Transcript Hoofdstuk 8: Volmaakte mededinging

Economie, een Inleiding
Hoofdstuk 8:
Volmaakte mededinging
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Kenmerken van de competitieve marktvorm
Individueel aanbod van de competitieve onderneming
Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1. Kenmerken van de competitieve marktvorm
1. Prijsnemerschap
2. Vrije toe- en uittreding
2. Individueel aanbod van de competitieve onderneming
3. Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
4. Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3
1.1. Prijsnemerschap
 Merk op: verschil tussen marktvormen



Volmaakte mededinging (met prijsnemerschap)
Oligopolie
Monopolie
maken wij aan aanbodzijde
 Prijsnemerschap, aan aanbodzijde:

Individuele producent:
 Heeft verwaarloosbaar rechtstreeks effect op prijs
gegeven output van concurrenten
 Heeft verwachting dat zijn outputbeslissing niet leidt tot
reactie van concurrenten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4
1.1. Prijsnemerschap
 Indicatoren van mate van prijsnemerschap:

Aantal ondernemingen en hun grootte
 Zeer veel kleine ondernemingen (marktatomisme)
 Hoge mate van prijsnemerschap
 Kleine concentratiemaatstaf
 Beperkt aantal grote ondernemingen
 Kleine mate van prijsnemerschap
 Grote concentratiemaatstaf
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
5
1.1. Prijsnemerschap
 Indicatoren van mate van prijsnemerschap:

Homogeniteit van geproduceerde goederen
 Homogene goederen
 Hoge mate van prijsnemerschap
 Gedifferentieerde goederen
 Kleine mate van prijsnemerschap
 Invloed op prijzen is mogelijk
 Monopolistische mededinging: marktmacht dankzij
differentiatie en merknamen, wel nog mededinging van
andere merken
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
6
1.1. Prijsnemerschap
 Indicatoren van mate van prijsnemerschap:

Mate van prijsinformatie
 Perfecte informatie
 Hoge mate van prijsnemerschap
 Imperfecte informatie
 Invloed op prijzen is mogelijk
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
7
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1. Kenmerken van de competitieve marktvorm
1. Prijsnemerschap
2. Vrije toe- en uittreding
2. Individueel aanbod van de competitieve onderneming
3. Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
4. Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
8
1.2. Vrije toe- en uittreding
 Toetredingsbelemmeringen


Technologische belemmeringen
 Moeilijk imiteerbare producten
 Schaalvoordelen
Wettelijke beperkingen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
9
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Kenmerken van de competitieve marktvorm
Individueel aanbod van de competitieve onderneming
Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
10
2. Individueel aanbod van de competitieve onderneming
 Prijsnemerschap vereenvoudigt de twee gedragsregels


Marginale outputregel
Sluitingsregel
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
11
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1. Kenmerken van de competitieve marktvorm
2. Individueel aanbod van de competitieve onderneming
1. Gemiddelde en marginale ontvangsten voor de
competitieve onderneming
2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte
termijn
3. Het aanbod van de individuele onderneming op lange
termijn
3. Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
4. Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
12
2.1. Gemiddelde en marginale ontvangsten voor de
competitieve onderneming
 Ondernemingsvraag: perfect prijselastisch

Vraagcurve horizontaal
Prijs exogeen (prijsnemerschap), onafhankelijk van outputniveau individuele onderneming
Totale opbrengsten:

Gemiddelde opbrengsten:

Marginale opbrengsten:


ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
13
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
14
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1. Kenmerken van de competitieve marktvorm
2. Individueel aanbod van de competitieve onderneming
1. Gemiddelde en marginale ontvangsten voor de
competitieve onderneming
2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte
termijn
3. Het aanbod van de individuele onderneming op lange
termijn
3. Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
4. Welvaartsinterpretatie van het competitieve
evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
15
2.2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte
termijn
 Korte termijn:



Marginale kostencurve op korte termijn
Gemiddelde variabele kostencurve
Gemiddelde totale kostencurve (inclusief gemiddelde
vaste kosten) is irrelevant, want deze vaste kosten
kunnen toch niet vermeden worden
 Zelfs als onderneming zou beslissen om niets te
produceren
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
16
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
17
2.2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte
termijn
 Outputregel:
 Snijpunt A of B?

