Macro-economische analyse: Wat en Waarom?
Download
Report
Transcript Macro-economische analyse: Wat en Waarom?
Economie, een Inleiding
Hoofdstuk 14:
Macro-economische analyse:
Wat en Waarom?
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1
Macro-economische analyse: Wat en Waarom?
Micro-economie:
Gedragsmodellen van individuele economische agenten
Macro-economie:
Grotere geheel van alle output in een economie
Ook andere aggregaten
Totale tewerkstelling / werkloosheid
Wisselkoers
Aggregaten = optelsom van economische variabelen op
individueel niveau van gezinnen en bedrijven
Micro-economie volstaat? Geen macro-economie nodig?
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2
Macro-economische analyse: Wat en Waarom?
De vraag die zich onmiddellijk opdringt is of we
schommelingen en veranderingen in die heel grote
aggregaten niet kunnen terugbrengen tot veranderingen
in de onderliggende delen. Aggregaten zijn toch gewoon
een optelsom van economische variabelen op het
individuele niveau van gezinnen en bedrijven?
Dus is het verleidelijk te concluderen dat we buiten
micro-economie geen bijkomende analyse meer nodig
hebben. In dit hoofdstuk gaan we zien dat macroeconomie niet zomaar de optelsom is van wat er gebeurt
op het micro-economische vlak en dat een macroeconomische analyse bijkomende inzichten oplevert. We
geven in dit hoofdstuk drie redenen waarom het geheel
meer is dan de samenstellende delen.
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3
Macro-economische analyse: Wat en Waarom?
Macro-economie niet zomaar optelsom van wat er op
micro-economisch vlak gebeurt
Bijkomende inzichten
Drie redenen:
Band tussen markten van finale goederen en markten van
productiefactoren
Economische kringloop
Wet van Say
Gebruik van geld
Ontregeling van geldstroom kan reële goederen- en
dienstenstroom beïnvloeden (financiële crisis)
Studie van informatie- en coördinatieproblemen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
De economische kringloop en de wet van Say
Het belang van geld
Informatie- en coördinatieproblemen
Van Keynes naar de klassieken en terug
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
5
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
De economische kringloop en de wet van Say
Het belang van geld
Informatie- en coördinatieproblemen
Van Keynes naar de klassieken en terug
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
6
1. De economische kringloop en de wet van Say
Economische kringloop
Onderzijde van kringloop
Bedrijven verkopen hun goederen en diensten in
markten van finale goederen en diensten
Totale opbrengst van deze verkopen:
Opbrengst wordt gebruikt om productiefactoren te
betalen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
7
1. De economische kringloop en de wet van Say
Economische kringloop
Bovenzijde van kringloop
Bedrijven kopen productiefactoren op factormarkten
Arbeiders worden vergoed met loon
Eigenaars van land worden vergoed met huur of pacht
Verschaffers van kapitaal krijgen interest en/of dividend
Opbrengst van verkoop van finale goederen en diensten
wordt uitbetaald aan
Diegenen die aan productieproces hebben bijgedragen
Dit zijn consumenten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
8
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
9
1. De economische kringloop en de wet van Say
Tegenover productiestroom van goederen en diensten (‘de
benedenloop’) staat inkomensstroom die terecht komt bij
consumenten (‘de bovenloop’)
Gezinnen verkrijgen inkomens, hiermee kan men
Consumptiegoederen kopen
Inkomen opzij zetten = Sparen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
10
1. De economische kringloop en de wet van Say
Veronderstel prijsstijging van alle finale goederen en
diensten
Zal Q dalen?
Niet noodzakelijk, gezinnen krijgen nu hoger inkomen
uitbetaald
Veel vragen:
Effect op productie?
Effect op spaargedrag?
Simultane interactie van alle markten
Macro-economie
Soms ook in micro-economie: theorie van algemeen
evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
11
1. De economische kringloop en de wet van Say
Macro-economisch effect niet gelijk aan som van microeconomische effecten
Wet van Say
“Elk aanbod creëert zijn eigen vraag”
Indien consumenten niet sparen
Alle inkomen wordt besteed aan consumptie
Productiestroom vloeit terug in vorm van vraag naar
goederen en diensten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
12
1. De economische kringloop en de wet van Say
In werkelijkheid zullen gezinnen ook sparen
Deel van inkomen wordt dan aan kringloop van goederen en diensten onttrokken
Een ‘lek’
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
13
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
De economische kringloop en de wet van Say
Het belang van geld
Informatie- en coördinatieproblemen
Van Keynes naar de klassieken en terug
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
14
2. Het belang van geld
Geld: ons algemeen ruilmiddel
Aan kringloop van goederen en diensten beantwoordt
kringloop van geld
Dubbele kringloop wordt weergegeven in Figuur 14.2.
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
15
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
16
2. Het belang van geld
Beide kringlopen geven dezelfde onderliggende economische realiteiten weer en hebben dezelfde waarde
Geld is neutraal?
