İnsan
Kaynakları
Belediyenin İç Faktörleri
Teknik
Donanım
36
Amaç ve
Hedefler
Fiziksel
Şartlar
Teşkilat
Yapısı
Mali Yapı
BİR SİSTEM OLARAK BELEDİYE
Uluslar arası
Gelişmeler
Teknolojik
Gelişmeler
Mevzuat
Belediyenin Dış Faktörleri
Sivil Toplum
Kuruluşları
37
Merkezi
Hükümet
Özel Sektör
Hemşehriler
Kamu
Kurumları
LİDERLİKTE 6. ADIM: EKİP
Kurum İçin: Mevcut personeli birbirine karşı dürüst ve çalışkan,
meslekî açıdan ise donanımlı hâle getirmek.
Kendimiz İçin: Personelimize karşı dürüst olmak, çalışma
temposunu yüksek tutmak ve kendimizi de belediyecilik
açısından geliştirmek.
38
Eğer insanlar elde ettiğim başarı için ne kadar çok
çalıştığımı bilselerdi, mevcut konumum onlara hiç
de etkileyici görünmezdi.
Michelangelo
39
EKİP ÇALIŞMASI TÜRLERİ
 Bir işi, yeterli sayıda kişinin bir araya gelerek işbirliği halinde yapması
 Bir kişinin, herhangi bir işi, ilgili kişilerin görüş, düşünce ve yardımına
başvurarak yapması
 Bir kişinin, arkadaşının yardıma ihtiyaç duyduğunu hissettiği bir işe gönüllü
olarak destek vermesi
 Fiilen yardım edebilir
 Görüş ve düşüncelerini açıklayabilir,
önerilerde bulunabilir
 O kişi üzerinde etkili olan kişilerle görüşüp, düşünce ve önerilerini onlar
üzerinden aktarmaya çalışabilir
 İyi dilek ve temennilerini sözlü olarak iletebilir
 Tebessüm edebilir, iyi davranabilir, hoşgörü ve anlayışla yaklaşabilir
 Dua edebilir
İş’te birlik olmazsa,
fikirde birlik kâr etmez.
Muhammed İkbâl
EKİP’TE NELER YOKTUR?
Liderlik zaafiyeti
Görev tanımlarına hapsolmuş tavır ve davranışlar
Çalışanlar arasında şüphe ve mesafe
Gerçekçi olmayan hedefler
Sorumluluğu başkasına yüklemek, kendini kurtarmaya çalışmak
Motivasyon düşüklüğü
Çok bilmişlik, ukalâlık
Sürtüşme ve gerilime dayalı rekabet
Dedikodu, komplo teorileri ve ayak oyunları
Tembellik
Kişi kıpırdamayınca uyuşur.
Uyuşunca laflamaya başlar.
Laf dedikoduya dönüşür.
Dedikodu başlayınca da gayri iflah etmez.
Dost, düşman olur; düşman, canavar kesilir!
Şeyh Edebâli
43
EKİP’TE NELER VARDIR?
Herkes, üstüne düşen görevi yerine getirir.
Herkes, ulaşılan başarının nimetlerinden, üstüne düşen sorumluluk
oranında faydalanır.
Başarısızlık halinde, başta lider olmak üzere hep birlikte dersler
çıkarılır, sorumluluk paylaşılır.
Herkesin görevi açıkça tanımlanmış olmakla birlikte, görevlerde
esneklik vardır.
Açıklık, dürüstlük ve güven duygusu hakimdir.
Moral ve motivasyon yüksek tutulur.
Rekabet yerine işbirliği vardır.
Yalnız taştan duvar olmaz,
baş başa vermeyince, taş yerinden kalkmaz.
Türk Atasözü
LİDERLİKTE 7. ADIM: MOTİVASYON
Kurum İçin: Mevcut personelin vizyona ulaşma konusundaki
heyecanını ve misyon duygusunu diri tutmak
Kendimiz İçin: Vizyona ulaşma konusundaki heyecanımızı ve
misyona olan inancımızı kaybetmemek, iş ortamına “negatif
enerji” ve “ümitsizlik” yaymamak.
46
Bunalım, bunalımlı insanları sever.
Çünkü onlar her daim bunalım takılır.
47
MOTİVASYON



İnsanların kişiliğine saygı göstermek
İnsanların yaptığı işe saygı göstermek
İnsanları dinlemesini bilmek




Kişiyi dinlerken ona doğru dönmek
Konuşan kişinin yüzüne (gözlerine) bakmak
Kişiyi dinlerken başka bir iş ile uğraşmamak
Kişinin konuşmasını sabırla dinlemek
 Cümleleri dinlemek
 Ses tonunu dinlemek
 Beden dilini anlamak
48
Sözü dinlemesini bilmeyen,
sözünü dinletmeyi de bilmez.
Türk Atasözü
MOTİVASYON

