جلسه چهارم

Download Report

Transcript جلسه چهارم

‫تئوري احتمال و‬
‫كاربردآن‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪ o‬توزيعهاي گسسته دو متغيره‬
‫‪ o‬توابع توزيع تجمعي توأم‬
‫‪ ‬توابع توزيع تجمعي توأم گسسته‬
‫‪ o‬توزيعهاي پيوسته دومتغيره‬
‫‪ ‬توابع توزيع تجمعي توأم پيوسته‬
‫‪o‬‬
‫‪o‬‬
‫‪o‬‬
‫‪o‬‬
‫‪2‬‬
‫توابع توزيع احتمال كناري‬
‫توزيعهاي احتمال شرطي‬
‫استقالل دو متغير تصادفي‬
‫بردارهاي تصادفي چند بعدي‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪‬‬
‫توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫‪3‬‬
‫اگر ‪ n‬متغير تصادفي به صورت ‪ ... ،X2 ،X1‬و ‪ Xn‬موجود باشد‬
‫آنگاه توزيع احتمال اتفاق افتادن با هم پيشامدهاي مربوطه آنها مي‬
‫تواند توسط تابعي با مقادير )‪ f(x1,x2,…,xn‬براي هر يك از نقاط‬
‫برد بردار تصادفي ]‪ [X1,X2,…,Xn‬نشان داده شود‪.‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪‬‬
‫توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫توزيعهاي گسسته دو متغيره‬
‫‪‬‬
‫تعريف‪ :‬تابع )‪ f(x,y‬توزيع توأم متغيرهاي تصادفي گسسته ‪ X‬و ‪ Y‬است اگر‬
‫روابط زير برقرار باشد‪:‬‬
‫‪( x, y )  R[ X ,Y ] ;0  f ( x, y )  1‬‬
‫‪f ( x, y )  1‬‬
‫‪y‬‬
‫‪‬‬
‫‪x‬‬
‫) ‪P[( X , Y )  A]   A  f ( x, y‬‬
‫كه ‪ A‬ناحيه اي است در صفحه ‪xy‬‬
‫‪4‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪ o‬توزيعهاي گسسته دو متغيره‬
‫‪ ‬مثال ‪ :28‬سكه اي سه بار پرتاب مي گردد ‪ X‬تعداد شيرها در ‪2‬‬
‫پرتاب اول و ‪ Y‬تعداد شيرها در هر سه پرتاب است تابع توزيع‬
‫توأم آنها چيست؟‬
‫‪ ‬پاسخ‪:‬‬
‫}‪S={TTT,TTH,THT,HTT,THH,HTH,HHT,HHH‬‬
‫})‪R[X,Y]={(0,0),(0,1),(1,1),(1,2),(2,2),(2,3‬‬
‫‪P(X=1,Y=1)=P(HTT,THT)=2/8‬‬
‫)‪(x,y) (0,0) (0,1) (1,1) (1,2) (2,2) (2,3‬‬
‫‪f(x,y) 1/8 1/8 2/8 2/8 1/8 1/8‬‬
‫‪5‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪‬‬
‫توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫توزيعهاي گسسته دو متغيره‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مثال ‪ :29‬فرض كنيد ‪ %15‬خانواده ها فاقد فرزند‪ %20 ،‬يك فرزند‪%35 ،‬‬
‫‪ 2‬فرزند و ‪ %30‬سه فرزند كه احتمال دختر يا پسر بودن آنها نيز يكسان‬
‫است‪ G .‬متغير تصادفي تعداد دختران يك خانواده و ‪ B‬پسران است‪ .‬تابع‬
‫توزيع توأم ‪ G‬و ‪ B‬چيست؟‬
‫پاسخ‪ :‬اگر ‪ N‬متغير تصادفي تعداد فرزندان خانواده باشد‬
‫})‪R[G,B]={(0,0),(0,1),(0,2),(0,3),(1,0),(1,1),(1,2),(2,0),(2,1),(3,0‬‬
‫‪P[(0,0)]=P(G=0,B=0)=P(N=0)=0.15‬‬
‫‪P[(1,0)]=P(G=1,B=0)=P(G=1,N=1)=P(N=1)P(G=1/N=1)=0.2*1/2‬‬
‫‪=0.1‬‬
‫‪P[(2,0)]=P(G=2,B=0)=P(G=2,N=2)=P(N=2)P(G=2/N=1)=0.35*(1‬‬
‫‪/2)2=0.0875‬‬
‫)‪(0,0) (0,1) (0,2) (0,3) (1,0) (1,1) (1,2) (2,0) (2,1) (3,0‬‬
‫‪0.0375‬‬
‫‪6‬‬
‫‪0.1125‬‬
‫‪0.0875‬‬
‫‪0.1125‬‬
‫‪0.175‬‬
‫‪0.10‬‬
‫‪0.0375‬‬
‫‪0.0875‬‬
‫‪0.10‬‬
‫‪0.15‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫)‪(g,b‬‬
‫)‪f(g,b‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪‬‬
‫توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫توابع توزيع تجمعي توأم‬
‫‪‬‬
‫تعريف‪ :‬تابع توزيع احتمال تجمعي توأم متغيرهاي تصادفي ‪ X‬و ‪ Y‬به‬
‫صورت زير تعريف مي گردد‪:‬‬
‫‪F ( x, y )  P( X  x, Y  y );  x, y  ‬‬
‫))‪F ( x)  P( X  x)  P( X  x, Y  )  P(lim ( X  x, Y  y‬‬
‫‪ lim‬‬
‫‪P(( X  x, Y  y ))  lim‬‬
‫)‪F ( x, y )  F ( x, ‬‬
‫)‪F ( y)  lim F ( x, y)  F (, y‬‬
‫‪y ‬‬
‫‪X‬‬
‫‪y ‬‬
‫‪y ‬‬
‫‪x ‬‬
‫‪‬‬
‫‪7‬‬
‫كه به )‪ FX(x‬و )‪ FY(y‬توابع توزيع تجمعي كناري يا حاشيه اي مي گويند‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫‪Y‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫توابع توزيع تجمعي توأم‬
‫ چيست؟‬P(X>x,Y>y) :31 ‫مثال‬
c
:‫پاسخ‬
P( X  x, Y  y )  1  P{( X  x,Y  y) }

