PARANAZAL S

İ

NÜS ANATOM

İ

S

İ Dr. Bahtiyar Hamit

EMBRİYOLOJİ

  Etmoid ve diğer paranazal sinüsler kartilajinöz nazal kapsülden orijin alır.

Lateral nazal duvardaki morfolojik değişiklikler prenatal 38-40. günlerde başlar.

56. gün 60. gün

EMBRİYOLOJİ

 Prenatal 63-70. günler arasında, lateral nazal duvarda 5-6 çıkıntı belirir. (etmoturbinal)  7.ay – term > 3-5  Doğumdan sonra > 2-3 63. gün

     

EMBRİYOLOJİ

1. etmoturbinal asendan parça > agger nasi 1. etmoturbinal desendan parça > uncinate proc.

2. etmoturbinal > orta konka 3. etmoturbinal > superior konka 4- 5. etmoturbinal > supreme konka Maksilloturbinal > alt konka 63. gün



EMBRİYOLOJİ

1.primer oluk asendan p. > frontal recess   desendan p. > et. infundibulum hiatus semilunaris orta meatus 2.primer oluk > superior mea 3.primer oluk > supreme mea 63. gün

E

TMOID

S

INÜS  Gelişim 3. fetal ayda başlar   Doğumda bulunur.

1-4. yaş ve 4-8. yaş arasında büyüme gösterir

  Etmoidal labirent lateralde, embriyolojik orijine göre ‘lamella’ lar olarak incelenmektedir.

1.lamella > uncinate 2.lamella > bulla lamella 3.lamella > orta konkanın ground lamellası 4. lamella > üst konkanın lamellası

A

GGER NASI  Anterior rinoskopide, orta konkanın lateral nazal duvara bağlanma yerinin hemen anteriorunda görülen kabarıklık.

A

GGER NASI    Anterior – maksillar kemiğin frontal prossesi Superior – frontal resses/sinüs Anterolateral – nazal kemik  İnferomedial – lakrimal kemik

A

GGER NASI

P

ROCESSUS UNCINATUS     Bu etmoid orijinli yapı, sagital planda bulla ethmoidalise paralel yerleşmiştir.

Arka kenarı serbesttir.

Unsinatın alt konkaya bağlandığı bölgenin ant. ve post. da lateral nazal duvar kemik segment içermez. = ant ve post fontanel Post fontanel’ de normal populasyonunun %20-25’inde *

aksesuar maksiller sinüs ostiumu

bulunur.

P

ROCESSUS UNCINATUS

P

ROCESSUS UNCINATUS

(UP)

P

ROCESSUS UNCINATUS

(UP)

  mm Unsinat process en sık nazal kavite içinde sonlanır.

Bunun dışında lamina papyracea, kafa tabanı veya lamina cribrosa’ ya da bağlanabilir.

E

TMOID

B

ULLA

(EB)

    EB en sabit ve en büyük anterior etmoid hücrelerden biridir.

Uncinat Process’in arkasında, 3. lamellanın önünde bulunmaktadır.

EB, üstte kafa tabanına kadar, arkada 3.lamellaya kadar uzanabilir.

Aşırı havalanmış veya normale göre daha inferiora yerleşmiş EB, infundibulumda obstrüksiyon oluşturabilir.

E

TMOID INFUNDIBULUM

(EI)

  Birçok anterior etmoid hücrenin, maksiller sinüsün, ve frontal sinüsün sekresyonunu orta meatusa ileten huni şeklindeki pasajdır. Maksiler sinüs ostiumu Ethmoid Infundibulumun alt sınırını oluşturur.

E

TMOID INFUNDIBULUM

(EI)

  EI’un üst kısmı frontal recess ile ilişkilidir. Bu ilişki büyük ölçüde UP in bağlanması ile ilgilidir. UP eğer lamina papyracea’ya bağlanırsa ve dolayısıyla EI’un üst sınırını oluşturursa ortaya çıkan boşluk recessus terminalis adını alır. Bu durumda frontal sinüs orta mea’ya doğrudan drene olur.

Maksiller sinüsün ostiumu EI’un posteroinferior 1/3’ünde bulunur.

H

IATUS SEMILUNARIS  Uncinat Processin serbest arka kenarı ile Ethmoid Bullanın ön duvarı arasında bulunan yarımay şeklindeki 2 boyutlu yarıktır.

S

INÜS

L

ATERALIS  EB nın arkasında ve üstünde yeralan boşluktur. (Suprabullar ve retrobullar recess)  Hiatus semilunaris (HS) superior aracılığı ile orta meatusa açılmaktadır.