Verstoringen in geldkringloop hebben vaak effecten op
onderliggende reële grootheden
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
17
2. Het belang van geld
Hoeveelheid geld die mensen op bepaald moment
aanhouden: M
Voorraadvariabele
Geldwaarde van productie: PQ: stroom van goederen en
diensten die (gedurende bepaalde periode) worden
verhandeld op outputmarkten
Stroomvariabele
Omloopsnelheid V: meet aantal keren dat bestaande
geldvoorraad wordt gebruikt in transacties van goederen en diensten gedurende bepaalde periode
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
18
2. Het belang van geld
Identiteit van Fisher:
Stel: omloopsnelheid van geld (V) daalt
Als M ongewijzigd blijft P en/of Q moet dalen
Potentieel effect op goederenstroom
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
19
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
De economische kringloop en de wet van Say
Het belang van geld
Informatie- en coördinatieproblemen
Van Keynes naar de klassieken en terug
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
20
3. Informatie- en coördinatieproblemen
Volmaakte mededinging
Vraagoverschot
Prijs zal stijgen
Gevraagde hoeveelheid zal afnemen
Dus: coördinatie via prijsmechanisme
Macro-economie: dikwijls situaties waarin coördinatiemechanisme niet goed functioneert
Oorzaak: informatieproblemen
Inderdaad, realiteit wijkt vaak sterk af van ijkmodel van
perfecte mededinging
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
21
3. Informatie- en coördinatieproblemen
Voorbeeld 1: investeringen
Motivatie voor investeringen
Verwachting dat toekomstige vraag zal stijgen
Echter: onzekerheid m.b.t. Toekomst
Omwille van onzekerheid zullen bedrijven ‘naar elkaar
kijken’
B zet grote investeringen op
Blijkbaar ziet B toekomst optimistisch tegemoet
Signaal voor bedrijf A om te investeren
Investeringsboom met zelfvoedend karakter
Door vele investeringen stijgt totale productie. Optimisme
wordt bevestigd
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
22
3. Informatie- en coördinatieproblemen
Voorbeeld 1: investeringen
Omwille van onzekerheid zullen bedrijven ‘naar elkaar
kijken’
B schroeft investeringen terug
Blijkbaar schat B toekomst pessimistisch in
Signaal voor bedrijf A om niet te investeren
Investeringsboom met zelfvoedend karakter
Door gebrek aan investeringen daalt totale productie.
Negativisme wordt bevestigd
‘Animal spirits’
Informatie vaak gebrekkig
Cyclische bewegingen in productie
Vlagen van pessimisme en optimisme
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
23
3. Informatie- en coördinatieproblemen
Voorbeeld 2: spaarders
Sparen = Niet-consumeren
Spaargedrag afhankelijk van verwachting
Pessimisme: sparen
Vraag neemt af
Productie neemt af
Inkomen neemt af (zie kringloop)
Neiging om meer te sparen leidt uiteindelijk tot
minder (mogelijkheid tot) sparen
Pessimisme wordt bevestigd
Dit is ‘spaarparadox’ van Keynes
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
24
3. Informatie- en coördinatieproblemen
Voorbeeld 2: spaarders
Spaarparadox gevolg van falende coördinatie van
gedrag van spaarders
Individuele spaarder houdt te weinig rekening met
collectief effect van zijn toegenomen sparen
Individuele rationaliteit kan tot collectief ongunstig
resultaat leiden
Opnieuw zelfvoedend mechanisme
Pessimisme
minder consumptie
daling van productie en inkomen
reden tot pessimisme
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
25
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
De economische kringloop en de wet van Say
Het belang van geld
Informatie- en coördinatieproblemen
Van Keynes naar de klassieken en terug
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
26
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
Klassieke economen:
Prijsveranderingen zorgen ervoor dat verschillen tussen
vraag en aanbod verdwijnen en dat evenwicht altijd
hersteld wordt
Wet van Say: vermits aanbod zijn eigen vraag creëert
kunnen er geen langdurige macro-economische onevenwichten zijn
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
27
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
Keynes:
Geheel van fenomenen die evenwichtsherstel kunnen
belemmeren
Bij overgang van micro-economische dimensie naar
macro-economische geheel
Permanente werkloosheid mogelijk ook in het evenwicht
Context: Grote Depressie in jaren dertig
Daling van totale productie met 20% tot 40%
Stijging van werkloosheid tot 25% (en meer) van de
actieve bevolking
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
28
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
Grote Depressie in jaren dertig
Ineenstorting van aandelenprijzen in 1929
Pessimisme bij consumenten
Sparen neemt toe
Productie en inkomen dalen (‘spaarparadox’)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
29
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
Keynes: vicieuze cirkel van pessimisme doorbreken
Met overheidsuitgaven
Consumptiegoederen
Investeringsgoederen
Optimisme neemt dan weer over
Invloedrijk na Tweede Wereldoorlog
Tijdens recessies
Overheidsuitgaven laten toenemen
Belastingen laten dalen
Tijdens hoogconjunctuur
Overheidsuitgaven laten afnemen
Belastingen laten toenemen (onpopulair)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
30
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
Einde jaren zeventig:
Keynesiaanse analyse verworpen
Moderne versie van klassieke economische theorie
Terugkeer naar micro-economische grondslagen
Individuen zijn rationeel
Representatieve economische agent
Jaren negentig
Vernieuwde klassieke theorie werkelijkheidsgehalte geven
Loon- en prijsrigiditeiten
Nieuw-Keynesiaanse modellen
Dynamic Stochastic General Equilibrium modellen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
31
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
Financiële en economische crisis anno 2007
Moderne macro-economische modellen onder druk
Wereldvreemd
Hypothese van rationele individuen??
Vlagen van euforie en pessimisme? Dit zijn ‘animal spirits’
Negeert coördinatieproblemen
Niet geloofwaardig
Keynes komt terug
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM?
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
32