Transcript Document

‫ميكروسكوپ )‪(Microscope‬‬
‫میکروسکوپ به معنی کپی یا ثبت ذره كوچك است و ریشه در زبان التین دارد میکروسکوپ‬
‫دستگاهی است که برای دیدن اجسام خیلی کوچک بکار میرود و میتوان تصویری بسیار‬
‫بزرگتر و با جزئیات بیشتر از جسم مورد نظر ‪ ،‬بدست آورد‪ .‬میکروسکوپ شامل دو دستگاه‬
‫عدس ی همگرا است که ممکن است هر کدام ترکیبی از چند عدس ی باشد‪ ،‬ولی مانند یک‬
‫عدس ی همگرا عمل میکند‪ ،‬یکی عدس ی شیئی یا ابژکتیو و دیگری عدس ی چشمی یا اکولر‬
‫نام دارد‪.‬‬
‫لیونهاک یکی از اولین مخترعین ميكروسكوپ در قرن هفده ميالدي بود او مشاهدات خود را‬
‫در زیر میکروسکوپ خود ثبت و یادداشتهای دقیقی تهیه نمود‪ .‬در موزه میلدبرگ در هلند‬
‫یکی از میکروسکوپ های اولیه نگاهداری می شود که احتماال بوسیله این دانشمند ساخته‬
‫شده است‬
‫اجزا يك ميكروسكوپ‬
‫‪ -1‬بدنه‬
‫‪ -2‬منبع نور‬
‫‪ -3‬كندانسور‬
‫‪ -4‬صفحه نمونه‬
‫‪ -5‬ماكرومتر و ميكرومتر‬
‫‪ -6‬عدس ي شيي‬
‫‪ -7‬عس ي چشمي‬
‫موارد استفاده از میکروسکوپ‬
‫امروزه وجود ميكروسكپ در هر آزمايشگاه آموزش ي و درماني ضروري است ‪ .‬در‬
‫آزمايشگاه تشخيص طبي ميكروسكوپ جهت بررس ي انواع ميكروب ها و انگل ها در‬
‫مايعات بدن ‪ ،‬انواع سلولهاي خوني و غيره استفاده مي شود ‪.‬‬
‫همچنين دربرخي از آزمايشهاي تخصص ي و تحقيقاتي نياز به ميكروسكپ هاي‬
‫تخصص ي مانند‪:‬‬
‫ميكروسپ فلوروسنت (‪،)Fluorescent Microscope‬‬
‫ميكروسكپ الكتروني )‪،(Electron Microscopy‬‬
‫ميكروسكپ زمينه سياه )‪(Dark field‬‬
‫ميكروسكپ اينورت (‪ )Inverted Microscope‬و … است حتی جراحها از‬
‫میکروسکوپ ویژه ای برای اعمال ظریف جراحی (جراحی گوش و چشم و ‪)...‬‬
‫استفاده می کنند‪.‬‬
‫• از میکروسکوپ در آزمایشگاهها درباره موضوعات گوناگون از گیاه‬
‫شناس ی گرفته تا فلزشناس ی برای مطالعه استفاده می گردد‪.‬‬
‫بزرگنمايي ميكروسكوپ = بزرگنمايي عدس ي شيي * بزرگنمايي عدس ي چشمي‬
‫ميکروسکوپ‬
‫•برای حفظ کيفيت عملکرد ميکروسکوپ آگاهی از نحوه صحيح نگهداری آن از اهميت ويژه‬
‫ای برخوردار می باشد که در زير به نکاتی در اين مورد اشاره می شود‪:‬‬
‫‪ -1‬هنگامی که از ميکروسکوپ استفاده نمیشود‪ ،‬المپ آن خاموش و با روکش مناسب‬
‫پوشانده شود‪.‬‬
‫‪ -2‬بالفاصله پس از استفاده‪ ،‬روغن ايمرسيون از روی عدس یهای شيئی پاک شود‪.‬‬
‫‪ -3‬قبل و بعد از استفاده از ميکروسکوپ‪ ،‬قسمتهای نوری با دستمال مخصوص لنز‬
‫‪،‬کاغذهای جاذب يا پارچه نرم آغشته به محلولی متشکل از يک حجم اتر و يک حجم‬
‫ايزوپروپيل الکل‪ ،‬پاک شود‪.‬‬
‫‪ -4‬برای پاک کردن لنزها نبايد از گزيلل استفاده شود‪ .‬لنزها نمیبايست در الکل خيسانده‬
‫شوند‪.‬‬
‫‪ -5‬در حال مشاهده الم ‪ ،‬برای وضوح تصوير ‪ ،‬هيچگاه عدس یهای شيئی را خيلی پائين نبريد‬
‫زيرا ممکن است منجر به خراشيدگی اساليد و صدمه به لنز شود‪.‬‬
‫‪ -6‬عدس یهای شيئی نبايد از ميکروسکوپ جدا شوند‪.‬‬
‫‪ -7‬در هوای گرم و مرطوب به منظور جلوگيری از رشد قارچ بر روی لنزها ‪ ،‬میتوان‬
‫ميکروسکوپ را هر عصر در محفظهای که با يک يا دو المپ ‪ 40‬وات گرم شده و محيط‬
‫خشکی فراهم آورده ‪ ،‬قرار داد‪ .‬بايد توجه داشت دمای آن محفظه نمیبايست بيش از ‪5‬‬
‫درجه از دمای آزمايشگاه باالتر باشد‪.‬‬
‫‪ -8‬در هوای گرم و خشک که مشکل اصلی گرد و غبار است ‪ ،‬عالوه بر پوشاندن ميکروسکوپ‬
‫در ساعات غير کاری‪ ،‬در پايان روز میبايست گرد و غبار لنزها را با دميدن هوا از وسيلهای‬
‫مانند پوار يا با استفاده از برس مخصوص لنز يا قلم موی نقاش ی و در صورت لزوم کاغذ‬
‫مخصوص لنز)‪ (Lense paper‬تميز نمود‪.‬‬
‫اسپكتروفتومتر )‪(Spectrophotometer‬‬
‫اسپكتروفتومتر يا طيف سنج يك دستگاه آزمايشگاهي اوليه است كه جهت‬
‫خواندن نتايج آزمايش هایي كه واكنش آنها از نوع ‪ End point‬هستند بكارمي‬
‫رود اين دستگاه میزان جذب يا عبور طول موجهاي مشخص ي از انرژي تابش ي‬
‫(نور) از يك محلول را اندازه گیري مينمايد بيشترين كاربرد آن در آزمايشگاه در‬
‫بخش بيوشيمي است‪.‬‬
‫اساس كار اسپكتروفتومتر همانند بسيار از دستگاههاي آزمايشگاهي‪ ،‬براندازه‬
‫گیري میزان نور جذب شده توسط يك محلول رنگي است كه طبق قانون‬
‫بیر‪-‬المبرت (‪ )Bear -Lambert Law‬میزان جذب نور)‪ (OD‬متناسب با غلظت‬
‫ماده حل شده در محلول است‪.‬‬
‫قانون بیر‪-‬المبرت زماني صادق است كه‪:‬‬
‫‪ -1‬نور منتشر شده بر روي ماده مورد نظر تك رنگ باشد‬
‫‪-2‬غلظت ماده حل شده بايد در محدوده خطي باشد‬
‫‪ -3‬جذب حالل در مقایسه با ماده حل شده ناچیز باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬واکنش شیمیایی دیگری بین ماده مورد نظر و سایر مواد موجود‬
‫در محلول صورت نگیرد‪.‬‬
‫‪ -5‬محدوده ای از طول موج انتخاب گردد که در آن بیشترین جذب‬
‫حاصل شود‪.‬‬
‫اسپكتروفتومترهاي مرئي و فرابنفش رايجترين ‪ ،‬نوع آنها در مراكز‬
‫تشخيص ي و آزمايشگاهي است اسپكتروفتومترها بر اساس تعداد‬
‫پرتوهاي نوري كه به آشكارساز دستگاه مي رسد به دو نوع تك‬
‫پرتويي و دوپرتويي تقسيم ميشوند‪.‬‬
‫در نوع تك پرتويي يك جايگاه براي محلول و بالنگ وجود دارد در‬
‫دستگاههاي دو پرتويي دو جايگاه منظور شده است ‪.‬پرتوتابش‬
‫شده بطور خودكار مجزا شده و ازمحلول بالنك و نمونه همزمان‬
‫عبور مي كند اين دستگاهها بسيار حساس مي باشند‪.‬‬
‫قسمت هاي مختلف يك اسپكتروفتومتر شامل‪:‬‬
‫‪1‬ـ منبع نور)‪(Light Source‬‬
‫‪2‬ـ تك رنگ ساز)‪(Monochromator‬‬
‫‪3‬ـ شكاف عبور يا متمركز كننده پرتو)‪(Focusing Device‬‬
‫‪4‬ـ كووت يا محل قرار دادن نمونه )‪(Cuvet‬‬
‫‪5‬ـ دتكتور يا آشكار ساز )‪(Detector‬‬
‫‪6‬ـ صفحه نمايشگر )‪(Display device‬‬
‫منبع نور)‪(Light Source‬‬
‫معموال“از المپهاي تنگستني كه توليد نور با طول موج‪300-990‬‬
‫نانومتر مينمايند استفاده مي شود براي توليد پرتوهاي‬
‫فرابنفش غالبا“ از از المپ هاي هيدروژني يا دوتريومي (با طول‬
‫موج ‪200-450‬نانومتر) استفاده مي شود المپ هاي دوتريومي‬
‫معموال“ پايدارترند وطول عمر بيشتري دارند‪.‬‬
‫تك رنگ ساز)‪(Monochromator‬‬
‫اين قسمت دستگاه‪ ،‬نور مخلوط را به پرتوهاي تك رنگ‬
