Transcript insan bilimlerinde tıp ya da tıp kültür sanat

İNSAN BİLİMLERİNDE TIP
YA DA TIP-KÜLTÜR SANAT:
MENDERES DENEYİMİ
Semra Erpek , Selcen Öncü, Gökhan Erpek ,
Mustafa Altınışık
Giriş
• Tıpta insan bilimleri; beşeri bilimler
(edebiyat, felsefe, etik, tarih ve din), sosyal
bilimler (antropoloji, kültürel çalışmalar,
psikoloji, sosyoloji) ve sanatı (edebiyat,
tiyatro, film ve görsel sanatlar) içeren ve tıp
eğitiminde uygulanan disiplinler arası bir
tıp alanıdır.
• Beşeri bilimler ve sanat insanların kişisel
özellikleri, duygu ve düşünceleri hakkında bilgi
sahibi olmamızı, onları anlayabilmemizi sağlar.
• Edebiyat ve sanat; insancıl tıbbi bakım için
gerekli temel beceriler olan gözlem, analiz,
empati ve kendini ifade etme becerilerini
geliştirmede yardımcı olur.
• Sosyal bilimler; biyolojik bilimler ve tıbbın
kültürel ve toplumsal yapıdan nasıl etkilendiğini,
bireysel hastalık deneyimi ve uygulanan
tedavilerin kültürle olan etkileşimlerini
anlamamıza yardımcı olur.
• Son yıllarda sanat ve sosyal bilimlerin tıp eğitimi
müfredatlarında yer almaları yaygınlık
kazanmıştır. Tıp Eğitimi Müfredatında "Medical
Humanities" adı altındaki modüllere yer
verilmesi Amerika'da başlamış ve daha sonra
Avrupa'daki tıp okulları müfredatında yerini
almıştır.
Tarihçe
• 1967
Pennsylvania State University College of
Medicine “Department of Humanities”
• 1969
Society for Health and Human Values
(SHHV)
Tarihçe
• 1973 - Amerikan tıp fakültelerinde 40 tıpta insan bilimleri
programı yer almaktadır.
• 1986 - ABD'de etik danışmanlığa odaklanan ilk uzmanlık
grubu dernekleşmiştir (Society for Bioethics Consultation:
SBC).
• 1994- ABD'de American Association of Bioethics (AAB)
kurulmuştur.
• 1998 - ABD'de çalışmalarını yürüten üç kuruluş (SHHV,
SBC ve AAB) birleşerek American Society for Bioethics
and Humanities (ASBH) adını almıştır.
Tarihçe
•
1998- İngiltere'de Royal Free & University College Medical
School'da 'The Center for Medical Humanities' açılmıştır.
•
2002- İngiltere'de Association of Medical Humanities (AMH)
kurulmuştur.
•
2004 - Avustralya ve Yeni Zelanda'da bulunan 16 tıp fakültesinin
katılımı ile Australasian Association for Medical Humanities
[AMH (ANZ)] kurulmuştur.
Tarihçe
2001-2002
• ADÜ Tıp Fakültesi Tıp Kültür ve Sanat
Alt Birimi kurularak çalışmalarına
başladı.
2005
• Hacettepe Tıp Fakültesi I.Tıpta İnsan
Bilimleri Kongresini düzenledi.
ADÜTF Eğitim Öğretim ve Sınav Yönergesi
• Tıp Kültür ve Sanat Alt Birimi:
Sosyal, kültürel, insani ve mesleksel
değerler edinmiş mezunlar yetiştirmeye
yönelik eğitim programları oluşturmak
ve yürütülmesini sağlamak, güzel
sanatlar ile tıp arasında ilişki kurarak
mesleksel değerlerin gelişmesine zemin
hazırlamak.
ADÜ TIP FAKÜLTESİ
2009-2010 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI
TIP, KÜLTÜR VE SANAT DERSLERİ
1.SINIF
TTB1
2
2.SINIF
DOLAŞIM
&SOLUN.
2
TTB2
TTB3
2
SİNDİRİM
&METAB.
