Transcript برنامه پیشگیری وکنترل بیماری دیابت و فشارخون بالا

‫برنامه پیشگیری وکنترل‬
‫بیماری دیابت و فشارخون باال‬
‫اهمیت بیماری دیابت‬
‫دیابت یک بیماری ناتوان کننده با‬
‫عوارض مزمن وپرهزینه است که‬
‫اکثر ارگانهای بدن را درگیر می کند‬
‫علل اهمیت بیماری دیابت‬
‫‪-1‬شیوع دیابت در جهان‬
‫• پیش بینی می شود تا سا ل ‪ 2025‬جمعیت افراد‬
‫مبتال به دیابت‪ 122‬درصد افزایش خواهد یافت‪.‬‬
‫• شیوع دیابت در استان قزوین (مناطق روستایی)‬
‫مانند سایر استانها برابر با ‪ 3‬درصد می باشد‪.‬‬
‫‪-2‬مرگ و میر جهانی دیابت‬
‫• ساالنه ‪ 4‬میلیون مرگ ناشی از این بیماری در جهان‬
‫رخ می دهد‬
‫• دیابت عامل ‪ 9‬درصد از کل مرگ های جهان است‬
‫‪-3‬هزینه های دیابت‬
‫اهداف برنامه مراقبت‬
‫هدف کلی‪ :‬پیشگیری وکنترل بیماری دیابت‬
‫وعوارض ناشی از آن است که برای رسیدن به‬
‫این هدف‪:‬‬
‫• تشخیص زودرس بیماری توسط غربالگری افراد در‬
‫معرض خطر و زنان حامله‬
‫• کاهش بروز عوارض عوارض کوتاه مدت و بلند‬
‫مدت بیماری دیابت‬
‫• مراقبت ‪,‬درمان سریع ومناسب بیماران شناسایی شده‬
‫• کاهش هزینه های اقتصادی‪,‬ناتوانی و مرگ ناشی از‬
‫دیابت و عوارض آن‬
‫تعریف دیابت‬
‫دیابت شایعترین بیماری متابولیک و یک بیماری‬
‫غیرواگیر است که شیوعی رو به افزایش دارد‪.‬‬
‫به طور کلی افزایش قند خون بیش از ‪ 126‬را‬
‫دیابت گویند‪.‬‬
‫انواع دیابت‬
‫• دیابت نوع یک‪ :‬بیشتر در کودکان ونوجوانان‪ -‬شیوع‬
‫آن کمتر از نوع دو می باشد‪.‬افراد مبتال باید انسولین‬
‫تزریق کنند‪10.‬تا ‪ %15‬کل بیماران دیابت ازآن رنج‬
‫می برند ‪.‬‬
‫• دیابت نوع دو‪ :‬بیشتر در افراد باالی ‪ 30‬سال – این‬
‫افراد معموال چاقند که با رژیم غذایی و داروهای‬
‫خوراکی و ورزش درمان می شوند‪85.‬تا ‪% 90‬‬
‫انواع دیابت‬
‫• دیابت حاملگی‪ :‬با شیوع ‪ % 5/4‬بکی از عوارض شایع‬
‫دوران بارداری است‬
‫• انواع اختصاصی دیابت ‪ :‬غالبا به علت بیماریهای ایجاد می‬
‫شود و شیوع آنها بسیارکم است‬
‫عالئم دیابت‬
‫• پرنوشی‬
‫• پرادراری‬
‫• پرخوری‬
‫• کاهش شدید وزن بدن‬
‫• تاخیر در بهبود زخم‬
‫• تاری دید‬
‫گروههای در معرض خطر‬
‫تمام افراد باالی ‪ 30‬سال که یکی ازمشخصات زیر را‬
‫داشته باشند‪:‬‬
‫• افراد دارای اضافه وزن وچاقی ‪BMI>25‬‬
‫• افرادی که فشارخون باال دارند ‪<=140/90‬‬
‫• افرادی که سابقه دیابت خانوادگی دارند‬
‫• زنان باردار در هر گروه سنی‬
