Transcript Isparta`da Eğitim

EĞİTİMİN TARİHİ
TEMELLERİ
Eğitim
Eğitim
Bilimleri
Türk
Eğitim
Tarih
Genel
Türk
Tarih
Tarih
• EĞİTİM AÇISINDAN TARİH
BİLGİSİNİN ÖNEMİ
1. Ulusal tarih bilgisi ediniriz
2. İnsanlık tarih bilgisi ediniriz
3. Tarih bilinci kazanırız
4. Sosyokültürel değişim sürecini
kavrarız
5. Tarihsel düşünme yeteneği kazanırız
* Eğitim tarihiyle kültürün gelecek nesillere aktarılma
yolları ve yöntemleri incelenir.
*Eğitim tarihi bize kültürü aktarma işleminin veya
işlevinin nasıl gerçekleştiği hakkında bilgi verir.
•
Böylece, geçmişten günümüze eğitimin ve eğitim
anlayışının geçirdiği değişim ve dönüşümleri
öğrenerek, bunlardan dersler almayı ve aynı hataları
yapmamayı sağlar.
* Eğitimin tarihsel temelleri günümüzde eğitimde var
olan sistem, yapı, işleyiş ve temel uygulamaların
tarihsel arka planını ve gelişimini öğrenebilme fırsatı
verir.
Eğitimde Temel Tarihsel Dönemler
1) Antik ( Antik ) Çağda Eğitim
2) Orta Çağda Eğitim
3) Rönesans ve Aydınlanma Dönemi’nde
Eğitim
4) İslam Dünyasında Eğitim
5) Türklerde Eğitim

ilkçağ, yazının icadı ile İsa’nın doğumunu izleyen 4.–5.

Bu döneme Antik Çağ da denilmektedir.



yüzyıla kadarki zaman aralığıdır.
Antik tarih insanlık tarihinin başlangıcından erken dönem
Orta Çağ'a kadarki zaman dilimindeki belirgin kültürel ve
siyasi olayları konu alır.
Bu çağlarda özellikle Antik Yunan ve Antik Roma
uygarlıkları ile yine bu dönemlerde uygarlık yaratan çeşitli
uluslar mevcuttu.
Bunlardan bazıları; Orta Asya’da yaşayan Eski Türkler,
Mısırlılar, Çinliler, Hintliler, Sümerler, İranlılar ve
İsraillilerdir.




Her ne kadar bu dönemde Yunan şehir devletlerinde
demokratik bir yönetim anlayışı benimsense de, bu
demokrasi sadece aristokrat erkekler için geçerliliğini
sürdürmüştür.
Başka bir ifadeyle, köylü, kadın ve köleleri
kapsamamıştır.
Eski Yunan kültüründe bu dönemde Atina ve Isparta
şehir devletleri ön planı çıkmıştır.
Bunun yanı sıra, Atina şehir devletinin zayıflamasıyla
birlikte M.Ö. 3. yüzyıldan itibaren Roma devleti güç
kazanmaya başlamıştır.
Isparta’da Eğitim
 Isparta şehir devleti bugünkü Mora yarımadasında bir tarım
devleti olarak yer almıştır.
 Isparta’da eğitimin amacı, devlete hizmet edecek, onun işine
yarayacak ve bedence güçlü ve kuvvetli asker yetiştirmekti.
 Gençleri yetiştirmede özellikle şu noktalara dikkat edilirdi:
1)Savaşa elverişli bir nesil yetiştirmek amacıyla kuvvetli ve
devamlı bir beden eğitimi,
2)Manevi ve özellikle ahlaki eğitim.
Gençlerin yetiştirilmesinde kanuna ve yetişkinlere saygı,
amirlere ve devlet otoritesine itaat, kendine hâkim olma,
zahmete ve acıya dayanma, kanaat, kararlı olma ve savaş ruhu
gibi meziyetlere çok önem verilirdi.
Isparta’da Eğitim
• Isparta’da kadınların ödevi de kuvvetli çocuklar
dünyaya getirmekti.