‫تجزيه مي كند اين عمل در اسكپتوفتومتر معموال“‬
‫توسط منشور يا سيستم گريتينگ )‪ (Grating‬انجام مي‬
‫گیرد‬
‫شكاف عبور يا متمركز كننده پرتو)‪(Focusing Device‬‬
‫تركيبي از عدس ي ها‪،‬آئينه هاي كوچك مي باشد كه فقط به طيف‬
‫رنگي با طول موج مورد نظر اجازه عبور مي دهند هر قدر عرض‬
‫شكاف نور كمتر باشد كيفيت پرتوها بهتر خواهد بود‪ .‬میزان‬
‫منوكروماتيك بودن نور تابيده شده به كووت بسيار مهم مي‬
‫باشد كه با ‪ (Spectral Band Width) SBW‬پهناي باند طيف‬
‫برحسب نانومتر مشخص مي شود هرچقدر عدد ‪ SBW‬كوچكتر‬
‫باشد كيفيت دستگاه بهتر خواهد بود كه بستگي به نوع گريتينگ و‬
‫پهناي شكاف عبور نور دارد‪ .‬بهترين ‪ SBW‬براي اسپكتروفتومتر‬
‫هاي آزمايشگاهي ‪ 8‬نانومتر و براي دستگاههاي تحقيقاتي ‪-4‬‬
‫‪8/1‬نانومتر مي باشد‬
‫كووت يا محل قرار دادن نمونه )‪(Cuvet‬‬
‫كووتها محفظه هاي شفافي هستند كه محلول موردآزمايش در آن‬
‫ريخته شده و در جايگاه خاص خود كه در مسیر نور تكرنگ تعبيه شده‬
‫است قرار مي گیرد‪ .‬كووتها با توجه به نوع مصرف جنس ‪ ،‬شكل و‬
‫حجم متفاوتي دارند‪ .‬براي محلولهاي اسيدي و قليايي از كووتهاي‬
‫مخصوص شيشه اي و براي طول موجهاي زير ‪320‬نانومتر از لوله‬
‫كوارتز يا پالستيك استفاده مي شود‬
‫دتكتور يا آشكار ساز )‪(Detector‬‬
‫دتكتور يا آشكار ساز انرژي نوراني (عبور كرده از محلول را)‬
‫به انرژي الكتريكي تبديل و آن را تقويت مي كند‪.‬‬
‫آشكار سازها معموال“ به سه گروه تقسيم مي شوند‪.‬‬
‫‪ -1‬فتوالكتريكي ‪ -2‬فتوشيميايي ‪ -3‬حرارتي‬
‫در اسپكتروفتومتر از آشكار سازهاي فتوالكتريكي استفاده‬
‫مي شود ‪ .‬فتوسل و فتوتيوب از جمله آنهاست‬
‫صفحه نمايشگر )‪(Display device‬‬
‫داده هاي بدست آمده از يك آشكار ساز بوسيله يك‬
‫دستگاه بازخواني مانند يك گالوانومتر يا اسلوسكپ‬
‫نشان داده مي شود انواع مختلف نمايشگر در اشكال‬
‫عقربه اي‪ ،‬ديجيتالي و كامپيوتري در اسپكتروفتومترها‬
‫وجود دارد‪.‬‬
‫كار با اسپكتروفتومتر‬
‫‪ -1‬پس اتصال به برق دستگاه را روشن مي كنيم حدود ‪ 10‬دقيقه صبر مي كنيم‬
‫تا به اصطالح دستگاه گرم شود‬
‫‪ -2‬طول موج مورد نظر را انتخاب مي كنيم‬
‫‪ -3‬با استفاده بالنك دستگاه را صفر ميكنيم‬
‫‪-4‬استانداردآزمايش و نمونه به ترتيب به كووت منتقل نموده و ‪ OD‬آن را مي‬
‫خوانيم ‪ -5‬با يك محاسبه غلظت نمونه بدست مي آوريم‬
‫‪A=ODt/ODs X S‬‬
‫فتومتر )‪(Photometer‬‬
‫با توجه به اينكه اسپكتروفتومتر معموال“ جهت‬
‫خواندن جذب نوري در واكنش هاي ‪End point‬‬
‫كاربرد دارد لذا امروز با توجه به افزايش تنوع تستها‬
‫كاربرد آنها كم شده است و جاي خود را به فتومترها‬
‫داده اند‪.‬‬
‫بيشتري كاربرد اين دستگاه نیز در بخش بيوشيمي‬
‫آزمايشگاه است‪.‬‬
‫اساس كار فتومتر‬
‫اساس كار فتومترهمانند اسپكتروفتومتر است در فتومتر منوكروماتور‪ ،‬فيلترها ي‬
‫شيشه اي رنگي هستند كه بخش اعظم نور را جذب كرده و فقط طول موجهاي‬
‫محدودي را عبور مي دهند فتومترهاي پيشرفته در حدود ‪ 8‬فيلتر رنگي دارند كه‬
‫معموال“ شامل طول موج هاي ‪ 340،405،492،520،546،578،623‬است كه بسته‬
‫به نوع آزمايش فيلتر مورد نظر را انتخاب مي كنند‬
‫منوكروماتور فتومترهایی با فيلترهاي تك رنگ كامال“ استاندارد بوده و از طرفي‬
‫بسياري از فتومترهاي نسل جديد تقريبا“ نيمه اتوماتيك مي باشند لذا قسمتي از‬
‫واكنش در داخل دستگاه انجام ميگیرد و قابل برنامه ريزي جهت خوانش جذب‬
‫نوري در زمانهاي برنامه ريزي شده مي باشند همچنین آنها داراي انكوباتور‪ 37‬درجه‬
‫مي باشند‪ .‬لذا براي آزمايش هاي آنزيمي كه نياز به خوانش متوالي در زمانهاي معین‬
‫و ‪ 37‬درجه دارند )‪ (Kinetic‬بسيار ضروري مي باشند‪ .‬بسياري از فتومترها عالوه بر‬
‫نمايشگرهاي ديجيتالي ‪ ،‬چاپگر نیز دارند‪.‬‬
‫موقع خريد اسپكتروفتومتر و فتومتر بايستي به دامنه طول موج و‬
‫عدد پهناي باند طيف ها )‪ (SBW‬آنها توجه شود‬
Rally 5010
‫اسپكتروفتومتر و فتومتر‬
‫مهمترين مواردي که در اسپكتروفتومترها مورد ارزيابي قرار ميگيرند‬
‫عبارتند از‪:‬‬
‫• خطي بودن‬
‫• صحت فتومتريک‬
‫• صحت طول موج‬
‫• رانش‬
‫• نورهای ناخواسته‬
‫خطي بودن ‪Linearity‬‬
‫• هدف از اين آزمون تعيين محدوده اي است که در آن ارتباط خطي بين نور جذب شده و‬
‫خوانش فتومتر وجود دارد‪ .‬در اين آزمايش ميزان عدم صحت جذب نوري در هر رقت‬
‫بررس ي مي شود‪.‬‬
‫• براي اين ارزيابي از محلولهاي مختلفي مي توان استفاده نمود كه مي بايست تا حد امكان‬
‫پايدار باشند‪ .‬بعلت تاثير متغيرهايي از قبيل ‪1‬خطاي رقت ‪ ،‬کاهش پايداري ‪ ،‬تغييرات‪ pH‬و‬
‫تاثيرات دما در محلولها‪ ،‬بايد در استفاده از اين روش ‪ ،‬عوامل ياد شده را تحت کنترل‬
‫گرفت‪.‬‬
‫• در صورت امکان‪ ،‬استفاده از فيلترهاي شيشهاي ‪ solid glass filter‬مانند ديدميوم‪،‬‬
‫جايگزيني براي روش قبل ميباشد ( اين فيلترها از طريق شرکتهاي پشتيبان قابل دستيابي‬
‫است)‬
‫بررس ي خطي بودن با استفاده از محلول در طول موجهاي مختلف ‪:‬‬
‫• براي بررس ي خطي بودن در طول موج ‪ 540‬نانومتر از‬
‫محلول ‪ ، HiCN‬در طول موج ‪ 405‬نانومتر از محلول‬
‫پارانيتروفنل ‪0/08‬ميلي مول در ليتر و در طول موج‬
‫‪ 340‬نانومتر از محلول ديكرومات پتاسيم استفاده‬
‫مي گردد‪.‬‬
‫جهت بررس ي خطي بودن طول موج ‪ 540‬نانومتر‬
‫• مي بايست با مخلوط نمودن خون با درابکین ‪ ،‬ذخیره اي )‪ (Stock‬از محلول‬
‫سيان مت هموگلوبین با جذب نوري حدود ‪ 2‬تهيه شود ‪ (.‬بطور مثال از‬
‫اضافه کردن ‪ 100‬ميكروليتر خون با هموگلوبین‪ 170 g/l‬به ‪ 5‬ميلي ليتر‬
‫درابكین ‪ ،‬محلولي با جذب نوري حدود ‪ 09/2‬بدست مي آيد ‪ ).‬اگر میزان‬
‫هموگلوبین نمونه كم باشدحجم بيشتري از خون ‪ ،‬مي بايست به درابكین‬
‫اضافه شود‪ .‬سپس از اين محلول ذخیره ‪ ،‬حداقل ‪ 4‬رقت تهيه مي شود‬
‫(بطور مثال ‪ 1/8 ،1/4 ،1/2‬و‪ )1/16‬و جذب نوري محلول ذخیره و رقتهاي‬
‫تهيه شده در طول موج ياد شده در مقابل بالنک درابکین‪ ،‬قرائت ميگردد تا‬
‫‪ 5‬خوانده بدست آيد ‪ .‬جذبهاي نوري قرائت شده به عنوان مقدار مشاهده‬
‫شده (‪ )Observed‬در نظر گرفته ميشود ‪.‬‬
‫• براي محاسبه ميزان خطا در هر رقت ‪،‬جذب نوري(‪ )OD‬رقتي از محلول که در حدود‬