Winstmaximum: Snijpunt in stijgend gedeelte van de
marginale kostencurve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
18
2.2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte
termijn
 Sluitingsregel:
 Productie op korte termijn is verantwoord:


Als prijs minstens gemiddelde variabele kosten dekt
Als variabele winst niet-negatief is
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
19
2.2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte
termijn
 Constructie van aanbodcurve op korte termijn:


a) Voor een marktprijs onder het minimum van de GVKcurve is het aanbod van de competitieve onderneming
gelijk aan nul (sluitingsregel);
b) Voor prijzen gelijk aan of hoger dan het minimum van
de GVK-curve volgt het aanbod het stijgende deel van de
(KT) MK-curve
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
20
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
21
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1. Kenmerken van de competitieve marktvorm
2. Individueel aanbod van de competitieve onderneming
1. Gemiddelde en marginale ontvangsten voor de
competitieve onderneming
2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte
termijn
3. Het aanbod van de individuele onderneming op lange
termijn
3. Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
4. Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
22
2.3. Het aanbod van de individuele onderneming op lange
termijn
 Lange termijn:


Marginale kostencurve op lange termijn
 Vlakker dan marginale kostencurve op korte termijn
 Meer ruimte voor optimale combinatie inputs
Gemiddelde totale kosten
 Alle kosten zijn variabel
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
23
2.3. Het aanbod van de individuele onderneming op lange
termijn
 Outputregel:
 Sluitingsregel:
 Productie op lange termijn is verantwoord:


Als prijs minstens gemiddelde kosten dekt
Als winst niet-negatief is
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
24
2.3. Het aanbod van de individuele onderneming op lange
termijn
 Constructie van aanbodfunctie op lange termijn:


a) Voor een marktprijs onder het minimum van de (LT) GKfunctie is het aanbod van de competitieve onderneming
gelijk aan nul (sluitingsregel);
b) Voor prijzen gelijk of hoger dan de (LT) GK-functie volgt
het aanbod het stijgende deel van de (LT) MK-functie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
25
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
26
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Kenmerken van de competitieve marktvorm
Individueel aanbod van de competitieve onderneming
Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
27
3. Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
 Marktvraag en -aanbod


Individuele vraagfuncties  Marktvraag
Individuele aanbodfuncties  Marktaanbod
 Prijs


Exogeen voor individuele consumenten (assumptie) en
individuele producenten (perfecte mededinging)
Endogeen op niveau van markt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
28
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1. Kenmerken van de competitieve marktvorm
2. Individueel aanbod van de competitieve onderneming
3. Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
1. De marktvraag als horizontale sommatie van individuele
gevraagde hoeveelheden
2. Het competitieve evenwicht op korte termijn
3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
4. Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
29
3.1. De marktvraag als horizontale sommatie van individuele
gevraagde hoeveelheden
 Marktvraag: som van gevraagde hoeveelheden bij
gegeven prijs
 Beschouw markt met


100 vragers type X
50 vragers type Y
 Bij marktprijs = €2,5

Totale gevraagde hoeveelheid = 600 (5*100 + 2*50)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
30
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
31
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1. Kenmerken van de competitieve marktvorm
2. Individueel aanbod van de competitieve onderneming
3. Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
1. De marktvraag als horizontale sommatie van individuele
gevraagde hoeveelheden
2. Het competitieve evenwicht op korte termijn
3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
4. Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
32
Het competitieve evenwicht
 Marktaanbod: som van aangeboden hoeveelheden bij
gegeven prijs
 Onderscheid


Korte termijn
 Sommige productiefactoren vast
 Individuele aanbodfunctie
~ KT marginale kostenfunctie
Lange termijn
 Alle productiefactoren variabel
 Individuele aanbodfunctie
~ LT marginale kostenfunctie (minder steil)
 Vrije toe- en uittreding
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
33
3.2. Het competitieve evenwicht op korte termijn
 Competitief marktevenwicht op korte termijn


a) uit winstmaximalisatie door individuele onderneming
volgt dat prijs = marginale kosten op korte termijn;
b) uit prijsmechanisme volgt prijs waarbij vraag en
aanbod aan elkaar gelijk zijn
 Figuur 8.5.: competitief marktevenwicht


a) prijs = marginale kosten (KT) = 3,4
b) vraag = aanbod (80*35) = 2800
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
34
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
35
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1. Kenmerken van de competitieve marktvorm
2. Individueel aanbod van de competitieve onderneming
3. Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
1. De marktvraag als horizontale sommatie van individuele
gevraagde hoeveelheden
2. Het competitieve evenwicht op korte termijn
3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
4. Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
36
3.3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
 Lange termijn