o


 1  P{( X  x)  (Y  y) }
c
c
 1  P{( X  x)  (Y  y )} 
1  [ P( X  x)  P(Y  y )  P( X  x, Y  y )] 
1  F ( x )  F ( y )  F ( x, y )
:‫ داريم‬y1<y2 ‫ و‬x1<x2 ‫و در حالت كلي به ازاي مقادير مختلف‬
P( x1  X  x2 , y  Y 
1

y )  F(x , y )  F(x , y )  F(x , y )  F(x , y )
2
2
http://www.Beiki.info
2
1
1
1
2
2
1
8
‫جلسه چهارم‬
‫‪‬‬
‫توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫توابع توزيع تجمعي توأم‬
‫‪‬‬
‫توابع توزيع تجمعي توأم داراي خواص زيرند‪:‬‬
‫‪1) F (,)  F (, y )  F ( x,)  0‬‬
‫‪2) F (  ,  )  1‬‬
‫‪x ,y  y ‬‬
‫‪F(x , y )  F(x , y )  F(x , y )  F(x , y )  0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪9‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3) | x1 ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫‪2‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪ o‬توابع توزيع تجمعي توأم‬
‫‪ ‬توابع توزيع تجمعي توأم گسسته‬
‫– تعريف‪ :‬متغيرهاي تصادفي گسسته ‪ X‬و ‪ Y‬با تابع توزيع‬
‫احتمال توأم )‪ f(x,y‬مفروض اند تابع توزيع تجمعي توأم ‪X‬‬
‫و ‪ F(x,y) ،Y‬به صورت زير تعريف مي گردد‪:‬‬
‫‪F ( x, y )  P( X  x, Y  y )   X  x Y  y f ( x, y );  x, y  ‬‬
‫‪10‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪ o‬توابع توزيع تجمعي توأم‬
‫‪ ‬توابع توزيع تجمعي توأم گسسته‬
‫– مثال ‪ :32‬اگر تابع توزيع توأم ‪ X‬و ‪ Y‬جدول زير باشد آنگاه تابع توزيع‬
‫تجمعي توأم انها چيست؟‬
‫‪x‬‬
‫– پاسخ‪:‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪x‬‬
‫‪11‬‬
‫)‪F(x,y‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0‬‬
‫‪Y‬‬
‫‪15/28‬‬
‫‪12/28‬‬
‫‪3/28‬‬
‫‪0‬‬
‫‪27/28‬‬
‫‪24/28‬‬
‫‪9/28‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪25/28‬‬
‫‪1/28‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪f(x,y‬‬
‫‪Y‬‬
‫‪3/28‬‬
‫‪9/28‬‬
‫‪3/28‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪6/28‬‬
‫‪6/28‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1/28‬‬
‫‪2‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪‬‬
‫توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫توزيعهاي پيوسته دومتغيره‬
‫‪‬‬
‫تعريف‪ :‬چگالي احتمال توأم متغيرهاي تصادفي پيوسته ‪ X‬و ‪ Y‬با نماد )‪f(x,y‬‬
‫نمايش داده مي شود و داراي خواص زير است‪:‬‬
‫‪1)( x, y )  R[ X ,Y ] ; f ( x, y )  0‬‬
‫‪f ( x, y )dxdy  1‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪‬‬
‫‪2) ‬‬
‫‪ ‬‬
‫براي هر ناحيه ‪ R‬در فضاي دوبعدي‪3) P{( X , Y )  R}   f ( x, y )dxdy‬‬
‫‪R‬‬
‫‪12‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫توزيعهاي پيوسته دومتغيره‬