• Ancak Isparta’da erkek ile kadın eşit tutulurdu
zira kadınlar erkeklerle birlikte eğitilir onlar
gibi siyasal yaşama katılabilirlerdi.
• Isparta eğitiminde beden ve müzik eğitimine
çok fazla yer verilmesine karşın okuma, yazma
ve aritmetik gibi alanlara pek fazla yer
verilmemiştir .
Antik Roma’da Eğitim
• Roma’da aile eğitimi ön planı
çıkmaktadır
• Baba oğluna okuma yazmayı,
Roma kanunlarını, tarihini,
geleneklerini ve savaşa
yönelik fiziksel eğitimi
öğretirken, anne kızına ip
eğirme, dikiş gibi becerileri
öğretiyordu.
Atina’da Eğitim
 Atina’da devlet okulu bulunmamakta ve eğitim ücretli
olan özel okullarda yapılmaktaydı.
 Her bir özel okul içinde beden terbiyesi, müzik ve dil
dersleri verilmekteydi.
 Başka bir ifadeyle, Atina’da fiziksel, ahlak ve estetik
eğitimi arasında bir denge kurulmaya çalışılmaktaydı.
 Bu eğitimi genellikle erkek çocuklar alır ve kızlar okula
gitmezlerdi.
 Kızların eğitimi ev hayatında zorunlu olan bilgileri
öğrenmeyi içerdiği için evde yapılırdı.
 Sadece bazı zengin ailelerin kızları okuma yazma bilirdi.
 Bu yönüyle eğitim erkeklere mahsus bir hak gibi idi.
Atina’da Eğitim
 Atina’da eğitim “hakseverlik” temeline dayanıyordu
ve tarihte ilk kez “halk demokrasisi” terimi burada
doğdu ki, bu terim halk egemenliğini simgeler.
 Her ne kadar köleler bunun dışında tutulsa da bu
tür yönetim toplumda eğitim ve öğretime önem
verilmesine neden oldu.
 Buna bağlı olarak zihinsel eğitimle ilgili erdemlerin
eğitim yoluyla kazanılabileceği düşüncesi hâkim oldu
ve okullar açıldı.
 Seçkin insanların erkek çocukları 7 yaşından
itibaren “pedagog” adı verilen eğiticilerle birlikte
okullara gidip gelmeye başladılar.
 Bu işle uğraşanlara “pedagog”, bu işin bilimine de
“pedagoji” denmesi Atina eğitimine dayanmaktadır.
Antik Roma’da Eğitim
• M.Ö. 2. yüzyıldan itibaren
Romalılar, Yunan kültür ve
medeniyetinin etkisine girmiş ve
onların eğitim sistemini
ülkelerine uyarlamışlardır.
• Böylece, birçok çocuk özel
okullara gitmeye başlamıştır.
• Ancak kızlar ve fakir çocuklar
okullara gönderilmemiştir.
• Sadece ailenin imkânı varsa evde
okuma yazma eğitimi
alabilmişlerdir.
Ortaçağda Eğitim (M.S. 395–1453)
• Ortaçağ, Yunan ve Roma kültüründen
sonra gelerek, Aydınlanma çağına kadar
uzanan yaklaşık bin yıllık bir dönemi
kapsar.
• Bu çağ Antikçağ ile Rönesans arasında
bir geçiş dönemi olarak kabul
edildiğinden
• Ortaçağın başlangıç noktası batıda
Hıristiyanlık dininin doğuşudur.
• Aynı dönemler içerisinde Doğuda ise
Müslümanlık gelişmiştir.
Ortaçağda Batıda Eğitimin Durumu
• Avrupa’da özellikle kiliseler ve din
adamlarının hâkimiyeti ön plana çıkmakta ve
dindar insanlar yetiştirmek
amaçlanmaktadır.
• Bu bağlamda, manastırlar birer eğitim
kurumu olarak kullanılmaktaydı.