‫‪0/4‬باشد به عنوان مبنا انتخاب و ميزان خطاي ساير رقتها با توجه به آن محاسبه مي شود‬
‫تا جذب مورد انتظار بدست بيايد ‪.‬‬
‫• بطور مثال اگر جذب نوري نمونه با رقت ‪ ،1/4‬حدود ‪0/4‬باشد ‪.‬جذب نوري مورد انتظار‬
‫براي رقت ‪1/2‬بصورت زير محاسبه مي شود ‪:‬‬
‫جذب نوری‬
‫‪0/4‬‬
‫‪X‬‬
‫رقت‬
‫‪1/4‬‬
‫‪1/2‬‬
‫مقدددار ‪ X‬بدسددت آمددده ‪ ،‬مقدددار مددورد انتظددار (‪ ) Expected‬جددذب‬
‫نوري نمونه در رقت ‪1/2‬مي باشد‪ .‬بدين ترتيب پس از محاسبه جذب‬
‫نوري مورد انتظار براي رقتهاي مختلف ‪ ،‬ميزان عدم صدحت هدر رقدت‬
‫با استفاده از فرمول ‪ Bias‬تعيين ميگردد ‪.‬‬
‫‪expected  obsereved‬‬
‫‪Bias ‬‬
‫‪*100‬‬
‫‪expected‬‬
‫• مثال زير ‪ ،‬ميزان عدم صحت جذب نوري رقتهاي مختلف نمونه سيان مت‬
‫هموگلوبين در يک دستگاه فتومتررا نشان مي دهد ‪.‬‬
‫‪%Bias‬‬
‫)‪(OD observed‬‬
‫جذب نوري بدست آمده‬
‫)‪(OD expected‬‬
‫جذب مورد انتظار‬
‫‪0.91‬‬
‫‪2.094‬‬
‫‪2.075‬‬
‫‪0.18‬‬
‫‪1.663‬‬
‫‪1.66‬‬
‫‪1.12‬‬
‫‪1.259‬‬
‫‪1.245‬‬
‫‪1.97‬‬
‫‪1.017‬‬
‫‪1.037‬‬
‫‪0.48‬‬
‫‪0.826‬‬
‫‪0.83‬‬
‫‪-‬‬
‫‪0.415‬‬
‫‪-‬‬
‫‪2.1‬‬
‫‪0.212‬‬
‫‪0.207‬‬
‫براي بررس ي خطي بودن در طول موج ‪ 405‬نانومتر‬
‫• از محلول پارانيتروفنل ‪0/08‬ميلي مول در ليتر استفاده ميگردد ‪.‬‬
‫طرز تهيه اين محلول‪:‬‬
‫• وزن يک مول پارانيتروفنل = ‪139/11‬گرم‬
‫• يک ميلي مول =‪0/13911‬گرم‬
‫• براي تهيه پارانيتروفنل ‪0/08‬ميلي مول در ليتر ‪ ،‬با استفاده از محاسبه زير ‪،‬‬
‫مي بايست ‪11/11288‬پارانيتروفنل ( بطور تقريبي ‪11/1‬ميلي گرم) در يک‬
‫ليتر هيدروکسيد سديم )‪0/01 (Na OH‬نرمال حل شود‪.‬‬
‫ميليگرم‪ ~ 11.1‬ميليگرم ‪ = 11.11288‬گرم ‪• 0.13911 × 0.08 = 0.0111288‬‬
‫• اين محلول‪ ،‬جذبي در حدود ‪ 2‬خواهد داشت و با تهيه رقتهاي مختلف در سود ‪(Na‬‬
‫)‪0/01 OH‬نرمال ميتوان خطي بودن در محدوده جذب ‪ 0.1‬تا ‪ 2‬را در طول موج‬
‫‪405‬نانومتر و در مقابل بالنک سود‪ ،‬بررس ي نمود‪.‬‬
‫• بطور مثال با تهيه محلولهايي با غلظت ‪ 0.01 ، 0.02 ، 0.04 ، 0.06‬و ‪0.005‬‬
‫ميلي مول در ليتر نتايج زير بدست آمده و ‪ Bias‬محاسبه گرديده است‪.‬‬
‫• همانطور که قبال گفته شد جذب نوري حدود ‪ 0.4‬را مالک قرار داده و با تناسب‬
‫مانند مثال زير جذب نوري مورد انتظار هر غلظت را محاسبه نماييد‪.‬‬
‫غلظت‬
‫جذب نوري‬
‫‪0.02‬‬
‫‪0.463‬‬
‫‪0.04‬‬
‫‪x‬‬
‫‪Bias %‬‬
‫جذب نوري‬
‫بدست آمده‬
‫جذب نوري مورد‬
‫انتظار‬
‫غلظت محلول‬
‫پارانيتروفنل‬
‫‪µmol/L‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1.908‬‬
‫‪1.852‬‬
‫‪0.08‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1.418‬‬
‫‪1.389‬‬
‫‪0.06‬‬
‫‪1.2‬‬
‫‪0.937‬‬
‫‪0.926‬‬
‫‪0.04‬‬
‫‪-‬‬
‫‪0.463‬‬
‫‪-‬‬
‫‪0.02‬‬
‫‪2.6‬‬
‫‪0.225‬‬
‫‪0.231‬‬
‫‪0.01‬‬
‫‪2.6‬‬
‫‪0.113‬‬
‫‪0.116‬‬
‫‪0.005‬‬
‫براي بررس ي خطي بودن درطول موج ‪340‬نانومتر‬
‫• از محلول ديکرومات پتاسيم استفاده ميشود‪.‬‬
‫• برای تهيه محلول‪:‬‬
‫• پودر ديکرومات پتاسيم را در ‪ oven‬با حرارت ‪ 110‬درجه سانتيگراد به مدت‬
‫يکساعت خشک کرده و ‪ 200‬ميليگرم آن را با اسيد سولفوريک ‪0/01‬نرمال به‬
‫حجم ‪ 1‬ليتر برسانيد‪ .‬اين محلول را بعنوان ذخیره در شيشه تیره نگهداري‬
‫نمائيد‪ .‬محلول ذخیره جذبي در حدود ‪ 2‬خواهد داشت و با تهيه رقتهاي مختلف‬
‫در اسيد سولفوريک ‪0/01‬نرمال‪ ،‬ميتوان خطي بودن در محدوده جذب ‪ 0.1‬تا‬
‫‪2‬‬
‫را در مقابل بالنک اسيد سولفوريک‪ ،‬درطول موج ‪ 340‬نانومتر بررس ي نمود‪.‬‬
‫بطور مثال با تهيه محلولهايي با غلظت ‪ 25 ، 50 ، 100 ، 150 ، 200‬و ‪ 10‬ميلي گرم در ليتر‬
‫نتايج زير بدست آمده و ‪ Bias‬محاسبه گرديده است‪.‬‬
‫مش ددابه مث ددال قب ددل ج ددذب ن ددوري ح دددود ‪ 0.4‬را م ددالک قد درار داده و ب ددا‬
‫تناس د ددب مانن د ددد مث د ددال زي د ددر ج د ددذب ن د ددوري م د ددورد انتظ د ددار ه د ددر غلظ د ددت را‬
‫محاسبه نماييد‪.‬‬
‫غلظت‬
‫جذب نوري‬
‫‪50‬‬
‫‪0.493‬‬
‫‪25‬‬
‫‪x‬‬
‫• نکته ‪ :‬بررس ي صحت فتومتري با استفاده از روش گفته شده‬
‫براي فتومتر امکانپذير نميباشد(بعلت عدم دسترس ي به طول‬
‫موج ‪ 350‬نانومتر )‪ .‬اين بررس ي ميبايست با استفاده از محلولها‬
‫يا فيلترهاي مناسب و توسط شرکتهاي پشتيبان ‪ ،‬انجام گردد‪.‬‬
‫بررس ي صحت فتومتري با استفاده از محلول دي کرومات پتاسيم ‪:‬‬
‫• بيش از ‪ 50‬ميلي گرم از دي كرومات پتاسيم را به مدت يكساعت‬
‫در درجه حرارت ‪ 110‬درجه سانتي گراد قرارداده تا خوب خشك‬
‫شود‪ .‬سپس با ترازوي كاليبره‪ ،‬دقيقا ‪ 50‬ميلي گرم از ماده فوق‬
‫برداشته و در يك ليتر اسيد سولفوريك ‪0/01‬نرمال حل ميگردد ‪.‬‬
‫سپس اسپكتروفوتومتر توسط بالنك اسيد سولفوريك ‪0/01‬‬
‫نرمال در طول موج‪ 350‬نانومتر صفر شده و جذب نوري محلول‬
‫دي كرومات پتاسيم در اسيد سولفوريك قرائت ميگردد ‪ .‬جذب‬
‫نوري در محدوده ‪ 0/536 ± 0/ 005‬نشاندهنده صحت فتومتريك‬
‫دستگاه ميباشد‪.‬‬
‫صحت طول موج‬
‫• ارزيابي صحت طول موج به منظور ارزيابي ادعاي سيستم‬
‫درتاباندن طول موجي است كه دستگاه براي آن تنظيم شده‬
‫است ‪.‬‬
‫روش براي‬
‫• راحتترين و قابل دسترس ترين‬
‫اسپكتروفتومترهايي كه با نور مرئي كار مي كنند‪ ،‬استفاده از‬
‫محلول سيانمتهموگلوبین (‪ 20‬ميكروليتر خون و ‪ 5‬ميلي ليتر‬
‫درابكین ) بوده که داراي حداكثر جذب نوري در طول موج ‪540‬‬
‫نانومتر است ‪.‬‬
‫• ابتدا با محلول درابكين به عنوان بالنك دستگاه را صفر كرده و سپس‬
‫جذب نوري نمونه در طول موج ‪ 545 ، 540 ،535 ، 530‬و ‪ 550‬نانومتر‬
‫قرائت ميگردد‪(.‬الزم بذکر است پس از هر تغيير طول موج ‪ ،‬بايد جذب‬
‫نوري دستگاه با محلول بالنك صفرگردد ‪ ).‬بر اساس طول موج و ميزان‬
‫جذب ‪،‬يک منحني رسم ميگردد که در صورت وجود صحت طول موج ‪،‬‬
‫حداکثر جذب نوري را در ‪ 540‬نانومترنشان خواهد داد‪.‬‬
‫• نکته ‪ :‬بررس ي صحت طول موج با استفاده از روش گفته شده براي‬
‫فتومتر امکانپذير نميباشد‪ .‬اين بررس ي ميبايست با استفاده از محلولها‬
‫يا فيلترهاي مناسب و توسط شرکتهاي پشتيبان ‪ ،‬انجام گردد‪.‬‬