o
‫ به صورت زير باشد‬Y ‫ و‬X ‫ اگر چگالي توأم متغيرهاي تصادفي‬:37 ‫ مثال‬
f(x,y)=2e-xe-2y;x,y>0
P(X<a) ‫ و‬P(X<Y) ،P(X>1,Y<1) ‫مطلوب است تعيين‬
1 

 x 2 y
2 y
x 
P( X  1, Y  1) 
2
dxdy  2
(
] )dy :‫ پاسخ‬
 e e
 e  2 e dy  e (1  e )
 e
0 1
1 1
2 y
1
e
1
1
2
0
x
P( X  Y )  
X Y

2 y
  2e
0
2e
2 y
e
y
P( X  a)  
0


0
2 y
2e

y

y 0 x 0
(1  e )dy  1 
a
dxdy  
x
e
x
2e
2 y
e
dxdy
2 1

3 3
dydx  
a
0
x
e
http://www.Beiki.info
a
dx  1  e
13
‫جلسه چهارم‬
‫‪‬‬
‫توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫توزيعهاي پيوسته دومتغيره‬
‫‪dx‬‬
‫‪ ‬مثال ‪ :38‬اگر ‪ X‬نسبتي از ظرفيت مخزن يك پمپ بنزين باشد كه در شروع‬
‫هر هفته پر است و ‪ Y‬معرف نسبتي از ظرفيت مخزن باشد كه در طول هفته‬
‫به فروش مي رسد و اگر چگالي توأم متغيرهاي تصادفي ‪ X‬و ‪ Y‬به صورت‬
‫زير باشد‬
‫‪f(x,y)=3x ; 0<=y<=x<=1‬‬
‫مطلوب است تعيين احتمال اينكه در ابتداي هفته كمتر از نصف مخزن پر باشد‬
‫و در همان هفته بيش از ‪ %25‬حجم مخزن به فروش رفته باشد‪.‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪x‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪ x‬پاسخ‪:‬‬
‫] ‪3x[ y‬‬
‫‪0.25‬‬
‫‪3xdydx  ‬‬
‫‪x  0.25‬‬
‫‪‬‬
‫‪P(0  X  0.5, Y  0.25)  ‬‬
‫‪x  0.25 y  0.25‬‬
‫‪1‬‬
‫‪5‬‬
‫‪‬‬
‫‪3x( x  )dx ‬‬
‫‪x  0.25‬‬
‫‪3‬‬
‫‪128‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪14‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪ o‬توزيعهاي پيوسته دومتغيره‬
‫‪ ‬توابع توزيع تجمعي توأم پيوسته‬
‫– تعريف‪ :‬براي متغيرهاي تصادفي پيوسته ‪ X‬و ‪ Y‬با چگالي احتمال توأم‬
‫)‪ f(x,y‬تابع توزيع احتمال تجمعي توأم )‪ F(x,y‬به صورت زير تعريف مي‬
‫‪y‬‬
‫‪x‬‬
‫شود‪:‬‬
‫‪f (u , v ) dudv;  x, y ‬‬
‫‪‬‬
‫‪F ( x, y )  P ( X  x, Y  y )  ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬
‫) ‪f (u , v ) dudv)  f ( x, y‬‬
‫‪15‬‬
‫‪x‬‬
‫‪‬‬
‫‪y‬‬
‫‪(‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪‬‬
‫‪xy‬‬
‫‪2‬‬
‫‪F ( x, y ) ‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫‪‬‬
‫‪xy‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪ o‬توزيعهاي پيوسته دومتغيره‬
‫‪ ‬توابع توزيع تجمعي توأم پيوسته‬
‫– مثال ‪ :39‬اگر چگالي توأم ‪ X‬و‪ f(x,y)=1 ; 0<=x,y<=1 Y‬باشد و‬
‫متغير تصادفي ‪ Z=X+Y‬تعريف گردد چگالي احتمال آن چيست؟‬
‫‪G ( z )  0; z  0‬‬
‫– پاسخ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪z ;0  z  1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪(2 z) ;1  z  2‬‬
‫‪zx‬‬
‫‪1dydx ‬‬
‫‪‬‬
‫‪z‬‬
‫‪G( z)  ‬‬
‫‪x 0 y 0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1dydx  1 ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪G( z)  1  ‬‬
‫‪x 1 z y  z  x‬‬
‫‪G ( z )  1;2  z‬‬
‫‪g ( z )  z;0  z  1‬‬
‫‪g ( z )  2  z;1  z  2‬‬
‫‪g ( z )  0; z  0, z  2‬‬
‫‪16‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪ o‬توابع توزيع احتمال كناري‬
