Transcript FMEA
به نام آنکه هستی نام از او یافت
روشهای تجزیه تحلیل شکست واثرات آن
) )FMEA
فهرست
www.jalali-hse.blogfa.com
– 1مقدمه
– 2تعاریف
- 3تکنیکهای شناسایی،ارزیابی و کنترل خطرات
- 4آشنایی با FMEA
- 5اجرای FMEA
– 6نمونه عملي FMEAدر یك شركت نساجي
www.jalali-hse.blogfa.com
- 1مقدمه
•
•
با قدری تامل در تاریخ به این موضوع پی میبریم که انسانهای اولیه بدون ایمنی
نمی توانستند زندگی کنند باورود به دنیای صنعت وتکنولوژی ایمنی سیستم
ازدیدگاه جدید تری مورد بررسی قرار گرفت وتقریبا جزیی از فرایند شد که در
گذشته برنامه های ایمنی با فلسفه ی (بعد از واقعه) پیگیری می شود ولی با
پیشرفت تکنولوژی نمی شد به همه ی حوادث اجازه ی وقوع داد چون خیلی از
حوادث کل سیستم را از کار می انداخت به همین خاطر ایمنی بافرهنگ (قبل از
واقعه) پیگیری شد
از حوادث بزرگ جهانی که باعث شد ایمنی بطور جدی پیگیری شود می توان به
حوادثی چون بوپال در هندوستان وچرنوبیل در روسیه وچندین مورد دیگر
اشاره کرد .
- 2تعاریف
www.jalali-hse.blogfa.com
ایمنی:درجه یا میزان از خطر
•
• سیستم :مجوعه افراد قوانین روشها و تجهیزات
• خطر:شرایطی که دارای پتانسیل رساندن صدمه
•
شدت خطر :یک توصیف طبقه بندی شده از خطر بر حسب
جراحت و صدمه
•
احتمال خطر:امکان بروز شرایط خاص در یک وضیعت معین یا
محیط کاری
www.jalali-hse.blogfa.com
حادثه :یک واقعه ی بر نامه ریزی نشده است
شبه حادثه :رویدادی است که به اصطالح خوش می گذرد
ریسک:عبارت است از امکان وقوع حادثه بر حسب
احتمال
شکست یا نقص:عدم توانایی یک وسیله یا سیستم در اجرای
عملکرد مورد نظر
قابلیت اعتماد:حد اطمینانی که ما به یک محصول و یا به
سیستم داریم
www.jalali-hse.blogfa.com
- 3تکنیکهای شناسایی،ارزیابی و کنترل خطرات:
• مطالعه عملیات و خطر(:)HAZOPیک روش قانونمند
شناسایی است که اغلب در صنایع شیمیایی کاربرد دارد و بیشتر در
مرحله طراحی سیتم مطرح است .
•
تجزیه تحلیل چه می شود اگر ؟(?:)what ifاین
تکنیک از عبارت ”اگر این امر رخ دهد پیامد های چه خواهد شد؟“
گرفته شده است .
• تجزیه تحلیل مقدماتی خطر (:)PHAدر اوایل دهه 50
در امریکا برای تجزیه تحلیل ایمنی نوع خاصی از موشکها
بکار گرفته شد برای PHL ،pHAنیاز است .
www.jalali-hse.blogfa.com
•
ردیابی انرژی و تجزیه تحلیل حفاظها(:)ET&BA
ابزاری است جهت تجزیه تحلیل اصولی علل حوادث که از
تکنیک پا یش مدیریتی ودرخت ریسک ( )MORTمنتج شده
است .در این روش چند عامل به عنوان علل وقوع حادثه مورد
بررسی قرار گرفته و حاثه نیز بصورت جریان ناخواسته ای از
انرژی در اثر نامناسب بودن حفاظها بوقوع می پیوندد ،تعریف
می شود
• تجزیه تحلیل خطرات عملیات و پشتیبانی (:)O&SHA
که دو هدف اصلی را دنبال می کند :
.1شناسایی کلیه خطرات احتمالی در طول سیستم که ماهیتا برای
افراد خطرناک هستند.
.2ارائه ی پیشنهاد هایی در راستای کاهش ریسک در کلیه ی
مراحل انجام وظیفه و یا عملیات که از طریق دستورالعمل های
مکتوب کنترل می شود .در این روش رفتار و عملکرد انسانی و
خطای انسانی مد نظر قرار می گیرد.
• تجزیه تحلیل درخت خطا (:)FTA
www.jalali-hse.blogfa.com
• این روش به طریق قیاسی عمل می کند (رسیدن از کل به جزء).
• تکنیک FTAیک روش سازمان یافته ،دقیق و چند سو نگر عمل می
کند.
• این روش از یک سری از اشکال هندسی تشکیل یافته که معنی و مفهوم
خاصی دارند.