‫• زنانی که سابقه ‪2‬بار یا بیشتر سقط خودبخودی دارند‬
‫یا سابقه مرده زایی ویا به دنیا آوردن نوزاد باالی‬
‫‪ 4kg‬دارند‬
‫• زنان دارای دیابت حاملگی در بارداریهای قبلی‬
‫• افراد پره دیابتیک‬
‫عوارض حاد و مزمن دیابت‬
‫• شامل افزایش یا كاهش شدید قند خون‬
‫• مشکالت چشمی‪,‬ناراحتی کلیه‪,‬بی حسی و گزگز‬
‫کردن دست ها و پاها‪,‬دیربهبود یافتن زخم ها‪,‬سکته‬
‫های قلبی و مغزی‪,‬قطع عضوو در نهایت مرگ‬
‫ارجاع غیرفوری‬
‫• افراد در معرض خطر‬
‫• افراد پره دیابتیک‬
‫• کسانی که دیابت حاملگی آنها تایید شده است‬
‫• زنانی که در هر زمان باردار می شوند‬
‫• در صورت مشاهده هر گونه زخم‪,‬تغییر رنگ‪,‬ترک‬
‫و وجود ترشحات در اطراف ناخن ها‬
‫ارجاع فوری‬
‫• بیماران دچار عوارض افرایش وکاهش قند خون شده اند‬
‫• هر گونه زخم‪ ،‬ترک و شکاف در پای بیماران مبتال به دیابت‬
‫• عالئم کاهش قند خون‬
‫• عالئم افزایش قند خون‬
‫آموزشهای الزم برای افراد مبتال به دیابت‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫کنترل وزن‬
‫برنامه غذائی‬
‫ورزش و فعالیت های بدنی‬
‫مراقبت از پاها‬
‫ترک مصرف دخانبات‬
‫نحوه و تزریق انسولین‬
‫تشخیص دیابت‬
‫• دونوبت قند پالسمای خون ناشتا مساوی وبیشتر از ‪126‬‬
‫میلی گرم در دسی لیتر‬
‫• قند پالسمای خون وریدی ‪ 2‬ساعت بعداز مصرف ‪ 75‬میلی‬
‫گرم گلوکز =ویا< از ‪ 200‬باشد‬
‫• قند پالسمای خون درهرزمان =ویا< از ‪ 200‬باشد‬
‫اهمیت تشخیص دیابت حاملگی‬
‫بدون عالمت‬
‫• ‪ %70‬دیابت حاملگی بدون عالمت هستند‬
‫• برای تشخیص دیابت حاملگی و با هدف جلوگیری از مرگ‬
‫ومیر مادر ‪ %30‬و مرگ ومیر نوزاد ‪ %90‬همراه است‬
‫• جستجوی زود رس این اختالل با کمک آزمایش غربالگری‬
‫در دوران بارداری‬
‫نحوه غربالگری دیابت حاملگی‬
‫• درصورت در معرض خطر بودن دراولین مراجعه (هفته‬
‫های ‪6‬تا ‪ 10‬بارداری)‬
‫• انجام ‪ GCT‬با ‪ 50‬گرم گلوکز در شرایط غیر ناشتا نتیجه‬
‫آزمایش بک ساعته >‪ mg/di 140‬احتمال دیابت منفی‬
‫است‬
‫• اما در هفته ‪26‬تا ‪ 28‬بارداری تکرار شوددر صورت‬
‫مساوی وبیشتر از ‪ mg/di 140‬باشد ‪ GTT‬تا سه ساعت‬
‫با ‪ 100‬گرم گلوکز‬
‫نتیجه آزمایش‬
‫• قند پالسمای ناشتا ‪95 mg/di‬‬
‫• ‪ mg/di 180‬قند یك ساعت بعداز ‪gtt‬‬
‫• ‪ mg/di 155‬دوساعت‬
‫• ‪ mg/di 140‬سه ساعت‬