‫‪ ‬تعريف‪:‬توابع توزيع كناري متغيرهاي تصادفي ‪ X‬و ‪ Y‬با تابع‬
‫توزيع توأم )‪ f(x,y‬عبارتند از‪:‬‬
‫) ‪f ( x, y ), h( y )  x f ( x, y‬‬
‫در حالت گسسته‬
‫‪y‬‬
‫‪‬‬
‫در حالت پيوسته ‪f ( x, y )dx‬‬
‫‪17‬‬
‫‪‬‬
‫‪f ( x, y )dy, h( y )  ‬‬
‫‪‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫‪g ( x)  ‬‬
‫‪‬‬
‫‪g ( x)  ‬‬
‫‪‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪‬‬
‫توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫توابع توزيع احتمال كناري‬
‫‪ ‬مثال ‪ :40‬در جدول زير كه مربوط به مثال ‪ 32‬است نشان دهيد‬
‫كه مجموع رديفها و ستونها معرف توزيع كناري متعيرهاي‬
‫است‪.‬‬
‫تصادفي ‪ X‬و ‪Y‬‬
‫‪Y X‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪h(y‬‬
‫‪15/28‬‬
‫‪3/28‬‬
‫‪9/28‬‬
‫‪3/28‬‬
‫‪0‬‬
‫‪12/28‬‬
‫‪0‬‬
‫‪6/28‬‬
‫‪6/28‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1/28‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1/28‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3/28‬‬
‫‪15/28‬‬
‫‪10/28‬‬
‫)‪g(x‬‬
‫‪3  6  1 10‬‬
‫‪‬‬
‫‪28‬‬
‫‪28‬‬
‫‪9  6  0 15‬‬
‫‪2‬‬
‫‪P( X  1)  g (1)   y 0 f (1, y )  f (1,0)  f (1,1)  f (1,2) ‬‬
‫‪‬‬
‫‪28‬‬
‫‪28‬‬
‫‪3 0 0 3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪P( X  2)  g (2)   y 0 f (2, y )  f (2,0)  f (2,1)  f (2,2) ‬‬
‫‪‬‬
‫‪28‬‬
‫‪28‬‬
‫‪P( X  0)  g (0)   y 0 f (0, y )  f (0,0)  f (0,1)  f (0,2) ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ ‬پاسخ‪:‬‬
‫‪18‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪‬‬
‫توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫توابع توزيع احتمال كناري‬
‫‪ ‬مثال ‪ :42‬چگالي توأم متغيرهاي تصادفي ‪ X‬و ‪ Y‬به صورت‬
‫‪ f(x,y)=e-(x+y) ; x,y>0‬است‪ .‬نشان دهيد )‪ f(x,y‬يك‬
‫چگالي توآم است و توزيعهاي كناري ‪ X‬و ‪ Y‬را به دست آوريد‪.‬‬
‫‪ ‬پاسخ‪ :‬بديهي است كه ‪ f(x,y)>=0‬و در خصوص خاصست‬
‫دوم داريم‪:‬‬
‫‪y ‬‬
‫‪x ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪] )(e ] )  (1)(1)  1‬‬
‫‪x‬‬
‫‪dy]  e ; x  0‬‬
‫‪y‬‬
‫‪y‬‬
‫‪x‬‬
‫‪dx]  e ; y  0‬‬
‫‪19‬‬
‫‪dy  ( e‬‬
‫‪e‬‬
‫‪e‬‬
‫‪‬‬
‫‪y‬‬
‫‪e‬‬
‫‪x‬‬
‫‪dy  e [ ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪‬‬
‫‪y‬‬
‫‪dx  e [ ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪x‬‬
‫‪0‬‬
‫) ‪( x  y‬‬
‫‪e‬‬
‫) ‪( x  y‬‬
‫‪e‬‬
‫‪e‬‬
‫‪‬‬
‫) ‪( x y‬‬
‫‪dxdy  ‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪ e‬‬
‫‪0‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪g ( x)   f ( x, y)dy  ‬‬
‫‪h( y )   f ( x, y)dx  ‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪ o‬توزيعهاي احتمال شرطي‬
‫‪ ‬اگر ‪ X‬و ‪ Y‬متغيرهاي تصادفي گسسته باشند آنگاه تابع توزيع جرمي‬
‫احتمال شرطي ‪ X‬در صورتي كه متغير تصادفي ‪ Y‬مقدار ‪ y‬را‬
‫بگيرد با نماد )‪ f(x|y‬نمايش داده شده و به صورت زير تعريف مي‬
‫گردد(‪P( X  x, Y  y ) f.:‬‬
‫) ‪x, y‬‬
