Transcript Dotychczasowe efekty polityki liberalizacji i deregulacji

EUROPEJSKI KONGRES GOSPODARCZY – KATOWICE 17 MAJA 2011
Cargo.
Strategia ekspansji przewoźników
kolejowych na rynkach międzynarodowych
Moderator: prof. Juliusz Engelhardt
Uniwersytet Szczeciński
1
EUROPEJSKI KONGRES GOSPODARCZY – KATOWICE 17 MAJA 2011
Dotychczasowe efekty polityki liberalizacji i deregulacji transportu
kolejowego
Rynek formalnie otwarty
Od 1 stycznia 2007 pełne otwarcie rynku w
przewozach towarowych, również dla
przewozów kabotażowych
Od 1 stycznia 2010 pełne otwarcie rynku w
międzynarodowych przewozach
pasażerskich, w tym również dla przewozów
kabotażowych
2
EUROPEJSKI KONGRES GOSPODARCZY – KATOWICE 17 MAJA 2011
Dotychczasowe efekty polityki liberalizacji i deregulacji transportu
kolejowego
Znaczny wzrost liczby wydanych licencji przewozowych
 kraje z największą liczbą licencji – Niemcy ,Polska, Wielka Brytania,
Włochy, Estonia, Dania
 kraje z umiarkowaną liczbą licencji – Czechy, Holandia, Austria, Szwecja
 kraje, które zapoczątkowały licencjonowanie – Łotwa, Francja, Węgry,
Belgia, Hiszpania, Finlandia, Litwa, Słowenia
3
EUROPEJSKI KONGRES GOSPODARCZY – KATOWICE 17 MAJA 2011
Dotychczasowe efekty polityki liberalizacji i deregulacji transportu
kolejowego
Podział „starych” przedsiębiorstw kolejowych
na „infrastrukturę” i „eksploatację”
Można wyróżnić 4 modele tego podziału: szwedzki, francuski,
brytyjski, holdingowy
Który jest właściwy lub pożądany z punktu widzenia polityki
liberalizacji transportu kolejowego ?
Który jest właściwy lub pożądany z punktu widzenia
efektywnego rozwoju kolejowego ?
4
EUROPEJSKI KONGRES GOSPODARCZY – KATOWICE 17 MAJA 2011
Dotychczasowe efekty polityki liberalizacji i deregulacji transportu
kolejowego
Rozwój instytucji regulacyjnych transportu kolejowego
w krajach Unii Europejskiej
Art. 30 dyrektywy 2001/14 daje swobodę wyboru formy
organizacyjno – prawnej takiej instytucji.
W unii Europejskiej istnieją aktualnie trzy modele wykonywania
funkcji regulacyjnych w transporcie kolejowym:
- poprzez ministerstwo właściwe do spraw transportu
- poprzez urzędy, łączące nadzór
nad zagadnieniami technicznymi z nadzorem nad rynkiem
- poprzez specjalny urząd regulacyjny nadzorujący tylko
udostępnianie infrastruktury kolejowej a także udostępnianie
innych sieci infrastrukturalnych
Który model jest właściwy ?
5
EUROPEJSKI KONGRES GOSPODARCZY – KATOWICE 17 MAJA 2011
Dotychczasowe efekty polityki liberalizacji i deregulacji transportu
kolejowego
Liberalizacja a deregulacja
Liberalizacja rynku jest na ogół łączona z jego demonopolizacją oraz
deregulacją, rozumianą jako odejście od nadmiaru sztywnych
regulacji i ścisłego, szczegółowego oraz permanentnego nadzoru nad
rynkiem.
W europejskim transporcie kolejowym, wraz z jego liberalizacją rośnie
zakres dość szczegółowych regulacji w postaci rozbudowanych dyrektyw,
ustaw krajowych oraz rozporządzeń wykonawczych.
Wobec tego można postawić pytania:
Czy liberalizacja transportu kolejowego musi prowadzić do
wzrostu regulacji ?
Czy, uwzględniając również tzw. trzeci pakiet kolejowy, nie
mamy już do czynienia z „przeregulowaniem” branży kolejowej 6w
Unii Europejskiej ?
