ÜSTÜN ZEKALI VE ÜSTÜN YETENEKLi ÇOCUKLAR

TANIMI

Zihinsel yeteneklerinin ya da zekâlarının birçoğunda akranlarına göre üst performans gösteren ya da gizil güce sahip olan, yaratıcılık yanı güçlü olan ve bir işe başladığında asla vazgeçmeyene üstün zekâlı denilmektedir.

Üstün zekalı çocuklar bebeklikten itibaren yaşıtlarına göre daha farklı gelişirler. Mesela normal çocuklara göre daha erken yürür, konuşurlar. El ve parmaklarını rahatça kullanabilirler. Normal bir çocuk ilk kelimesini yaklaşık 8. ayında söylerken üstün zekalı çocuk ilk kelimesini ortalama 5,5 aylıkken söyleyebilir.

1,5 yaşına gelmeden önce de basit cümlelerle kendisini ifade edebilmektedir. Üstün zekalı çocukların hafızaları çok kuvvetlidir. Pek çoğu okula başlamadan önce kendi kendisine okumayı öğrenir. Bazı çocuklar ebeveynlerinin desteği ile okul öncesi dönemde okuma öğrenebilir ama üstün zekalı çocuklar bunu kendi başlarına yapabilirler.

Üstün Zekalı Ve Üstün Yetenekli Çocukların Özellikleri

Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocukların karakteristik özellikleri 4 ana grupta incelenmektedir: 1.

Zihinsel gelişim özellikleri 2.

Duygusal gelişim özellikleri 3. Fiziksel ve fizikötesi özellikleri 4.

Sosyal gelişim özellikleri

1.

2.

Duygusal gelişim özellikleri 3. Fiziksel ve fizikötesi özellikleri 4.

Zihinsel gelişim özellikleri Sosyal gelişim özellikleri

1.

Zihinsel gelişim özellikleri

• Karmaşık ve zor problemlerden hoşlanır ve yaşıtlarının çözemediği problemleri çözebilirler.

• Derin ve geniş ilgi alanlarına sahiptirler. Bir alanda öğrendiği konu ile bir başka alanda öğrendiği arasında akla yatkın ilişkiler kurabilirler.

• Sürekli soru sorarlar, meraklıdırlar, öğrenme ve bilgiye açlık duyarlar.

• Çeşitli alanlarda özel yetenekleri vardır

1.

2.

Duygusal gelişim özellikleri 3. Fiziksel ve fizikötesi özellikleri 4.

Zihinsel gelişim özellikleri Sosyal gelişim özellikleri •Çabuk sıkılırlar, yapacak bir şeyler ararlar ve çok konuşurlar.

• Genelleme yapma, sonuçları hissetme, soyut düşünme ve alternatifler üretme konusunda erken ve hızlı gelişirler.

• İnatçı, kararlı, hedefe dönük ve hatta bazen maceracı davranışlar gösterirler.

• Kelime hazineleri zengindir, kelimeleri doğru telaffuz eder yerli yerinde kullanırlar, akıcı bir konuşmaları vardır.

2.

Duygusal gelişim özellikleri

1.

2.

Duygusal gelişim özellikleri 3. Fiziksel ve fizikötesi özellikleri 4.

Zihinsel gelişim özellikleri Sosyal gelişim özellikleri •Mükemmeliyetçi bir yapıya sahiptirler. (dolayısıyla kendini ve başkalarını beğenmezler) •Belli derslerde olağanüstü bir başarı gösterirler. •Bilinmeyen, gizli konulara büyük bir ilgi gösterirler.

•Yüksek bir konsantrasyon kabiliyetine sahiptirler.

•Başkalarının ne diyeceğine pek aldırış etmezler.

1.

2.

Duygusal gelişim özellikleri 3. Fiziksel ve fizikötesi özellikleri 4.

Zihinsel gelişim özellikleri Sosyal gelişim özellikleri •Azimli ve sabırlıdırlar.

•Sorumluluk duyguları gelişmiştir. Sorumluluk almayı çok ister ve bunu yerine getirmekten hoşlanırlar.

•Küçük yaştan itibaren idealisttirler.