‫آزمون رانش فوتومتري )‪(Drift‬‬
‫• يکي از منابع اصلي خطا در اسپكتروفتومتري ‪ ،‬که به علت فرسودگي‬
‫شديد منبع نوري رخ ميدهد‪ ،‬عدم پايداري مقدار جذب خوانش شده‬
‫درطول زمان ميباشد‪.‬‬
‫• براي بررس ي ‪ ،‬ابتدا دستگاه را با درابكين صفر نموده و پس از ريختن‬
‫محلول سيان مت هموگلوبين در كووت و بستن درب آن با پارافيلم ‪ ،‬جذب‬
‫نوري اين محلول هر‪ 5‬تا ‪ 15‬دقيقه يكبار (بمدت يكساعت) قرائت مي‬
‫گردد‪.‬‬
‫• حداكثر تغيير مجاز در جذبهاي نوري قرائت شده طي اين مدت‬
‫‪ 0.005 ±‬ميباشد ‪ .‬بعنوان مثال اگرجذب محلولی در ابتدا ‪1.259‬باشد‬
‫در مدت يکساعت میتواند در محدوده‪ 1.259±0.005‬تغيير نمايد‪.‬‬
‫نورهای ناخواسته‬
‫)‪(Stray light‬‬
‫• نورهاي ناخواسته ‪ ،‬نورهايی هستند كه غير از نور عبور داده شده از‬
‫منوکروماتور ‪ ،‬به نمونه تابيده مي شوند‪ .‬براي اينكار محلولي كه نور را بطور‬
‫کامل جذب ميکند (مثل استن يا نيتريت سديم در طول موجهاي خاص ) در‬
‫مسير عبور نور قرار داده ميشود ‪ .‬در اين حالت میبايست ترانسميتانس ‪% 0‬‬
‫( جذب بینهايت و غير قابل خوانش) باشد زيرا نور از محلول عبور نکرده و به‬
‫دتکتور نمیرسد‪.‬‬
‫• براي بررس ي انوار ناخواسته محلول آبي ‪50‬گرم در ليتر سديم نيتدريت تهيه و‬
‫در مقابل بالنک آب مقطر در طول موج ‪ 300‬تا ‪ 385‬نانومتر خوانش مي شود‪.‬‬
‫ترانس ميتانس ميبايد ‪T= % 0‬باشد‪.‬‬
‫• توجه ‪ :‬آزمايشگاههايي که از فتومتر استفاده مينمايند ‪ ،‬ازبین‬
‫پارامترهاي گفته شده تنها ميتوانند خطي بودن‪ ،‬رانش فتومتري و‬
‫انوار ناخواسته را بررس ي نمايند‪ .‬ساير موارد ذکر شده و همچنین‬
‫دماي محفظه بايد از طريق شرکت پشتيبان بررس ي شود‪.‬‬
‫فتومتر نشر شعله اي يا فيلم فتومتر ‪Flame photometer‬‬
‫دستگاهي است كه جهت اندازه گیري الكتروليت هاي مهم بدن از‬
‫جمله كلسيم‪ ،‬سديم‪ ،‬پتاسيم ‪ ،‬ليتيم و باريوم بكار مي رود‪.‬‬
‫فليم فتومتر شبيه اسپكتروفتومتر و يا فتومتر ساده است با اين فرق‬
‫كه در فتومتر‪ ،‬المپ الكتريكي و در فيلم فتومتر نور حاصل از شعله‬
‫بعنوان منبع نور محسوب مي شود همچنین فتومتر يا‬
‫اسپكتروفتومتر میزان نور جذب شده توسط محلول را اندازه گیري‬
‫مي نمايد در حاليكه فليم فتومتر نور حاصل از سوختن فلز را‬
‫مستقيما“ اندازه گیري مي كند‪.‬‬
‫اساس كار ‪:‬‬
‫هنگامي كه نمك هاي فلزي )‪ (metallic salts‬در داخل شعله‬
‫گداخته مي شود انرژي گرمايي كه جذب اتم فلزمي شود‬
‫سبب مي گردد تا يك يا تعداد بيشتري الكترون از اربتيال‬
‫هاي خود خارج شوند زمانيكه الكترونهاي مذكور به سطح‬
‫الكتروني خود برمي گردند نوري از خود ساطع مي نمايند‬
‫كه مختص آن فلز است بعبارت ديگر طيف نشري هر فلز‬
‫منحصر بفرد است‪.‬‬
‫• در يك فليم فتومتر بطوركلي يك گاز اشتعال پذير ( گاز طبيعي‬
‫مايع) با يك عامل اكسيد كننده (هواي فشرده) مشتعل گرديده و‬
‫توليد شعله مي نمايند نمونه رقيق شده از طريق هواي فشرده از‬
‫انتهاي لوله موئينه بصورت پودري وارد شعله شده و گداخته مي‬
‫شود نور حاصل از احتراق پس از عبور از فيلتر مخصوص خود به‬
‫صورت يک تک رنگ از عدس ي عبور کرده و به سلول فتوتيوب‬
‫برخورد ميکند‪ .‬سلول فتوتيوب نور را دريافت کرده و ولتاژي‬
‫متناسب با شدت آن ايجاد مي كند كه اين ولتاژ توسط يک سيستم‬
‫آنالوگ ديجيتال قابل اندازهگیري است ‪ .‬اساس اندازهگیري‬
‫مقايسهاي بوده و عدد خوانده شده در مقياس با يک نمونه ‪Blank‬‬
‫که مشخص کننده صفر است و يک نمونه استاندارد با غلظت‬
‫معین‪ ،‬است‪.‬‬
‫اجزاء دستگاه‬
‫‪-1‬منبع نور (شعله) و نبواليزر‪ ،‬شامل بخش مكنده است كه‬
‫نمونه مورد آزمايش بوسيله آن وارد شعله مي شود‬
‫‪-2‬فيلتر و عدسيها‬
‫‪ -3‬دتكتور( فتوسل)‬
‫‪-4‬نمايشگر و چاپگر‬
‫‪ -5‬كمپرسور هوا‬
‫‪ -6‬منبع گاز‬
‫كاربري و نگهدار ي‬
‫•نمونه بايد همگن و غليظ نباشد‬
‫•كارايي دستگاه بايد با كاليبراتور و سرم كنترل چك شود كاليبراتورها و سرم ها را‬
‫بايد با يك رقيق كننده رقيق نمود‬
‫•مخزن گاز بايد روزانه بازديد گردد‬
‫•تنظيم هواي كمپرسور بايد براساس دستور كارخانه انجام گیرد‬
‫•بعد از كار روزانه بايد لوله و نبواليزر با آب مقطر شستشو شود‬
‫•مخزن مواد زايد بايد روزانه تخليه شود‬
‫•مشعل و فيلتر ها بايد با يك محلول تميیز كننده ومتانول تمیز گردد‬
‫براي كسب نتايج بهتر شعله بايد تنظيم و پايدار باشد‬
Bar
Ca
K
Na
Li
‫اصول کار دستگاههاي سل کانتر‬
‫• دستگاههاي سل کانتر( سلول شمار) آناليزورهاي خونشناس ي اتومات هستند که براي‬
‫تشخيص هاي طبي ‪ Invitro‬در آزمايشگاههاي تشخيص طبي مورد استفاده قرار‬
‫مي گيرند‪.‬‬
‫• هدف از آناليز توسط اين دستگاهها جداسازي بيماران نرمال از‬
‫بيماراني است که در يکسري از پارامترها ی رايج در خونشناس ي‬
‫نياز به بررس ي و مطالعه بيشتر دارند ‪.‬‬
‫مزاياي استفاده از دستگاه نسبت به روشهاي دستي‬
‫‪ .1‬سرعت انجام آزمايش‬
‫‪ .2‬حذف عامل خستگي چشم‬
‫‪ .3‬افزايش دقت‬
‫اصول کلي کار با دستگاههاي سل کانتر‪:‬‬
‫• امپدانس ( مقاومت الکتريکي )‬
‫• بکد ددارگيري مجموعد دده اي از قد ددوانين فيزيد ددک همچد ددون فيزيد ددک ند ددور‪،‬‬
‫پراکندددگي نددور ‪ ،‬فيزيددک مايعددات ( فلوسددايتومتري) و سيتوشدديمي (‬
‫اسددتفاده از آنددزيم هدداي سيتوپالسددمي سددلول بدده منظددور شناسددايي‬
‫سلول)‬
‫• بيشتر شمارش گرهاي موجود در ايران بر اساس امپدانس الکتريکي‬
‫کار مي کند‪ .‬در اين روش سلول هاي خوني به عنوان عايق بيولوژيک‬
‫عمل مي کنند‪.‬‬
‫• عملکرد دستگاههاي موجود در اين استان همچون دياترون‪،‬‬
‫ميکروس‪ ،‬نيون کوهدن‪ ،‬سيسمکس بر اساس اصل امپدانس کار مي‬
‫کند‪.‬‬
: ‫قسمت هاي مختلف دستگاه‬
: ‫ شامل‬main unit ‫• واحد اصلي‬
:‫ با اعمال زير‬Diluter -1
- aspirating
- pipetting
- Diluting
- Mixing
- Lysing
- Sensing function
‫• ‪PNEUMATIC POWER SUPPLY SUB SYSTEM‬‬
‫توليد فشار هوا و خالء دستگاه را برعهده دارد‪.‬‬
‫• ‪ELECTRONIC POWER SUPPLY‬‬
‫تامين و تنظيم ولتاژ مورد نياز دستگاه را انجام مي دهد‪.‬‬
‫• چاپگر ‪PRINTER‬‬
‫• ‪Uni-T-PAK‬‬
‫ظروف معرفها و فاضالب که توسط شيلنگ هاي رابط به قسمت اصلي دستگاه‬
