Transcript Hoofdstuk 11: De arbeidsmarkt

Economie, een Inleiding
Hoofdstuk 11:
De arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1
De arbeidsmarkt
 Vraag en aanbod

Toegepast op arbeidsmarkt
 Vraag naar arbeid

Afhankelijk van
 Gedrag van ondernemingen
 Gegeven productietechnologie
 Aanbod van arbeid

Afhankelijk van
 Beslissing vrije tijd versus consumptie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2
De arbeidsmarkt - Inhoudstafel
1. De vraag naar arbeid
2. Het aanbod van arbeid
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3
De arbeidsmarkt - Inhoudstafel
1. De vraag naar arbeid
2. Het aanbod van arbeid
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4
1. De vraag naar arbeid
 Vanwege ondernemingen die arbeid inzetten als
productiefactor in productieproces


Veronderstelling: onderneming streeft naar maximale
winst
Winst neemt toe zolang opbrengst van extra eenheid
arbeid > kost van extra eenheid arbeid
 Opbrengst van extra eenheid arbeid: waarde extra
output
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
5
De arbeidsmarkt - Inhoudstafel
1. De vraag naar arbeid
1. De arbeidsvraag van een competitieve onderneming
1. De korte termijn
2. De lange termijn
2. De arbeidsvraag van een prijszetter
3. De elasticiteit van de arbeidsvraag
2. Het aanbod van arbeid
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
6
1.1.1. De korte termijn
 Korte termijn productiefunctie:
 Marginale fysische productiviteit:
 Veronderstel: MFP verloopt dalend

Hoe meer arbeid wordt aangewend in productieproces,
hoe kleiner bijkomende output per additionele werknemer
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
7
1.1.1. De korte termijn
 Marginale gedragsregel: kies outputniveau zo dat MO =
MK

Keuze van outputniveau  Keuze van hoeveelheid
arbeid (inverse productiefunctie)
 Indien onderneming productie verhoogt met één
eenheid:


Marginale opbrengst = p
 Prijsnemerschap op outputmarkt !!!
Marginale kost = kost om deze extra eenheid te maken
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
8
1.1.1. De korte termijn
 Afleiding marginale kost

Variabele kosten voor het productieproces

Marginale kost voor bijkomende eenheid output
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
9
1.1.1. De korte termijn
 Onderneming kiest winstmaximaliserende output en
derhalve ook winstmaximaliserende hoeveelheid arbeid
zodanig dat:
 Kortweg,
Marginale waardeproductiviteit (MWP)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
10
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
11
1.1.1. De korte termijn
 Nominaal loon w0

Hoeveel arbeid gevraagd?
 Hoeveelheid L1? Nee, MWP > MK (w0)
 Hoeveelheid L2? Nee, MWP < MK
 Winstmaximerende hoeveelheid L0: MWP = MK
 Vraagcurve naar arbeid valt samen met curve van
marginale waardeproductiviteit


Beweging op vraagcurve
 Stijging van nominaal loon  daling van arbeidsvraag
Verschuiving van vraagcurve
 Verandering van p of MFPL(L)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
12
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
13
1.1.1. De korte termijn
 Stijgende aanbodcurve vanuit nieuw perspectief





Daling outputprijs
Marginale kost van productie moet bijgevolg afnemen
Marginale productiviteit moet toenemen
Hoeveelheid arbeid moet verminderen
Tenslotte neemt output af
 Verandering in MFPL (bij gegeven hoeveelheid arbeid)
kan ten gevolge van technologische evolutie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
14
1.1.1. De korte termijn
 Vaak ook reëel loon i.p.v. nominaal loon op verticale as
van bovenstaande grafiek
 Bovenstaande analyse blijft grotendeels dezelfde

Veranderingen in reëel loon zijn ditmaal bewegingen op
curve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
15
De arbeidsmarkt - Inhoudstafel
1. De vraag naar arbeid
1. De arbeidsvraag van een competitieve onderneming
1. De korte termijn
2. De lange termijn
2. De arbeidsvraag van een prijszetter
3. De elasticiteit van de arbeidsvraag
2. Het aanbod van arbeid
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
16
1.1.2. De lange termijn
 Lange termijn