• Büyük ölçüde Hıristiyanlığın dogmaları ve
öğretilerinin etkisi altında kalmıştır.
• Bu çağda, özellikle kilisenin baskısı
nedeniyle ilkçağda eğitim alanında görülen
gelişmelerin arkasına düşülmüştür.
• Tanrı kavramı aklın yerini almıştır ve tek
eğitici kilise olmuştur.
Ortaçağda Batıda Eğitimin Durumu
• Batıda eğitimin merkezi genel olarak
“dindar insan” yetiştirmek olmuştur.
• Bu dönemde iyi bir eğitimci
yetişmemiştir.
• Ortaçağ Avrupasında Skolastik Düşünce,
Manastır Okulları, Şövalye Eğitimi,
Meslek Birliklerinde Eğitim ve
Üniversitelerin Kurulması eğitim alanın
en belirgin unsurları olarak karşımıza
çıkmaktadır.
Rönesans Döneminde Eğitim
• Rönesans hareketleriyle bilim ve sanatta görülen köklü reform hareketleri
eğitimi de çok yönüyle etkilemiş ve eğitim alanının yeniden şekillenmesine
neden olmuştur.
• Rönesans eğitiminin temel özelliklerinden birisi bireyi ve bireysel gelişimi ön
plana çıkarmasıdır.
• Daha önce kilisenin baskısıyla oluşan bilgilerin sorgulanmadan ve doğrudan
kabul edilmesi düşüncesi, bu dönemde yerini bilimsel gelişmelerin de
etkisiyle akılcı ve bilimsel bir düşünceye bırakmıştır.
• Antik Yunan’a ait eserler okullarda yeniden ele alınmış ve incelenmiştir.
İnsanın çok yönlü gelişimi amaçlanarak, dini söylemlerin etkisi giderek
azalmıştır.
• Bu dönemde ayrıca eğitim veren okul çeşidi artmıştır.
• Böylece aynı anda insanın çok yönlü gelişimine olanak veren farklı türdeki
okullar faaliyet göstermeye başlamıştır.
Yeniçağ Döneminde Avrupa da Eğitim
• Yeniçağ döneminde Avrupa eğitim tarihine
damgasını vuran ve günümüz eğitim
sistemlerinin şekillenmesinde önemli fikirlere
imza atan eğitim düşünürleri yetişmiştir.
• Bunlardan en önemlileri Erasmus, Comenius,
Dekart, Luther, Montaigne, Ratke, Locke, ve
Rousseau’dur.
İSLAM DÜNYASINDA EĞİTİM
• İslam dünyasının en parlak zamanı 8. ve 12.
yüzyıllar arasındaki dönemdir.
• Arap Uygarlığı; Avrupa, Hindistan ve Türk
Uygarlıkları ile temasa geçmiştir.
• Matematik, kimya ve tıp alanlarında önemli
katkılarda da bulunulmuştur.
• Matematik alanında, Hintlilerden alınan sayı
sistemine, “0” (sıfır) rakamı eklenmiştir.
TÜRKLERİN
MÜSLÜMAN OLMALARINDAN
ÖNCEKİ DÖNEMLERİNDE
EĞİTİM
Eski Türklerde Eğitim
• Türklerin Alpler, Toroslar ve
Hindukuş dağlarının
kuzeyinden Çin’e kadar
uzanan Bozkırlar kuşağında
ilkçağlardan itibaren yaşadığı
ve devlet kurdukları
bilinmektedir.
• Eski Türklerde doğa
koşullarına uygun ve doğayla
etkileşim içerisinde bir eğitim
sistemi mevcuttu. “Hayat
içinde, hayat için eğitim”
görüşü daha çok hâkimdi.
Türk toplumlarının eğitim anlayış ve uygulamaları,
yaşama biçimlerinin etkisiyle şekillenmiştir.
• Türkler tarihi hafızlarından kaynaklanan bilgileri yazıyı
kullanmadan önce taşlara kazımıştır. Bu gelenek yazının
oluşmasına kaynaklık ettiği gibi zamanla yazıyla da beraber
devam etmiştir ( taştaki Türkler).