EUROPEJSKI KONGRES GOSPODARCZY – KATOWICE 17 MAJA 2011
Dotychczasowe efekty polityki liberalizacji i deregulacji transportu
kolejowego
Liberalizacja a regulacja
Problem stawek dostępu do infrastruktury kolejowej
w krajach Unii Europejskiej
Stawki
dostępu
Europa Zachodnia
Europa Wschodnia
Paradoks ekonomiczny, prawidłowość czy brak regulacji ?
7
EUROPEJSKI KONGRES GOSPODARCZY – KATOWICE 17 MAJA 2011
Dotychczasowe efekty polityki liberalizacji i deregulacji transportu
kolejowego
Liberalizacja a regulacja
Problem stawek dostępu do infrastruktury kolejowej
w krajach Unii Europejskiej
Dotacje do
kosztów utrzymania
infrastruktury
Europa Zachodnia
Europa Wschodnia
Prawidłowość, całkowita swoboda czy brak regulacji ?
8
EUROPEJSKI KONGRES GOSPODARCZY – KATOWICE 17 MAJA 2011
Dotychczasowe efekty polityki liberalizacji i deregulacji transportu
kolejowego
Konkurencja kolei z pozostałymi gałęziami transportu
W poprzednich latach w większości krajów Unii Europejskiej miał miejsce
spadek względnego udziału transportu kolejowego w rynku przewozowym,
zarówno pasażerskim jak i towarowym.
Pytania:
Czy jest to rezultat polityki liberalizacji transportu kolejowego ?
Czy istnieją szanse na wzrost udziału kolei w rynku
w dalszych latach ?
9
50
45
40
35
w %
30
25
20
15
10
5
0
1995
1996
1997
1998
1999
UE-25
2000
2001
UE-15
2002
2003
2004
2005
UE-10
Udział kolei w rynku lądowych przewozów towarowych
w UE-25, UE-15 i UE-10 1995–2005)
Źródło: KOM(2007)609.
10
600
500
400
300
200
100
0
1970
1980
1990
2000
UE25
UE15
2003
2004
2005
UE10
Tendencje w zakresie wielkości pracy przewozowej kolejowego transportu
towarowego w UE-25, UE-15 i UE-10 (1970–2005)
Źródło: KOM(2007)609.
11
60%
50%
40%
30%
50% 49%
40%
31%
20%
10%
0%
23%
15%14%
11% 11%10%
9%
5% 3%
1% 0% 0% 0%
-10% EL LV LT EE UK DE AT SE NL SI PT BE HU RO DK ES IT FI BG PL CZ SK FR LU IE
-4% -5% -8%
-15%-15%
-20%
-30%
-40%
-26%
-33%
-40%
-50%
Zmiana wielkości pracy przewozowej kolejowego transportu towarowego
w latach 2000–2005
Źródło: KOM(2007)609.
12
35
32,5
30,6
30
26,7
25
20
18
w %
16,9
16,4
15
11,5
10,6
10
9
10
4,9
5
3,18
3
2,9
0
SE
EE
RO
NL
PL
DE
IT
LV
AT
HU
ES
BG
BE
SK
0
0
EL
FI
0
IE
0
0
0
LT
LU
PT
Łączny udział rynkowy nowych przedsiębiorstw kolejowych świadczących
usługi przewozów towarowych w 2006 r.
Źródło: KOM(2007)609.
13
1,00
0,90
0,91
0,94 0,94 0,94 1
1
1
1
1
1
1
0,81 0,82 0,83
0,80
0,70
0,70
0,60 0,53 0,55
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10
0,00
EE RO PL LV AT HU ES BG SK BE EL FI IE LT LU PT SI
Wskaźnik Herfindahla - Hirschmana dla krajowych rynków kolejowych
Źródło: KOM(2007)609.
* Brak danych dotyczących CZ, DE, DK, FR, IT, NL, SE i UK.
14
120
100
80
60
40
20
0
IE
LU FR SK DK CZ BG ES RO PL
FI
EE
BE
IT
HU PT SE SI
AT LV DE UK NL LT EL
-20
-40
-60
-80
-100
Rozwój kolejowych przewozów towarowych w latach 2000 - 2007.
Źródło: KOM(2009)676.
15
15
10
5
0
EE IE EL PL CZ BE FR NL ES SK HU SI LU UK PT AT RO SE DE LT FI LV DK
-5
-10
-15
-20
-25
-30
-35
Rozwój kolejowych przewozów towarowych w latach 2007 - 2008.