De onderneming beslist over
 Aantal werknemers dat ze tewerkstelt
 Maar ook hoeveelheid kapitaal die ze gebruikt
Kapitaalstock is niet langer gegeven
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
17
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
18
1.1.2. De lange termijn
 Winstmaximaliserende factorcombinatie bij prijzen w0
en r is L0 en K0
 Loondaling


Isokostenlijn wentelt naar buiten
Hogere isokwant wordt bereikbaar
 Overgang van E0 naar E1 resultaat van twee effecten


Substitutie-effect
Outputeffect
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
19
1.1.2. De lange termijn
 Substitutie-effect


Effect van loondaling op vraag naar arbeid indien productie
constant zou blijven
Overgang van E0 naar E2
 Toename arbeidsvraag
 Afname vraag naar kapitaal
 Outputeffect


Effect van loondaling op kosten
 Toename productie (zie lagere (met stippellijn aangeduide) isokostenrechte)
Overgang van E2 naar E1
 Toename alle productiefactoren
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
20
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
21
1.1.2. De lange termijn
 Korte termijn: enkel outputeffect
 Lange termijn: effect nog versterkt ten gevolge van
substitutie-effect

Vraag naar arbeid op lange termijn reageert sterker op
loonveranderingen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
22
1.1.2. De lange termijn
 Prijsdaling van kapitaal


Outputeffect: vraag naar arbeid neemt toe
Substitutie-effect: vraag naar arbeid neemt af
 Indien outputeffect > substitutie-effect

Arbeid en kapitaal zijn complementen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
23
De arbeidsmarkt - Inhoudstafel
1. De vraag naar arbeid
1. De arbeidsvraag van een competitieve onderneming
2. De arbeidsvraag van een prijszetter
3. De elasticiteit van de arbeidsvraag
2. Het aanbod van arbeid
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
24
1.2. De arbeidsvraag van een prijszetter
 Situatie van prijszetter



Verschilt enkel wat betreft ontvangstenstructuur van die
van een prijsnemer
Loonstijging
 Marginale waardeproductiviteit moet toenemen
 Monopolist werft minder arbeid aan
 Output daalt
 Outputprijs stijgt
 Volgende vergelijking sneller in evenwicht:
Monopolist moet bij loonstijging hoeveelheid arbeid
minder sterk terugdringen dan prijsnemer
 Vraag naar arbeid van prijszetter is minder elastisch
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
25
De arbeidsmarkt - Inhoudstafel
1. De vraag naar arbeid
1. De arbeidsvraag van een competitieve onderneming
2. De arbeidsvraag van een prijszetter
3. De elasticiteit van de arbeidsvraag
2. Het aanbod van arbeid
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
26
1.3. De elasticiteit van de arbeidsvraag
 Elasticiteit van arbeidsvraag:


Procentuele verandering in arbeidsvraag bij (gegeven)
procentuele verandering in loon
Gevoeligheid van vraag naar arbeid voor veranderingen in
loon
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
27
1.3. De elasticiteit van de arbeidsvraag
 Enkele algemene regels: arbeidsvraagwetten:

Substitueerbaarheid van arbeid en kapitaal
 Korte termijn: kapitaal gegeven: arbeid en kapitaal niet
substitueerbaar
Outputeffect
 Lange termijn: kapitaal (net als arbeid) variabel en wel
substitueerbaar
Outputeffect + Substitutie-effect
Elastischere arbeidsvraagcurve op lange termijn
 Grotere substitueerbaarheid  grotere elasticiteit
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
28
1.3. De elasticiteit van de arbeidsvraag

Elasticiteit van vraag naar output
 Prijsnemer (ervaart elastische vraag)
Elastischere arbeidsvraag
 Prijszetter (ervaart minder elastische vraag)
Minder elastische arbeidsvraag
 Invoering minimumlonen


Banenverlies beperkt in monopolistische outputmarkt
Banenverlies beperkt naarmate arbeid minder substitueerbaar is
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
29
De arbeidsmarkt - Inhoudstafel
1. De vraag naar arbeid
2. Het aanbod van arbeid
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
30
2. Het aanbod van arbeid
 Individuen bieden arbeidsdiensten aan
 Tegen vergoeding: het loon
 Arbeidsinkomen

