Transcript Hoofdstuk 17: Economische groei

Economie, een Inleiding
Hoofdstuk 17:
Economische groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1
Economische groei
 ‘Why are We So Rich and They So Poor?’
(David Landes)

Antwoord: groeimodel van Solow
 ‘An Inquiry Into the Nature and Causes of the Wealth of
Nations’
(Adam Smith)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2
Economische groei - Inhoudstafel
1. Feiten over economische groei
2. Rol van kapitaalaccumulatie en technologische
vooruitgang
3. Endogene technologische vooruitgang
4. De rol van instituties
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3
Economische groei - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Feiten over economische groei
Rol van kapitaalaccumulatie en technologische vooruitgang
Endogene technologische vooruitgang
De rol van instituties
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4
1. Feiten over economische groei
 Economische groei:


Stijging jaarlijks geproduceerde hoeveelheid goederen en
diensten per hoofd (reële termen, op LT)
Lange termijn: we behandelen dus trendgroei
 Figuur 17.1.:




BBP per capita
Vele generaties: laag niveau levensstandaard
Vanaf 1850: exponentiële stijging in Europa
Twintigste eeuw: exponentiële stijging in Japan
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
5
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
6
1. Feiten over economische groei
 Vele generaties: laag niveau levensstandaard


Malthusiaanse val
 Pre-industriële periode
 Vooruitgang gekenmerkt door toename bevolking, niet
door stijging van gemiddelde welvaart
Omslag met industriële revolutie
 Opeenvolging van technologische vernieuwingen
 Innovatiegolf, oorzaken:


Betere bescherming intellectueel eigendom
Kleinere gezinnen  kwaliteitsvollere opleidingen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
7
1. Feiten over economische groei
 Van niveau naar groeivoeten
 Tabel 17.1.: groeivoeten over tijd






Gemiddelde jaarlijkse groei tussen 1.500 en 1.800
beperkt tot 0,14%
Negentiende eeuw: toename tot 1,60%
Daarna: gestage groei met zware terugval tijdens Grote
Depressie
Periode 1950-1975: spectaculair hogere groei
 Versnelde accumulatie kapitaal
Periode 1975-2000: trendgroei rond 2% à 3%
Periode 200-2011: lagere trendgroei veroorzaakt door
de grote recessie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
8
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
9
1. Feiten over economische groei
 Figuur 17.2.: groeivoeten per land



Grote variatie
Meeste landen hebben groeivoeten tussen 0% en 3%
Algemeen:
 Inkomen per capita in OESO-landen zoals België en
V.S. groeit gemiddeld ongeveer 2% per jaar
 Landen in (Zuidoost-) Azië groeien sneller
 Landen in Latijns-Amerika groeien langzamer
 Afrikaanse landen groeien traagst
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
10
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
11
1. Feiten over economische groei
 Figuur 17.3.:


Verschillen in inkomen per capita, en dus welvaart,
tussen landen
Weinig landen rijker dan België:
 Voorbeeld: Luxemburg, V.S., Zwitserland, Nederland
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
12
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
13
Economische groei - Inhoudstafel
1. Feiten over economische groei
2. Rol van kapitaalaccumulatie en technologische
vooruitgang
3. Endogene technologische vooruitgang
4. De rol van instituties
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
14
2. Rol van kapitaalaccumulatie en technologische vooruitgang
 Economische groei op lange termijn verklaren:


Jaren vijftig: Robert Solow en Trevor Swan
Solow-groeimodel:
 Groei in BBP per capita op lange termijn wordt
gedreven door technologische vooruitgang
 Toename in productiviteit arbeid en kapitaal
 Technologische vooruitgang: exogeen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
15
Economische groei - Inhoudstafel
1. Feiten over economische groei
2. Rol van kapitaalaccumulatie en technologische
vooruitgang
1. Solow-model zonder technologische vooruitgang
2. Solow-model met technologische vooruitgang
3. Growth accounting
3. Endogene technologische vooruitgang
4. De rol van instituties
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
16
2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang
 Totale productie afhankelijk van ingezette hoeveel-heid
productiefactoren
 Productiefunctie, maar nu met macro-economische
betekenis



