Transcript Akılcı İlaç Kullanımı

Akılcı İlaç Kullanımı
Prof. Dr. Dilek ARMAN
Klinik Bakteriyoloji ve
Enfeksiyon Hastalıkları
Anabilim Dalı
Tedavi Gruplarına Göre İlaç Kullanım
Oranları
Tedavi
Grubu
2003
2002
2001
1999
Pazar payı(%)
Pazar payı(%)
Pazar payı(%)
Pazar payı(%)
Antibiyotikler
17,4
18,1
18,2
20,4
Ağrı Kesiciler
12,9
12,3
12,1
13,2
Soğuk Algınlığı ve
Öksürük İ.
8,9
8,4
7,9
8,9
Kalp ve Damar
Hastalıkları İ.
6,4
6,1
5,5
4,4
Sinir Sistemi
İlaçları
3,6
3,7
3,5
2,9
Sindirim Sistemi
İlaçları
4,9
5,2
3,2
2,9
Hormonlar
4,3
4,5
4,5
4
Akut rinit tanısı konduğunda
antibiyotik gerekliliği olasılığı nedir?
1. %98
2. %75
3. %50
4. %0
Üst Solunum Yolu İnfeksiyonlarında
Antibiyotik Kullanımı (n= 502)
%
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
94,1
94,7
100
Sinüzit
Tonsillofarenjit
Otitis Media
41,9
Rinit
Uygunsuz kullanım %29.7
Leblebicioglu et al. J Chemotherapy 2002
Hastanede Antibiyotik Kullanımı
• Hastaneye kabul edilen hastaların
• %25-35’ine antibiyotik kullanılıyor
• Yanlış kullanım oranı % 40-53
Tünger Ö. Int J Antimic Agents 2000; 15:131-135
Ünal S. Ankem Derg 1996; 10(3), 241-246
Hastanelerde Antibiyotik
Kullanımı
•
•
•
•
Nokta prevalans çalışması
18 hastane, 9471 hasta
Antibiyotik kullanımı % 30.6
Tedavi
% 44.8
– Ampirik kullanım
• Profilaksi
• Nedeni bilinmiyor
% 78.4
% 44.2
% 7.2
Usluer, ve ark. 20 Mart 2002
Antibiyotiklerin gereksiz
kullanımı:
Bakteriyel direnç gelişimi
Gereksiz ekonomik yük
Gereksiz yere gelişen yan etki
Dirençli bakterilerle gelişen tedavisi
daha güç infeksiyonlar
 Ek morbidite ve mortalite nedeni




Sorunun asıl nedeni
 Eğitim eksiklikleri
 Yanlış antibiyotik kullanım alışkanlıkları
 Sosyal güvence sistemleri
Sosyal güvence kapsamındakiler
 Rasyonel olmayan tedavi
Sosyal güvence kapsamı dışındakiler
 Rasyonel olmayan tedavi
 Yetersiz tedavi
Çakır N. Klimik Derg. Cilt 14, Sayı:2.2001, S: 35-40
Boğaz ağrısı, kuru öksürük ile başvuran erişkin
hastada antibiyotik reçetelemenizin nedeni nedir?
1.
Streptokokkal olması olasılığı %90
2. Çoğu viral ama kullanmama ile ilişkili risk
endişelendiriyor
3. Tetkik olanağımız yok
4. Hasta beklentileri
5. Antibiyotik reçetelemem, bilgi veririm
Çok Fazla Antibiyotik Reçetesinin
Nedenleri:
 Kullanmama riskinin verdiği endişe
 Kültür ve tedavi alışkanlıklarındaki
farklılıklar
 Hasta beklentileri
 Yerel formüler ve sağlık politikaları
 Direnç paterni
Leibovicci L, Berger R. J antimicrob Chemother 2001;48:535-540
John JF, Fishman N. CID 1997; 24:271-485
Uygunsuz antibiyotik kullanımı
 Reçetesiz antibiyotik kullanım oranı %32
 Fas, Tayland, Türkiye ve Kolombiya’da
antibiyotik beklentisi yüksek
 Antibiyotik yazılması için hekime baskı var
 Antibiyotik kullanımı için yakınmalarını
abartma (%11)
Pechere JC. Clin Infect Dis 2001; 33(Supll 3): 170-173
• Türkler ve Kolombiyalılar en duygusal hasta grubu
– Onlara göre antibiyotikler;
• Güçlü ilaçlardır
• Bağışıklık sistemini güçlendirirler
– Anneler;
• Solunum yolu infeksiyonlarını çok önemsiyorlar
• Tedaviye karar vermede, kendilerini doktordan
daha yetkin olarak düşünüyorlar
Pechere JC. Clin Infect Dis 2001; 33(Supll 3): 170-173
Hekimi Akılcı Olmayan
Reçeteleme’ye iten Nedenler
• Hasta Baskısı
• Zaman yetersizliği
• Firma Tanıtım Elemanlarının Baskısı
• Çok sayıda preparat ve jenerik varlığı
CDC, 2000
Clin Pharm & Ther, 2003
Patient Education and Councelling, 2002
İnfeksiyon tedavisi ile
hipertansiyon tedavisi farklı mı?
İnfeksiyon-dışı İlaç Tedavisi
hasta
ilaç
Antibiyotik Tedavisi
hasta
ilaç
Etken mikroorganizma
Antibiyotik Tedavisi
Patojen m.o
Savunma
Virulans
UYGUN AB
Farmakodinamik
etkileşim
Antibiyotik
Konak
Farmakokinetik
etkileşim
Şşşt ! Ufaklık ! Süper mikrop olmak ister misin.?
