Transcript การเฝ้าระวังการเจริญเติบโตในเด็กปฐมวัย

การเฝ้าระว ังการเจริญเติบโต
ของเด็กปฐมว ัย
อ ร ว ร ร ณ ห ล่ ม ว ง ษ์
พ ย า บ า ล วิช า ช ี พ ป ฏิบ ต
ั ิก า ร
ห ัวข้อบรรยาย
1. ผลกระทบของภาวะอ้วน
2. ผลกระทบของภาวะขาดอาหาร
3. ความสาค ัญของโภชนาการ
4. ต ัวชวี้ ัดระด ับผลล ัพธ์การเจริญเติบโตของเด็ก
5. ระบบเฝ้าระว ังการเจริญเติบโตของเด็ก
ปัญหาโภชนาการในเด็ก
้ อย่างรวดเร็ว
เด็กอ้วนเพิม
่ ขึน
เด็กขาดอาหารย ังคงมีอยู่
โรคอ้วน....ภ ัยใกล้ต ัว
ผลกระทบของ
ภาวะอ้วนในเด็ก
ี่ งต่อการเกิดโรคเรือ
้ ร ัง
มีความเสย
โรคเบาหวาน
โรคความด ันโลหิตสูง
ภาวะไขม ันในเลือดสูง มีไขม ันเกาะผน ังหลอดเลือด
ภาวะต ับอ ักเสบและถุงนา้ ดีอ ักเสบ
่ ขาโก่ง ปวดเข่า/ข้อเท้า ปวดหล ัง
โรคกระดูกและข้อ เชน
เกิดภาวะนอนกรนและหยุดหายใจขณะนอนหล ับ
่ เชอ
ื้ ราทีผ
เป็นโรคผิวหน ัง เชน
่ วิ หน ัง ผิวหน ังอ ักเสบ
ื้ ได้งา่ ย
ติดเชอ
มีผลต่อจิตใจของเด็ก
โรคขาดอาหาร....ภ ัยเงียบ
ทีค
่ ณ
ุ มองข้าม
เด็กไทยย ังคงขาดสารอาหารทีส
่ าค ัญ
 ขาดโปรตีนและพล ังงาน
 ขาดไอโอดีน
 ขาดธาตุเหล็ก
ผลกระทบของ
ภาวะขาดอาหารในเด็ก
ภูมต
ิ า้ นทานโรคตา่
ทาให้เจ็บป่วยบ่อย เป็นนาน หรือมีความรุนแรง
่ เป็นหว ัด ปอดบวม
้ เชน
ของโรคมากขึน
ท้องร่วง
ี่ งต่อการตาย เมือ
มีความเสย
่ เทียบก ับ
เด็กทีม
่ ภ
ี าวะการเจริญเติบโตดี
 เด็กขาดอาหารระด ับปานกลาง 5 เท่า
 เด็กขาดอาหารระด ับรุนแรง 8 เท่า
ระด ับสติปญ
ั ญาตา่
้ ร ัง
 ขาดพล ังงานและโปรตีนแบบเรือ
้ )
(ภาวะเตีย
 ขาดไอโอดีน
 ขาดธาตุเหล็ก
IQ ค่ากลางของมาตรฐานสากล เท่าก ับ 100
แต่
เด็กไทยแค่ 98.59
ั ันธ์ระหว่างความสูงก ับ
ความสมพ
ระด ับสติปญ
ั ญาของเด็กอายุ 2-18 ปี
่ นสูงตามเกณฑ์อายุ
สว
ระด ับเชาวน์ปญ
ั ญา
้
เตีย
88.05(15.72)
้
ค่อนข้างเตีย
88.47(15.16)
สูงตามเกณฑ์
89.93(15.69)
ค่อนข้างสูง
94.58(17.57)
สูงกว่าเกณฑ์
94.24(18.01)
สถิติ : ANOVA, P-value<0.001
ที่มา : โครงการวิจัยพัฒนาการแบบองค์ รวมของเด็กไทยปี 2544
ี่ งเป็นโรคเรือ
้ ร ัง
มีความเสย
เด็กทีม
่ น
ี า้ หน ักแรกเกิดน้อยกว่า 2,500 กร ัม
้
และเด็กเตีย
ี่ งสูงต่อการเกิดโรคเรือ
้ ร ังเมือ
มีความเสย
่ เป็นผูใ้ หญ่
 โรคอ้วน
 โรคความด ันโลหิตสูง
 โรคเบาหวาน
 โรคห ัวใจและหลอดเลือด
 โรคกระดูกพรุน
ผลผลิตตา
่
้
เด็กทีม
่ ภ
ี าวะเตีย
เมือ
่ เติบโตเป็นผูใ้ หญ่จะมีรป
ู ร่างเล็ ก
ทาให้ความสามารถในการทางานไม่ด ี
ผลผลิตตา
่
เป็นผลกระทบต่อ
รายได้ของครอบคร ัว/ ชุมชน/ ประเทศ
มีผลต่อรุน
่ ลูกรุน
่ หลาน
้
เด็กผูห
้ ญิงทีเ่ ตีย
เมือ
่ เป็นผูใ้ หญ่และตงครรภ์
ั้
จะเกิด
ี่ งทีล
 มีโอกาสเสย
่ ก
ู จะมีนา้ หน ักแรกเกิดน้อย
กว่าเกณฑ์
่ นีไ้ ปย ังรุน
 เกิดวงจรเชน
่ ลูกรุน
่ หลาน
โภชนาการไม่ดีตลอดวงจรชีวิตมนุษย์
ทารกแรกเกิดนา้ หน ัก
ตา
่ กว่าเกณฑ์
ผูส
้ ง
ู อายุ
ขาดสารอาหาร
หญิงว ัย
เจริญพ ันธุ ์ หญิงตงครรภ์
ั้
ขาดอาหาร นา้ หน ักต ัวน้อย
 เพิม
่ อ ัตราการ
เจ็ บป่วย/การตาย
 สติปญ
ั ญาตา่
 พ ัฒนาการไม่สมว ัย
ี่ งการ
 เพิม
่ ความเสย
้ ร ังใน
เป็นโรคเรือ
ผูใ้ หญ่
เด็กเล็ก
แคระแกร็น
ว ัยรุน
่
แคระแกร็น
สรุป
โภชนาการไม่ด.ี ..
่ ผลต่อสุขภาพและคุณภาพชวี ต
สง
ิ
ทงปั
ั้ จจุบ ันและอนาคต
ความจริงของเด็กไทย ...