Söz söylemesini bilmek



Ses tonunu ortama göre ayarlamak
Güzel kelimeleri tercih etmek
Beden dilini ortama göre ayarlamak
 Mesafe daima konur, astların fazla yaklaşmasına ve gereğinden
fazla yakın durmasına müsaade edilmez. Ama astlar ile arasına
duvar da örmez.
 Gülünmesi gereken yerde gülünür, ağlanması gereken yerde
ağlanır, somurtulması gereken yerde somurtulur
 Personelin görüş, öneri ve şikayetleri önemsenir
 Fırçalamak yerine, nasihat edici bir üslup tercih edilir
 Tehdit etmek yerine, uyarıcı bir üslup tercih edilir
50
Nus ile uslanmayanı etmeli tekdir,
tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir.
Ziya Paşa
MOTİVASYON
“Ortaya konuşmak”tan mümkün olduğunca kaçınmak: Nasihat
ve uyarı doğrudan muhatabına yapılmalı ve uygun bir ortam
tercih edilmeli. Nasihat ve uyarı astların geneline yapılacaksa, bu
durum açıkça söylenmeli ve gerekli nasihat/uyarı çekinmeksizin
yapılmalı
 Teşekkür etmesini bilmeli ve teşekkür sonrasında astların
gevşemesinden veya şımarmasından endişe edilmemeli. Çünkü,
kendinden emin olan bir yönetici, astlarının gevşemesine ve
şımarmasına müsaade etmez.
Astlara karşı “açık kapı” politikası uygular. Ancak, bu fırsatın bir
“gammazlama ve ispiyonlama” mekanizmasına dönüşmesine
asla izin vermez.



Personel arasında hafiyeler yerleştirmez, personeli birbirine
düşürecek kurnazlıklar düşünmez.
52
Senin için başkalarına yalan söyleyen,
gün gelir, başkaları için de sana yalan söyler.
Türk Atasözü
MOTİVASYON






Lider, ilk duyduğuna göre amel etmez.
Her problemin, mutlaka bir arka planı (ona sebep olan şartlar)
olduğunu daima hatırda tutar; acele etmez ama doğru zamanda karar
alır.
Yanıldığında hatasını kabul eder ve gocunmadan gerekli düzeltmeyi
yapar.
Kalp kırdığında en azında üzüntüsünü ifade eder, gerektiğinde özür
diler.
Sorunlar ne kadar büyük olursa olsun, asla ümitsizliğe düşmez. Kendi iç
dünyasında yılgınlık olsa bile asla dışarı vurmaz.
Çünkü lider ruhlu kişi, kurduğu sistemi veya başında bulunduğu kurumu
kendisinden sonrakilere çalışır vaziyette teslim etme sorumluluğuna
sahiptir.
54
En büyük lider muhteşem işler yapabilen kişi değil,
muhteşem işler başaracak insanları yetiştirebilen
kişidir.
Ronald Reagan
55
MOTİVASYON



Lider, kurumda en fazla fedakârlık yapan kişidir. Kendisine
ayrıcalıklı muameleye asla müsaade etmez.
Başkalarının iltifatlarına, dalkavukluklarına itibar etmez.
Makamın sağladığı imkânları tevazu içinde kullanır, asla
şımarmaz, gösteriş yapmaz, daha lüksünü, daha gösterişlisini
emretmez.
56
Dört şeyi dört yere bırakın: Uyumayı kabre, rahatı
sır’at köprüsüne, övünmeyi mizana, arzu ve
isteklerinizi cennete
Hz. Ebubekir (r.a.)
57
LİDERLİK TARZLARI
 Özellikler Yaklaşımı
 Davranışlar Yaklaşımı
58
ÖZELLİKLER YAKLAŞIMI





Liderlik, doğuştan gelen bir özelliktir. Bu sebeple herkes lider olamaz.
Lider olabilmek için bazı özelliklere sahip olmak gerekir. Bunların çoğu,
sonradan kazanılamaz.
Liderler, etkileyici ve çekici insanlardır. Onlarda, insanları etkileyen
özellikler vardır. Bu özellikler, onların kişiliğinin ve tabiatının birer
parçasıdır.
Fiziksel özellikler: Yaş, boy, vücut yapısı, güzellik-yakışıklılık, beden dili,
güç-kuvvet, enerjik olmak.
Psikolojik özellikler: Hitabet, zeka, bilgi, duygusal olgunluk, açık gözlülük,
kararlılık, doğruluk-dürüstlük, kendine güven duyma, analitik düşünme
yeteneği, işe odaklı olmak.
Sosyal özellikler: İletişim yeteneği, ekip çalışmasına yatkın olma, bencil
olmama, kibarlık-nezaket.
59
DAVRANIŞLAR YAKLAŞIMI
Liderlik, yalnızca doğuştan gelen
bir özellik değildir.
Kişiyi lider yapan, onun tavır ve
davranışlarıdır.
Bu tür tavır ve davranışlar sergileyen
herkes lider olabilir.
Dolayısıyla liderlik eğitimi alan herkes, lider olma yolunda
mesafe alır.
60
SON SÖZ
Mal cimride,
Silah korkakta,
İdare zayıfta olursa,
Orada işler bozulur.
Hz. Ebubekir (r.a.)
61
Prof. Dr.
Recep BOZLAĞAN
62