2
2
SİNİR&
DUYU
2
TTB4
KAS&
İSKELET
2
ENDOKRİN&
ÜREME
2
4
HASTAL.
BİYOL.
4
TIP KÜLTÜR VE SANAT ALT BİRİMİ
1.SINIF EĞİTİM ETKİNLİKLERİ
I. DERS KURULU
2 saat
TKS Altbiriminin tanıtımı
(amaç ve hedefler)
II. DERS KURULU
2 saat
Sunum Teknikleri
III. DERS KURULU
2 saat
Film Gösterimi
“Patch Adams”
IV. DERS KURULU
Tıp ve Edebiyat
2 saat (3 grup)
V. DERS KURULU
4 saat (3 grup)
Öğrenci Sunumları
1-Müze Gezisi
Etkinlik Geribildirim Formu
• 1-Bu müze etkinliğinde neleri ilk defa
öğrendiniz?
• 2-Müzede en ilginç bulduğunuz obje(ler)
ne(ler)dir, neden?
• 3-Müze etkinliğinde tıpla bağlantı kurduğunuz
şeyler nelerdir?
• 4-Müze etkinliğinde, size fayda sağlayan şeyler
nelerdir?
Amaç
• Bu çalışmada 2008-2009 ve 2009-2010
yıllarında Adnan Menderes Üniversitesi
Tıp Fakültesi’nde uygulanan Tıp Kültür
Sanat Programı hakkındaki öğrenci
görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem
• Toplam 22 sorudan oluşan anket formu
1., 2. ve 3. sınıf öğrencilerine dağıtılmış
ve sorulara 1 (kesinlikle katılmıyorum)
ile 5 (kesinlikle katılıyorum) arasında
puan vererek (Likert’s Scale)
değerlendirme yapmaları istenmiştir.
FY
1
2
3
4
5
6
Tıp eğitiminde tarih, sanat, felsefe gibi sosyal bilimlerin de yer almasının kişiler arası iletişimde
yardımcı olacağını düşünüyorum.
Tıbbın, müzik, resim, heykel, film, edebiyat, tarih, arkeoloji ve felsefe ile birlikteliğinin tıbbı
zenginleştirdiğini düşünüyorum.
Tıp kültür sanat etkinliklerindeki konu çeşitliliğinin yeterli olduğunu düşünüyorum.
Yıl içinde tıp kültür sanat etkinliklerine daha fazla yer verilmesi gerektiği düşüncesindeyim.
Tıp kültür sanat etkinlikleri için ayrılan süreyi yeterli buldum.
Tıp kültür sanat etkinliklerinin her sınıfta olmasını isterim.
19
20
Tıp kültür sanat etkinlikleri, hekimlik mesleğini sevmeme neden oldu.
Tıp kültür sanat etkinlikleri, hekimliğin insani yönünü anlamamı kolaylaştırdı.
Tıp kültür sanat etkinlikleri, hastalara, sosyal ve duygusal gereksinimlerine insancıl yaklaşmamı
sağladı.
Etkinlikler hastaların değerleri ile kendi değerlerimin farklı olmasının doğal olduğunu anlamamı
sağladı.
Etkinlikler bakış açımı genişletti, olaylara eleştirel gözle bakabilmemi sağladı.
“Türkülerde hekimlik” etkinliği nasıl iyi hekim olabileceğimi anlamamı sağladı.
“Türkülerde hekimlik” etkinliği kendimi hastanın yerine koyabilmemi sağladı.
“Müze gezisi” ile hekimlik mesleğinde bana katkısı olacak bilgiler edindim.
“Film” yolu ile tıbbın anlatılmasının eğitici ve eğlenceli olduğunu düşünüyorum.
Tıp ve edebiyat kapsamında okumuş olduğum kitap hekimlik mesleğini daha fazla düşünmemi sağladı.
Sunumları grup arkadaşlarımla verimli bir ekip çalışması sonunda gerçekleştirdik.
Sunumlar kendimi ifade edebilmemi ve topluluk önünde konuşma yeteneğimi geliştirdi.
.
Etkinliklerde eğiticilerle rahat iletişim kurmak için fırsatım oldu.