‫پیگیری بیماران و افراد در معرض خطر‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫مراقبت پزشک وبهورز درفرم شماره ‪ 4‬ثبت گردد‬
‫درصورت عدم مراجعه ‪3‬روز بعد پیگیری شود‬
‫در مراقبت ماهانه وزن و فشارخون‪ ،‬نمایه توده بدنی‪ ،‬نتیجه‬
‫آزمایشات و مراقبت پاها از نظر زخم ‪........‬‬
‫فرم آماری شماره ‪ 5‬به صورت فصلی مربوط به مراقبت های‬
‫پزشک از این بیماران می باشد‬
‫افراد پره دیابتیک هرسال یکبار به مدت سه سال جهت آزمایش‬
‫ارجاع شوند‬
‫اسامی ماردان باردار در هرزمان که مراجعه نمایند در فرم‬
‫غربالگری شماره یک جهت انجام آزمایش ‪ GCT‬ثبت می شود در‬
‫صورت ابتال به دیابت مراقبت ویژه می شوند و ‪ 6‬هفته س از ختم‬
‫بارداری دوباره جهت انجام آزمایش ارجاع می شوند‬
‫آموزش‬
‫• آموزش بیماران‬
‫• آموزش خانواده بیماران‬
‫• آموزش افراد در معرض خطر‬
‫• آموزش جامعه‬
‫ثبت و گزارش‬
‫• فرم شماره ‪1‬مربوط به غربالگری زنان باردار‬
‫• فرم شماره ‪ 4‬ثبت مراقبت ها توسط پزشک و بهورز‬
‫• فرم شماره ‪ 5‬گزارش به صورت فصلی‬
‫تعریف فشارخون‬
‫نیرویی که توسط ضربان قلب و در اثر برخورد خون به‬
‫جدار شریان به وجود می آید‪ ،‬فشارخون نامیده می شود‪.‬‬
‫در زمانی که قلب منقبض می شود و خون وارد سرخرگ‬
‫ها می شود و در این حالت فشارخون به حداکثر مقدار‬
‫خود می رسد که به آن فشار حداکثر یا سیستول یا‬
‫ماکزیمم گویند‬
‫در زمانی که قلب در حالت استراحت است در این حالت‬
‫فشارخون به حداقل مقدار خود می رسد که به آن فشار‬
‫حداقل یا دیاستول یا می نیمم گویند‬
‫تقسیم بندی فشارخون‬
‫اگر فشارخون ماکزیمم کمتر از ‪ 140‬میلی متر جیوه و‬
‫فشارخون می نیمم کمتر از ‪ 90‬میلی متر جیوه باشد‪،‬‬
‫فشارخون فرد طبیعی می باشد‬
‫اگر فشارخون ماکزیمم ‪ 140‬میلی متر جیوه و بیشتر و یا‬
‫فشارخون می نیمم ‪ 90‬میلی متر جیوه و بیشتر باشد به عنوان‬
‫فشارخون باال محسوب می شود‬
‫در مواردی که فشارخونماکزیمم در یک گروه و می نیمم در‬
‫گروه دیگر قرار می گیرد‪ ،‬فشارخون باید در چند نوبت اندازه‬
‫گیری شده و سپس بر اساس میانگین اعداد به دست آمده‬
‫قضاوت گردد‬
‫انواع فشارخون باال‬
‫اگر علت فشارخون باال در افراد ناشناخته باشد‪،‬به آن‬
‫فشارخون اولیه گویند که ‪ 90-95‬درصد موارد را‬
‫شامل می شود‬
‫اگر علت فشارخون باال شناخته شده باشد‪ ،‬مثال به علت‬
‫بیماریهای کلیه‪ ،‬بیماری غده فوق کلیوی یا مصرف‬
‫قرصهای ضد بارداری و‪ ...‬باشد‪ ،‬آنرا فشارخون ثانویه‬