Vaak belangrijkste inkomensbestanddeel
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
31
De arbeidsmarkt - Inhoudstafel
1. De vraag naar arbeid
2. Het aanbod van arbeid
1. De keuze tussen consumptie en vrije tijd
2. De elasticiteit van het arbeidsaanbod
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
32
2.1. De keuze tussen consumptie en vrije tijd
 Twee gewenste goederen:


Vrije tijd
 ‘werken’ = vrije tijd opofferen
Consumptie
 ‘vrije tijd nemen’ = minder consumeren
 Normale indifferentiekaart
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
33
De arbeidsmarkt - Inhoudstafel
1. De vraag naar arbeid
2. Het aanbod van arbeid
1. De keuze tussen consumptie en vrije tijd
1. De budgetbeperking
2. Het arbeidsaanbod
2. De elasticiteit van het arbeidsaanbod
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
34
2.1.1. De budgetbeperking
 Beschouw Figuur 11.5.:




Afstand OT op horizontale as: maximale hoeveelheid vrije
tijd
Lijnstukken OG + GT op horizontale as: keuze om OG vrije
tijd te nemen en GT tijd te werken
Arbeidsaanbod L van individu:
Budgetbeperking vertoont geknikte vorm
 Niet-arbeidsinkomen (transfers, inkomen uit vermogen, …)
 Consumptie gefinancierd met niet-arbeidsinkomen
wordt voorgesteld door afstand OA
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
35
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
36
2.1.1. De budgetbeperking
 Dalend deel van budgetrechte: meer vrije tijd nemen
impliceert kost in termen van consumptie (en vice versa)



Prijs van vrije tijd l = opportuniteitskost w
Prijs van consumptie C = prijs p
Budgetvergelijking
 Helling budgetrestrictie: –w/p (w/p = reëel loon)
 Linkerzijde: waarde van totale uitgaven
 Rechterzijde: hoeveel het individu kan uitgeven
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
37
2.1.1. De budgetbeperking
 Budgetbeperking:

Maximaal consumptieniveau bedraagt:

Consumptieniveau indien consument niet werkt: A
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
38
De arbeidsmarkt - Inhoudstafel
1. De vraag naar arbeid
2. Het aanbod van arbeid
1. De keuze tussen consumptie en vrije tijd
1. De budgetbeperking
2. Het arbeidsaanbod
2. De elasticiteit van het arbeidsaanbod
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
39
2.1.2. Het arbeidsaanbod
 Optimale keuze individuen: MSV = -w/p
 Stel: toename reëel loon

Helling van budgetlijn wordt steiler
 Werken loont meer dan voorheen
 Individu neemt minder vrije tijd
 Hieruit volgt vraagcurve naar vrije tijd


Normaal verloop: dalend
Hoe duurder vrije tijd, hoe minder er ‘gekocht’ wordt
 Hieruit volgt arbeidsaanbodcurve

Normaal verloop: stijgend
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
40
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
41
2.1.2. Het arbeidsaanbod
 Arbeidsaanbodcurve kan echter ook neerwaarts verlopen


‘backward’ bending = ‘achteroverbuigend’
Stel: loonstijging  toename in vraag naar vrije tijd 
minder arbeidsaanbod
 Reden: inkomenseffect
 Prijseffect te ontbinden in


Substitutie-effect
Inkomenseffect
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
42
2.1.2. Het arbeidsaanbod
 Substitutie-effect


Loonstijging  afname in vraag naar vrije tijd  meer
arbeidsaanbod
Nieuwe (voorlopige) budgetrechte raakt aan oorspronkelijke indifferentiecurve, evenwijdig met uiteindelijke
budgetrechte
 Inkomenseffect


Loonstijging  Inkomenstoename  toename in vraag
naar vrije tijd  minder arbeidsaanbod
Evenwijdige verschuiving van gekleurde stippellijn naar
finale budgetrechte
 Neerwaarts verloop van arbeidsaanbodcurve indien

Inkomenseffect > substitutie-effect
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
43
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
44
2.1.2. Het arbeidsaanbod
 Vrije tijd = normaal goed