Etkinliklerde tartışmalara etkin olarak katılmak ve düşüncelerimi dile getirmek imkanını buldum.
21
22
Kültür sanat etkinliklerinin değerlendirmelerinin objektif olduğunu düşünüyorum.
Kültür sanat etkinliklerinde daha iyi performans gösterebilirdim.
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
1
2
3
4
5
Yöntem
• Dağıtılan anket formları 64 (%48) birinci
sınıf öğrencisi, 65 (%62) ikinci sınıf
öğrencisi ve 58 üçüncü sınıf öğrencisinden
(%62) geri alınmıştır.
• Anketteki her ölçüt için öğrencilerin yüzde
kaçının 4 veya 5 puan verdiği hesaplanmış
ve herhangi bir ölçüt için öğrencilerin %60
ve daha çoğunun 4 veya 5 puan vermesi
yeterli değerlendirme olarak kabul
edilmiştir.
Bulgular
Tablo 1. Öğrencilerin Cinsiyet Değişkenine Göre –t Testi Sonuçları
X
SS
Sd
-t değeri
94
3,44
,89
166
1,26
93
3,30
,63
Kaynak
N
Kız
Erkek
Toplam
Önem
Denetimi
P= ,211
P≤0.05
Fark
187
6,74
Yok
Öğrencilerin cinsiyetlerine göre görüşleri arasında önemli bir fark bulunmamaktadır.
Tablo 2. Öğrencilerin Sınıf Değişkenine Göre Tek Yönlü Varyans Analizi
Kaynak
KT
Sd
KO
F
GA
3,15
2
1,57
2,69
Gİ
107,72
184
,58
Toplam
110,87
186
Öğrencilerin sınıfları arasında önemli bir fark bulunmamaktadır.
En olumlu görüşü olan 3. sınıflar, sonra 1. Sınıflar, en son 2. sınıflardır.
Önem
Denetimi
P= ,071
P≤0.05
Fark Yok
soru
Madde1.
0 f (%)
1 (% 0.5)
1 f (%)
11 (% 5.9)
2 f (%)
17 (% 9.1)
3 f (%)
20 (% 10.7)
4 f (%)
68 ( % 36.4)
5 f (%)
70 ( %37.4 )
73
Madde2.
2 (% 1.1 )
14 (% 7.5 )
6( % 3.2 )
20 (% 10.7)
66 (% 35.3)
79 ( % 42.2)
77
Madde3.
7 (% 3.7 )
16 (% 8.6)
35 (%18.7 )
43( %23)
52 (% 27.8)
34( % 18.2)
46 (-31)
Madde 4.
9 (% 4.8 )
24 (% 12.8 )
26 (%13.9 )
50 ( % 26.7 )
44 ( % 23.5 )
34 (%18.2)
41.7
Madde 5.
6 (%3.2)
13 (%7 )
28 (% 15)
46 (% 24.4)
47 (% 25.1 )
47 (% 25.1)
50,2
Madde 6.
10 (%5.3)
36(% 19.3)
19 (% 10.2)
36 (%19.3)
40 (% 21.4)
46 (% 24.6)
46
Madde 7.
5 (%2.7)
14 (% 7.5)
30 (%16)
56( % 29.9)
48 (% 25.7)
34( % 18.2)
42.9
Madde 8.
3 (% 1.6)
10 (% 5.3)
17 (% 9.1)
45 (% 24.1)
59 (% 31.6)
53 (% 28.3)
59.9
Madde 9.
6 (%3.2 )
12 (%6.4)
16(% 8.6)
40 (% 21.4)
63(% 33.7)
50 (%26.7)
60.4
Madde 10.
4.3 (%8)
10 (% 5.3)
13(% 7)
45 (% 24.1)
76 (%40.6)
35 (% 18.7)
59,3
Madde11.
5 (%2.7)
7 (% 3.7)
16(% 8.6)
43(% 23)
68 (% 36.4)
48 (% 25.7)
62,1
Madde12.