‫متصل است‪.‬‬
‫معرفها ‪:‬‬
‫• معرف رقيق کننده ( ايزوتون )‬
‫کار ايزوتون ‪ -1 :‬حفظ اندازه سلول ‪ -2‬هدايت جريان الکتريسيته‬
‫• محلول پاک کننده (‪)Cleaning‬‬
‫• محلول ليتيک‬
‫کار ليتيک ‪ -1 :‬ليز اريتروسيتها و آزاد کردن ‪Hb‬‬
‫‪ -2‬کاهش اندازه سلولهاي باقيمانده به سطحي که در‬
‫شمارش ‪ WBC‬دخالت نکنند‪.‬‬
‫‪ -3‬تبديل ‪ Hb‬به سيانيد پايدار حاوي پيگمان که جذب‬
‫نوري آن مستقيما با رنج کيلنيکي ‪ Hb‬متناسب است‪.‬‬
‫مکانيسم اندازه گيري ‪:‬‬
‫• ب ددر اس دداس ممانع ددت الکتريک ددي اس ددت ب دددينترتيب‬
‫ک د د د د د د دده س د د د د د د ددلولها در ح د د د د د د ددين عب د د د د د د ددور از ش د د د د د د ددکا ي‬
‫)‪ (aperture‬ک د د دده جري د د ددان الکتريک د د ددي در آن از‬
‫طريددق محلددول ايزوتددون برقدرار اسددت تغييراتدي در‬
‫مقاومددت الکتريکددي پديددد مددي آورنددد کدده بصددورت‬
‫ض د ددربانهاي ولت د دداژ ش د ددمارش م د ددي ش د ددوند‪ ( .‬ش د ددکل‬
‫روبرو)‬
‫• عب ددور س ددلول از روزن دده باعد د ک دداهش جري ددان ي ددا‬
‫افزايش مقاومت مي شود‪.‬‬
‫• اي ددن تغيي ددر ولت دداژي ب ددا عب ددور ه ددر سد ددلول بد ده‬
‫صددورت يددک نددبد ولتدداژي در مددي آيدکدده‬
‫دستگاه شمارشگر نه تنهدا قدادر بده شدمارش‬
‫اي ددن ن ددبد ه دداي الکتريک ددي اس ددت بلک دده مد دي‬
‫تواند ددد بد ددين اند دددازه و دامند دده ند ددبد و حجد ددم‬
‫س د د ددلولي ارتب د د دداط برق د د درار کن د د ددد و از اي د د ددن رو‬
‫سددلولهاي سددفيد را بددر اسدداس حجددم طبق ده‬
‫بندي کند‪.‬‬
• Aperture WBC: 75 µm length* 100 µm diameter
• Aperture rBC: 60 µm length* 50 µm diameter
‫• گلبولهاي قرمز و پالکت پس از رقيق شدن بدا محلدول ايزوتدون در‬
‫ظرف جداگانده شدمارش از روزنده عبدور کدرده و بده تناسدب حجدم‪،‬‬
‫ايجاد نبد الکتريکي مي کند‪.‬‬
‫• دسددتگاه شمارشددگر تعددداد نددبد هدداي الکتريکددي يددا عبددور سدلول از‬
‫منطقه حساس شمارش در زمان مشدخص ‪Impulses/unit‬‬
‫‪ time‬را مورد ارزيابي قرار مي دهد‪.‬‬
‫شمارش ‪ WBC‬و‪ RBC‬بر طبق اصولي که شرح آن رفت ‪ 3‬بار تکرار‬
‫شده و متوسط ‪ 3‬ميزان اندازه گيري شده گزارش مي شود‪.‬‬
‫ل د ددذا باي د ددد اي د ددن دس د ددتگاهها ب د ددا نمون د دده ه د ددايي ک د دده ش د ددمارش س د ددلولي آن‬
‫مشخص است کاليبره شوند‪.‬‬
‫منابع خطا با شمارشگرهاي امپدانس ‪:‬‬
‫‪ -1‬خطاي عبور همزمان‪.‬‬
‫‪ -2‬خطاي انتقال‪.‬‬
‫‪ -3‬خطاي شمارش ‪ WBC‬بجاي ‪.RBC‬‬
‫‪ -4‬خطاي گزارش ‪ MCV‬در نمونه هاي فوق العاده هيپوکروم يا اسفروسيت‪.‬‬
‫دانستني هاي الزم در کار با شمارشگرهاي امپدانس ‪:‬‬
‫• چنانچ دده دسد ددتگاه ‪ WBC‬ي ددا ‪ RBC‬را بص ددورت ‪ 9/99‬گد دزارش کند ددد بي ددانگر شد ددمارش سد ددلولي‬
‫باالي بيمار است و خارج از محدوده خطدي اسدت‪ ،‬در چندين حدالتي شدمارش بده طريقده دسدتي‬
‫بايد صورت گيرد و ساير پارامترها نيز فاقد اعتبار است‪.‬‬
‫• چنانچه الکترود خارجي مربوط بده شدمارش ‪ WBC‬يدا ‪ RBC‬از محلدول ايزوتدون خدارج شدود‬
‫ً‬
‫ر‬
‫جواب شمارش مرتبا بصو ت صفر خواهد بود‪.‬‬
‫دانستني هاي الزم در کار با شمارشگرهاي امپدانس ‪. . . . . .‬‬
‫• مدداکزيمم شددمارش زميندده قابددل قبددول بدراي هددر دسددتگاه فددرق مددي کنددد و‬
‫ً‬
‫بايس ددتي از کات ددالوس دس ددتگاه اس ددتخراج گ ددردد و معم ددوال ب دده ش ددکل زي ددر‬
‫است‪:‬‬
‫‪WBC <= 0.4‬‬
‫‪RBC <= 0.04‬‬
‫‪PLT <= 3.0‬‬
‫انواع سل كانتر‬
‫دانستني هاي الزم در کار با شمارشگرهاي امپدانس ‪. . . . . .‬‬
‫• سيس د ددتم ه د دداي شمارش د ددگر امپ د دددانس پارامتره د دداي ‪، WBC‬‬
‫ً‬
‫‪ MCV،Hb،RBC‬و پالک ددت را مس ددتقيما ان دددازه گي ددري‬
‫م ددي‬
‫کنند‪.‬‬
‫• ساير پارامترها را به شکل زير محاسبه مي کنند‪:‬‬
‫‪• Hct = MCV × RBC‬‬
‫‪• MCH = Hb / RBC ×10‬‬
‫‪• MCHC = Hb / Hct ×10‬‬
‫‪• PCT = MPV ×Platelet count‬‬
‫دانستني هاي الزم در کار با شمارشگرهاي امپدانس ‪. . . . . .‬‬
‫• هنگاميک دده س دديتم شمارش ددگر ميد دزان ‪ Hb‬را ب دده عل ددت ک دددر ش دددن‬
‫محلددول درابکددين بدداال گ دزارش مددي کنددد‪ ،‬مي دزان ‪ MCH‬و‪MCHC‬‬
‫نيز بطور باورنکردني باال مي رود‪.‬‬
‫• اف دزايش‪ MCHC‬بص ددورت ب دداليني تنه ددا در اسفروس دديتوز ار دي ي ددا‬
‫اسفروسد دديتوز ناش د د ي از کد ددم خد ددوني اتوايميد ددون رخ مد ددي دهد ددد لد ددذا‬
‫افد دزايش ‪ MCHC‬را باي ددد هش ددداري بد دراي خط ددا در ان دددازه گي ددري‬
‫‪ Hb‬قلمدادکرد‪.‬‬
‫منابع خطا در اندازه گيري‬
‫‪MCV‬‬
‫• گلبولهاي قرمز بسيار هيپوکروم به علت سيگاري شکل شدن بيش از حد‬
‫کاهش ‪MCV‬‬
‫افزايش ‪MCHC‬‬
‫• ماندن خون در حرارت اتاق افزايش ‪MCV‬‬
‫افزايش ‪MCV‬‬
‫• آگلوتينين هاي سرد‬
‫افزايش ‪MCHC‬‬
‫افزايش ‪MCH‬‬
‫• بيماران مبتال به ديابت‪،‬هيپرناترمي‪،‬اورمي افزايش ‪MCV‬‬
‫منابع خطا در اندازه گيري‬
‫‪. . . MCV‬‬
‫• ميکروسيتوز شديد و يا گلبول هاي قرمز شکسته‬
‫افزايش‪MCV‬‬
‫• عدم رعايت نسبت حجم خون و ضدانعقاد‬
‫( ‪ 1/5‬ميلي گرم ‪ EDTA‬به ازاي هر س ي س ي خون)‬
‫خطا در سنجش تمامي پارامترها‬
‫کاليبراسيون سيستم هاي شمارشگر‬
‫‪impedance cell counter‬‬
‫اولين گام ‪:‬‬
‫• اطمينددان از سددالم بددودن دسددتگاه توسددط بررس د ي دقددت زي درا تددا زمدداني کدده يددک آندداليزور‬
‫ً‬
‫قابليت تکرار پذيري نتايج را نداشته باشد نمي تواند دقيقا کاليبره شود‪.‬‬
‫بد دراي بررسد د ي ف ددوق ي ددک نمون دده خ ددون را چن دددين ب ددار پش ددت س ددر ه ددم ب دده دس ددتگاه داده و‬
‫ضريب تغييرات آن در مورد هر پارامتر ارزيابي مي شود‪.‬‬
‫• در صورت اطمينان از دقت دستگاه اقدام به بررس ي صحت دسدتگاه‬
‫ً‬
‫مي کنيم که معموال توسدط نمونده اي بدا اندديکس هداي از پديش تعيدين‬
‫ش ددده انج ددام م ددي ش ددود‪.‬اي ددن نمون دده ش ددايد ي ددک خ ددون کنت ددرل باش ددد ک دده‬
‫امکان تهيه آن به داليل زير بسيار مشکل است ‪:‬‬
‫‪ -1‬عدم پايداري سلول ها بدليل داشتن فيکساتيو‬
