Transcript Hoofdstuk 10: Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie

Economie, een Inleiding
Hoofdstuk 10:
Onvolmaakte Mededinging en
Productdifferentiatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie
 Onvolmaakte mededinging:



Tussen perfecte mededinging en monopolie
Enerzijds: voorwaarden voor volmaakte mededinging niet
voldaan
 Voorbeeld geen homogeen product
 Voorbeeld imperfecte informatie
Anderzijds: geen monopolie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Oligopolie met homogene producten
Oligopolie en speltheorie
Productdifferentiatie
Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Oligopolie met homogene producten
Oligopolie en speltheorie
Productdifferentiatie
Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4
1. Oligopolie met homogene producten
 Oligopolie



Beperkt aantal aanbieders
Enerzijds: aanbieders zijn geen prijsnemers
Anderzijds: aanbieders kunnen rivalen niet over hoofd zien
 Hoeveelheid die producent kan aanbieden hangt af van
aangeboden hoeveelheden van concurrenten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
5
1. Oligopolie met homogene producten
 Homogeen oligopolie versus heterogeen oligopolie:


Homogeen oligopolie: goederen volledig vervangbaar in
ogen van afnemers (perfecte substituten)
Heterogeen oligopolie: goederen onderscheiden van rivalen via productdifferentiatie
 Eigen vraagfunctie
 Eigen prijs
 Beschouw een (homogeen) duopolie (= 2 aanbieders)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
6
1. Oligopolie met homogene producten
 Beschouw een (homogeen) duopolie (= 2 aanbieders)

Inverse marktvraag naar broodjes:

Bijhorende totale ontvangstenfunctie:

Marginale ontvangsten:

Vertrek van situatie van slechts één aanbieder, totale
kosten:

Marginale en gemiddelde kosten = €2
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
7
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
8
1. Oligopolie met homogene producten
 Optimaal productieniveau voor monopolist



MO = MK = €4 per stuk
Output = 200 broodjes
Winst monopolist = €400
 Veronderstel: tweede aanbieder treedt toe (met
zelfde kostenstructuur als eerste aanbieder)

Nieuwe situatie: homogeen duopolie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
9
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1. Oligopolie met homogene producten
1. De karteloplossing
2. De prikkel om een afspraak te breken
3. De reactiefunctie en het Cournot-evenwicht
2. Oligopolie en speltheorie
3. Productdifferentiatie
4. Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
10
1.1. De karteloplossing
 Eerste mogelijkheid: de karteloplossing




Akkoordje tussen beide ondernemers
Opnieuw monopoliesituatie
Winstmaximaliserende gezamenlijke output: identiek aan
die van monopolie
Tenslotte: verdeling winst over beide spelers
 Dit is coöperatieve oplossing of karteloplossing

Garandeert maximale winst voor beide ondernemingen
samen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
11
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1. Oligopolie met homogene producten
1. De karteloplossing
2. De prikkel om een afspraak te breken
3. De reactiefunctie en het Cournot-evenwicht
2. Oligopolie en speltheorie
3. Productdifferentiatie
4. Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
12
1.2. De prikkel om een afspraak te breken
 Tweede mogelijkheid: Individuele monopolist heeft er
belang bij zich niet aan afspraak te houden
 Residuele vraag


Vraagfunctie voor onderneming A gegeven output die
onderneming B afzet
 Onderneming B houdt zich aan de afspraak
Inverse residuele vraagfunctie:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
13
1.2. De prikkel om een afspraak te breken
 Winstmaximaliserende output voor duopolist A:
 Merk op: qA = 150


Door meer te produceren behaalt duopolist A een grotere
winst (€225 i.p.v. €200)
 Weliswaar lagere winstmarge (€1,5 i.p.v. €2)
 Maar ook (en vooral) meer afzet (150 i.p.v. 100)
Duopolist B is slechter af
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
14
1.2. De prikkel om een afspraak te breken
 Belangrijk:


Wederzijdse afhankelijkheid of ‘reactie’ van ene duopolist
op keuze van andere
Evenwicht vereist situatie waarbij veronderstelling die A
maakt over gedrag van B, tezelfdertijd optimale keuze is
voor B, én vice versa
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
15
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1. Oligopolie met homogene producten
1. De karteloplossing
2. De prikkel om een afspraak te breken
3. De reactiefunctie en het Cournot-evenwicht
2. Oligopolie en speltheorie
3. Productdifferentiatie
4. Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
16
1.3. De reactiefunctie en het Cournot-evenwicht
 Inverse vraagfunctie voor duopolist A voor elke
mogelijke waarde van qB:
 Winstmaximaliserende output voor A:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
17
1.3. De reactiefunctie en het Cournot-evenwicht
 Analoog:


Drukt winstmaximaliserende outputniveau van verkoper B
uit als functie van output verkoper A
Dit zijn reactiefuncties
 Cournot-evenwicht grafisch: beschouw Figuur 10.2.:



Punt E: wederzijdse consistentie van veronderstellingen
Dit is snijpunt van reactiecurven
Cournot-evenwicht: niet-coöperatieve oplossing voor
homogeen duopolie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
18
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
19
1.3. De reactiefunctie en het Cournot-evenwicht
 Cournot-evenwicht algebraïsch:



Marktaanbod = 266 broodjes (A en B identiek)
Prijs = €3,34 per stuk
Totale winst per onderneming = €178,22
 Dit is lager dan €200 (karteloplossing)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
20
1.3. De reactiefunctie en het Cournot-evenwicht
 In realiteit: twee scenario’s


Duopolisten kiezen hun outputniveau simultaan
 Cournot-evenwicht
Duopolisten kiezen hun outputniveau sequentieel
 Stackelberg-evenwicht
 Leider-volgermodel
 Eén duopolist heeft meer marktmacht dan andere
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
21
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Oligopolie met homogene producten
Oligopolie en speltheorie
Productdifferentiatie
Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
22
2. Oligopolie en speltheorie
 Homogeen duopolie in speltheoretisch kader




Spelers: duopolisten
Strategie: keuze van winstmaximaliserende output
Cel: winst voor elke duopolist
Niet-coöperatieve oplossing van Cournot
= Nash-evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
23
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1. Oligopolie met homogene producten
2. Oligopolie en speltheorie
1.
2.
3.
4.
De resultatenmatrix van het homogeen duopolie
Is er een dominante strategie voor de duopolisten?
De paradox van Bertrand
Het Nash-evenwicht bij het homogeen duopolie
3. Productdifferentiatie
4. Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
24
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
25
2.1. De resultatenmatrix van het homogeen duopolie
 Resultatenmatrix is symmetrisch
 Observaties:


Kartelafspraak: cel (s2,t2)
Deze oplossing is echter niet stabiel
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
26
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1. Oligopolie met homogene producten
2. Oligopolie en speltheorie
1.
2.
3.
4.
De resultatenmatrix van het homogeen duopolie
Is er een dominante strategie voor de duopolisten?
De paradox van Bertrand
Het Nash-evenwicht bij het homogeen duopolie
3. Productdifferentiatie
4. Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
27
2.2. Is er een dominante strategie voor de duopolisten?
 Dominante strategie levert beste resultaat op ongeacht
strategie van andere speler
 Beschouw Tabel 10.1.:

Geen dominante strategieën
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
28
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1. Oligopolie met homogene producten
2. Oligopolie en speltheorie
1.
2.
3.
4.
De resultatenmatrix van het homogeen duopolie
Is er een dominante strategie voor de duopolisten?
De paradox van Bertrand
Het Nash-evenwicht bij het homogeen duopolie
3. Productdifferentiatie
4. Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
29
2.3. De paradox van Bertrand
 Nieuw uitgangspunt:

Concurrentie via prijs i.p.v. hoeveelheid
 Gevolgen voor prijszetting:


Lage prijs zetten is dominante strategie
Beste strategie ongeacht gedrag van concurrent
 Finaal leidt dit proces ertoe dat beide ondernemingen
prijs laten dalen tot prijs = minimum van gemiddelde
kosten

Poging om markt te veroveren
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
30
2.3. De paradox van Bertrand
 Indien ondernemingen in homogeen duopolie elkaar
beconcurreren via prijs  zelfde uitkomst als perfecte
mededinging

Bertrand-paradox: resultaat van perfecte mededinging
wordt bereikt terwijl slechts twee ondernemingen
aanbieden
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
31
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1. Oligopolie met homogene producten
2. Oligopolie en speltheorie
1.
2.
3.
4.
De resultatenmatrix van het homogeen duopolie
Is er een dominante strategie voor de duopolisten?
De paradox van Bertrand
Het Nash-evenwicht bij het homogeen duopolie
3. Productdifferentiatie
4. Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
32
2.4. Het Nash-evenwicht bij het homogeen duopolie
 Nash-evenwicht: combinatie van strategieën waarbij
geen enkele speler zijn strategie wenst te wijzigen,
gegeven verwachte strategie van andere spelers
 Karteluitkomst (s2,t2) is geen Nash-evenwicht


Speler A wil veranderen gegeven t2
Speler B wil veranderen gegeven s2
 Combinatie (s3,t3) is een Nash-evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
33
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Oligopolie met homogene producten
Oligopolie en speltheorie
Productdifferentiatie
Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
34
3. Productdifferentiatie
 Paragrafen 1 en 2:

Marktmacht
 Criterium: aantal aanbieders
 Merk op: Bertrand-paradox: zelfs met slechts twee
spelers  uitkomst van perfecte mededinging
 Paragraaf 3:

Marktmacht
 Criterium: heterogene versus homogene goederen
 Productdifferentiatie: heterogene goederen
Bevredigen dezelfde behoefte maar zijn toch verschillend
Verschillen van allerlei aard zijn relevant
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
35
3. Productdifferentiatie
 Monopolistische mededinging


Marktvorm met productdifferentiatie
Vrije toe- en uittreding: veel ondernemingen actief
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
36
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1. Oligopolie met homogene producten
2. Oligopolie en speltheorie
3. Productdifferentiatie
1. Monopolistische mededinging
2. Het Hotelling model
4. Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
37
3.1. Monopolistische mededinging
 Enerzijds heeft iedere aanbieder eigen deelmarkt voor
afzet van zijn product