 ไม่ได้กน
ิ อาหารเชา้
้ ทีข
 กินอาหารเชา
่ าดคุณภาพ / ไม่พอ
 กินอาหารกลางว ันคุณภาพตา
่
 กินอาหารทีม
่ พ
ี ล ังงานสูง
 กิน-ดืม
่ อาหารว่าง หวาน - ม ัน- เค็ม จ ัด
 ปฏิเสธผ ัก
 กินผลไม้นอ
้ ย
 ดืม
่ นมน้อย
ทาไมเด็กไทยกินไม่เป็น
17
อย่าโทษเด็ก
ผูใ้ หญ่ใจดี ต้องมีความร ับผิดชอบ
เป็นภาระกิจของทุกคน
จะละเลยไม่ได้
ถึงเวลาแล้วหรือย ัง…
ทีท
่ ก
ุ คนต้องใสใ่ จ
“โภชนาการ”
เพือ
่ ให้เด็กไทยมี
ั
การเจริญเติบโตเต็มศกยภาพ
สูง-สมสว่ น
ความสาค ัญของโภชนาการ
โภชนาการทีด
่ ใี นเด็กก่อนว ัยเรียน เป็นการวางรากฐาน
ของการมีสข
ุ ภาพและคุณภาพชวี ต
ิ ทีด
่ ใี นอนาคต
่ ยสร้างเซลล์สมอง กล้ามเนือ
้ กระดูก
เนือ
่ งจากจะชว
และอว ัยวะต่างๆ ให้สมบูรณ์ ทาหน้าทีไ่ ด้อย่างมี
ิ ธิภาพ
ประสท
ผลจากการมีโภชนาการดี
ผลจากการมี
โภชนาการดี
่ น
สูงสมสว
สมองดี
แข็งแรง
ความหมาย
 โครงสร้างดี สมรรถภาพดี
่ วามเป็นเลิศทางด้านกีฬา
 พ ัฒนาสูค
 ลด LBW ในรุน
่ ถ ัดไป
 มีความสามารถในการเรียนรู ้ จดจา
 พ ัฒนาการตามว ัย
่ วามเป็นเลิศทางวิชาการ
 พ ัฒนาสูค
ี่ งต่อการเกิด
 มีภม
ู ต
ิ า้ นโรค ลดความเสย
โรคติดต่อ
ี่ งต่อการเกิดโรคเรือ
้ ร ัง
 ลดความเสย
ต ัวชวี้ ัดระด ับผลล ัพธ์
ด้านการเจริญเติบโตของเด็ก 0-5 ปี
่ นสูงระด ับดีและสมสว
่ น
1. ร้อยละของเด็กอายุ 0-2 ปี มีสว
ไม่นอ
้ ยกว่าร้อยละ 70
่ นสูงระด ับดีและสมสว
่ น
2. ร้อยละของเด็กอายุ 3-5 ปี มีสว
ไม่นอ
้ ยกว่าร้อยละ 70
่ นสูงระด ับดีและสมสว
่ น
คานิยามเด็กมีสว
่ นสูงระด ับดี หมายถึง
สว
่ นสูงอยูใ่ นระด ับสูงตามเกณฑ์ ค่อนข้างสูง
เด็กทีม
่ ส
ี ว
หรือ สูงกว่าเกณฑ์
่ นสูงระด ับดีและรูปร่างสมสว
่ น หมายถึง
เด็กมีสว
่ นสูงและนา้ หน ัก (ในคน
เด็กมีการเจริญเติบโตดีทงส
ั้ ว
เดียวก ัน) โดยมีล ักษณะการเจริญเติบโต 3 แบบ คือ
่ นสูงระด ับสูงตามเกณฑ์และมีรป
่ น
1. เด็กมีสว
ู ร่างสมสว
่ นสูงระด ับค่อนข้างสูงและมีรป
่ น
2. เด็กมีสว
ู ร่างสมสว
่ นสูงระด ับสูงกว่าเกณฑ์และมีรป
่ น
3. เด็กมีสว
ู ร่างสมสว
การเจริญเติบโตดี
อาหารตามวัย
เฝ้ าระวัง
การเจริญเติบโต
ด ัชนีทแ
ี่ สดงถึง
การเจริญเติบโตของเด็ก
นา้ หน ักและสว่ นสูง
ความสูง
สะท้อนถึง
การเจริญเติบโตของเด็ก
ได้ดก
ี ว่านา้ หน ัก
เนือ
่ งจากความสูงเกีย
่ วข้องก ับสารอาหาร
หลายชนิด
สารอาหารสาค ัญ
ต่อการเจริญเติบโตของเด็ก
พล ังงาน
วิตามินเอ
โปรตีน
วิตามินบี 1
ี ม
แคลเซย
วิตามินบี 2
ั
ี
สงกะส
วิตามินบี 12
ไอโอดีน
โฟเลท
เหล็ก
วิตามินซ ี
กินอย่างไร
จึงจะได้ร ับ
สารอาหาร
เพียงพอ
แนวทางการบริโภคอาหาร
เพือ
่ ให้ได้สารอาหารเพียงพอ
 ข้อปฏิบ ัติการให้อาหารเด็ก
 ธงโภชนาการ
ข้อปฏิบ ัติการให้อาหาร
เพือ
่ สุขภาพทีด
่ ข
ี องทารก
1. ให้นมแม่อย่างเดียวตงแต่
ั้
แรกเกิดถึง 6 เดือน ไม่ตอ
้ ง
ให้อาหารอืน
่ แม้แต่นา้
2. เริม
่ ให้อาหารตามว ัยเมือ
่ อายุ 6 เดือนควบคูไ่ ปก ับนมแม่
้ อาหารตามว ัยเมือ
้ จนครบ
3. เพิม
่ จานวนมือ
่ อายุลก
ู เพิม
่ ขึน
้ เมือ
3 มือ
่ ลูกอายุ 10-12 เดือน
4. ให้อาหารตามว ัยทีม
่ ค
ี ณ
ุ ภาพและครบ 5 หมู่ ทุกว ัน
้ ตาม
5. ค่อย ๆ เพิม
่ ปริมาณและความหยาบของอาหารขึน
อายุ
ข้อปฏิบ ัติการให้อาหาร
เพือ
่ สุขภาพทีด
่ ข
ี องทารก
6. ให้อาหารรสธรรมชาติ หลีกเลีย
่ งการปรุงแต่งรส
7. ให้อาหารสะอาดและปลอดภ ัย
8. ให้ดม
ื่ นา้ สะอาด งดเครือ
่ งดืม
่ รสหวานและนา้ อ ัดลม
9. ฝึ กวิธด
ี ม
ื่ กินให้สอดคล้องก ับพ ัฒนาการตามว ัย
10. เล่นก ับลูก สร้างความผูกพ ัน หมน
่ ั ติดตามการเจริญ
เติบโตและพ ัฒนาการ
ข้อปฏิบ ัติการให้อาหาร
เพือ
่ สุขภาพทีด
่ ข
ี องเด็กอายุ 1-5 ปี
้ หล ัก 3 มือ
้ และอาหารว่างไม่เกิน 2 มือ
้ ต่อว ัน
1. ให้อาหารมือ
2. ให้อาหารครบ 5 หมู่ แต่ละหมูใ่ ห้หลากหลาย เป็นประจา