‫‪f ( x | y )  P( X  x | Y  y ) ‬‬
‫‪‬‬
‫‪; h( y )  0‬‬
‫) ‪P(Y  y‬‬
‫) ‪h( y‬‬
‫‪ ‬و تابع توزيع احتمال تجمعي شرطي ‪ X‬در صورتي كه ‪ Y=y‬باشد‬
‫است‪f‬از‪:‬‬
‫‪F ( x | y)  P( X  x | Y  y) ‬‬
‫عبارت| ‪( x‬‬
‫‪y); h( y)  0‬‬
‫‪X x‬‬
‫‪20‬‬
‫‪‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪ o‬توزيعهاي احتمال شرطي‬
‫‪ ‬اگر ‪ X‬و ‪ Y‬متغيرهاي تصادفي پيوسته باشند آنگاه چگالي احتمال‬
‫شرطي ‪ X‬در صورتي كه متغير تصادفي ‪ Y‬مقدار ‪ y‬را بگيرد با‬
‫نماد )‪ f(x|y‬نمايش داده شده و به صورت زير تعريف مي گردد‪.:‬‬
‫) ‪f ( x, y‬‬
‫‪f ( x, y )dxdy‬‬
‫‪f ( x | y) ‬‬
‫‪ f ( x | y )dx ‬‬
‫) ‪h( y‬‬
‫‪h( y )dy‬‬
‫)‪P( x  X  x  dx, y  Y  y  dy‬‬
‫‪‬‬
‫)‪ P( x  X  x  dx | y  Y  y  dy‬‬
‫)‪P( y  Y  y  dy‬‬
‫‪ ‬و تابع توزيع احتمال تجمعي شرطي ‪ X‬در صورتي كه ‪ Y=y‬باشد‬
‫عبارت است از‪:‬‬
‫‪x‬‬
‫‪F ( x | y)  P( X  x | Y  y)   f (t | y)dt‬‬
‫‪‬‬
‫‪21‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪ o‬توزيعهاي احتمال شرطي‬
‫‪ ‬مثال ‪ :44‬در مثال ‪ 40‬توزيع شرطي متغير تصادفي ‪ X‬را در‬
‫صورتي كه ‪ Y=1‬باشد را بدست آوريد و از آن براي محاسبه‬
‫)‪ P(X=0|Y=1‬استفاده كنيد‪.‬‬
‫)‪f ( x,1‬‬
‫‪6‬‬
‫‪6‬‬
‫‪3‬‬
‫‪f ( x | 1) ‬‬
‫‪, h(1)   f ( x,1) ‬‬
‫‪ 0‬‬
‫‪ ‬پاسخ‪:‬‬
‫)‪h(1‬‬
‫‪28 28‬‬
‫‪7‬‬
‫‪x‬‬
‫‪7‬‬
‫‪f ( x,1); x  0,1,2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪7‬‬
‫‪7 6‬‬
‫‪1‬‬
‫‪f (0 | 1)  f (0,1)  ( )( ) ‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3 28 2‬‬
‫‪7‬‬
‫‪7 6‬‬
‫‪1‬‬
‫‪f (1 | 1)  f (1,1)  ( )( ) ‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3 28 2‬‬
‫‪7‬‬
‫‪7‬‬
‫‪f (2 | 1)  f (2,1)  ( )(0)  0‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪f ( x | 1) ‬‬
‫‪22‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪ o‬توزيعهاي احتمال شرطي‬
‫‪ ‬مثال ‪ :46‬چگالي توأم متغيرهاي تصادفي پيوسته ‪ X‬و ‪ Y‬عبارت‬
‫‪1‬‬
‫‪f ( x, y )  ;0  x  y,0  y  2‬‬
‫است از‬
‫‪2‬‬
‫مطلوب است محاسبه‬
‫‪ ‬پاسخ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫)‪f ( x, y )dx   P(X<=1/2|Y=1‬‬
‫‪dx  y;0  y  2‬‬
‫‪‬‬
‫‪0 2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪f ( x , y ) 0.5 1‬‬
‫‪f ( x | y) ‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ;0  x  y  2‬‬
‫) ‪h( y‬‬
‫‪0.5 y y‬‬
‫‪y‬‬
‫‪h( y )  ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪P ( X  | Y  1)   dx ‬‬
‫‪0 1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪P ( X  | Y  2)   2 dx ‬‬
‫‪0 2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪4‬‬
‫‪23‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫ توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫توزيعهاي احتمال شرطي‬
o
‫ يك متغير تصادفي گسسته‬N ‫ و‬f(x) ‫ متغيرهاي تصادفي پيوسته با چگالي‬X ‫ اگر‬
:‫ آنگاه‬N=n ‫ اگر‬X ‫باشد توزيع شرطي‬
P( x  X  x  dx, N  n)
P( x  X  x  dx | N  n) 