‫‪ -2‬عدددم پايبندددي شددرکت هدداي وارد کننددده دسددتگاه بدده تعهدددات خددود در‬
‫زمينه ارائه خدمات مربوطه‬
‫‪..... -3‬‬
‫• يکي از روشهاي بررس ي صحت‪ ،‬انجام نمونه هاي کنترل کيفي خدارجي‬
‫ارسددالي از آزمايشددگاه رفدرانس کشددور اسددت و بدددنبال آن مقايسدده نتددايج‬
‫ارسددالي از سددوي آزمايشددگاه رفدرانس بددا نتددايج اعالمددي توسددط آزمايشددگاه‬
‫است‪.‬‬
‫• اي د ددن ن د ددوع بررس د د ي ص د ددحت وب د دددنبال آن کاليبراس د دديون ب د دده عقي د ددده م د ددن‬
‫نوشدارو پس از مرس سهراب ‪. . .‬‬
‫• از روشهاي ديگر بررس ي صحت انجام آزمون هاي آماري همچون‪:‬‬
‫ آزمون آماري ‪)T.Britin( t‬‬‫ نمودار کيوسام )‪(Cummulative Sum‬‬‫ نمودار کنترلي دوبل )‪(dublicate test‬‬‫ آزمون آماري ميانگين متحرک )‪(Moving Average‬‬‫ همبستگي نتايج )‪(Correlation Check‬‬‫مي توان نام برد‪.‬‬
‫• از ميان روشهاي ياد شده آزمون آماري ‪ )T.Britin( t‬روش ساده و‬
‫کارآمدي است که به تفضيل توضيح داده مي شود‪.‬‬
‫آزمون آماري ‪)T.Britin( t‬‬
‫ً‬
‫• تعداد پنج نمونه يا ترجيحا ‪ 10‬نمونه خدون کده مقدادير پارامترهداي آن‬
‫در محدوده طبيعي است به دستگاه داده‬
‫• يادداشت مقادير‬
‫• قرار دادن نمونه ها در يخچال‬
‫• انج ددام نمون دده ه ددا در روز بع ددد پ ددس از خ ددروج از يخچ ددال و رس دديدن ب دده‬
‫دماي اتاق‬
‫• يادداشت مجدد مقادير‬
‫• انجام آزمون آماري ‪ t‬و محاسبه ‪tn‬‬
‫• اگددر بددين دو جددواب اخددتالف معنددي داري وجددود داشددته باشددد ‪ ،‬دسددتگاه‬
‫از کاليبراسيون خارج است و ميبايد اقدام به کاليبراسيون کرد‪.‬‬
‫فرمول هاي مورد نياز جهت محاسبه ‪tn‬‬
‫‪d‬‬
‫‪‬‬
‫‪d‬‬
‫‪n‬‬
‫‪2‬‬
‫(‬
‫)‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫(‬
‫‪d‬‬
‫)‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪n‬‬
‫‪SD ‬‬
‫‪n 1‬‬
‫‪ : n‬تعداد جفت هاي مورد آزمايش‬
‫‪ : d‬ميانگین اختالفات (روز به روز)‬
‫‪ : SD‬انحراف معيار اختالف‬
‫‪d‬‬
‫‪tn ‬‬
‫‪n‬‬
‫‪SD‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫ميزان ‪MCV‬‬
‫روز دوم‬
‫ميزان ‪MCV‬‬
‫نمونه خون‬
‫روز اول‬
‫‪80‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪d2‬‬
‫ميزان ‪d‬‬
‫‪4‬‬
‫‪-2‬‬
‫‪82‬‬
‫‪16‬‬
‫‪4‬‬
‫‪96‬‬
‫‪100‬‬
‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪70‬‬
‫‪72‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪61‬‬
‫‪62‬‬
‫‪4‬‬
‫‪9‬‬
‫‪3‬‬
‫‪85‬‬
‫‪88‬‬
‫‪5‬‬
‫• در مثد ددال قبد ددل ويد ددا هد ددر تسد ددت ديگد ددري چنانچد دده مقد دددار‪ t‬کمتد ددر از ‪78/2‬‬
‫باشددد دسددتگاه کدداليبر و چنانچدده بدداالتر از عدددد ‪ 78/2‬باشددد دسددتگاه از‬
‫کاليبر خارج است‪.‬‬
‫• رجوع به برنامه ‪. . . . .‬‬
‫• حددال چنانچدده بدده هددر روش د ي تشددخيص داده شددد کدده دسددتگاه از کدداليبر‬
‫خارج است نياز است که دستگاه کاليبر شود‪.‬‬
‫• اسددتفاده از کدداليبراتور هدداي تجددارتي بعلددت داشددتن فيکسدداتيو کدده باعد‬
‫تغيير انعطاف پذيري سلولها مي شوند ‪ ،‬نمي توانند مانندد يدک گلبدول‬
‫تازه براي کاليبره کردن پارامترهايي مانند ‪ MCV‬عمل کنند‪.‬‬
‫• روش هد دداي دسد ددتي کاليبراسد دديون هند ددوز جد ددزء روش هد دداي مرجد ددع ب د دراي‬
‫کاليبراسيون دستگاه است‪.‬‬
‫روش ها‪:‬‬
‫• استفاده از نمونه خون با مقادير ‪ CBC‬شناخته و دقيق‪.‬‬
‫• استفاده از خون حاوي ‪ CPD‬فيکس و تعيین مقدار شده‪.‬‬
‫• استفاده از روش کاليبراسيون مقايسه بین روش دسـتگاهي و دسـتي‬
‫و محاسبه فاکتور تصحيح )‪(Correction Factor‬‬
‫در ادامه به توضيح روش مقايسه اي مي پردازيم‬
‫روش کار‪:‬‬
‫•‬
‫‪ 5‬نمون دده خ ددون را ه ددر ک دددام ‪ 3‬ب ددار ب ددا روش دس ددتي مرج ددع و ‪ 3‬ب ددار ب ددا روش‬
‫دستگاهي تعيين مقدار ميکنيم‪.‬‬
‫•‬
‫فدداکتور تيددحيح را بدراي هددر نموندده بددا اسددتفاده از فرمددول زيددر محاسدبه مددي‬
‫کنيم‪.‬‬
‫ميانگين حاصل از روش دستگاهي – ميانگين حاصل از روش دستي‬
‫= فاکتور تيحيح‬
‫‪×100‬‬
‫ميانگين حاصل از روش دستگاهي‬
‫مثال‪:‬‬
‫ميانگين‬
‫روش‬
‫دستگاهي‬
‫ميانگين‬
‫روش دستي‬
‫‪ Hb‬روش‬
‫دستگاهي‬
‫(بار سوم)‬
‫‪ Hb‬روش‬
‫دستگاهي‬
‫(بار دوم)‬
‫‪ Hb‬روش‬
‫دستگاهي‬
‫(بار اول)‬
‫‪ Hb‬روش‬
‫دستي (بار‬
‫سوم)‬
‫‪ Hb‬روش‬
‫دستي (بار‬
‫دوم)‬
‫‪ Hb‬روش‬
‫دستي (بار‬
‫اول)‬
‫‪14.5‬‬
‫‪15.5‬‬
‫‪14.5‬‬
‫‪14‬‬
‫‪15‬‬
‫‪15‬‬
‫‪15.5‬‬
‫‪16‬‬
‫نمونه ‪1‬‬
‫‪16‬‬
‫‪16.2‬‬
‫‪16.5‬‬
‫‪15.5‬‬
‫‪16‬‬
‫‪15.8‬‬
‫‪16‬‬
‫‪17‬‬
‫نمونه ‪2‬‬
‫‪11.5‬‬
‫‪11.2‬‬
‫‪11.5‬‬
‫‪12‬‬
‫‪11‬‬
‫‪10.5‬‬
‫‪11‬‬
‫‪12‬‬
‫نمونه ‪3‬‬
‫‪14.2‬‬
‫‪14.5‬‬
‫‪14.5‬‬
‫‪14‬‬
‫‪14‬‬
‫‪14.6‬‬
‫‪15‬‬
‫‪14‬‬
‫نمونه ‪4‬‬
‫‪9.4‬‬
‫‪10‬‬
‫‪9.2‬‬
‫‪9‬‬
‫‪10‬‬
‫‪10‬‬
‫‪9‬‬
‫‪11‬‬
‫نمونه ‪5‬‬
‫• محاسبه فاکتور تيحيح براي هر نمونه طبق فرمول قبل‪.‬‬
‫• محاسبه ميانگين فاکتور هاي تيحيح‪.‬‬
‫• فد دداکتور تيد ددحيح مثبد ددت نشد ددانه آن اسد ددت کد دده دسد ددتگاه ‪ CF%‬کمتد ددر از‬
‫روش مرجع دستي پاسخ مي دهد و برعکس‪.‬‬
‫• بدراي اصددالح فدداکتور مددورد نظددر يددک نموندده خددون اختيدداري بدده دسددتگاه‬
‫داده م د ددي ش د ددود‪ ،‬ع د دددد خوان د ددده ش د ددده توس د ددط دس د ددتگاه را در ف د دداکتور‬
‫تيددحيح بدسددت آمددده ضددرب مددي کندديم و بددا عدددد پايدده جمددع و پ ددارامتر‬
‫مربوطه را روي عدد جديد تنظيم مي کنيم ‪.‬‬
‫ادامه مثال‪:‬‬
‫ميانگين فاکتور تيحيح ‪+8/2 :‬‬
‫‪16×٪8/2=4/0‬‬
‫‪16+4/0=4/16‬‬
‫سانتريفوژ‬
‫• سانتريفوژ نمودن يکي از روشهاي جدا سازي است که در آن با‬
‫استفاده از نيروي گريز از مرکز‪ ،‬قسمتهاي سبکتر يک محلول ‪ ،‬مخلوط‬
‫ويا سوسپانسيون ‪ ،‬از قسمتهاي سنگينترآن جدا ميشود ‪.‬‬
‫• اساس عمل سانتريفوژ‪ ،‬حرکت دوراني حول يک محور ثابت است ‪.‬‬
‫نيروي سانتريفوژ يا)‪ Relative Centrifugal Force(RCF‬بستگي‬
‫به شعاع و سرعت دوران داشته ‪ ،‬با فرمول زير محاسبه و واحد آن نيز بر‬
‫اساس ضريبي از ‪ ) gravity( g‬بيان ميشود ‪ ( .‬بطور مثال× ‪(500g‬‬
‫‪• RCF= 1.118 × 10-5 × r × (rpm) 2‬‬
‫مقدارتجربي قراردادي ‪• 1.118×10-5‬‬