• تجزیه و تحلیل خطرات سیستم و زیر سیستم ( :)SSHA
• تکنیک بایستی حداالمکان در فاز طراحی انجام گیرد و توصیه می شود این
تکنیک زمانی که %35طراحی تکمیل شده باشد بکار گرفته شود.
• SSHAباید حداقل بتواند عناصر فرایند شناسایی خطرات که در
زیر عنوان می شود را مشخص کند:
-2حالت های
• -1جزء یا این اجزای شروع کننده خطر
خطرناک جزء
• -3حالت یا حالت های عملیاتی سیستم برای هر جزء -4اثرات خطر روی
هر حالت عملیاتی
- 4آشنایی با :FMEA
www.jalali-hse.blogfa.com
• FMEAیا روشهای تجزیه تحلیل عوامل شکست و آثار
ان روش سیستماتیک برای شناسایی و پیشگیری از وقوع
مشکل در محصول و فرایند ان می باشد .روش صحیح ان
است که FMEAدر مراحل مختلف طراحی و یا توصعه
فرایند اجرا شود .در سال 1960مسایل ایمنی در صنعت
هوا –فضا انگیزه ی اجرای FMEAدر این صنعت گردید
.
www.jalali-hse.blogfa.com
• ودر ادامه:
• بعدا این تکنیک در خدمت صنعت شیمی در امد و بعدها از این
تکنیک برای پیشگیری از اتفاقات استفاده کردند .در استفاده از
این تکنیک برای پیشگیری از خطرات با فلسفه ی (بعد از وقوع )
پیش می روند .
• در این روش تغیرات نسبتاساده و کم هزینه هستند در نتیجه
فرایندی قوی و خلل ناپذیر خواهیم داشت .
• FMEAمی تواند در مورد فرایند ،مواد اولیه ،مواد بینابینی و
محصول مطرح شود و اعضای ان نیز بین 4تا 6نفر می تواند
باشد
www.jalali-hse.blogfa.com
اهداف : FMEA
• FMEAنیز یک روش استقرایی (رسیدن از جزء به کل)است و
دارای دو تا هدف بزرگ می باشد :
• -1شناسایی حاالت نقص مهم که قابلیت اطمینان ،قابلیت دسترسی
و نگهداشت پذیری و بطور کلی ایمنی سیستم را تحت تاثیر قرار
می دهند .
• -2تعین اثرات حاالت شکست اجزاء یک سیستم بر روی
کارکردهای مختلف همان سیستم
www.jalali-hse.blogfa.com
- 5اجرای FMEA
• دارای چهار مرحله ی زیر است:
•
•
•
•
•
شناسایی سیستم ،کارکردها و اجزای آن :در این روش نیز
قبل از هر چیزسیستم و کارکرد های ان مشخص می شود و داشتن
اطالعات زیر در این زمینه ضروری است :
-1کارکرد های اصلی سیستم
-2محدودیت های کارکردی سیستم با توجه به کل سیستم و هر
کدام از اجزای آن
-3خصوصیات محیطی که سیستم در آن کار می کند .
مثال:با مطالعه ی نقشه و طرحواره های سیستم کار کرد ها و
اجزای ان بخوبی شناخته می شود.
www.jalali-hse.blogfa.com
• شناسایی حاالت نقص اجزاء و علل آن :در این مرحله الزم
است حاالت نقص اجزا در کلیه ی مراحل عملیاتی سیستم مشخص شود {حالت
نقص هر جزء بصورت اثراتی که نقص بر اساس آن مشخص می شود تعریف
می شود } و تجزیه تحلیل اصلی بر اساس این مرحله انجام می شود نقطه مهم
این است که تمییز دادن بین حالت نقص و علت نقص همیشه راحت نیست و این
امر شاید اولین مشکل در اجرای FMEAباشد .
• الزم است که حاالت نقص برای کلیه مراحل عملیاتی سیستم بطور مجزا تعیین
شود .
• مثالها یی از حالتهای نقص -1:پیش از موعد عمل کردن یک وسیله -2عمل
نکردن در موعد معین -3متوقف نشدن در موعد معین -4بروز نقص در
طول عملیات
• در حالت کلی میتوان که هر سیستم یا جزئی از سیستم برای خود تعریف
مستقلی از حالت نقص دارد .
www.jalali-hse.blogfa.com
•
بررسی اثرات نقصهای شناسایی شده :در این مرحله اثرات
هر حالت نقص بطور نظامند روی کارکرد سیستم و همچنین روی اجزای ان
تعیین و برر سی میشود این اثرات با فرض اینکه تنها یک حالت نقص وجود
داشته و سایر اجزاء در حالت عادی کار می کنند بطور کامل تشریح می شود .