Inkomenseffect gaat mogelijks in tegenovergestelde
richting van substitutie-effect
Inkomenseffect kan ook groter zijn dan substitutie-effect
 Vooral bij hoge inkomenselasticiteit van vraag naar
vrije tijd
 Negatief geïnclineerde arbeidsaanbodcurve

Voorbeeld ‘Taxichauffeurs in Manhattan’
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
45
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
46
De arbeidsmarkt - Inhoudstafel
1. De vraag naar arbeid
2. Het aanbod van arbeid
1. De keuze tussen consumptie en vrije tijd
2. De elasticiteit van het arbeidsaanbod
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
47
2.2. De elasticiteit van het arbeidsaanbod
 Arbeidsaanbodelasticiteit

Invloed van reële loonstijgingen op arbeidsaanbod
 Substitutie-effect of inkomenseffect dominant?

Empirisch: niet eenduidig
 Elasticiteit bij mannen ~ -0,1 (andere studies: niet
significant verschillend van 0)
Toename in reëel loon met 10% leidt tot afname in
arbeidsaanbod met 1%
Afname wordt verklaard door substitutie-effect van 1% en
inkomenseffect van -2%
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
48
2.2. De elasticiteit van het arbeidsaanbod
 Elasticiteit bij vrouwen ~ 1
Toename in reëel loon met 10% leidt tot toename in
arbeidsaanbod met 10%
Toename wordt verklaard door substitutie-effect van 12% en
inkomenseffect van -2%
 Verschil tussen mannen en vrouwen


Groter substitutie-effect bij vrouwen: zij verrichten ook
huishoudelijke taken
Groter inkomenseffect bij mannen: zij werken vaak
voltijds, eenzelfde toename in reëel uurloon heeft dus
groter effect
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
49
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
50
2.2. De elasticiteit van het arbeidsaanbod
 Onderscheid tussen uren- en participatie-elasticiteit

Participatie-elasticiteit: hoeveel individuen switchen van
niet werken naar werken ten gevolge van loonstijging
 Beslissing aan extensieve marge

Urenelasticiteit: in welke mate gaan werkenden meer of
minder werken ten gevolge van loonstijging
 Beslissing aan intensieve marge
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
51
2.2. De elasticiteit van het arbeidsaanbod
 Arbeidsaanbodelasticiteiten volgens vier groepen




Alleenstaande mannen
Alleenstaande vrouwen
Mannen in koppels
Vrouwen in koppels
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
52
2.2. De elasticiteit van het arbeidsaanbod
 Observaties:



Arbeidsaanbodelasticiteiten eerder laag
Elasticiteiten in eerste kwartiel eerder hoog
 Vrouwen in koppels
 Alleenstaanden
Bemerk ook negatieve elasticiteiten
 Alleenstaande vrouwen met hoge lonen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
53
De arbeidsmarkt - Inhoudstafel
1. De vraag naar arbeid
2. Het aanbod van arbeid
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
54
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
 Evenwicht op arbeidsmarkt



Marktvraag = Marktaanbod
Vraag vanwege alle ondernemingen
Aanbod vanwege alle individuen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
55
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
56
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
 Er zijn meerdere arbeidsmarkten



Hoger- en lageropgeleiden
Beroepen
…
 Deze markten zijn onderling afhankelijk
 We beschouwen economie met twee arbeidsmarkten:



het noorden
het zuiden
arbeidsaanbod perfect inelastisch
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
57
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
58
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
 Veronderstel: arbeiders identiek

Enkel indien loon in noorden = loon in zuiden
 geen migratie van arbeiders meer
 uniek evenwichtsloon
 Migratie van zuiderse werknemers
 Daling van loon voor autochtone werknemers in
noorden?
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
59
3. Het evenwicht op de arbeidsmarkt
 Migratie van zuiderse werknemers veroorzaakt daling
van loon voor autochtone werknemers in noorden

Eerste kritiek: kritiek op veronderstelling dat migranten
en autochtonen perfecte substituten zijn

Tweede kritiek: het valt te verwachten dat ondernemers
zullen reageren op toename in migrantenpopulatie
 Specifieke competenties
 Efficiënter productieproces
 Stijgend loon
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
11 – DE ARBEIDSMARKT
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
60