‫شعاع سانتريفوژ برحسب سانتيمتر = ‪• r‬‬
‫مقدارشعاع‪ ،‬از مرکز چرخش سانتريفوژ ( محور ) تا انتهاي لوله درون سانتريفوژاندازه گيري ميشود‬
‫سرعت چرخش برحسب دور در دقيقه = ‪• rpm‬‬
‫نيروي سانتريفوژ ‪ RCF‬را ميتوان به وسيله نموگرام نيز تعيين نمود‪:‬‬
‫•‬
‫در اين حالت با کشيدن خطي که از شعاع سانتريفوژ و ‪ g‬مورد انتظار عبور ميکند و ادامه آن‪ ،‬سرعت‬
‫بدست ميآيد‪ .‬بعنوان مثال در شکل فوق براي بدست آوردن قدرت ‪ 500g‬در سانتريفوژي که شعاع آن ‪75‬‬
‫ميليمتر است‪ ،‬الزم است سرعت روي ‪ 2500‬دور در دقيقه تنظيم گردد‪.‬‬
‫انواع سانتريفوژ ‪:‬‬
‫‪.I‬‬
‫سانتريفوژ هاي شناور (‪((Horizontal- head /Swinging- bucket‬لوله ها در حالت توقف‬
‫وضعيت عمودي و در حال حرکت وضعيت افقي دارند‪) .‬‬
‫‪ .II‬سانتريفوژ هاي زاويه ثابت‪( :‬لوله ها در همه حال داراي زاويه ثابت نسبت به محور‬
‫سانتريفوژ ميباشند‪ .‬سرعت اين نوع سانتريفوژ ‪ ،‬ميتواند نسبت به مورد قبلي‬
‫بيشترباشد ولي در زمان چرخش بعلت مقاومت به هوا ‪ ،‬درون آن گرماي بيشتري ايجاد‬
‫شده و دما باال ميرود‪.‬‬
‫• انتخاب سانتريفوژ در آزمايشگاه بايد با توجه به نوع مصرف ( مانند سرعت مورد نياز‪ ،‬حداکثر‬
‫دمای قابل قبول و‪ )...‬و نيز مختصات فني مندرج در کاتالوس دستگاه صورت گيرد‪.‬‬
‫نکات مهم در استفاده از سانتريفوژ ‪:‬‬
‫– در کار روزانه نبايد سانتريفوژ را با درب باز به کار انداخت ‪.‬‬
‫– استفاده از لوله هاي مناسب و توصيه شده سازنده و رعايت توازن لولهها و حجم نمونهها هنگام‬
‫استفاده از سانتريفوژ از نکات اساس ي در استفاده صحيح سانتريفوژ ميباشد ‪ .‬بطور معمول وزن لوله هاي‬
‫حاوي نمونه که مقابل هم قرار گرفتهاند نبايد بيش از ‪ %1‬متفاوت باشند‪ .‬وزن مجموع لولههاي حاوي‬
‫نمونه نبايد از وزن تعيين شده سازنده براي سرعت خاص ‪ ،‬تجاوز نمايد ‪.‬‬
‫– الزم است درب لولههاي حاوی خون قبل از سانتريفوژ بسته شود تا از پخش آئروسل در محيط جلوگيري‬
‫گردد ‪ .‬از استفاده از اپليکاتورهاي چوبي جهت خارج کردن لخته قبل از عمل سانتريفوژ به علت افزايش‬
‫احتمال هموليز بايد خودداري شود ‪.‬‬
‫نگهداري و کنترل کيفيت سانتريفوژ ‪:‬‬
‫• تميز نگهداشتن سانتريفوژ در کاهش انتشار آلودگي ها بسيار مهم است و بايد‬
‫در فواصل زماني مشخص انجام شود ‪.‬‬
‫• براي کنترل کيفيت سانتريفوژ الزم است موارد زير بررس ي گردد‪:‬‬
‫‪ -1‬سرعت‬
‫‪ -2‬زمان‬
‫‪ -3‬دما‬
‫سرعت سانتريفوژ ‪:‬‬
‫• ابزار سنجش سرعت سانتريفوژ‪ ،‬تاکومتر است ‪.‬‬
‫• سرعت سانتريفوژ بايد حداقل هر سه ماه يکبار بررس ي شده‬
‫• ميزان سرعت اندازه گيري شده نبايد بيش از ‪ %5‬با سرعت مورد انتظار‬
‫(سرعت انتخابي هنگام کار با سانتريفوژ ) متفاوت باشد ‪.‬‬
‫براي بررس ي سرعت سانتريفوژ با تاکومتر مراحل زير انجام ميشود ‪:‬‬
‫‪ -1‬قفل سانتريفوژ را در حالتي قرار دهيد که در حال باز بودن درب ‪ ،‬چرخش انجام شود‪.‬‬
‫‪ -2‬کاغذ مخصوص همراه تاکومتر را نزديک مرکز محور سانتريفوژ ( نه در روي مرکز محور)‬
‫بچسبانيد‪ .‬اين کار باع ميشود در هر بار چرخش ‪ ،‬نور يکبار از کاغذ مخصوص به‬
‫تاکومتر باز تابيده شود‪.‬‬
‫‪ -3‬سانتريفوژ را با دور مورد نظر تنظيم نموده و روشن کنيد‪.‬‬
‫‪ -4‬تاکومتر را در فاصله مناسب نسبت به کاغذ نشاندار نگهداشته و آنرا روشن کنيد‪.‬‬
‫‪ -5‬هنگاميکه عدد نمايش داده شده روي تاکومتر ثابت ماند ‪ ،‬آن را يادداشت نموده با‬
‫سرعت انتخاب شده اوليه مقايسه نمائيد ‪.‬‬
‫زمان سنج سانتريفوژ‪:‬‬
‫•بهتر است زمان سنج بصورت هفتگي در مقابل زمان سنج کاليبره مورد‬
‫بررس ي قرار گيرد‪.‬‬
‫•براي اين امر زمانسنج را در زمانهاي مختلف تنظيم وبا کرونومتر‬
‫مقايسه کنيد ‪ .‬اعداد حاصله نبايد بيش از ‪ %10‬با زمان مورد انتظار‬
‫متفاوت باشد‪.‬‬
‫کنترل دما ‪:‬‬
‫•برخي سانتريفوژ ها هنگام کار ايجاد حرارت زياد در محفظه داخل سانتريفوژ مينمايند و اين دما ميتواند بر‬
‫کيفيت نمونه و غلظت کميت هاي آن تاثير گذار باشد‪.‬‬
‫• لذا هنگامي که اندازهگيري کميتي مورد نظر است که به دما حساس ميباشد‪ ،‬بهتر است از سانتريفوژ‬
‫يخچال دار استفاده شود ‪.‬‬
‫•روش کنترل دما‪ :‬براي کنترل دما ‪،‬ميتوان در لوله آزمايش ‪ ،‬آب مقطر ريخته و دماي آنرا تعيين نمود‪ .‬سپس‬
‫لوله در سانتريفوژ قرار گرفته و دستگاه با دور مشخص روشن ميشود ‪ .‬پس از مدت مقرر ‪ ،‬دماي آب داخل‬
‫لوله مجددا اندازه گيري مي شود ‪.‬‬
‫• دماي سانتريفوژهاي يخچال دار ميبايد هر ماه بررس ي شده و ميزان دماي اندازه گيري شده نبايد بيش از ‪2‬‬
‫درجه سانتي گراد با دماي مورد انتظار متفاوت باشد ‪.‬‬
‫بن ماري‬
‫•براي انجام آزمايش در محيط مرطوب و دماي خاص از بن ماري استفاده ميشود‪ .‬براي‬
‫استفاده مناسب از بنماري بايد به موارد زير توجه داشت‪.‬‬
‫•سطح آب در بن ماري بايد باالتر از سطح مايعات انکوبه شده باشد‪.‬‬
‫•آب بنماري بايد مرتبا تعويد گردد تا از رشد ميکروبها جلوگيري بعمل آيد‪.‬‬
‫•براي جلوگيري از ايجاد رسوب بهتر است از آب مقطر براي پر کردن بنماري استفاده‬
‫شود‪ .‬در صورت ايجاد رسوب مي توان از اسيد كلريدريك رقيق براي ازبين بردن رسوبها‬
‫استفاده نمود‪.‬‬
‫•براي اطمينان از دماي بنماري ميبايست دماي آب‪ ،‬روزانه بوسيله دماسنجي‬
‫غير از دماسنج درون بنماري‪ ،‬کنترل گردد‪.‬‬
‫•در مورد بنماري هايي که فاقد سيرکوالتور آب ميباشند ‪ ،‬الزم است در‬
‫چهار گوشه بنماري دماسنجهاي دقيق قرار گرفته و نتايج آن با دماسنج درون‬
‫بنماري مقايسه گردد‪.‬‬
‫•ميزان خطاي مجاز دما براي آزمايشهاي نقطه پاياني)‪±0.5 (end point‬‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫يخچال‬
‫•براي استفاده صحيح از يخچال بايد به موارد زير توجه داشت ‪:‬‬
‫‪ -1‬يخچالها بايد طوري قرار گيرند که هواي کا ي از مبرد که عموما در پشت يخچال‬
‫است ‪ ،‬عبور نمايد‪.‬‬
‫‪ -2‬دماي يخچال بايد روزانه دو بار در ساعات مشخص‪ ،‬اندازهگيري و ثبت شود‪ .‬با توجه‬
‫به امکان وجود اختالف دما‪ ،‬درجه حرارت بخشهاي مختلف يخچال بايد بررس ي گردد‪.‬‬
‫‪ -3‬محفظه يخ بايد هرماه بررس ي و در صورت وجود يخ تميز شود‪.‬‬