Qt: reëel BBP in jaar t
Lt: ingezette hoeveelheid arbeid in jaar t
Kt: ingezette hoeveelheid kapitaal in jaar t
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
17
2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang
 Cobb-Douglas productiefunctie
 At = 1: afwezigheid van technologische vooruitgang

At constant (varieert niet doorheen tijd)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
18
2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang
 Cobb-Douglas productiefunctie wordt gekenmerkt door
constante schaalopbrengsten:

Als arbeid en kapitaal met eenzelfde percentage
toenemen zal output ook met datzelfde percentage
toenemen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
19
2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang
 Van BBP naar BBP per capita:

Veronderstel: alle leden van bevolking werken
 Intensieve productiefunctie: hoe output per capita
afhangt van beschikbaar kapitaal per capita

kapitaal per capita = kapitaalintensiteit kt
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
20
2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang
 Figuur 17.4.:




α = 1/3
Dalende meeropbrengsten van beschikbaar kapitaal per
capita
Toename kapitaalintensiteit leidt tot toename output
per capita…
 … maar additionele output per capita (per extra
eenheid kapitaalintensiteit) wordt kleiner naarmate
niveau kapitaalintensiteit hoger is
Niet onrealistisch
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
21
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
22
2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang
 Niveaus van output per capita en kapitaalintensiteit
omzetten naar groeivoeten


Groeivoet: afgeleide naar tijd van logaritme van de
betreffende grootheid
Berekening groeivoet van output per capita:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
23
2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang
 Output per capita:



Toename (enkel) te verklaren door toename kapitaalintensiteit (bij vaste parameter α)
 Toename kapitaalintensiteit, kapitaalverdieping
 Toename arbeidsproductiviteit
 Toename output per capita
Beweging naar rechts op intensieve productiecurve
Omvang toename hangt af van parameter α
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
24
2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang
 Blijvende toenames in welvaartsniveaus, of constante
groei

Moeilijk te verklaren door toename kapitaalintensiteit
 Kapitaalintensiteit kan niet blijven stijgen
 Kapitaalgoederen produceren = investeren = sparen
 Men kan niet meer sparen dan inkomen
 Limiet op kapitaalaccumulatie
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
25
Economische groei - Inhoudstafel
1. Feiten over economische groei
2. Rol van kapitaalaccumulatie en technologische
vooruitgang
1. Solow-model zonder technologische vooruitgang
2. Solow-model met technologische vooruitgang
3. Growth accounting
3. Endogene technologische vooruitgang
4. De rol van instituties
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
26
2.2. Solow-model met technologische vooruitgang
 Technologische vooruitgang: bijkomende bron van
outputstijging

Met dezelfde combinatie van productiefactoren meer
output dan voorheen
 Cobb-Douglas productiefunctie:

At niet langer constant, maar variërend doorheen tijd
 Intensieve productiefunctie:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
27
2.2. Solow-model met technologische vooruitgang
 Groeivoet van output per capita wordt dan:
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
28
2.2. Solow-model met technologische vooruitgang
 Figuur 17.5.:



Toenemende niveaus van technologie
 A = 1 tot A = 4
Verbetering technologie
 Output per capita neemt toe hoewel kapitaalintensiteit niet verandert
Productiecurve verschuift naar boven
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
29
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
30
Economische groei - Inhoudstafel
1. Feiten over economische groei
2. Rol van kapitaalaccumulatie en technologische
vooruitgang
1. Solow-model zonder technologische vooruitgang
2. Solow-model met technologische vooruitgang
3. Growth accounting
3. Endogene technologische vooruitgang
4. De rol van instituties
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
31
2.3. Growth accounting
 Growth accounting: groei van output per capita in land
opsplitsen in


Bewegingen langsheen productiecurve (Figuur 17.4.)
 Kapitaalverdieping
Verschuivingen van productiecurve (Figuur 17.5.)
 Technologische vooruitgang
 Voorbeeld: groei Aziatische Tijgers