Źródło: KOM(2009)676.
16
60
50
40
30
20
10
0
FI
EL
IE
LT
PT
SI
SK
ES
BE
LV
FR
AT
BG
HU
NO
DE
PL
NL
RO
UK
EE
Łączny udział w rynku nowych przedsiębiorstw kolejowych świadczących usługi
przewozów towarowych do końca 2008 r.
Źródło: KOM(2009)676.
17
Rok
Przedsiębiorstwo
Przejmuje
Przedsiębiorstwo
2005
DB Schenker (DE)
98 %
RBH (DE)
2005
Trenitalia (IT)
51 %
TX Logistik (DE)
2006
Babcock & Brown (AU)
100 %
Crossrail (CH)
2007
DB Schenker (DE)
100 %
WS (UK)
2007
DB Schenker (DE)
55,1 %
Tansfesa (ES)
2008
DB Schenker (DE)
49 %
Nord Cargo (FR)
2008
SNCF (FR)
75 %
ITL (DE)
2008
OKD Doprava (CZ)
2008
Rail Cargo Austria (AT)
2008
Veolia (IT)
100 %
Rail4Chem (DE)
2009
DB Schenker (DE)
100 %
PCC (PL)
2009
Europorte 2 (FR)
100 %
Veolia Cargo (FR)
2009
SNCF (FR)
100 %
Veolia Cargo (DE)
2009
Veolia Transport (IT)
50 %
Transdev (FR)
2009
DB Schenker (DE)
95 %
PTK Holding (PL)
100 %
55 %
Viamont Cargo (CZ)
Linea (FR)
Najważniejsze połączenia i przejęcia w sektorze kolejowym od 2005 r.
Źródło: Źródło: KOM(2009)676.
18
Drogi
Kolej
Żegluga
śródlądowa
Rurociąg
Ogółem
1995
1 289
386
122
115
1 912
1996
1 303
392
120
119
1 934
1997
1 352
410
128
118
2 007
1998
1 414
393
131
125
2 063
1999
1 470
384
129
124
2 107
2000
1 519
404
134
127
2 183
2001
1 556
386
133
133
2 208
2002
1 606
384
133
128
2 251
2003
1 625
392
124
130
2 271
2004
1 747
416
137
132
2 432
2005
1 800
414
139
136
2 489
2006
1 854
440
138
135
2 568
2007
1 915
453
147
127
2 642
2008
1 878
443
145
124
2 590
Przewozy ładunków w krajach EU – 27 w latach 1995 – 2008
według gałęzi transportu, w mld tkm.
Źródło: Eurostat.
19
Drogi
Żegl. Śródl.
Kolej
Rurociąg
1995
67,4
20,2
6,4
6,0
1996
67,4
20,3
6,2
6,2
1997
67,3
20,4
6,4
5,9
1998
68,5
19,0
6,4
6,1
1999
69,8
18,2
6,1
5,9
2000
69,6
18,5
6,1
5,8
2001
70,5
17,5
6,0
6,0
2002
71,4
17,1
5,9
5,7
2003
71,6
17,3
5,4
5,7
2004
71,8
17,1
5,6
5,4
2005
72,3
16,6
5,6
5,5
2006
72,2
17,1
5,4
5,3
2007
72,5
17,1
5,6
4,8
2008
72,5
17,1
5,6
4,8
Struktura przewozów ładunków w krajach EU – 27 w latach 1995 – 2008
według gałęzi transportu, w %.
Źródło: Eurostat.
20
Przewozy ładunków w 2008 r. według największych europejskich przewoźników
kolejowych - w mln ton.
21
Źródło: CER Annual Report 2008.
Przewozy ładunków w 2008 r. według największych europejskich przewoźników
kolejowych - w mld tonokilometrów.
Źródło: CER Annual Report 2008.
22
Udziały największych europejskich przewoźników kolejowych w 2008 r.
w rynkach krajowych.
23
Udział DB Schenker Rail w rynku kolejowych przewozów ładunków
w 2008 r. w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Holandii i Danii (mld tkm).
24
Podział rynku kolejowych przewozów ładunków w 2008 r.
EU 27 + Szwajcaria (na bazie pracy przewozowej w mld tkm).
25