 Çocukların ve gençlerin toplumsallaştırılmasında töre
önemli bir rol oynamaktadır.
Bu dönemde örgün eğitim kurumlarının varlığından
söz edilse bile bu kurumlar hakkında kesin bir delil
yoktur
 Eserlerde öğretici amaç vardır.
 Köklü bir bilim sevgisi mevcuttur.
 Mesleki eğitim önemli bir yer tutar.
Büyük bir çocuk sevgisi var olup, cinsiyet farkı yoktur..
• Türklerin eriştikleri uygarlık ve kültür düzeyi, onlarda
örgün eğitim kurumlarının bulunduğuna kanıt ise de bu
kurumlar hakkında kesin bilgiler mevcut değildir.
• Bu dönemin eserlerinde iyiliğin, cömertliğin, bilgeliğin,
cesaretin, büyüklere itaatin önemi vurgulanmaktadır.
• Eski Türklerde Alp insan tipine örnek verilmektedir
(savaşçı, bilge, dışa dönük, akıncı, göçebe, mert ve
cesur insan tipi).
TÜRKLERDE
İSLAMİYETİN KABÜLÜNDEN
SONRAKİ EĞİTİM
• Türk toplumlarında ilk kez medrese denen
eğitim kurumları ortaya çıkmıştır.
• İslam
düşünür
ve
eğitimcilerinden
etkilenilmiş aynı zamanda bu alanda eserler
verilmiştir.
• Türk toplumlarının ahlak anlayışı İslamiyet
ile birlikte değişmiş, bu da eğitimlerine
yansımıştır.
• İslamiyet'in kabulü gazi ve veli insan tipini
ortaya çıkarmış buda çok sayıda eserlerin
meydana gelmesini sağlamıştır.
• İslama göre bilim yücedir. Bu durum
Türkler’ede yansımış ve bilime önem
verilmiştir.
• Arapça ve Farsça aydınlar üzerinde etkili
olmuştur.
SELÇUKLULAR EĞİTİM
• Başta Tuğrul ve Çağrı Beyler olmak üzere Alparslan
ve
Nizamülmülk
Selçuklu
devlet
yöneticileri,
bilginlere ve sanatkarlara büyük önem verdiler.
• Nitekim örgün eğitim kurumsallaşması 1040 yılında
Tuğrul Bey’in Nişabur’da yaptırdığı medreseyle
başladı.
• Sonra 1067’de Nizamülmülk tarafından Bağdat’ta
Nizamiye medreseleri kuruldu.
• Bu dönemde Bağdat’ta medreselerde okuyan öğrenci
sayısı 6000 idi. Eğitim dili Arapça olmakla beraber
Türkçe’ye de yer verilirdi.
• Medreselerde öğretim sınıf geçme esasına dayanırdı.
Müderris denen medrese hocaları seçkin kimselerdi
ve ölünceye kadar görevde kalırlardı.
• Selçuklular medreselerin yanında küttap denen
ilkokul düzeyinde de okullar açmışlardır.
• Selçuklularda yaygın eğitim kurumu
olan Ahilik önemli bir yaygın eğitim ve
meslek kuruluşuydu.
• ( Ahi; Arapça kardeş demektir) Ahilik
halk arasında yaygınlaşmış, dini ve
ahlaki değer kazanmıştır.
• Ahi Evran tarafından kurulan Ahiliğin
en önemli temel felsefesi “kamil
insan” yetiştirmekti.
Bu kurum
varlığını cumhuriyet dönemine kadar
devam ettirmiştir.
Selçuklu Eğitim Sisteminin
Temel Özellikleri;
1. Selçuklu devlet adamları eğitime ve bilimin
gelişmesine büyük önem vermişleridir
2. Medreseler
gelişmiş,
ülkenin
her
tarafına
yayılmıştır
3. Ahilik gibi bir yaygın eğitim kurumu kurulmuş ve
gelişmiştir
4. Atabeglik
gibi şehzadelerin yetişmesi için bir
uygulama ortaya çıkmıştır
5. Selçukluların ilk dönemlerinde eski değerler ön
planda iken,
daha sonra bunlar zayıflamaya
unutulmaya yüz tutmuştur.