6 (% 3.2)
15(% 8)
18 (% 9.6)
35(% 18.7)
59(% 31.6)
54 (% 28.9 )
60,5
Madde 13.
6 (% 3.2)
17 (% 9.1 )
14 (% 7.5)
34 (% 18.2)
54 (% 28.9)
62 (% 33.2)
62,1
Madde 14.
31 (% 16.6)
17 (% 9.1)
25 (% 13.4)
40 (% 21.4)
45 (% 24.1)
29 (% 15.5 )
39,6
Madde 15.
6 (% 3.2)
6(% 3.2)
11(% 5.9)
17 (%9.1)
61( % 32.6)
86 (% 46)
78,6
Madde 16.
7 (% 3.7)
21 (% 11.2)
15 (% 8.0)
36 (%19.3)
70 (% 37.4)
38 (% 20.3)
57,7
Madde 17.
19(% 10.2)
15(% 8)
22 (%11.8)
35 (% 18.7)
59 (% 31.6)
37 (% 19.8)
51,4
Madde 18.
15 (%8.0)
19(%10.2)
28(% 15.0)
39 (% 20.9)
53 (% 28.3)
33 (% 17.6 )
45,9
Madde19.
17(%9.1)
18(% 9.6)
22 (% 11.8)
61( % 32.6)
45 (% 24.1)
24 (% 12.8)
36,9
Madde 20.
20 (%10.7)
8 (% 4.3)
17 (%9.1)
45 (%24.1)
57(% 30.5)
40 (% 21.4)
51,9
Madde 21.
21 (%11.2)
13 (%7)
19 (%10.2)
35 (%18.7)
38 (%20.3)
38 (% 20.3)
40,6
Madde 22.
13 (%7 )
7 (% 3.7)
18 (% 9.6)
50 (% 26.7)
50 (% 36.4)
31 (%16.6)
53
Bulgular
• Öğrencilerin % 73-77’ü “Tıp eğitiminde
sosyal bilimler ve sanatın yer almasının
kişiler arası iletişime yardımcı olacağı ve
tıbbı zenginleştirdiği” düşüncesine
katıldıklarını bildirmişlerdir;
• % 78,6’sı “Film” yolu ile tıbbın anlatılmasını
eğitici ve eğlenceli bulmuşlardır;
• % 60-62’si Tıp, kültür ve sanat
etkinliklerinin hastalara karşı daha duyarlı
bir yaklaşımı sağladığı konusundaki
görüşlere katılmıştır.
Bulgular
• Öğrencilerin % 50’si tıp, kültür ve sanat
etkinliklerine ayrılan süreyi yeterli
bulmuşlardır.
• Tıp, kültür ve sanat etkinliklerindeki
konu çeşitliliğinin yeterli olduğunu
düşünen ve bu etkinliklerin her sınıfta
olmasını isteyen öğrencilerin oranı ise %
46’dır.
Bulgular
• Özet olarak; Adnan Menderes
Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde
öğrenciler, tıp eğitiminde sosyal bilimler
ve sanatın yer almasının kişiler arası
iletişime yardımcı olacağı ve tıbbı
zenginleştirdiğini, hastalara karşı daha
duyarlı bir yaklaşımı sağladığını
düşünmektedirler.
Sonuç
• Klasik, bilgiye dayalı eğitim
programlarından; biomedikal tıp
kitaplarında bulamayacağımız ve birebir
insan deneyimlerinin önemine dayanan
programlara geçiş, hastaların gereksinim
duyduğu empati yeteneği ve insani
değerlere sahip yeni nesil doktorlar
yetiştirmek için çok önemli bir
gelişmedir.
Sonuç
• Tıp fakültelerinde “Tıp, Kültür ve Sanat
Programı” kapsamındaki etkinlikler;
hastaların duygu ve düşüncelerini
anlayabilen, onların acılarını paylaşabilen,
hastaları bireyler olarak kavrayabilen,
insani değerlere sahip hekimlerin
yetiştirilmesinde büyük öneme sahiptir.
Tüm tıp fakültelerinde “Tıp, Kültür ve
Sanat Programı” uygulanması yararlı
olacaktır.