Transcript Coccidiosis genel

Coccidiosis-Genel
• Coccidiosis (koksidiyozis):
• Eimeridae ailesindeki, özellikle Eimeria
ve lsospora cinsindeki türlerin neden
olduğu enfeksiyona verilen addır.
• Ancak bu terim bazen Sarcocystidae,
Cryptosporidae aileleri ve Klossiiella
cinsindeki türlerin konakta ookist veya
sporokist oluşumuyla sonuçlanan
enfeksiyonlarında da kullanılmaktadır.
• Sonkonak karnivorlardaki gelişme
biçiminden dolayı bu tanımlama da
kullanılabilir.
Coccidiosis-Genel
• Eimeria ve lsospora cinslerindeki
türler etiyolojisini oluşturur.
• Bu türlerin konak spektrumları dardır
(stenoksen parazit),
• Coccidia etkenleri tür spesifiktirler.
• Monoksen parazitlerdir ve monoksen
gelişme (direkt gelişme) görülür.
Coccidiosis- Bulaşma
• Enfeksiyon sporlanmış ookistlerin
ağız yoluyla alınmasıyla oluşur.
• Bulaşmada gıda ve sular önemlidir.
Altlık ve yemliklerin durumu risk
faktörüdür.
• Bazı lsospora türleri (Cystoisospora)
taşıt konakların (paratenik konaklar)
yenmesiyle de bulaşabilmektedir.
Coccidiosis- Bağışıklık
• Genellikle türe özgü immun yanıt gelişir. Çapraz
bağışıklık oluşmaz.
• Bağışıklık parazit var olduğu sürece devam eder.
Parazitin kaybolmasıyla bağışıklık da kısa sürede
ortadan kalkar.
• Oluşan bağışıklığın derecesi de türlere göre
farklılıklar gösterir.
• Erişkin hayvanlar daha önce geçirdikleri
enfeksiyonlar nedeniyle bağışıktır.
• sporlanmış ookistlerle yeniden enfekte olunmazsa
enfeksiyon kendiliğinden sona erer.
• bağışıklığın devamı için reenfeksiyonların olması
gerekir.
Coccidiosis-bağışıklık
• Oluşan immun yanıt parazitlerin çoğalma ve
gelişme gücünü azaltır.
• Bağışık hayvanlarda sporozoitlerin çoğu hücrelere
girdikten sonra gelişmesini sürdüremez.
• Sonuç olarak ilk enfeksiyonda çok fazla sayıda
ookist çıkmasına karşılık daha sonraki
enfeksiyonlarda ookist sayısı azalır. Bu yüzden
erişkinler az sayıda ookist çıkarırlar.
• Reenfeksiyonların olmaması, stres ve immun
yetmezlik durumlarında hastalık yaşlılarda da
şiddetli seyredebilir.
Coccidiosis-Bağışıklık
• Hücresel ve humoral bağışıklık görülür.
• Koruyucu antikorlar protozoonun asexuel
dönemleri (sporozoit, trofozoit, merozoit)
ile ilgilidir.
• Bağışıklık T-hücre aktivasyonuna dayanır.
• İmmun Yanıt iki yolla oluşur:
1-Extracellüler sporozoit ve merozoitlere
karşı nötrolize edici antikorların üretimi için
yardımcı T-hücreleri ile,
2-Hücre içindeki dönemlerin çoğalmasını
durduran lenfokin gibi maddelerin salınması
gibi hücresel yolla.
Coccidiosis-Patogenezis
• Sindirim kanalında
türlere göre göre
lezyonlar oluşur.
• Gençlerde patojendir.
• Patolojik bozukluklar
parazitlerin esas
olarak şizogoni
dönemiyle ilişkilidir.
Coccidiosis-PatogenezBağırsaklarda
• Epitel tabakanın dökülmesi,
• Bazen villusların kopması ve bağırsağın
düz boru halini alması,
• Mukozada kanamalar ve serum
proteinlerinin bağırsak içine sızması,
• Bağırsak peristaltiğinin artması,
• Yukarıdaki olaylara bağlı gıda absorbsiyon
bozukluğu, dehidrasyon ve ağırlık artışında
azalma veya kilo kaybı meydana gelir.
Coccidiosis-Patolojik
lezyonlar
• Epitel tabakanın
dökülmesi,
• bazen villusların
kopması,
• bağırsak mukozasının
kalınlaşması,
• bağırsak duvarında
hiperemi,
• bağırsak mukozasında
kanamalar,
• bağırsak içeriğinin
sulu, mukuslu ve ve
bazen kanlı olmasıdır.
Coccidiosis-Klinik Belirtiler
• Bazen kanlı olabilen ishal, kilo artışında
azalma, halsizlik ve bazen kilo kaybıdır.