ทุกว ัน
3. ให้นมแม่ตอ
่ เนือ
่ งถึง 2 ปี เสริมนมรสจืดว ันละ 2-3 แก้ว
ั
4. ฝึ กให้กน
ิ ผ ักและผลไม้จนเป็นนิสย
5. ให้อาหารว่างทีม
่ ค
ี ณ
ุ ภาพ
6. ฝึ กให้กน
ิ อาหารรสธรรมชาติ ไม่หวานจ ัด ไม่ม ันจ ัด และ
ไม่เค็มจ ัด
ข้อปฏิบ ัติการให้อาหาร
เพือ
่ สุขภาพทีด
่ ข
ี องเด็กอายุ 1-5 ปี
7. ให้อาหารสะอาดและปลอดภ ัย
8. ให้ดม
ื่ นา้ สะอาด หลีกเลีย
่ งเครือ
่ งดืม
่ ปรุงแต่งรสหวานและ
นา้ อ ัดลม
ั
9. ฝึ กวิน ัยการกินอย่างเหมาะสมตามว ัย จนเป็นนิสย
10. เล่นก ับลูก สร้างความผูกพ ัน หมน
่ ั ติดตามการเจริญ
เติบโตและพ ัฒนาการ
ธงโภชนาการ
เป็ นเครื่องมือที่จะนาไปสู่
การปฏิบตั ิ โดยสื่อสารถึง
 ความหลากหลาย
ของชนิดอาหาร
 สัดส่วนของอาหาร
 ปริมาณของอาหาร
กลุม
่ ที่ 1 ข้าว-แป้ง
ให้คาร์โบไฮเดรต
เป็นแหล่งให้พล ังงานแก่รา่ งกาย
่ ยให้มแ
ชว
ี รงวิง่ เล่นและทากิจกรรมต่างๆ
กลุม
่ ที่ 1 ข้าว-แป้ง 1 ท ัพพี
ชนิดอาหาร
้ เล็ก-ใหญ่,
๋ วเสน
ข้าวสวย, ก๋วยเตีย
บะหมี,่ มะกะโรนีสก
ุ , เผือกสุก
ปริมาณ
1 ท ัพพี
ขนมจีน
1 จ ับ
ขนมปัง
1 แผ่น
ข้าวโพดสุก
1 ฝักเล็ก
ข้าวเหนียวนึง่
1/2 ท ัพพี
้ หมี่
เสน
2 ท ัพพี
้
วุน
้ เสน
2 ท ัพพี
ม ันเทศสุก
2 ท ัพพี
ข้าว-แป้ง 1 ท ัพพี
กลุม
่ ที่ 2 ผ ัก
ให้วต
ิ ามิน แร่ธาตุ และใยอาหาร
มีสารต้านมะเร็ง
ควบคุมการทางานของอว ัยวะต่างๆ
ให้เป็นปกติ
ผักใบเขียวเข้ม เป็ นแหล่งของวิตามินเอ และธาตุเหล็ก
ผักสีเหลือง-ส้ม เป็ นแหล่งของวิตามินเอ
กลุม
่ ที่ 2 ผ ัก 1 ท ัพพี
ชนิดผ ัก
ปริมาณ
ผ ักสุก
1 ท ัพพี
ผ ักดิบทีเ่ ป็นใบ
2 ท ัพพี
ผ ักดิบทีเ่ ป็นพืชห ัว/ฝัก
- ถว่ ั ฝักยาว
- มะเขือเปราะ
- ถว่ ั งอก
- แตงกวา
- มะเขือเทศ
1 ท ัพพี
1 ท ัพพี
1.5 ท ัพพี
2 ท ัพพี
3 ท ัพพี
ผ ัก 1 ท ัพพี
กลุม
่ ที่ 3 ผลไม้
ให้วต
ิ ามิน แร่ธาตุ และใยอาหาร
มีสารต้านมะเร็ง
่ ยการทางานของอว ัยวะต่างๆให้เป็นปกติ
ชว
ผลไม้สีเหลือง-ส้ม เป็ นแหล่งของวิตามินเอ
่ น
กลุม
่ ที่ 3 ผลไม้ 1 สว
ขนาด
ชนิดผลไม้
ปริมาณ
เล็กมาก
องุน
่ , ลาไย
8-10 ผล
เล็ก
เงาะ, ม ังคุด
4 ผลกลาง
้ เขียวหวาน
ชมพู,่ สม
ปานกลาง
กล้วยนา้ หว้า, กล้วยไข่
ฝรง่ ั , มะม่วงสุก
ั
มะละกอสุก, สบปะรด
ใหญ่
แตงโม
2 ผล
1 ผลกลาง
1/2 ผล
ิ้ พอคา
6 ชน
ิ้ พอคาหรือ
6 ชน
ิ้ ใหญ่
3 ชน
ผลไม้ 1 สว่ น
ั
้ สตว์
กลุม
่ ที่ 4 เนือ
 ให้โปรตีน
ี ม ธาตุเหล็ก
 บางชนิดเป็นแหล่งแคลเซย
วิตามินเอ
่ ยในการเจริญเติบโตและซอ
่ มแซมสว่ น
 ชว
ึ หรอ
ทีส
่ ก
 สร้างภูมต
ิ า้ นทานโรค
ตับสุก เลือดสุก เป็ นแหล่งของธาตุเหล็ก
ตับสุก ไข่แดงต้มสุก เป็ นแหล่งของวิตามินเอ
ั 1 ชอ
้ นกินข้าว
้ สตว์
กลุม
่ ที่ 4 เนือ
อาหาร
ปริมาณ
ั
้ นกินข้าว
้ สตว์
เนือ
1 ชอ
ไข่ไก่
1/2 ฟอง
้ นกินข้าว
เต้าหูก
้ อ
้ น
2 ชอ
้ นกินข้าว
6 ชอ
เต้าหูห
้ ลอดขาว
(ครึง่ หลอด)
้ นกินข้าว
ถว่ ั เขียว, ถว่ ั ดา, ถว่ ั ลิสง
1 ชอ
ั 1 ชอ
้ นกินข้าว
้ สตว์
เนือ
กลุม
่ ที่ 5 นมและผลิตภ ัณฑ์
ี ม
ให้แคลเซย
่ ยสร้างกระดูกและฟันให้แข็งแรง
ชว
่ ยการเจริญเติบโตของเด็ก
ชว
กลุม
่ ที่ 5 นม 1 แก้ว
ชนิดของนม
นมสดจืด,
นมพร่องม ันเนย,
นมขาดม ันเนย
โยเกิรต
์
ปลาต ัวเล็ก
ปลากระป๋อง
เต้าหูอ
้ อ
่ น
ปริมาณ
200-250 มิลลิลต
ิ ร
1½ (1 ถ้วย=150 กร ัม)
้ นกินข้าว
2 ชอ
ิ้
1 ชน
้ นกินข้าว
6 ชอ
นม 1 แก้ว
ปริมาณอาหารใน 1 ว ัน
กลุม
่ อาหาร
เด็กอายุ 1-3 ปี
เด็กอายุ 4-5 ปี
ข้าว-แป้ง
3 ท ัพพี
5 ท ัพพี
ผ ัก
2 ท ัพพี
้ นกินข้าว)
(6 ชอ
3 ท ัพพี
ผลไม้
่ น
3 สว
่ น
3 สว
ั
้ สตว์
เนือ
้ นกินข้าว
3 ชอ
้ นกินข้าว
3 ชอ
นม
2 แก้ว/กล่อง/ถุง
2-3 แก้ว/กล่อง/ถุง
นา้ ม ัน กะทิ นา้ ตาล
้ ต่นอ
ใชแ
้ ยเท่าทีจ
่ าเป็น
อาหารว่างทีม
่ ป
ี ระโยชน์
่ ยเสริมสารอาหารให้เพียงพอต่อร่างกาย