6. Selçuklularda alp, gazi, veli insan tipleri beraber
yaşar.
Selçuklular döneminde yaşamış
büyük Türk alimleri
• GAZALİ (1059- 1111)
• MEVLANA CELALEDDİN RUMİ (12071273)
• YUNUS EMRE (……- 1321)
• BURHANED-DİN ZERNUCİ (….- 1223)
OSMANLI EĞİTİM SİSTEMİ
* Medreseler güçlü eğitim kurumları haline gelmişlerdir.
Osmanlı dönemi tamamen bir medrese dönemi olarak da
nitelendirilebilir.
* Azınlık çocuklarının üst düzeyde yönetici yetiştirildikleri
Enderun adında önemli bir eğitim kurumu vardır.
* İlköğretim 19.yüzyılın sonlarına kadar basit düzeyde
kalmıştır.
* Osmanlıların son dönemlerine kadar, ilkokul üstü örgün
eğitim kurumlarında yalnızca erkekler okumuştur.
* Eğitim ve öğretimin temel amacı dinidir
* Yöntem daha çok ezbercidir.
* 7. Tanzimat dönemine kadar eğitim her düzeyde
ücretsizdir.





Fatih’in yaptırmış olduğu medreselerle
öğrenime gerek kalmamıştır.
ülke
dışında
Fatih döneminde felsefi ve bilimsel düşünüş Osmanlılara
girmiştir.
Osmanlı devleri bilime ve bilim adamlarına saygılıdır.
Osmanlıda aktif ve gazi insan tipi ilk kuruluş
dönemlerinde gözlemlenirken gerileme döneminde orta
ve pasif insan tipi ortaya çıkmıştır.
Yaygın eğitim
çıkmıştır.
kurumu
olarak
kahvehaneler
ortaya
* Tanzimat dönemine kadar eğitim her düzeyde
ücretsizdir.
* Azınlık ve yabancılara eğitim hakkı tanınmıştır.
* Osmanlıca adı verilen bir dil geliştirilmiştir.
* Yaygın eğitim daha çok din adamları tarafından
yapılmıştır.
*Eğitimde yenileşmelere askeri okullardan başlanmıştır.
*Medreseler 1776’dan itibaren , kendisi dışında açılan
askeri okullarda kısmen, sivil okullarda daha geniş
ölçüde etkisini sürdürmüştür.
*Eğitim daha çok vakıflar tarafından yürütülmüştür.
Osmanlıdaki Temel Eğitim Kurumları
• Sıbyan Mektepleri
• Medreseler
• Enderun Mektebi
• Acemioğlan Kışlaları
• Rüşdiyeler
• İdadiler
• Sultaniler
• Darülfünun
CUMHURİYET DÖNEMİNDE
EĞİTİMİN TEMEL ÖZELİKLERİ
• 1.Cumhuriyetin ilk yıllarında halkın %10’u okur yazar
değildi
• 2.Atatürk bizzat kara tahtanın başına geçerek eğitim
hamlesini başlatmıştır
• 3. Eğitimde sayısal olarak önemli gelişmeler sağlanmıştır
• 4. Eğitim laikleşmiş ve demokratikleşmiştir
• 5.Tarih ve dil konularında milli amaca yönelme olmuştur
• 6. Latin harfleri kabul edilmiştir
• 7. Kadın eğitimine önem verilmiştir
• 8.Eğitimin
gelişmesi
için
zaman
zaman
batılı
eğitimcilerden yararlanılmıştır
• 9. Pek çok kez eğitim sorunlarının tartışıldığı şuralar
toplanmıştır
• 10. İstikrarlı bir eğitim politikası izlenememiştir
• Öğretmenlik mesleği laik olduğu yere yükseltilememiştir