• Şiddetli enfeksiyonlarda ölümler görülür.
• Ancak az sayıda ookistle veya patojenitesi
• az bir türle oluşan enfeksiyonlarda dikkati
çeken bir klinik belirti olmayabilir
(subklinik enfeksiyon)
• Bu durumda genellikle. kilo artışında
azalma söz konusudur.
Coccidiosis
Enfeksiyonun şiddeti üzerinde;
• Konağın bağışıklık durumu,
• Alınan sporlanmış ookist sayısı,
• Enfeksiyonu yapan türün
patojenitesi,
rol oynar.
Coccidiosis
Türün patojenitesini belirleyen
faktörler:
• Merogoni sayısı ile merogoni
dönemleri sonunda oluşan
merozoitlerin sayısı.
• Coccidia etkeninin dokuda ve
hücrede yerleşim yeri.
Coccidiosis-Epizootiyoloji
• Gençlerde sorun olur. Yaşlılar az sayıda oocyst
çıkarır, portördür.
• Kapalı yetiştirmelerde, yarı açık yapılanlarda ahır,
ağıl ön kısımlarında hayvanların çok sayıda
bulunması halinde sorun artar.
• Yabani hayvanlarda ve meradaki dönemlerde ciddi
sorunlar oluşturmaz.
• Kalabalık çiftlikler, genç ve yaşlıların bir arada
bulundurulması, Sıcaklık, havalandırma.
• Sporlanmış oocystler oldukça dayanıklıdır. Yıllarca
canlı kalabilir.
• İnsanlar ve diğer canlılar (kuşlar gibi) çiftlik ve
kümesler arasında oocsyt yayılmasında rol
oynarlar.
Koksidiyozis-Tanı
• Klinik belirtiler dikkate
alınır.
• Kanatlılarda otopsi yapılır.
• Dışkı muayenesi.
• Gram dışkıda Oocyst
sayımı (OPG)(McMaster
Metodu),
• Oocyst’lerin
sporlandırılması ve tür
identifikasyonu.
Coccidiosis-Tanı
• Lezyon değerlendirmesi (Nekropside) ve
histopatolojik preparatların hazırlanması,
• Klinik bulgu olduğu halde oocyst dışkı da
görülmeyebilir.
• Oocyst dışkıda var, ancak klinik belirti ve
lezyon olmaz.
• Patojen Tür mü? Patojenite Şizogoni
(merogoni )Dönemi ile ilgilidir !!!
• Miks enfeksiyonlar yaygındır !!!
Coccidiosis-Sağaltım
• Kanatlı ve diğer hayvanlar (buzağı,
karnivor gibi) da farklıdır.
• Klinik vakalar tedavi edilir.
• Ancak hastalık çıkan sürüdeki hayvanlarda
anticoccidiyal ilaç kullanılmalı.
• Kanatlılarda yetiştirme tipine göre değişir.
• Profilaktik amaçlı ilaç kullanımı daha
yaygındır.
• Antikoksidiyal direnç ? Unutulmamalı.
Anticoccidial İlaçlar
Sulfonamid grubu ilaçlar:
Sulfadimidine (sulfamethazine),
sulfaquinoxaline,sulfadimethoxine,
sulfaclozine, sulfachloropyrazine,
sulfaguanidine, sulfamethoxazole
Pyrimidine türevi ilaçlar:
Amprolium, diaveridine,pyrimethamine
Anticoccidial İlaçlar
Nitrofuranlar:
Nitrofurazon, furazolidone,
Dinitro Bileşikleri:
Nicarbazin, dinitolmide, aklomide,
Hydroxyquinolinler:
Methylbenzoquate, decoquinate,
Anticoccidial İlaçlar
Pyridinler:
Clopidol,
Polyether İyonofor Antibiyotikler:
Monensin, lasalocid,
salinomycin, maduramycin,
semduramycin, narasin,
Anticoccidial İlaçlar
Triazintrionlar:
Toltrazuril, diclazuril, clazuril,
Diğerleri:
Robenidine, arprinocid,
halofuginon, roxarsone,
Coccidiosis-Profilaksi
(Genel)
• Gençlerin yem veya sularına koruyucu amaçla ilaçlar
katılmalı,
• Genç ve erişkinler ayrı yetiştirilmeli,
• Kalabalık yetiştirmeden kaçınılmalı,
• Yemlik ve suluklar dışkı bulaşmayacak kadar yüksek olmalı,
temizliğine dikkat edilmeli,
• Altlıklar sık sık temizlenmeli ve kuru olmalı,
• Dışkılar günlük olarak uzaklaştırılmalı,
• Kümes hayvanlarında, tavşan yetiştirmelerinde haftalık
peryodik otopsilerle hastalık durumu kontrol edilmeli,
• Bakıcılar bilinçlendirilmelidir.