ชว
มีวต
ิ ามินและแร่ธาตุ
มีปริมาณไขม ัน/นา้ ม ัน นา้ ตาล และเกลือตา
่
้ ต่อว ัน
อาหารว่าง 2 มือ
้ หล ัก ประมาณ 1½ ควรกินก่อนอาหารมือ
2 ชว่ ั โมง
อาหารว่างทีม
่ ค
ี ณ
ุ ค่าทางโภชนาการ
นมสดรสจืด
่
ผลไม้สด หากเป็นผลไม้ตากแห้งต้องไม่เติมนา้ ตาล เชน
กล้วยตากไม่ชุบนา้ ผึง้
่ ข้าวโพดเหลืองต้ม ม ันเทศต้ม เผือกต้ม เป็นต้น
พืชห ัว เชน
่ ถวลิ
ถวเมล็
่ั
ดแห้ง เชน
่ ั สงต้ม เป็นต้น
ขนมไทยรสไม่หวานจ ัด ควรมี กลุม
่ ข้าวแป้งทีเ่ ป็นพืชห ัว
่ นประกอบ
ถวเมล็
่ั
ดแห้ง ผ ัก หรือผลไม้ เป็นสว
ั (ถว่ ั
้ สตว์
อาหารว่างอืน
่ ๆ โดยมีกลุม
่ ผ ัก กลุม
่ ผลไม้ กลุม
่ เนือ
่ นประกอบ เชน
่ ซาลาเปาไส ้
เมล็ดแห้ง) หรือกลุม
่ นม เป็นสว
้ น
้ มูหยอง เป็นต้น
หมูแดง ขนมจีบ แซนวิชไสท
ู า
่ ขนมปังไสห
การประเมินการเจริญเติบโต
เด็กปฐมว ัย
เป้าหมายการเฝ้าระว ังการเจริญเติบโต
และภาวะโภชนาการ
การเจริญเติบโตทีด
่ อ
ี ยูแ
่ ล้ว ให้คงอยู่
การเจริญเติบโตดีขน
ึ้ มากกว่าเดิม
ขนตอนการเฝ
ั้
้ าระว ัง
การเจริญเติบโต
และภาวะโภชนาการ
1. ประเมินการเจริญเติบโต
2. ประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหาร
3. แจ้งและอธิบายผลการประเมิน
4. ให้คาแนะนาการบริโภคอาหารเป็นรายคน
่ ต่อเจ้าหน้าทีส
5. สง
่ าธารณสุข กรณี พบเด็กที่
มีปญ
ั หาด้านโภชนาการทีร่ น
ุ แรง
1. ประเมินการเจริญเติบโต
 ชง่ ั นา้ หน ัก
่ นสูง
 ว ัดความยาว/สว
 แปลผล
เทคนิค
การชง่ ั นา้ หน ัก
และ
ว ัดสว่ นสูง
การเตรียมเครือ
่ งชง่ ั นา้ หน ัก
1. เด็กก่อนว ัยเรียน ให้ใชเ้ ครือ
่ งชง่ ั นา้ หน ักทีม
่ ค
ี วาม
ละเอียด 0.1 กิโลกร ัม
2. ตรวจสอบเครือ
่ งชง่ ั นา้ หน ักให้อยูใ่ น
เกณฑ์มาตรฐาน ก่อนทาการชง่ ั ทุกครงั้
ฐวรรณ เชาวน์ลล
ิ ต
ิ กุล สาน ักโภชนาการ กรมอนาม ัย
้ ราบ มีแสงสว่าง
3. วางเครือ
่ งชง่ ั นา้ หน ักอยูบ
่ นพืน
เพียงพอสาหร ับการอ่านต ัวเลข และปร ับให้เข็ม
อยูท
่ เี่ ลข 0 ทุกครงที
ั้ ม
่ ก
ี ารใชง้ าน
4. ควรใชเ้ ครือ
่ งชง่ ั เดิมทุกครงในการติ
ั้
ดตามการ
เจริญเติบโต
ณัวรรณ เชาวน์ลล
ิ ต
ิ กุล สาน ักโภชนาการ กรมอนาม ัย
วิธก
ี ารชง่ ั นา้ หน ัก
ื้ ผ้าทีห
ถอดเสอ
่ นาๆออก ให้เหลือเท่าที่
จาเป็น รวมทงถอดรองเท้
ั้
าและถุงเท้า
นาสงิ่ ของออกจากต ัว
อ่านค่าให้ละเอียดมี
ทศนิยม 1 ตาแหน่ง
่ 10.6 กิโลกร ัม
เชน
ถ้าใชเ้ ครือ
่ งชง่ ั นา้ หน ักแบบยืนทีม
่ เี ข็ม
ผูท
้ อ
ี่ า
่ นค่านา้ หน ักจะต้องอยูใ่ น
ตาแหน่งตรงก ันข้ามก ับเด็ก ไม่ควร
อยูด
่ า้ นข้างทงซ
ั้ า้ ยหรือขวาเพราะจะ
ทาให้อา
่ นค่านา้ หน ักมากไปหรือน้อย
ไปได้
การว ัดสว่ นสูงของเด็ก
 เด็กอายุตา่ กว่า 2 ปี ให้นอนว ัด เรียกว่า
ว ัดความยาว
้ ไป ให้ยน
 เด็กอายุ 2 ปี ขึน
ื ว ัด เรียกว่า
่ นสูง
ว ัดสว
การเตรียมเครือ
่ งว ัดความยาว/
สว่ นสูง
 ต ัวเลขมีความละเอียด 0.1 เซนติเมตร
และเรียงต่อก ัน
่ นสูง
 มีไม้ฉากสาหร ับว ัดค่าความยาว/สว
วิธก
ี ารว ัดความยาว
4. อ่านค่าให้ละเอียด
มีทศนิยม 1 ตาแหน่ง
่ 120.4 เซนติเมตร
เชน
3. เลือ
่ นไม้ว ัดสว่ นที่
ิ ก ับ
ใกล้เท้าให้มาชด
้ เท้า
ปลายเท้าและสน
้
ทีต
่ งฉากก
ั้
ับพืน
1. ถอดหมวก
รองเท้า
2. นอนในท่าขาและเข่า
ิ
เหยียดตรงสว่ นศรี ษะชด
ก ับไม้ว ัดทีต
่ งฉากอยู
ั้
ก
่ ับที่
วิธก
ี ารว ัดสว่ นสูง
เครือ
่ งว ัดสว่ นสูง
ไม้ฉาก
อ่านค่าสว่ นสูง
ระด ับสายตา
ท่าศรี ษะและเท้า
ทีถ
่ ก
ู ต้อง
ิ
ศรี ษะชด
เครือ
่ งว ัดสว่ นสูง
ิ
หล ังชด
เครือ
่ งว ัดสว่ นสูง
ท่าศรี ษะและเท้า
ไม่ถก
ู ต้อง
ิ เครือ
ก้นชด
่ งว ัดสว่ นสูง
ิ เข่าตรง
เข่าชด
้ เท้าชด
ิ เครือ
สน
่ งว ัด
สว่ นสูง
ถอดรองเท้า ถุงเท้า
้ ราบ
และยืนบนพืน
ประเมินภาวะการเจริญเติบโต
แปลผล
ประเด็นสาค ัญของการแปลผล
 ภาวะการเจริญเติบโตเด็ก