•Başkalarına karşı son derece duyarlıdırlar, sizin ne düşündüğünüzü çabuk hissederler.

3. Fiziksel ve fizikötesi özellikleri

1.

2.

Duygusal gelişim özellikleri 3. Fiziksel ve fizikötesi özellikleri 4.

Zihinsel gelişim özellikleri Sosyal gelişim özellikleri •Hayal güçleri gelişmiştir ve sık sık düşüncelere dalarlar •Şiirsel ifadeler, güzel ve edebi sözler kullanmayı severler.

•Başarılı olamadıkları fiziksel aktivitelerde yer almayı istemezler, yarışmacı fiziksel aktivitelerden kaçınırlar. •Güzel sanatlardan birine karşı yüksek kabiliyetleri vardır. (belli bir eğitim almasa bile) •Duyulara karşı hassastırlar. (renkler, sesler, kokular vs. üzerinde)

4.

Sosyal gelişim özellikleri

1.

2.

Duygusal gelişim özellikleri 3. Fiziksel ve fizikötesi özellikleri 4.

Zihinsel gelişim özellikleri Sosyal gelişim özellikleri •Başkaları ile kolayca işbirliği kurabilirler.

•Sosyal problemlerde araştırma, uygulama, anlamlı sonuçlara varma, yazılı ya da sözel sunular için sonuçları etkin bir biçimde düzenleyebilirler.

•Daha çok kendilerinden yaşça büyük olanlarla veya yetişkinlerle iletişim kurmayı tercih ederler.

•Liderlik, grup kurma, ekip oluşturma ve yönlendirme özelliklerine sahiptirler.

•Sosyal etkinliklere katılmaktan hoşlanırlar.

Bu gruplar halinde incelenen özelliklerinin tamamını her üstün zekalı öğrencide göremeyebiliriz. Bunun yanı sıra bu özelliklerden bazılarının da normal çocuklarda da görülebileceği unutulmamalıdır.Kabul edilen görüşe göre üstün zekalı öğrenciler bu sahalardan birinde yada birkaçında çok üstün bir performans sergileyebilmektedirler. Sahip oldukları üstün özellikleri, iyi bir çevrede güçlü bir eğitimde değerlendirebilenler, yıllar sonra toplumun karşısında birer dahi olarak çıkabilmektedir.

Ayrıca üstün zekalı ve üstün yetenekli çocuklar genellikle parlak çocuklarla karıştırılmaktadır. Bu nedenle bu iki grubun özelliklerinin karşılaştırılması, üstün zekalılar için alınması gereken önlemlerde ana-babaların ve öğretmenlerin yönlendirmelerinde yardımcı olacaktır.

ÖRNEK BİR VİDEO … Not:Videoyu başlatmak için üzerine tıklayınız..

İŞTE ARADAKİ FARK

ZEKİ ÇOCUK Soruları yanıtlar.

Kolaylıkla öğrenir.

İlgilidir.

Anlamı yakalar.

Doğru olarak kopya eder.

Bilgileri emer.

Doğru, ardıl bir sonuçtan hoşlanır.

İyi fikirleri vardır.

Dikkatini yoğunlaştırır.

İyi ezberler.

Teknikçidir.

Çok çalışır.

Öğrendiği kadarıyla tatmin olur.

Üst grubu oluşturur.

Yaşıtlarından hoşlanır.

ÜSTÜN ÇOCUK Sorular sorar.

Zaten biliyordur.

Oldukça meraklıdır.

Varsayımlar ortaya atar.

Yeni bir desen yaratır.

Bilgilerle oynar.

Karmaşıklıktan hoşlanır.

Çılgın, saçma gelen düşüncelere sahiptir.

Hem fiziksel hem de zihinsel olarak katılır.

İyi tahmincidir.

İcatçıdır.

Çalışmaz görünse de sınavlarda başarılıdır.

Çok fazla özeleştiri yapar.

Grubun ötesindedir.

Yetişkinleri tercih eder.

DİKKAT!!!