Productdifferentiatie
 Anderzijds vertoont deze marktvorm ook kenmerken
van volmaakte mededinging



Veel aanbieders
Weinig invloed op marktgebeuren
Vrije toe- en uittreding
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
38
3.1. Monopolistische mededinging
 Korte termijn:



De winstmaximaliserende output q*: MO = MK
MO ≠ GO  Prijs > Marginale kosten bij output q*
~ Winstmaximalisatie door monopolist
 Echter: ondernemingsvraag heeft betrekking op één
variant van goed
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
39
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
40
3.1. Monopolistische mededinging
 Lange termijn:

Toetreding
 Bij monopolistische mededinging lokt winst toetreding van nieuwe ondernemingen uit
Individuele vraagcurve naar links
Individuele vraagcurve prijselastischer
 Groot verschil met monopolie
 Markt van monopolistische mededinging komt tot rust
onder volgende voorwaarden:


(a) iedere onderneming maximaliseert haar winst;
(b) winst van iedere onderneming is nul zodat er geen
toe- of uittreding meer is
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
41
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
42
3.1. Monopolistische mededinging
 Opmerkingen


Prijs
 Volmaakte mededinging: P = min (GK) = MK
 Monopolistische mededinging: hogere prijs
Productvariëteiten
 Grotere keuzemogelijkheid bij monopolistische
mededinging
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
43
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1. Oligopolie met homogene producten
2. Oligopolie en speltheorie
3. Productdifferentiatie
1. Monopolistische mededinging
2. Het Hotelling model
4. Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
44
3.2. Het Hotelling model
 Monopolistische mededinging


Geen strategisch gedrag van aanbieders
Aanbieder is te klein om markt te beïnvloeden
 Productdifferentiatie in oligopolistische markten



Strategisch gedrag van aanbieders (rekening houden met
prijszetting, positionering, …)
Weinig aanbieders
Het Hotelling model
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
45
3.2. Het Hotelling model
 Model van Hotelling


Gaat uit van prijsconcurrentie
Paradox van Bertrand?
 Nee, omwille van productdifferentiatie
 Beschouw Figuur 10.5.:



Twee verkopers van roomijs
Eerste staat op 500 meter van linkerzijde
Tweede staat op 500 meter van rechterzijde
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
46
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
47
3.2. Het Hotelling model
 Stel: afwezigheid van verplaatsingskosten


Zonder verplaatsingskosten kijken consumenten enkel
naar prijs
Bertrand-uitkomst
 Meer realistisch: aanwezigheid van verplaatsingkosten


Productdifferentiatie: afstand
 Tegengewicht voor prijsconcurrentie
Elke ijsventer bezit eigen cliënteel (niche) en kan winst
realiseren
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
48
3.2. Het Hotelling model
 Let wel:


Lagere prijs betekent nog steeds uitbreiding van marktaandeel t.o.v. concurrent
Voorbeeld: consument op punt M is indifferent tussen ijsje
aan linker- of rechterzijde
 Nash-evenwichtsconcept blijft dus relevant
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
49
3.2. Het Hotelling model
 Positionering is (naast prijszetting) ook strategische
beslissingsvariabele

Prijs én positionering verklaren
 Bij afwezigheid van prijsconcurrentie is er tendens tot
minimale differentiatie (punt M)


Product wordt weer homogeen
De ijsventers gaan naar elkaar toe om klanten te winnen
 Bij prijsconcurrentie is er tendens tot maximale
differentiatie

Bertrand uitkomst vermijden
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
50
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
51
Onvolmaakte Mededinging en Productdifferentiatie Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Oligopolie met homogene producten
Oligopolie en speltheorie
Productdifferentiatie
Zoekkosten en asymmetrische informatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
52
4. Zoekkosten en asymmetrische informatie
 Zoekkosten u om verkoper te zoeken

Opportuniteitskosten van tijd, verplaatsingskosten
 Perfect concurrentiële markt

Zonder zoekkosten
 Consument koopt product aan prijs = MK

Met zoekkosten
 Consument koopt product aan prijs = MK + u
 Verder zoeken levert sowieso minstens prijs = MK + u op
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
53
4. Zoekkosten en asymmetrische informatie
 Met zoekkosten:


Aanbieders zetten prijs = MK + u
Enkel als voldoende kopers effectief zoeken naar laagste
prijs, loont het voor verkopers om niet MK + u, maar MK
als laagste prijs te zetten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
54
4. Zoekkosten en asymmetrische informatie
 Asymmetrische informatie (m.b.t. kwaliteit)


Kan leiden tot averechtse selectie en missing markets
 Verzekeringen: Grotere risico’s drijven kleinere risico’s
uit verzekeringsmarkt
Informatie-asymmetrie in 2 richtingen op arbeidsmarkt
 Werknemer beter geïnformeerd over eigen productieve
kwaliteiten
 Werkgever kent beter eigen bereidheid tot betalen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
10 – ONVOLMAAKTE MEDEDINGING EN PRODUCTDIFFERENTIATIE
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
55