่ นสูงและนา้ หน ัก
 ตาแหน่งของสว
 แนวโน้มการเจริญเติบโต
วิธก
ี ารโดย
้ เชอ
ื่ มจุดบน
 จุดนา้ หน ัก-สว่ นสูง และลากเสน
กราฟการเจริญเติบโตของเด็ก
้ ราฟการเจริญเติบโต
การใชก
เกณฑ์การเจริญเติบโต
1. นา้ หน ักตามเกณฑ์อายุ
่ นสูงตามเกณฑ์อายุ
2. สว
่ นสูง
3. นา้ หน ักตามเกณฑ์สว
เด็กแรกเกิด-5 ปี



นา้ หน ักตามเกณฑ์อายุ
แสดงผลมาจากการบริโภคอาหาร
ซงึ่ จะบอกในภาพรวม จึงไม่เห็น
ั
ล ักษณะการเจริญเติบโตอย่างชดเจน
ไม่ใชใ้ นการประเมินภาวะอ้วน
ย ังบอกไม่ได้วา
่ อ้วน
้ ราฟ
หรือไม่ ต้องใชก
นา้ หน ักตามเกณฑ์
่ นสูง
สว
นา้ หน ักอาจอยูใ่ น
ี่ งต่อนา้ หน ัก
เกณฑ์เสย
มากเกินเกณฑ์ ต้องใช ้
กราฟนา้ หน ักตาม
่ นสูง
เกณฑ์สว
นา้ หน ักอยูใ่ นกณฑ์
การเจริญเติบโตดี
นา้ หน ักอยูใ่ น
ี่ งต่อ
เกณฑ์ เสย
การขาดอาหาร
นา้ หน ักอยูใ่ น
เกณฑ์ขาดอาหาร
่ นสูงตามเกณฑ์อายุ
สว
แสดงผลมาจากการบริโภคอาหารใน
ระยะยาว หรือในอดีตทีผ
่ า
่ นมาเป็น
เวลานาน
่ นสูงอยูใ่ นเกณฑ์
สว
การเจริญเติบโตดี
มากๆ
่ นสูงอยูใ่ นเกณฑ์
สว
การเจริญเติบโตดี
มาก
่ นสูงอยูใ่ นเกณฑ์
สว
การเจริญเติบโตดี
่ นสูงอยูใ่ นเกณฑ์
สว
ี่ งต่อการขาด
เสย
้ ร ัง
อาหารแบบเรือ
่ นสูงอยูใ่ นเกณฑ์
สว
ขาดอาหาร
้ ร ัง
แบบเรือ
่ นสูง
นา้ หน ักตามเกณฑ์สว
บอกให้รถ
ู ้ งึ ภาวะอ้วน-ผอม
ั้
แสดงผลของการกินอาหารในระยะสน
นา้ หน ักอยูใ่ น
ภาวะอ้วนระด ับ 2
นา้ หน ักอยูใ่ น
ภาวะอ้วนระด ับ 1
นา้ หน ักอยูใ่ น
ี่ งต่อ
เกณฑ์เสย
ภาวะอ้วน
นา้ หน ัก
อยูใ่ นเกณฑ์
การเจริญเติบโตดี
นา้ หน ักอยูใ่ น
ี่ งต่อ
เกณฑ์ทเี่ สย
การขาดอาหาร
นา้ หน ักอยูใ่ น
เกณฑ์ขาดอาหาร
แบบเฉียบพล ัน
ล ักษณะการเจริญเติบโตทีด
่ ี
ลาด ับ
่ นสูง
สว
ตามเกณฑ์อายุ
นา้ หน ัก
่ นสูง
ตามเกณฑ์สว
1.
สูงกว่าเกณฑ์
่ น
สมสว
2.
ค่อนข้างสูง
่ น
สมสว
3.
สูงตามเกณฑ์
่ น
สมสว
การใช้ดชั นีรว่ มกันในการแปลผลภาวะการเจริญเติบโต
ภาวะการเจริญเติบโต
่ นสูง/ นา้ หน ัก/
นา้ หน ัก/ สว
่ นสูง
อายุ
อายุ
สว
นา้ หน ัก สูงตาม
ผอม
ค่อนข้าง เกณฑ์
น้อย
การแปลผล
เด็กมีความสูงปกติด ี แต่
้ ก
ขณะนีม
ี ารขาดอาหาร
นา้ หน ักจึงน้อยกว่าปกติ
ทาให้มรี ป
ู ร่างผอม
การใช้ดชั นีรว่ มกันในการแปลผลภาวะการเจริญเติบโต
ภาวะการเจริญเติบโต
การแปลผล
่ นสูง/ นา้ หน ัก/
นา้ หน ัก/ สว
่ นสูง
อายุ
อายุ
สว
นา้ หน ัก สูงตาม ค่อนข้าง เด็กมีความสูงดี แต่ตอ
้ ง
ตาม
เกณฑ์
ผอม
ระว ังในเรือ
่ งนา้ หน ัก ถ้า
้ ะผอม
เกณฑ์
นา้ หน ักน้อยกว่านีจ
การใช้ดชั นีรว่ มกันในการแปลผลภาวะการเจริญเติบโต
ภาวะการเจริญเติบโต
่ นสูง/ นา้ หน ัก/
นา้ หน ัก/ สว
่ นสูง
อายุ
อายุ
สว
นา้ หน ัก
มากกว่า
เกณฑ์
สูง
การแปลผล
เด็กมีรป
ู ร่างสูงใหญ่ แม้
นา้ หน ักตามอายุ จะมาก
่ น เกินเกณฑ์ แต่ก็มส
่ นสูง
สมสว
ี ว
สูงมากด้วย จึงมีรป
ู ร่าง
่ น ถือว่า มีภาวะการ
สมสว
เจริญเติบโตดี
การใช้ดชั นีรว่ มกันในการแปลผลภาวะการเจริญเติบโต
ภาวะการเจริญเติบโต
่ นสูง/ นา้ หน ัก/
นา้ หน ัก/ สว
่ นสูง
อายุ
อายุ
สว
นา้ หน ัก
น้อยกว่า
เกณฑ์
้
เตีย
การแปลผล
่ น เด็กมีภาวะเตีย
้ ซงึ่ เป็นผล
สมสว
จากการขาดอาหารมา
นานในอดีต และปัจจุบ ัน
ร่างกายปร ับต ัวให้มข
ี นาด
เล็กพอเหมาะก ับอาหารที่
บริโภคซงึ่ ไม่เพียงพอ จึง
่ น
มีรป
ู ร่างสมสว
การใช้ดชั นีรว่ มกันในการแปลผลภาวะการเจริญเติบโต
ภาวะการเจริญเติบโต
่ นสูง/ นา้ หน ัก/
นา้ หน ัก/ สว
่ นสูง
อายุ
อายุ
สว
นา้ หน ัก
น้อยกว่า
เกณฑ์
้
เตีย
ผอม
การแปลผล
้ ซงึ่ เป็นผล
มีภาวะเตีย
จากการขาดอาหารเป็น
ระยะเวลานานในอดีต
และปัจจุบ ันย ังมีการขาด
อาหารจึงมีรป
ู ร่างผอม
การใช้ดชั นีรว่ มกันในการแปลผลภาวะการเจริญเติบโต
ภาวะการเจริญเติบโต
่ นสูง/ นา้ หน ัก/
นา้ หน ัก/ สว
่ นสูง
อายุ
อายุ