P ( N  n)
P( N  n | x  X  x  dx) P( x  X  x  dx)

P ( N  n)
P( x  X  x  dx | N  n) P( N  n | x  X  x  dx) P( x  X  x  dx)

*
dx
P ( N  n)
dx
P( x  X  x  dx | N  n) P( N  n | x  X  x  dx)
 lim dx 0

* f ( x) 
dx
P ( N  n)
P( N  n | X  x)
f ( x | n) 
* f ( x)
P ( N  n)
http://www.Beiki.info
24
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫توزيعهاي احتمال شرطي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مثال ‪ :48‬فرض كنيد تعداد ‪ N=n+m‬آزمايش هر يك با احتمال موفقيت يكسان‬
‫كه خد يك متغير تصادفي پيوسته ‪ X‬با چگالي ‪ f(x)=1 ; 0<x<1‬است‪ .‬چگالي‬
‫شرطي ‪ X‬اگر بدانيم در ‪ n+m‬آزمايش ‪ n‬موفقيت داشته ايم چيست؟‬
‫پاسخ‪:‬‬
‫)‪P( N  n | X  x‬‬
‫)‪* f ( x‬‬
‫)‪P ( N  n‬‬
‫)‪x (1 x‬‬
‫‪x (1 x) ;0  x  1‬‬
‫‪m‬‬
‫‪n‬‬
‫‪m‬‬
‫‪mn‬‬
‫‪P( N  n | X  x)  C n‬‬
‫‪n‬‬
‫‪m n‬‬
‫)‪P ( N  n‬‬
‫‪25‬‬
‫‪f ( x | n) ‬‬
‫‪n‬‬
‫‪C‬‬
‫‪f ( x | n) ‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫ توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫استقالل دو متغير تصادفي‬
:‫ از هم مستقلند اگر‬Y ‫ و‬X ‫دو متغير تصادفي‬
o