‫‪ -4‬غبار روي مبرد ماهانه پاک شود‪.‬‬
‫‪ -5‬الستيک دور در‪ ،‬مرتبا بررس ي شود‪.‬‬
‫ترازو‬
‫• عواملي مانند دما‪ ،‬رطوبت ‪ ،‬نيروي جاذبه و هوا ميتوانند در اندازهگيري صحيح‬
‫وزن مواد تداخل نمايند‪.‬‬
‫• براي نگهداري و براي استفاده صحيح از ترازو بايد به موارد زير توجه داشت ‪:‬‬
‫‪ -1‬ترازو بايد در محلي دور از جريان هوا ‪ ،‬دقيقا در وضعيت افقي و در مکاني‬
‫ثابت و بدون ارتعاش قرار گيرد ‪.‬‬
‫‪ -2‬ترازو بايد پيش از هر اندازهگيري صفر شود‪.‬‬
‫‪ -3‬ظر ی که براي توزين استفاده شود بايد تا حد امکان کوچک باشد ( با توجه‬
‫به حجم ماده مورد توزين )‪ .‬از بکار بردن ظروف پالستيکي بايد خودداري شود‪.‬‬
‫‪ -4‬ظرف و ماده مورد توزين بايد قبل از توزين به حرارت اتاق رسانده شوند‪.‬‬
‫‪ -5‬دست را نبايد وارد محفظه توزين نمود زيرا باع گرم شدن محفظه ميشود‪.‬‬
‫بهتر است از پنس استفاده شود‪.‬‬
‫‪ -6‬ماده مورد توزين را بايد وسط کفه قرار داد‪.‬‬
‫‪ -7‬ترازو بايد تميز نگه داشته شود‪ .‬در صورت ريختن مواد شيميايي بايد سريعا‬
‫محل را تميز نمود ‪ .‬براي پاکسازي عوامل بيولوژيک از الکل ‪ 70‬درصد استفاده‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪ -8‬براي اطمينان از صحت اندازهگيري الزم است عالوه برکاليبراسيون داخلي ‪ ،‬در‬
‫فواصل زماني مشخص با استفاده از وزنههاي کاليبره با وزن معين‪ ،‬صحت‬
‫عملکرد را بررس ي کرد يا از طريق مراجع کاليبراسيون معتبر ‪ ،‬اقدام به‬
‫کاليبراسيون دستگاه نمود‪.‬‬
‫اتوآنااليزر )‪(Auto analyzer‬‬
‫• اتوماسيون آزمايشگاهي از سال ‪ 1950‬با افزايش تقاضاي تستهاي‬
‫متنوع آزمايشگاهي شروع شد و آزمايشگاهها را قادر به انجام حجم‬
‫كاري زيادتر )‪ (Work load‬و متنوع تر در زمان كوتاهتر و بدون‬
‫نياز به افزايش پرسنل ساخت‪ .‬از جمله اين تجهیزات‬
‫اتوآنااليزرهاي بيوشيمي مي باشند‪.‬‬
‫•‬
‫• اتوآنااليزر بيوشيمي دستگاهي است كه جهت اندازه گیري غلظت‬
‫متابوليت ها‪ ،‬الكتروليت ‪ ،‬پروتئین ها و داروهاي موجود در‬
‫سرم‪،‬پالسما‪ ،‬ادرار‪ ،‬مايع مغزي نخاعي )‪ (CSF‬و ساير مايعات بدن‬
‫با دقت و صحت زياد بكارمي رود‬
‫كاربرد اين دستگاه مزاياي آزمايشگاه دارد از جمله اينكه‪:‬‬
‫‪1‬ـ افزايش سرعت كار آزمايشگاه‬
‫‪2‬ـ كاهش خطاهاي انساني‬
‫‪3‬ـ افزايش دقت و صحت نتايج‬
‫‪4‬ـ صرفه جويي در مصرف نمونه و مواد مصرفي‬
‫‪5‬ـ كاهش هزينه هاي پرسنلي‬
‫اساس كار اين دستگاه همانند بسياري از تجهیزات آزمايشگاهي مبتني‬
‫بر میزان جذب نوري مواد آزمايش شده استوار است البته اين‬
‫دستگاهها داراي برنامه هاي كامل جهت انجام تمام مراحل آزمايش‬
‫بصورت اتوماتيك مي باشد‪ .‬حتي برخي از آنها داراي يخجال براي‬
‫نگهداري محلول ها و كيت هاي آزمايش مي باشند‪.‬‬
‫سيستم هاي اتوآنالیزور همانند دستگاههایی مثل فتومتر و كمي‬
‫لوميسناس در دو حالت وجود دارد‪:‬‬
‫‪1‬ـ سيستم هاي ‪open‬‬
‫‪2‬ـ سيستم هاي ‪closed‬‬
‫در سيستم ‪ open‬اپراتور قادر است پارامترهاي تست را تغيیر داده‬
‫و از كيت هاي متنوع موجود در بازار استفاده نمايد‪ .‬در حاليكه در‬
‫سيستم هاي ‪ closed‬پارامترهاي آزمايش توسط كارخانه سازنده‬
‫براي كيت هاي خاص ي برنامه ريزي شده و قابل تغيیر نمي باشند لذا‬
‫بايستي فقط از كيت هاي مورد نظر شركت سازنده دستگاه‬
‫استفاده شود‪.‬‬
‫با توجه به اينكه اكثر دستگاهها و كيت هاي آزمايشگاهي در‬
‫كشورما‪ ،‬وارداتي هستند لذا بهتر است هنگام خريد از دستگاههاي با‬
‫سيستم باز خريداري شود‪.‬‬
‫الیزا ريدر‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪ELISA Reader‬‬
‫دستگاهي است كه براي اندازه گیري میزان جذب نوري در آزمايش هاي‬
‫ايمنولوژيكي كه به روش ‪ ELISA‬انجام مي گیرد بكار مي رود‬
‫الیزا يك روش آزمايش ي است كه ما ده نشاندار در آن يك آنزيم متصل‬
‫شونده مي باشد‪.‬‬
‫از آزمايشهاي كه به روش الیزا انجام ميگرد مي توان آزمايشهاي مربوط به‬
‫سنجش آنتي باديهاي ‪Listeria-Ab, ANA, Anti- DNA, TORCH‬‬
‫‪ ،HIV-Ab,‬تستهاي هورموني از قبيل ‪ LA, FSH, BHCG‬پروالكتین ‪،‬‬
‫‪TSH, T4,T3,‬‬
‫آنتي بادي و آنتي ژنهاي هپاتيتي مانند ‪HBc –Ab, HCV Ab, HAV‬‬
‫‪ Ab: Hbe-Ab, Hbe-Ag, HBs-Ab, HBs-Ag‬اشاره نمود‪.‬‬
‫داليل متعددي سبب گرديد تا آنزيمها بعنوان ماده نشاندادر‬
‫آزمايش هاي ايمني جاي مواد راديواكتيو را بگیرند كه از جمله مي‬
‫توان به موارد زير اشاره كرد‪:‬‬
‫‪1‬ـ عدم خطر راديواكتيوي آنزيم ها‬
‫‪2‬ـ نيم عمر طوالني فعاليت آنزيم ها‬
‫‪3‬ـ ارزان بودن تجهیزات دستگاههاي الیزا نسبت به ‪RIA‬‬
‫‪4‬ـ آماده سازي آسان و حذف ضايعات آزمايش الیزا‬
‫بديهي است هر روش ي از نقاط ضعف و قوت خاص خود برخوردار‬
‫است و ايرادهايي به سيستم آنزيمي وارد است كه مهمترين آنها‬
‫مربوط به شرايط نگهداري كيت ها مي باشد‪.‬‬
‫دو نوع دستگاه اليزا ريدر‬
‫الكتروفورز )‪(Electrophoresis‬‬
‫• الكتروفورز از روشهايي آزمايشگاهي است كه به طور گسترده در زمينه تحقيق‬
‫و تشخيص بكار مي رود‪ .‬اين روش معموال برا ي جداكردن مولكولهاي باردار‬
‫در يك ميدان الكتريكي به منظور تجزيه و تحليل آنها بكار مي رود‪ .‬از جمله‬
‫كاربرد اين روش جداسازي پروتئین هاي خون‪ ،‬جداكردن اسيدهاي نوكلئيك ‪،‬‬
‫جداكردن ايمنوگلوبولین هاي سرم‪ ،‬جداكردن ايزوآنزيم هاي يك آنزيم مثل‬
‫‪ ،CPK‬جداكردن هموگلوبین هاي خون‬
‫م ــثال در م ــورد پ ــروتنن ه ــاي خ ــون ك ــه مولكوه ــاي چن ــد ي ــوني هس ــتند ك ــه بس ــته ب ــه‬
‫‪ pH‬محيط مي توانند بار مثبـت ‪ ،‬منفـي يـا خن ـي داشـته باشـند وقتـي اينهـا در يـك‬
‫مح ــيط ب ــا ‪ pH‬مع ــین ق ــرار داده ش ــوند و مي ــدان الكتريك ــي برق ـرار م ــي ش ــود م ــواد‬
‫براس ــاس ب ــارالكتريكي و ج ــرم مولكـ ـولي در مي ــدان اكلتريك ــي ب ــه ط ــرف يكـ ـي از قط ــب‬
‫هاي آند يا كاتد حركت مي نمايند كـه پـس از رنـگ آمیـزي قابـل تشـخيص مـي شـود‬
‫امـ ــروز نـ ــرم افزارهـ ــاي كـ ــامپيوتري بـ ـراي خـ ــوانش اسـ ــاليدهاي الكلتروفـ ــورز و رسـ ـم‬
‫هيســتوگرام آنهــا وجــود دارد كــه نتــايج را بصــورت درصــد و كــامال واضــع بيــان مــي‬
‫نمايند‪.‬‬