Beschouwt marginale en gemiddelde kostenfuncties op
lange termijn: elastischer
Aantal ondernemingen is niet gegeven, dit aantal wordt
endogeen bepaald
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
37
3.3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
 Competitief marktevenwicht op lange termijn



a) uit winstmaximalisatie door individuele onderneming
volgt dat prijs = marginale kosten;
b) uit vrije toetreding volgt dat prijs = minimum van
gemiddelde kostenfunctie, zodat geen winst meer wordt
gemaakt;
c) aantal ondernemingen is zodanig dat marktvraag =
marktaanbod
 Figuur 8.6.: competitief marktevenwicht



a) prijs = marginale kosten (LT) = 3
b) prijs = minimum gemiddelde kostenfunctie (LT) = 3
c) vraag = aanbod (150*20) = 3000
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
38
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
39
3.3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
 Indien alle ondernemingen identieke kostenstructuur




Marktaanbod op lange termijn volledig horizontaal
Prijsstijging: winstperspectief: toetreders
Prijsdaling: verlies: uittreders
Vraag bepaalt enkel aantal bedrijven in markt en daaruit
voortvloeiende totale productie
 Indien ondernemingen verschillende kostenstructuur


Verschillende technologie: verschillende kostenstructuur
Marktaanbod op lange termijn niet horizontaal
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
40
3.3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
 Beschouw Figuur 8.7.:


Ondernemingen type A (links)
 Max 50
 Betere productietechnologie
Onderneming type B (rechts)
 Onbeperkt in aantal
 Slechtere productietechnologie
 Vlakke aanbodcurve vanaf prijs = 3,6

Vanaf dan biedt ook type B aan (onbeperkte technologie)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
41
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
42
3.3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
 Ondernemingen van type A: inframarginale toetreders


Maken wel degelijk ‘winst’
= Economische rente
 Meest efficiënte ondernemingen halen economische
rente binnen omdat zij toegang hebben tot schaarse
technologie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
43
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Kenmerken van de competitieve marktvorm
Individueel aanbod van de competitieve onderneming
Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
44
4. Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
 Normatieve uitspraken over marktgebeuren

Bijvoorbeeld: vrije markt =
‘beste’ manier om economische beslissingen te nemen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
45
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Kenmerken van de competitieve marktvorm
Individueel aanbod van de competitieve onderneming
Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
1.
2.
3.
4.
Het criterium van Pareto
Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod
Het eerste welvaartstheorema
Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het
marktevenwicht
5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme
6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
46
4.1. Het criterium van Pareto
 Maatschappelijke toestand is Pareto-efficiënt indien het
onmogelijk is wijziging door te voeren, waarbij welvaart
van ten minste één individu toeneemt, zonder dat
welvaart van ten minste één ander individu afneemt
 Paretoverbetering: verandering zó dat minstens één
individu erbij wint zonder dat iemand erbij verliest
 Grafisch: Paretogrens geeft weer hoeveel welvaart het
ene individu maximaal kan verwerven, wanneer
welvaart van alle andere individuen is vastgelegd
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
47
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
48
4.1. Het criterium van Pareto
 Pareto-efficiënt:


Punten A, B, C, D, E, …
Meer algemeen: Paretogrens
 Pareto-inefficiënt:



Punten M, N, …
Meer algemeen: onder Paretogrens
Mogelijke oorzaken van inefficiëntie:
 Weinig aanbieders
 Externe effecten
 Publieke goederen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
49
4.1. Het criterium van Pareto
 Kritiek op criterium van Pareto:


Veel punten zijn onvergelijkbaar
 Voorbeeld: punten C en M
Pareto-efficiënte punten, maar welk is ‘best’?
 Voorbeeld: punt A beter dan punt C???
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
50
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Kenmerken van de competitieve marktvorm
Individueel aanbod van de competitieve onderneming
Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
1.
2.
3.
4.
Het criterium van Pareto
Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod
Het eerste welvaartstheorema
Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het
marktevenwicht
5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme
6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
51
4.2. Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod
 Veronderstel:


Waarde van goed = Bereidheid tot betalen voor dat goed
Consumentensoevereiniteit
 Consumentensurplus (stijgt met afname prijs)
= Totale bereidheid tot betalen (OABC) – Hetgeen alle
consumenten samen werkelijk betalen (Op0BC)
 Producentensurplus (daalt met afname prijs)
= Totale opbrengsten (Op1EF) – Totale kosten (ODEF)
 Perfecte concurrentie met identieke ondernemingen
(vlakke aanbodcurve): producentensurplus = 0
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
52
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
53
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Kenmerken van de competitieve marktvorm
Individueel aanbod van de competitieve onderneming
Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
1.
2.
3.
4.
Het criterium van Pareto
Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod
Het eerste welvaartstheorema
Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het
marktevenwicht
5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme
6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
54
4.3. Het eerste welvaartstheorema
 Eerste welvaartstheorema:

“Wanneer prijsvorming vrij wordt gelaten in markt van
perfecte concurrentie, leidt de evenwichtsprijs tot een
Pareto-efficiënte situatie”
 Beschouw Figuur 8.10.:



Voor 200ste broodje: bereidheid tot betalen (hier €4) >
marginale productiekosten (€2)
Potentiële ruilmogelijkheden blijven onbenut
Stel: extra broodje geproduceerd en verkocht tegen €3,5
 Goed voor consument (bereidheid tot betalen > €3,5)
 Goed voor producent (marginale kosten < €3,5)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
55
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
56
4.3. Het eerste welvaartstheorema
 Pareto-efficiëntie: Som van consumentensurplus en
producentensurplus is maximaal

d.w.z. alle Paretoverbeteringen zijn uitgeput
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
57
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Kenmerken van de competitieve marktvorm
Individueel aanbod van de competitieve onderneming
Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
1.
2.
3.
4.
Het criterium van Pareto
Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod
Het eerste welvaartstheorema
Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het
marktevenwicht
5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme
6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
58
4.4. Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het
marktevenwicht
 Beschouw gekleurde driehoek in Figuur 8.11.:




Welvaartsverlies
Verliesdriehoek
Deadweight loss
Excess burden
 Maximumprijs verhindert pareto-efficiëntie



Producentensurplus: SEK  LMK
 Verlies: LSEM
Consumentensurplus: SRE  LRQM
 Verlies: TQE
 Winst: LSTM
Finaal verlies: MQE
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
59
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
60
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Kenmerken van de competitieve marktvorm
Individueel aanbod van de competitieve onderneming
Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
1.
2.
3.
4.
Het criterium van Pareto
Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod
Het eerste welvaartstheorema
Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het
marktevenwicht
5. De signaal- en coördinatiefunctie van het
prijsmechanisme
6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
61
4.5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme
 Marktmechanisme



Uitkomst van ongecoördineerde handelingen in veranderende omstandigheden op Paretogrens houden
Juiste incentives
Juiste allocatie van middelen
 Partieel versus algemeen evenwicht

Studie van algemeen evenwicht: complex
 Walrasiaans evenwicht: simultaan evenwicht in alle
markten
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
62
Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Kenmerken van de competitieve marktvorm
Individueel aanbod van de competitieve onderneming
Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
1.
2.
3.
4.
Het criterium van Pareto
Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod
Het eerste welvaartstheorema
Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het
marktevenwicht
5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme
6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
63
4.6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema
 Perfecte concurrentie



Vrije prijsvorming leidt tot welvaartsoptimum in markt met
perfecte concurrentie
Weinig markten vertonen perfecte concurrentie
Assymetrische informatie, productdifferentiatie, weinig
aanbieders, prijsafspraken…
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
64
4.6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema
 Publieke goederen en externe effecten


Agenten beslissen zonder rekening te houden met
effecten op andere agenten
Traditionele marktfalingen
 Verdeling

Eerste welvaartstheorema zegt niets over verdeling
 Overheidsfalingen

Doelstellingen overheid stroken niet altijd met doelen
van burgers
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
65
4.6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema
 Overheid en markt




Stap 1: Is er een duidelijke marktfaling?
Stap 2: Wat is daarop het ‘ideale’ overheidsantwoord?
Stap 3: Wat zijn de gevolgen van de interventie?
Stap 4: Beslissing
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010
8 – VOLMAAKTE MEDEDINGING
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
66