P ((a  X  b)  (c  Y  d ))  P (a  X  b) * P (c  Y  d )
P ( X  x), (Y  y ))  P ( X  x) * P (Y  y ) 
F
X ,Y
( x, y )  F X ( x) * F Y ( y ); x, y  R[ X , y ]
f ( x, y )  g ( x)h( y );x, y  R[ X , y ]
:‫ گسسته باشند آنگاه‬Y ‫ و‬X ‫اگر‬

| A  {x; X  x}, B  { y; Y  y} 
F ( x, y)  P( X  A, Y  B)    f ( x, y) 
  g ( x ) h( y )   h( y )  g ( x ) 
P( X  A) P(Y  B)  F ( x) F ( y )
yB
X ,Y
yB
xA
yB
X
xA
xA
Y
http://www.Beiki.info
26
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫استقالل دو متغير تصادفي‬
‫‪‬‬
‫به تعبيري ديگر‪:‬‬
‫‪‬‬
‫در حالت پيوسته داريم‪:‬‬
‫) ‪f ( x, y ) g ( x ) h ( y‬‬
‫‪f ( x | y) ‬‬
‫‪‬‬
‫)‪ g ( x‬‬
‫) ‪h( y‬‬
‫) ‪h( y‬‬
‫) ‪f ( x, y ) g ( x ) h ( y‬‬
‫‪f ( y | x) ‬‬
‫‪‬‬
‫) ‪ h( y‬‬
‫)‪g ( x‬‬
‫)‪g ( x‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪g ( x)   f ( x, y )dy   f ( x | y )h( y )dy ‬‬
‫‪‬‬
‫) ‪f ( x | y )  h( y )dy  f ( x | y )  f ( x, y )  g ( x)h( y‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪27‬‬
‫توجه‪ :‬اگر برد بردار تصادفي ]‪ [X,Y‬در فضاي دوبعدي مستطيل شكل نباشد‬
‫آنگاه ‪ X‬و ‪ Y‬مستقل از هم نخواهند بود‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫استقالل دو متغير تصادفي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مثال ‪ :51‬نشان دهيد متغيرهاي تصادفي مثال ‪ 30‬مستقل نيستند‬
‫‪3‬‬
‫‪6‬‬
‫‪1‬‬
‫‪5‬‬
‫‪2‬‬
‫پاسخ‪:‬‬
‫‪g (0)   y 0 f (0, y ) ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪‬‬
‫‪28 28 28 14‬‬
‫‪6‬‬
‫‪6‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪h(1)   x 0 f ( x,1) ‬‬
‫‪‬‬
‫)‪ 0   f (0,1)  g (0) * h(1‬‬
‫‪28 28‬‬
‫‪7‬‬
‫مثال ‪ :52‬چگالي توأم متغيرهاي تصادفي ‪ X‬و ‪ Y‬به صورت ; ‪f(x,y)=x+y‬‬
‫‪ 0<x<1 , 0<y<1‬است آيا ‪ X‬و ‪ Y‬مستقلند؟‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪g ( x) ‬‬
‫پاسخ‪f ( x, y )dy  ( x  y )dy x  ;0  x  1 :‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪h( y )   f ( x, y )dx   ( x  y )dx  y  ;0  y  1‬‬
‫‪‬‬
‫‪0‬‬
‫‪2‬‬
‫) ‪f ( x, y )  g ( x ) h ( y‬‬
‫‪0‬‬
‫‪28‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫استقالل دو متغير تصادفي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫قضيه‪ :‬فرض كنيد كه )‪ f(x,y‬چگالي توأم متغيرهاي تصادفي ‪ X‬و ‪ Y‬بر روي‬
‫ناحيه مستطيل شكل از فضاي دوبعدي باشد آنگاه ‪ X‬و ‪ Y‬مستقلند اگر و تنها اگر‬
‫)‪ f(x,y‬را بتوان به صورت حاصلضرب يك تابع غيرمنفي به تنهايي از ‪ x‬و يك‬
‫تابع غيرمنفي به تنهايي از ‪ y‬نوشت‪ .‬به عبارت ديگر )‪ f(x,y)=f1(x)*f2(y‬به‬
‫طورب كه ‪ f1(x)>0‬و ‪f2(y)>0‬‬
‫اثبات‪:‬‬
‫)‪( y‬‬
‫‪‬‬
‫‪( x) ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪g ( x)   f ( x, y )dy  ‬‬
‫‪f‬‬
‫‪f‬‬
‫‪f‬‬
‫)‪f ( y)dy  C f ( x‬‬
‫) ‪h( y )   f ( x, y )dx   f ( x) f ( y )dx  f ( y )  f ( x)dx  C f ( y‬‬
‫‪C C  [ f ( y)dy][ f ( x)dx]    f ( x) * f ( y)dxdy    f ( x, y)dxdy  1‬‬
‫) ‪f ( x, y )  f ( x ) f ( y )  C C f ( x ) f ( y )  C f ( x ) C f ( y )  g ( x ) h ( y‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪( y )dy ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪f‬‬
‫)‪( x‬‬
‫‪f‬‬
‫‪f ( x, y ) ‬‬
‫‪1‬‬
‫)‪( x‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪29‬‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪ o‬استقالل دو متغير تصادفي‬
‫‪ ‬مثال ‪ :53‬چگالي توأم متغيرهاي تصادفي ‪ X‬و ‪ Y‬به صورت زير‬
‫مفروض است‪ .‬آيا ‪ X‬و ‪ Y‬مستقلند؟‬
‫‪f(x,y)=8xy 0<x<y<1‬‬
‫‪ ‬پاسخ‪ :‬تابع را مي توان به صورت دو تابع مجزا و غير منفي از ‪X‬‬
‫و‪ Y‬نوشت ولي فضا مستطيل شكل نيست بنابراين متغيرها مستقل‬
‫نيستند‪.‬‬
‫‪30‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫جلسه چهارم‬
‫ توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫بردارهاي تصادفي چند بعدي‬
F ( x1 , x2 ,..., xn)  P( X 1  x1 , X 2  x2 ,..., X n  xn)
P( X 1 , X 2 ,..., X n)  A  
(
x1 x2 xn
,
,...,
P( X 1 , X 2 ,..., X n)  A  (
) A
o
... f ( x1 , x2 ,..., xn) dx1 dx2 ...dxn
x1, x2,...,xn )A
... f ( x1 , x2 ,..., xn)