สว
นา้ หน ัก
ตาม
เกณฑ์
้
เตีย
อ้วน
การแปลผล
้ ซงึ่ เป็นผล
มีภาวะเตีย
จากการขาดอาหารเป็น
ระยะเวลานานในอดีต
แต่ปจ
ั จุบ ันกินอาหารมาก
เกินไปจึงมีรป
ู ร่างอ้วน
ภาวะการเจริญเติบโตอยูใ่ นระด ับดี
1
“สูงกว่ากณฑ์”
และ
แนวโน้มการ
เจริญเติบโตดี
2
“สูงกว่าเกณฑ์”
และ
แนวโน้มการ
เจริญเติบโต
ดีมาก
3
“สูงกว่าเกณฑ์”
และ
แนวโน้มการ
เจริญเติบโต
ไม่ด ี
ภาวะการเจริญเติบโตอยูใ่ นระด ับดี
1
“สูงตามกณฑ์”
และ
แนวโน้มการ
เจริญเติบโตดี
2
“สูงตามกณฑ์”
และ
มีแนวโน้มการ
เจริญเติบโตดี
มาก (ไปทางสูง)
3
“สูงตามกณฑ์”
แต่
มีแนวโน้มการ
เจริญเติบโตไม่ด ี
้ )
(ไปทางเตีย
ภาวะการเจริญเติบโตอยูใ่ นระด ับดี
1
่ น”
“สมสว
และ
มีแนวโน้มการ
เจริญเติบโตดี
2
่ น”
“สมสว
แต่
มีแนวโน้มการ
เจริญเติบโตไม่ด ี
(ไปทางอ้วน)
3
่ น”
“สมสว
แต่
มีแนวโน้มการ
เจริญเติบโตไม่ด ี
(ไปทางผอม)
ภาวะการเจริญเติบโตอยูใ่ นระด ับขาดอาหาร
1
2
3
้ ”
“เตีย
และมีแนวโน้มการ
เจริญเติบโต
เหมือนเดิม
แสดงว่า
่ นสูงเพิม
สว
่ ในอ ัตรา
เท่าเดิม
้ ”
“เตีย
และมีแนวโน้มการ
เจริญเติบโตแย่ลง
แสดงว่า
่ นสูงเพิม
สว
่
น้อยลง
้ ”
“เตีย
แต่มแ
ี นวโน้มการ
เจริญเติบโตดีขน
ึ้
แสดงว่า
่ นสูงเพิม
้ ดี
สว
่ ขึน
แล้ว
ภาวะการเจริญเติบโตอยูใ่ นระด ับขาดอาหาร
1
“ผอม”
และมีแนวโน้ม
การเจริญเติบโต
เหมือนเดิม
แสดงว่า
นา้ หน ักเพิม
่ ในอ ัตรา
เท่าเดิม
2
3
“ผอม”
และมีแนวโน้ม
การจริญเติบโต
แย่ลง
แสดงว่า
นา้ หน ักเพิม
่ น้อยลง
“ผอม”
แต่มแ
ี นวโน้ม
การจริญเติบโต
ดีขน
ึ้
แสดงว่า
้ ดี
นา้ หน ักเพิม
่ ขึน
แล้ว
ภาวะการเจริญเติบโตอยูใ่ นระด ับอ้วน
1
2
3
“อ้วน”
และมีแนวโน้ม
การเจริญเติบโต
เหมือนเดิม
แสดงว่า
นา้ หน ักย ังคงเพิม
่
มากเกินไป
“อ้วน”
และมีแนวโน้ม
การเจริญเติบโต
แย่ลง
แสดงว่า
้
นา้ หน ักเพิม
่ ขึน
อย่างมาก
“อ้วน”
และมีแนวโน้ม
การเจริญเติบโต
ดีขน
ึ้
แสดงว่า
้ ใน
นา้ หน ักเพิม
่ ขึน
อ ัตราลดลง
2. การประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหาร
 เพือ
่ ดูวา่ พฤติกรรมใดเหมาะสม พฤติกรรมใดไม่
เหมาะสม
 ประเมินทุก 3 เดือน
 แบบประเมินมี 2 กลุม
่ คือ อายุ 1-3 ปี และ อายุ 4-5 ปี
 ก่อนการประเมินควรให้ความรูใ้ นเรือ
่ งธงโภชนาการ
 ควรมีหน
ุ่ จาลองอาหารหรืออาหารจริงเป็นต ัวอย่าง
ประกอบการสอน
 เป็นทงเครื
ั้
อ
่ งมือประเมินและเครือ
่ งมือในการให้ความรู ้
แบบประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหารของเด็กอายุ 1-3 ปี
ไม่ปฏิบ ัติ
พฤติกรรมการบริโภคอาหารทีเ่ หมาะสม
1. กินอาหารเชา้ ทีม
่ ก
ี ลุม
่ อาหารอย่างน้อย 2 กลุม
่ คือ กลุม
่ ข้าว-แป้ง
ั หรือกลุม
้ สตว์
และเนือ
่ ข้าว-แป้งและนม ทุกว ัน
้ (เชา้ กลางว ัน เย็น) ทุกว ัน
2. กินอาหารหล ัก ว ันละ 3 มือ
่ งสาย และชว
่ งบ่าย) ทุกว ัน
3. กินอาหารว่าง ว ันละ 2 ครงั้ (ชว
4. ปริมาณอาหารทีบ
่ ริโภคในแต่ละกลุม
่
4.1 กินอาหารกลุม
่ ข้าว-แป้ง ว ันละ 3 ท ัพพี
4.2 กินอาหารกลุม
่ ผ ักว ันละ 2 ท ัพพี ทุกว ัน
4.3 กินอาหารกลุม
่ ผลไม้ ว ันละ 3 สว่ น ทุกว ัน
ั ว ันละ 3 ชอ
้ นกินข้าว ทุกว ัน
้ สตว์
4.4 กินอาหารกลุม
่ เนือ
4.5 ดืม
่ นม
 นมสดรสจืด ว ันละ 2 แก้วหรือกล่อง ทุกว ัน สาหร ับเด็กไม่อว้ นและ
เด็กอ้วนอายุ 1-2 ปี
 นมพร่องม ันเนย/นมขาดม ันเนย (รสจืด) ว ันละ 2 แก้วหรือกล่อง
ทุกว ัน สาหร ับเด็กอายุ 3 ปี ทีม
่ ภ
ี าวะอ้วน
ปฏิบ ัติ น้อย มาก
กว่า กว่า
แบบประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหารของเด็กอายุ 1-3 ปี
ไม่ปฏิบ ัติ
พฤติกรรมการบริโภคอาหารทีเ่ หมาะสม
ั
5. กินปลาสปดาห์
ละอย่างน้อย 3 ว ัน
ั
6. กินไข่ สปดาห์
ละ 3-7 ว ัน ๆ ละ 1 ฟอง
ั
่ ต ับ เลือด สปดาห์
7. กินอาหารทีเ่ ป็นแหล่งธาตุเหล็ก เชน
ละ 1-2 ครงั้