‫گویند که حدود ‪ 5 -10‬درص بیماران مبتال را شامل‬
‫می شود‬
‫عوامل خطر زمینه ساز بیماری فشارخون باال‬
‫‪‬ارث‬
‫‪‬جنس‪،‬در مردان جوان ومیانسال بیشتر از زنان جوان و‬
‫میانسال است ( تا سن ‪ 50‬سال)‬
‫‪‬سن‬
‫‪‬افزایش چربی خون‬
‫‪‬مصرف سیگار و سایر دخانیات‬
‫‪‬چاقی‬
‫‪‬بیماری دیابت‪ ،‬یکی از عواض دیابت فشارخون باال‬
‫وبیماری قلبی و عروقی است‬
‫‪‬کم تحرکی و نداشتن فعالیت جسمانی‬
‫‪‬حساسیت به نمک‬
‫‪‬فشارهای روحی وعصبی‬
‫توجه‪ :‬افرادی که یکی از شرایط باال را داشته‬
‫باشند‪ ،‬جزء افراد در معرض خطر فشارخون باال‬
‫محسوب می شوند‬
‫عالئم بیماری فشارخون باال‬
‫این بیماران ممکن است سالها بدون عالمت باشند و از‬
‫بیماری خود اطالعی نداشته باشند و زمانی که دچار‬
‫عالئمی مثل سردرد‪ ،‬تاری و اختالل دید‪ ،‬درد قفسه‬
‫سینه‪ ،‬سرگیجه و تنگی نفس به هنگام فعالیت می شوند‬
‫که دچار عوارض فشارخون باال شده اند‬
‫عوارض فشارخون باال‬
‫‪‬نارسایی کلیه‬
‫‪‬اختالل بینایی‬
‫‪‬سکته قلبی‬
‫‪‬سکته مغزی‬
‫درمان بیماری فشارخون باال‬
‫درمان غیر دارویی که شامل تغییر شیوه های زندگی می‬
‫باشد‬
‫با کاهش وزن در افراد چاق‪ ،‬محدودیت مصرف نمک‪ ،‬ترک‬
‫سیگار و ورزش منظم‬
‫درمان دارویی که توسط پزشک تجویز می شوند و باید‬
‫بیمار را به موقع به پزشک ارجاع داد و مصرف دارو را‬
‫تحت نظر گرفت‬
‫ارجاع فوری در بیماری فشارخون باال‬
‫‪‬فشار خون سیستول ‪ 170‬یا بیشتر باشد‬
‫‪‬عالئمی مثل سردرد شدید‪،‬سرگیجه‪،‬گیجی‪ ،‬خواب‬
‫آلودگی‪ ،‬تاری یا اختالل دید‪ ،‬تنگی نفس ناگهانی و درد‬
‫قفسه سینه وجود داشته باشد‬
‫آموزش‬
‫‪‬از مصرف نمک زیاد پرهیز شود‬
‫‪‬از پرخوری و مصرف غذاهای پرچربی خودداری و در‬
‫نتیجه از چاقی پیشگیری شود‬
‫‪‬از مصرف دخانیات پرهیز شود‬
‫‪‬فعالیت بدنی و ورزش مداوم و منظم داشته باشند‬
‫‪‬افراد سالم هر سال یکبار فشارخون خود را اندازه گیری‬
‫نمایند‬
‫در بررسی عوامل خطر بیماریهای غیرواگیر‬
‫در استان قزوین‬
‫‪ %3/16‬افراد فشارخون باالی ‪ 140/90‬دارند( مردان‬
‫‪%4/15‬و زنان ‪) %1/17‬‬
‫‪ %20‬از مردان و ‪ %0/3‬از زنان روزانه سیگار می کشند‬
‫( کل ‪)%2/10‬‬
‫‪ %7/75‬از افراد کمتر از ‪ 5‬واحد در روز میوه و سبزی‬
‫مصرف می کنند‬
‫‪ %41‬از افراد در هنگام کار کم تحرکند ( مردان ‪ %9/30‬و‬
‫زنان ‪)%4/51‬‬
‫‪ %3/33‬از افراد دچار اضافه وزن بودند( مردان ‪%4/38‬‬
‫زنان‪)%4/50‬‬