Şundan biraz genomuna ekledim mi….
Penisilin bile sana bişey yapamaz….!
Pnömo Jones’un , Antibiyotik Direnç çetesi elemanları
ile ilk karşılaşması, hastane mutfağına yaptığı kısa ziyaret
sırasında gerçekleşti
Akılcı İlaç Yazma Süreci
1. Problemin tanımlanması
(Semptom: yüksek ateş, halsizlik, iştahsızlık, öksürük, yan
ağrısı)
İnfeksiyon Hastalığı mı?
2. Tedavi amaç(ları)nın belirlenmesi
(Semptomların giderilmesi, Mikrobiyal eradikasyon)
3. Etkili ilaç gruplarının listelenmesi
Pnömoni tedavisinde etkili İlaç Grupları
Makrolidler
Kinolonlar
1-4. kuşak ???
Beta laktamlar
Penisilinler
Sefalosporinler
1-4. kuşak ???
Karbapenemler
3. Etkili ilaç gruplarının listelenmesi
Pnömoni tedavisinde etkili İlaçlar
Makrolidler
Klaritomisin, Azitromisin, Diritromisin
Kinolonlar
Levofloksasin, Moksifloksasin
Beta laktamlar
Ampisilin-Sulbaktam, Seftriakson, Sefotaksim
Antibiyotik Tedavi İlkeleri
Doğru İlaç
• Mikroorganizmaya in vitro
etkinliğinin olması.
• Klinik çalışmalarda aynı
indikasyonda etkili olduğunun
kanıtlanması.
Etkinlik
• Direnç oranları
• Düşük direnç geliştirme
potansiyeli
• İlaç yan etkileri
• İlaç-ilaç etkileşimleri
Güvenlilik
Antibiyotik Tedavi İlkeleri
Doğru İlaç
•Tedavinin uygulanması
olasılığı
Uygunluk
• Hasta uyumu
Ucuz olması
Maliyet
4. Kriterlere göre “uygun” ilaç seçilmesi
(MAUA: Multi-Attribute Utility
Analysis;
Çok amaçlı kullanım analizi)
5. Kişisel ilaç listesinin hazırlanması
Çok yönlü analiz (MAUA)
Etkinlik
%
Güvenlik
%
Uygunluk
%
Maliyet
TOPLAM
%
% 100
Çok yönlü analiz (MAUA)
Genel
Etkinlik
%
Güvenlik
%
Uygunluk
%
25
25
25
Maliyet TOPLAM
% 100
%
25
100
Çok yönlü analiz (MAUA)
Etkinlik
%
Güvenlik
%
Uygunluk
%
Maliyet TOPLAM
% 100
%
Genel
25
25
25
25
100
Bakteriyel
Sistit
30
20
30
20
100
Çok yönlü analiz (MAUA)
Etkinlik
%
Güvenlik
%
Uygunluk
%
Maliyet TOPLAM
% 100
%
Genel
25
25
25
25
100
Bakteriyel
Sistit
30
20
30
20
100
Bakteriyel
Menenjit
80
20
0
0
100
Çok yönlü analiz (MAUA)
Bakteriyel
Menenjit
Etkinlik Güvenlik Uygunluk Maliyet
% 80
% 20
%0
%0
Penisilin
3
5
3
3
3. Kuşak
SS
5
4
5
2
TOPLAM
% 100
Çok yönlü analiz (MAUA)
Bakteriyel Etkinlik Güvenlik
Menenjit
% 80
% 20
Penisilin
3. Kuşak
SS
Uygunluk Maliyet TOPLAM
% 100
%0
%0
3
5
3
3
3x0.8=2.4
5x0.2=1.0
3x0.0=0.0
3x0.0=0.0
5
4
5
2
5x0.8=4.0
(4x0.2=0.8
5x0.0=0.0
2x0.0=0.0
3.4
4.8
Akılcı Reçete yazılır!
8. Hastaya gereken bilgi ve uyarılar söylenir.
–
–
–
–
–
–
İlacın etkileri
Yan etkileri
İlacın nasıl kullanılacağına ilişkin talimatlar
Uyarılar
Kontrol
Hastaya herşeyin açık olup olmadığının sorulması
9. Tedavinin izlenmesi (ve sonlandırılması)
Tedavinin İzlenmesi:
Yan Etkiler
Ateş
Klinik göstergeler
Kaşıntı
Döküntü...
Lab. göstergeleri
Renal fonksiyon
Karaciğer enzimleri
ESH, CRP
Akılcı İlaç Kullanımı Sorumluları
• Hükümetler
– Tüm nüfusun gereksinimlerini karşılayacak
yeterli sağlık sistemi
– Üstün nitelikli ürünlerin uygun şekilde
sunulması
• İlaç Sanayi
– İyi Üretim Uygulamaları
– Tam ve yansız bilgi ulaştırılması
– Tanıtımda etik
Akılcı İlaç Kullanımı Sorumluları
• Üniversiteler
– Hekim eğitimi
– Uzman eğitimi
• Toplum
*
– %45 kendi kendine antibiyotik kullanıyor
– %16’sı şikayetleri geçince kesiyor
– %81’i soğuk algınlığı için antibiyotik gerektiğini düşünüyor
www.ieis.org
*Büke C, ark. IJAA, 2003