F ( x , x ,..., x )
x x ...x
f ( x )     ... f ( x , x ,..., x ) dx dx ...dx
n  6  f ( x , x , x )     f ( x , x , x , x , x , x ) dx dx dx
f ( x , x ,..., x )
f ( x , x ,..., x | x ) 
f (x )
n
f ( x1 , x2 ,..., xn) 
1
1



n
1

2
4
5
2

3
n
n
1
2
n

  
1
2
n

  
1
1

2
2
2
1
2
3
4
5
6
1
3
6
n
1
1
1
http://www.Beiki.info
31
‫جلسه چهارم‬
‫‪ ‬توزيعهاي احتمال چندمتغيره يا توأم‬
‫‪o‬‬
‫بردارهاي تصادفي چند بعدي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مثال ‪ :59‬فرض كنيد متغيرهاي تصادفي ‪ X1‬و ‪ X2‬و ‪ X3‬مستقل اند و هر يك‬
‫داراي چگالي احتمال ‪ f(xi)=2xi ; 0<xi<1 ; i=1,2,3‬در اينصورت‬
‫اگر متغير تصادفي ‪ Y‬به عنوان بزرگترين متغير تصادفي از ميان آنها باشد‬
‫)‪ ،P(Y<=1/2‬تابع توزيع تجمعي و چگالي ‪ Y‬رابيابيد‪.‬‬
‫پاسخ‪f ( x1 , x2 , x3)  f ( x1) f ( x2) f ( x3)  8x1 x2 x3 ;0  xi  1; i  1,2,3 :‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪6‬‬
‫‪0.5 0.5 0.5‬‬
‫‪1 1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪P(Y  2)  P( X 1  , X 2  , X 3  )     8x1 x2 x3 dx1 dx2 dx3  ( ) ‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪64‬‬
‫‪2‬‬
‫‪( y )  P(Y  y )  0; y  0‬‬
‫‪ 0;0  y  1‬‬
‫‪6‬‬
‫‪y‬‬
‫‪Y‬‬
‫‪( y) ‬‬
‫‪Y‬‬
‫‪( y )  1;1  y‬‬
‫‪Y‬‬
‫‪5‬‬
‫‪( y )  6 y ;0  y  1‬‬
‫‪32‬‬
‫‪http://www.Beiki.info‬‬
‫‪Y‬‬
‫‪F‬‬
‫‪F‬‬
‫‪F‬‬
‫‪f‬‬