AİLENİN VE ÖĞRETMENİN OLUMSUZ TUTUM VE DAVRANIŞLARI ÖZELLİKLER Çabuk Öğrenmek Soyut Mahkeme Yeteneği Bağımsız Çalışma Yeteneği Keskin Bir Mizah Anlayışına Sahip Olma Amaca Yönelebilme, Kendini Bir İşe Verebilme Becerisi Duyarlı Ve Empatik İlgi Alanları Çeşitliliği AİLENİN VE ÖĞRETMENİN OLUMSUZ TUTUM VE DAVRANIŞLARI

Öğrendiği konularda ısrarla tekrar yaptırılması

SONUÇLARI

Dikkatsizlik, İlgisizlik, tembellik, ayrıntıları öğrenmeme oluşur.

Diğer çocuklardan farklılığının sürekli dile getirilmesi ve şımartılması Gerçeklerden kaçar, bahane uydurur, bilgiçlik taslar Akranları ve sınıf arkadaşlarıyla çalışmaya zorlanması Yaptığı alaycı espirilere gülünmesi ve bunun davranış haline getirilmesi Yanlış anlaşılan ya da topluma uyum sağlamayan bireyler haline gelir Kendini diğer bireylerden daha üstün gören ve bunun sonucunda çevresini üzen bir birey olur Çocuğun sorumluluklarının yerine getirilmesinde ihmalkar ve baskıcı davranılması Çocuğun suçlanması,yargılanması ve eleştirilmesi Çocuğun ilgi ve yeteneklerinin göz ardı edilmesi Sorumluluklar alamaz, yaratıcılık yeteneğinigeliştiremez Olumsuz benlik gelişir içe kapanık, kırılgan ve ya saldırgan olurlar.

Tek önlü bir gelişim ortaya çıkar.Yaratıcılığının gelişmesi engellenmiş olur.

DİKKAT!!!

AİLENİN VE ÖĞRETMENİN OLUMLU TUTUM VE DAVRANIŞLARI ÖZELLİKLER AİLENİN VE ÖĞRETMENİN OLUMLU TUTUM VE DAVRANIŞLARI SONUÇLARI Çabuk Öğrenmek Soyut Mahkeme Yeteneği Bağımsız Çalışma Yeteneği

Proje ve araştırmaya yönlendirme Çocuk olduğunun unutulmaması,herkesin farklı özelliklere sahip olduğunun belirtilmesi Farklılığı nedeniyle akranlarından bağımsız çalışmaya yönlendirme Öğrenme ve araştırma yapmaya isteği artar.

Kendisini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder.

Akranları tarafından soyutlanmayan, toplumda yetenekleri ile kabul gören bir birey olur.

Keskin Bir Mizah Anlayışına Sahip Olma

Her insanın olumsuz özelliklerinin ve bir takım eksiklliklerinin olması ve alay edilmesinin yanlış olduğunun belirtilmesi

Amaca Yönelebilme, Kendini Bir İşe Verebilme Becerisi

İlgi ve yetenekleri doğrultusunda yönlendirilmesi

Duyarlı Ve Empatik İlgi Alanları Çeşitliliği

Çocuğun kabul edilmesi ve eleştirilmemesi Çocuğun ilgi ve yetenekleri doğrultusunda yönlendirilmesi ve uygun ortamın hazırlanması Çocuk mizah anlayışını geliştirir.

Sorumluluk alır ve yerine getirir.

Özgüven ve benlik saygısı gelişir.

Kendisini her yönden geliştirir.

ÜSTÜN ZEKALI VE ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN BELİRLENMESİ

Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocukların tanılanmasında bir takım yollar izlenmektedir. Özellikle çocuğun özgeçmişi( bebekliği, okul öncesi dönemi ), çocuğun arkadaşlarından ve öğretmeninden alınan bilgiler tanılamanın ilk basamağını oluşturur. Daha sonra zeka testleri, kişilik testleri, yaratıcılık testleri, sanatsal yetenek testleri , liderlik testleri vb. testler uygulanarak ölçümler yapılır. Bu testlerin değerlendirilmesi sonucunda çocuğun özel bir eğitime ihtiyacı olup olmadığı belirlenir.