8. กินวิตามินนา้ ธาตุเหล็ก (เลือกให้ตรงก ับภาวะการเจริญเติบโตของ
เด็ก)
ั
้ นชา สาหร ับเด็กทีม
 สปดาห์
ละ 1 ครงั้ ๆ ละ 1 ชอ
่ ก
ี ารเจริญเติบโตดี
้ นชา สาหร ับเด็กขาดอาหารและกลุม
ี่ ง เป็นเวลา
 ทุกว ัน ๆ ละ 1 ชอ
่ เสย
1 เดือน
9. กินอาหารประเภทผ ัด ทอด และกะทิ (เลือกให้ตรงตามภาวะการ
เจริญเติบโตของเด็ก)
 ไม่มากกว่า 4 อย่างต่อว ัน สาหร ับเด็กทีม
่ ก
ี ารเจริญเติบโตดี
ี่ ง
 ไม่มากกว่า 3 อย่างต่อว ันสาหร ับเด็กอ้วนและกลุม
่ เสย
ี่ ง
 มากกว่า 4 อย่างต่อว ันสาหร ับเด็กขาดอาหารและกลุม
่ เสย
ปฏิบ ัติ น้อย มาก
กว่า กว่า
แบบประเมินพฤติกรรมการบริโภคอาหารของเด็กอายุ 1-3 ปี
พฤติกรรมการบริโภคอาหารทีเ่ หมาะสม
ั ตด
ั้ ขาหมู คอหมู หน ังไก่ หน ังเป็ด
่ หมูสามชน
้ สตว์
10. ไม่กน
ิ เนือ
ิ ม ัน เชน
่ ไอติมหวานเย็น ช็อคโกแล็ต หมากฝรง่ ั
11. ไม่กน
ิ ขนมทีม
่ รี สหวาน เชน
ลูกอม เยลลี่ เป็นต้น
่ นา้ อ ัดลม นา้ หวาน โกโก้เย็น ชาเย็น
12. ไม่ดม
ื่ เครือ
่ งดืม
่ ทีม
่ รี สหวาน เชน
้ ว เป็นต้น
นา้ ปั่น นา้ ผลไม้ นมเปรีย
่ เค้ก พาย โดน ัท เป็นต้น
13. ไม่กน
ิ ขนมเบเกอรี่ เชน
้ ปรุงรส ม ันฝรง่ ั ทอด ขนมปังเวเฟอร์
่ ปลาเสน
้ ว เชน
14. ไม่กน
ิ ขนมขบเคีย
ขนมปังแท่ง เป็นต้น
่ นา้ ปลา ซอ
ี้ วิ๊ แม็ กกี้ ในอาหารทีป
15. ไม่เติมเครือ
่ งปรุงรสเค็ม เชน
่ รุงสุกแล้ว
16. ไม่เติมนา้ ตาลในอาหารทีป
่ รุงสุกแล้ว
ปฏิบ ัติ
ไม่
ปฏิบ ัติ
3. แจ้งผลและอธิบายผล
ให้พอ
่ แม่/ผูป
้ กครองทราบทุกครงั้
ภาวะการเจริญเติบโต
แนวโน้มภาวะการเจริญเติบโต
พฤติกรรมการบริโภคอาหาร
เพือ
่ จ ัดอาหาร/ดูแลการกินอาหารได้อย่าง
เหมาะสมก ับภาวะการเจริญเติบโต และปร ับเปลีย
่ น
พฤติกรรมการบริโภคอาหารทีไ่ ม่เหมาะสม
4.ให้คาแนะนา/ปรึกษาโภชนาการ
เป็นรายบุคคล
4.1 แนวทางการให้คาแนะนา/ปรึกษาการบริโภค
่ เสริมการเจริญเติบโตของเด็ก
อาหารเพือ
่ สง
กินอาหารให้ครบ 5 กลุม
่ ทุกว ัน ในปริมาณทีเ่ หมาะสม
ตามว ัยและกินให้หลากหลาย ได้แก่
ี อ
 กลุม
่ ข้าว-แป้ง กินทีข
่ ัดสน
้ ย
และทีเ่ ป็นธรรมชาติ
 กลุม
่ ผ ักและผลไม้ กินเป็น
ประจาทุกว ัน และหลากหลายส ี
้ เป็นแหล่งของ
่ สเี หลือง-สม
เชน
วิตามินเอ
4.1 แนวทางการให้คาแนะนา/ปรึกษาการบริโภค
่ เสริมการเจริญเติบโตของเด็ก
อาหารเพือ
่ สง
ั กินให้หลากหลาย โดยเฉพาะ
้ สตว์
 กลุม
่ เนือ
ั
่ ยให้
 กินปลา อย่างน้อยสปดาห์
ละ 3 ว ัน จะชว
่ ยการ
ได้ร ับ DHA ซงึ่ เป็นกรดไขม ันจาเป็น ชว
เรียนรู ้ จดจา
ั
 กินอาหารทีเ่ ป็นแหล่งแร่ธาตุเหล็กสปดาห์
ละ
่ ต ับ เลือด เป็นต้น
1-2 ว ัน เชน
ั
 กินไข่ สปดาห์
ละ 3-7 ว ัน
่ นแหล่งแคลเซย
ี มจาก
 กลุม
่ นม ดืม
่ นมสดรสจืดทุกว ัน สว
่ โยเกิรต
อาหารอืน
่ เชน
์ เต้าหูแ
้ ข็ง-อ่อน เป็นต้น
4.1 แนวทางการให้คาแนะนา/ปรึกษาการบริโภค
่ เสริมการเจริญเติบโตของเด็ก
อาหารเพือ
่ สง
จ ัดอาหารให้สะดวกแก่การกิน โดยหน
่ ั อาหารให้มข
ี นาดเล็ ก
้ วง่าย
ต ักง่าย เคีย
้ หล ักว ันละ 3-4 มือ
้
กินอาหารมือ
้ 2-3 มือ
้ ได้แก่ อาหารว่างเชา้ และบ่าย
กินอาหารระหว่างมือ
โดยเลือกอาหารว่างทีม
่ ค
ี ณ
ุ ค่าทางโภชนาการ ไม่หวาน ไม่เค็ม
ไม่ม ัน
ควรกินอาหารว่างก่อนเวลาอาหารประมาณ 1½ ชว่ ั โมง – 2
ชว่ ั โมง
4.1 แนวทางการให้คาแนะนา/ปรึกษาการบริโภค
่ เสริมการเจริญเติบโตของเด็ก
อาหารเพือ
่ สง
ใชเ้ กลือหรือเครือ
่ งปรุงรสเค็มเสริมไอโอดีนในการปรุง
้ นชา
อาหารทุกครงั้ : ปรุงด้วยเกลือไม่เกินว ันละ 1/2 ชอ
้ นชา
หรือนา้ ปลาไม่เกินว ันละ 2 ชอ
นอนหล ับพ ักผ่อนเพียงพอ อย่างน้อยว ันละ 10 ชว่ ั โมง
่ ดูทวี ี เล่นเกมส ์ เป็นต้น
ลดกิจกรรมนง่ ั ๆ นอนๆ เชน
่ เสริมให้มก
สง
ี จ
ิ กรรมเคลือ
่ นไหวร่างกาย และ/หรือ
่ วิง่ เล่น
ออกกาล ังกายเหมาะสมตามว ัยเป็นประจา เชน