Vooral door kapitaalverdieping
Slechts in kleine mate door TFP-groei
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
32
2.3. Growth accounting
 Verschuivingen van productiecurve (parameter A)




Parameter A: productiviteit van beide factoren samen
 versus parameter α: productiviteit van kapitaal
Vandaar: totale factorproductiviteit
Technologische vooruitgang in Solow-model
 Gereflecteerd in toename totale factorproductiviteit
TFP groei = Solow residu
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
33
2.3. Growth accounting
 Tabel 17.2. en 17.3.:

Twee growth accounting oefeningen
 V.S.
 16 industrielanden + Japan + Duitsland
 Figuur 17.6:

Tussen 1973 en 1995: kleinere groei vooral door minder RFPgroei = “the great stagnation”
 dus minder technologische vooruitgang
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
34
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
35
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
36
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
37
2.3. Growth accounting
 Belangrijkste beperking Solow-model:

Technologische verandering wordt exogeen verondersteld
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
38
Economische groei - Inhoudstafel
1. Feiten over economische groei
2. Rol van kapitaalaccumulatie en technologische
vooruitgang
3. Endogene technologische vooruitgang
4. De rol van instituties
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
39
3. Endogene technologische vooruitgang
 Wat is technologische vooruitgang en hoe komt het tot
stand?
 Moderne opvatting over endogene groei

Onderdeel van economisch gebeuren zelf (Paul Romer)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
40
3. Endogene technologische vooruitgang
 Romer-model



Opgebouwd uit drie sectoren:
 Onderzoekssector
 Sector van intermediaire goederen
 Sector van consumptiegoederen
Endogeen groeimodel
 Micro-economische onderbouwing technologische
vooruitgang
 Constant verbeterende technologie: uitvindingen
door economische agenten
Ideeën versus consumptiegoederen
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
41
3. Endogene technologische vooruitgang
 Ideeën:



Niet, of slechts in geringe mate rivaal en uitsluitbaar
‘publiek goed-karakter’
 Vrijbuitersgedrag
 Hoeveelheid innovaties lager dan maatschappelijk
optimum
Om deze inefficiëntie tegen te gaan worden uitvindingen
vaak beschermd met patenten (of octrooien)
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
42
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
43
3. Endogene technologische vooruitgang
 Overheid



Verleent patenten
Waarborgt patenten
Helpt fundamenteel onderzoek financieren
 Zeer belangrijk element: wijze waarop economie
georganiseerd is
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
44
Economische groei - Inhoudstafel
1.
2.
3.
4.
Feiten over economische groei
Rol van kapitaalaccumulatie en technologische vooruitgang
Endogene technologische vooruitgang
De rol van instituties
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
45
4. De rol van instituties
 Gedrag van economische agenten mee bepaald door
instituties van betreffende gemeenschap
 Economische transacties vinden plaats binnen kader
van reële samenleving met bepaalde regels (Coase en
North)


Acties van economische agenten meer voorspelbaar
indien ingeperkt door regels; instituties
Voorspelbaarheid en samenwerking noodzakelijk voor
het tot stand komen van transacties
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
46
4. De rol van instituties
 Instituties kunnen



Voorspelbaarheid bevorderen
Samenwerking stimuleren
Onproductief gedrag ontmoedigen
 Voorbeelden:





Politieke instituties
Marktinstituties
Sociaal-economische instituties
Financiële instituties
Legale instituties
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
47
4. De rol van instituties
 Figuur 17.8.: splitsing van Korea in 1948



Beide delen identieke initiële condities:
 cultuur, geografie, opleidingsniveau
Maar met verschillende instituties:
 Noord-Korea planeconomie
 Zuid-Korea markteconomie
Groei in Zuid-Korea veel sterker
 Let wel: uitsluitend vertrouwen op markt werkt niet
noodzakelijk groeibevorderend

Belang van overheid en opleiding
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
48
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
49
4. De rol van instituties
 Moeilijke vraag:

Hoe land met slechte instituties omvormen tot land met
goede instituties?
ECONOMIE, EEN INLEIDING 2013
17 – ECONOMISCHE GROEI
© S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOST
UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
50