ÜSTÜN ZEKALI VE ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ Özel Okullar:

Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocukların belli amaçlar taşıyan okullarda toplanıp eğitildiği kurumlardır. ( Bilim ve sanat merkezleri gibi)

ÜSTÜN ZEKALI VE ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ Özel Sınıflar:

Üstün zekalı ve üstün yetenekli çocukların eğitimleri için oluşturulan, eğitim programlarının değişik yetenek düzeylerine ve alanlarına cevap verecek nitelikte, çeşitlilikte ve esneklikte düzenlendiği sınıflardır.

ÜSTÜN ZEKALI VE ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ Birlikte Eğitim:

birlikte eğitim verilirken, üstün zekalı çocuğun seviyesi de göz önünde bulundurularak bir takım önlemlerin alınması gerekmektedir.

ÜSTÜN YETENEKLİ VE ÜSTÜN ZEKALI ÇOCUĞA SAHİP ANNE VE BABAYA ÖNERİLER

1.

Ana baba olarak, üstün zekalı çocuğa yapabileceğiniz en büyük yardım çocuğunuzun diğerlerinden farklı olmadığını kabul etmek ve bir çocuk olduğunu unutmamak olacaktır.

2.

Üstün zekalı çocuklarda diğer bütün çocuklar gibi sevgi, güvenlik, anlayış ve okşanmaya ihtiyaç duyarlar.

3.

Bu türden çocukların yeteneklerini besleyip geliştirmekle beraber her yönden örnek bir insan olarak yetişmelerini sağlamalıyız.

ÜSTÜN YETENEKLİ VE ÜSTÜN ZEKALI ÇOCUĞUN ÖĞRETMENİNE ÖNERİLER

1.

Çocuğun ilgi ve yeteneklerini saptayarak, bunları geliştirmesi için uygun ortam sağlamalıdır.Onun güç ve süratine uygun ödevler vermelidir.

2.

Tartışma, proje ve dramatizasyon çalışmalarına önem verilmelidir.

3.

Ders etkinliklerinde kitaba bağlı kalmaktan çok, geniş gözlem ve deneylere yer verilmelidir.

4.

Sınıfta bu öğrencilere daha zor soruların sorulması, yeni fikirler üretmelerine fırsat tanınması gerekir.

Dünyada ve Ülkemizde Durum

Üstün zekâlı çocukların eğitimini ilk başlatan devlet olan Osmanlı İmparatorluğu devşirme yolu ile aldığı ve yeteneklere yönelik programlarla ortalama 10 –15 yıllık eğitimden sonra devletin gereksinme duyduğu üst düzey yönetici, asker ve sanatçıları yetiştirmesiyle üstün veya özel yeteneklilerin eğitiminde öncülüğünü kanıtlamıştır.

Dünyada ve Ülkemizde Durum

Bu atılım kendisini Türkiye’de göstermiş ve 1960 yılında Ankara Fen Lisesi ve fen ve matematik alanında üstün yetenekli çocukları ülkenin gereksinme duyduğu bilim adamı ve araştırıcısı yetiştirilmek düşüncesiyle kurulmuştur.

Ankara Fen Lisesi

Dünyada ve Ülkemizde Durum

1950 yılında Sovyetler Birliği ilk uzay aracını Sputnik’i fırlatmıştır. Bu tarihten sonra üstün veya özel yetenekli çocukların ve yaratıcı çocukların eğitiminde batıda çığır açılmıştır. Gerek kuramsal, gerek eğitim programları gerekse tanılama boyutunda hızlı uygulamalara başlanmıştır.

GÜNÜMÜZDE TÜRKİYE’DEKİ BİR SON DURUM

Üstün zekâlıların eğitimindeki çabaların çoğunun bu konuya gönül vermiş işadamı, bilim adamı ve anne-babalar tarafından verildiğini görmekteyiz. Ancak bu konudaki gayretler ve inanç bitirilmemiş, özellikle üniversitelerin bu konuda çalışan konu uzmanları tarafından sürekli panel, konferans ve bildirilerle gündemde tutulmuştur. İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi’nde Üstün Zekâlıların Eğitimine yönelik bir Sınıf Öğretmenliği Ana bilim dalı açılarak, böylece verilen çabaların karşılığı alınmıştır.