• بحث و نتیجه گیری و ارایه پیشنهادات
•
•
•
•
:در این مرحله می
توان نتایج زیر را گرفت:
-1اطمینان از اینکه تمام حاالت نقص قابل تصور از فاز ایده و طراحی
بررسی شده اند
-2تهیه لیستی از حاالت نقص بر اساس شدت اثر آنها بر روی کارکرد سیستم
-3شناسایی نقصهای ثانویه و افزونگی های الزم
-4طراحی هشدار دهنده های خاصی مثل(آالرم،چراغ و )...جهت شناسایی
خطرات
www.jalali-hse.blogfa.com
• نمونه ای از برگه کار FMEAوشرح آن:
نام سیستم :
تکمیل کننده :
برگه ی کار FMEA
تاریخ :
کنترل کننده:
ردیف جزء حالت
نقص
1
2
3
علت
نقص
اثرات
نقص
4
5
شدت ردیابی نرخ
نقص
()RPN
6
7
8
احتمال
ردیابی
اقدامات
کنترلی
9
10
www.jalali-hse.blogfa.com
• شرح جدول فوق:
•
•
•
•
•
•
•
•
-1شماره ی مورد یا دستگاهی که مورد مطالعه قرار می گیرد .
-2بخشی کوچک از دستگاه که مورد تجزیه تحلیل قرار می گیرد .
-3نحوه ی ناتوانی یک جزء یا دستگاه در انجام یک وظیفع ی از پیش تهیه
شده .
-4دلیل یا دالیل واقعی نقص جزء .
– 5ارزیابی اثر نقص جزء بر روی قسمتهای دیگر .
-6شدت تاثیر نقص بر روی سیستم که می تواند یکی از حاالت زیر باشد :
-1فاجعه بار -2بحرانی – 3مرزی – 4جزیی
-7می تواند سمعی یا بصری باشد
www.jalali-hse.blogfa.com
•
•
-
-8میزان نقص یا نمره ی اولویت خطر پذیری ( :)RPNکه میزان شکست
سیستم راغ نشان می دهد.
RPN=S*O*D
در این فرمول -S :شدت وقوع
-Oدرجه وقوع یا احتمال وقوع شامل موارد زیر است
-Aمکرر –Bمحتمل -Cگاه به گاه -Dخیلی کم -Eغیر محتمل
-Dدرجه بازیابی سیستم :نشان دهنده ی احتمال وقوع یک
شکست و تاثیر ان می باشد .پس :
D=O*E
Oاحتمال وقوع
Eتاثیر وقوع بر سیستم
www.jalali-hse.blogfa.com
• -Eاین نمایه که نشان دهنده ی تاثیر احتمال وقوع بر سیستم است شامل موارد زیر است :
-1تاثیر بیشتر – 2تاثیر متوسط – 3تاثیر کم
برای محاسبه ی Dداریم :
•
D=O*E
•
2
3
1
قابل باز یابی است تا حدودی قابل باز باز یابی سیستم
خیلی پایین است
یابی است
3
باز یابی خوب
6
باز یابی خیلی
خوب 9
2
1
،A
B
قابل باز یابی است تا حدودی قابل باز
یابی است
5
باز یابی خوب
8
4
قابل باز یابی است
7
C
،D
E
www.jalali-hse.blogfa.com
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
پس در حالت کلی مقیاسهای RPNشامل موارد زیر است :
سه واقعه در ده بار
خیلی زیاد
پنج واقعه در صد بار
زیاد
سه واقعه در هزار بار
متوسط
شش واقعه در میلیون بار
کم
دو واقعه در میلیارد بار
تقریبا“هرگز
-9امکان آگاهی از وقوع نقص :
کامل -در این حالت اپراتور با استفاده از وسایل هشدار دهنده ی
موجود در اتاق فرمان نقص را درک می کند .
ناقص -دراین حالت اپراتور با استفاده از این وسایل نمی تواند خطر
را پیگیری کند.
-10کلیه ی اقدامات ،پیشنهادات و راه حل هایی که می تواند از
وقوع نقص جلوگیری بکند.
– 6نمونه عملي FMEAدر یك شركت
نساجي
نام سیستم :
تكمیل كننده :
برگه كار FMEA
كنترل كننده :
ردیف
1
2
جزء
تاریخ :
حالت
نقص
پنبه
كاردینگ ناخالص
پانسمان
سوختگي
پاره
شدن
نخها
علت
نقص
اثرات
نقص
گیرایش
جسم
محرك
له شدگي
دست
نامنظم
كاركردن
شانه ها
شكستن
سوزنها و
گیرایش
دست
شدت
بحراني
بحراني
رد
یابي
بصري
بصري
نرخ نقص
()RPN
2B2
2C5
احتمال
ردیابي
ناقص
ناقص
اقدامات
كنترلي
اجراي
برنامه
PM
اجراي
برنامه
PM
www.jalali-hse.blogfa.com
پایان