กิจกรรมเข้าจ ังหวะ เป็นต้น
4.2 แนวทางการให้คาแนะนา/ปรึกษาการบริโภค
ี่ ง
อาหารสาหร ับเด็กขาดอาหารและกลุม
่ เสย
 เพิม
่ ปริมาณอาหารทีใ่ ห้พล ังงาน เพือ
่ ให้เด็กมีนา้ หน ักและ
่ นสูงเพิม
้ ได้แก่
สว
่ ขึน
่ ข้าวเหนียว
อาหารประเภทข้าว-แป้ง เชน
๋ ว ขนมจีน ขนมปัง เผือก ม ัน
ข้าวเจ้า ก๋วยเตีย
่ นา้ ม ันพืช โดยการปรุง
อาหารไขม ัน เชน
อาหารด้วยวิธท
ี อดหรือผ ัด และกะทิอาจทา
เป็นก ับข้าวหรือขนมหวานแบบไทยๆ
้ และค่อนข้างเตีย
้ ให้กน
 เด็กเตีย
ิ อาหาร
ั และ/หรือดืม
้ สตว์
พวกเนือ
่ นมสดรสจืด
้ หากกินไม่เพียงพอ
เพิม
่ ขึน
4.2 แนวทางการให้คาแนะนา/ปรึกษาการบริโภค
ี่ ง
อาหารสาหร ับเด็กขาดอาหารและกลุม
่ เสย
 การเพิม
่ อาหาร ต้องค่อยๆ เพิม
่ ปริมาณจนกว่าได้ตามที่
แนะนา และต้องดูแลกินอาหารให้หมด
่ นม
 ลดปริมาณอาหาร หากบริโภคมากกว่าทีแ
่ นะนา เชน
้
 เพิม
่ ปริมาณและจานวนครงของอาหารว่
ั้
าง เป็น 3-4 มือ
่ งสาย ชว
่ งบ่าย และชว
่ งคา
ได้แก่ ชว
่ และให้กอ
่ นเวลา
้ หล ักประมาณ 1½ - 2 ชว่ ั โมง
อาหารมือ
่
 งดกินขนม-เครือ
่ งดืม
่ ทีม
่ ค
ี ณ
ุ ค่าทางโภชนาการตา
่ เชน
้ ว ขนม-เครือ
ขนมขบเคีย
่ งดืม
่ ทีม
่ รี สหวานจ ัด เป็นต้น
4.2 แนวทางการให้คาแนะนา/ปรึกษาการบริโภค
ี่ ง
อาหารสาหร ับเด็กขาดอาหารและกลุม
่ เสย
 เพิม
่ การเคลือ
่ นไหวร่างกายหรือออกกาล ังกายอย่าง
่ เดิน วิง่ เล่น กิจกรรมเข้าจ ังหวะ
เหมาะสม เชน
 ให้เด็กนอนหล ับอย่างเพียงพออย่างน้อยว ันละ 10 ชว่ ั โมง
4.3 แนวทางการให้คาแนะนา/ปรึกษาการบริโภค
ี่ ง
อาหารสาหร ับเด็กอ้วนและกลุม
่ เสย
้ หล ัก หรือลดปริมาณอาหารมากเกินไป
 อย่าอดอาหารมือ
เนือ
่ งจากเด็กกาล ังเจริญเติบโต ด ังนนการจ
ั้
ัดการนา้ หน ักจึง
ควรทาในล ักษณะควบคุมนา้ หน ัก ไม่ให้เพิม
่ มากเกินไป
่ ดนา้ หน ัก
ไม่ใชล
 การลดหรือเพิม
่ อาหาร ต้อง
ค่อยๆ ลดหรือเพิม
่ ปริมาณทีละ
น้อย จนกว่าได้ตามทีแ
่ นะนา
4.3 แนวทางการให้คาแนะนา/ปรึกษาการบริโภค
ี่ ง
อาหารสาหร ับเด็กอ้วนและกลุม
่ เสย
 ลดปริมาณอาหารทีใ่ ห้พล ังงานหากกินมากกว่าทีแ
่ นะนา ได้แก่
่ ข้าว ก๋วยเตีย
๋ ว ขนมจีน ขนมปัง เผือก
 กลุม
่ ข้าว-แป้ง เชน
ม ัน เป็นต้น
่ นา้ ม ัน กะทิ ควรหลีกเลีย
 กลุม
่ ไขม ัน เชน
่ งอาหารทีป
่ รุงด้วย
่ ะทิ ให้เปลีย
วิธก
ี ารทอด ผ ัด แกงกะทิหรือขนมทีใ่ สก
่ นเป็น
อาหารทีป
่ รุงโดยการต้ม ตุน
๋ นึง่ ปิ้ ง อบ ยา แทน
ั ตด
ั้ หมูตด
่ หมูสามชน
้ สตว์
 หลีกเลีย
่ งเนือ
ิ ม ัน เชน
ิ ม ัน หน ังไก่
้ รอก เป็นต้น
ไสก
้
 กินผ ัก ผลไม้รสไม่หวานจ ัดเพิม
่ ขึน
4.3 แนวทางการให้คาแนะนา/ปรึกษาการบริโภค
ี่ ง
อาหารสาหร ับเด็กอ้วนและกลุม
่ เสย
 เปลีย
่ นชนิดของนมจากนมสดรสจืด เป็น นมขาดม ันเนย หรือ
้ ไป
นมพร่องม ันเนย(รสจืด) ในเด็กอายุ 3 ปี ขึน
่ ลูกอม ชอคโกแล็ต
 งดกินขนม-เครือ
่ งดืม
่ ทีม
่ รี สหวานจ ัด เชน
เยลลี่ นา้ หวาน นา้ อ ัดลม
่ เค็ก โดน ัท พาย เป็นต้น
 งดกินขนมเบเกอร์ร ี่ เชน
่ ขนมกรุบกรอบ
 งดกินจุบจิบ เชน
 ไม่ควรมีอาหาร/ ขนม/ เครือ
่ งดืม
่ ทีใ่ ห้พล ังงานสูงไว้ในบ้าน
มากเกินไป
 ทากิจกรรมเคลือ
่ นไหวร่างกายและ/หรือออกกาล ังกาย
้
เพิม
่ ขึน
่ ต่อเจ้าหน้าทีส
การสง
่ าธารณสุข กรณี
พบเด็กทีม
่ ป
ี ญ
ั หาด้านโภชนาการทีร่ น
ุ แรง
 เด็กทีม
่ ป
ี ญ
ั หาขาดสารอาหารหรือมีภาวะอ้วนรุนแรง
่ เสริมสุขภาพ
 สถานทีใ่ ห้บริการ งานสง
ั
ในว ันศุกร์ สปดาห์
แรกของเดือน
 พบแพทย์เพือ
่ ร ับการตรวจร่างการ และวินจ
ิ ฉ ัย เพือ
่ ค้นหา
่ การตรวจหาพยาธิ ตรวจภาวะซด
ี
สาเหตุอน
ื่ ๆ เพิม
่ เติม เชน
 จ่ายยานา้ เสริมธาตุเหล็ก และยาวิตามินอืน
่ ๆ
ขอบคุณค่ะ(คร ับ)
่ ยดูแลให้หนู(ผม)มีโภชนาการดี
ทีช
่ ว
“เด็กไทยเติบโตดี ฉลาด แข็งแรง”