S

INÜS

L

ATERALIS

O

STIOMEATAL 

Ü

NITE Unsinat process -Etmoid İnfundibulum -Anterior etmoid hücreler -Maksiller ve frontal sinüs ostiumları  Fonksiyonel bir birim*

E

TMOID

S

INÜS

3. Lamella

 1-Ant. ve post. etmoid hücreleri birbirinden ayırır.

2-Enfeksiyonun yayılımı için bariyer 3-Anterior etmoidektomide posterior landmark

E

TMOID

S

INÜS

3. Lamella

  Ön 1/3 > lateralde Agger nasi bölgesi Orta 1/3 > superomedial ilerleme ve lamina cribrosa laterali Arka 1/3 > kafa tabanı boyunca ilerleyip lamina papyracea/maksillar sinüs medial duvarı Bu 3 farklı planda bağlanma orta konkanın yapısal desteğini sağlar.



E

TMOID

Ç

ATI

etmoidales’

 Etmoid kemiğin çatısını frontal kemik oluşturur.

 Frontal kemiğin ‘foveola’ sı etmoid kemiğin benzer hücrelerinin üzerini kaplamaktadır.

F

OVEA

 Etmoid arterleri:     Hem İCA hem ECA gelir Anterior etmoid arter poster,ior etmoid arter Sfenopalatin arter  Suptaorbital arterin frontal dalı Venleri: nazal kavite venlerine drene olur  İnnervasyonu: n. Trigeminusun ophtalmik dalı ile olur

F

RONTAL

S

INÜS   Gelişim 4. fetal ayda başlar. Gelişimi en geç başlayan sinüstür. Orijini frontal recess tir.

7-12. yaşlar arasında tespit edilir.

 Erişkin boyutuna 20. yaş civarında ulaşır.



F

RONTAL

S

INÜS Frontal recess anterior etmoid sinüsün anterosuperiorunda kalmakta ve frontal sinüs ile bağlantı sağlamaktadır. Sınırları lamina papyracea, orta konka, agger nasi ve etmoid bulla dır.Frontal recess üstteki frontal sinüs ostiumuna yaklaştıkça daralmaktadır. ( kum saati ) AN Frontal recess Bazal lamella

F RONTAL RECESS

 lamina papyracea     orta konka agger nasi etmoid bulla Frontal recess üstteki frontal sinüs ostiumuna yaklaştıkça daralmaktadır. ( kum saati )

F

RONTAL

S

INÜS   Eğer AN hücresi aşırı havalanırsa frontal recess daralabilir ve frontal sinüzite yatkınlık ortaya çıkabilir.

Ayrıca aşırı havalanmış AN hücresi cerrahi sırasında frontal sinüs/recess ile karışabilir. AN hücresinin rezidüel arka duvarınde nedbe dokusu oluşarak frontal sinüs ostiumu seviyesinde darlık ortaya çıkabilir.

 Areti: supraorbital arter    Venöz drenaj: Burun venleri Supraorbital ven ile superior orbital vene olur.

 Sinirleri: ophtalmik sinirin supraorbital dalından gelir.

M

AKSILLER

S

INÜS     Gelişim fetal hayatın 65. gününde, infundibulumdan gelişmeye başlar.

Doğumda sıvı ile dolu olarak bulunur.

12. yaşında nasal taban hizasına iner 18 yaşında normal boyuta ulaşıp nasal taban hizasının altına iner

M

AKSILLER

S

INÜS • • • •  Sınırları orbital taban sert damak, alveolus zigomatik process infratemporal fossa, pterigopalatin fossa arasındaki ince kemik

    Arterleri: Anterior superior alveolar arter Posterior superior alveolar arter İnfraorbital arter     Venleri: nazal kavite venlerine drene olur Sinirleri: İnfraorbital sinir Superior alveolar sinir

MAKSİLLER OSTİUM

Doğal ostium EB ön alt yüzü ile AK üst kenarının oluşturduğu açı içinde aranmalıdır

FONTANELLER- AKSESUAR OSTİUM

%25-40 aksesuar ostium

 

H

ALLER

H

ÜCRESI bölgesindeki en sık anatomik varyasyon

infraorbital etmoid hücreler

(Haller) dir. Bu hücre, orbita tabanı – maksiller sinüs tavanı arasında, EB altında, unsinatın lateralinde bulunmaktadır.

%88 > anterior etmoid %12 > posterior etmoid orijinli

P

OSTERIOR

E

TMOID

S

INÜS       Önde orta konkanın bazal lamellası Arkada sfenoid sinüsün ön duvarı Lateralde lamina papyracea Medialde superior konka Üstte etmoid kemiğin çatısı Kafa tabanı ve optik sinire yakınlığı nedeniyle posterior etmoidlerin özel bir cerrahi önemi vardır .

S

FENOID

S

INÜS  Gelişim 3. fetal ayda başlar  3-4. yaşlarda tespit edilir  7. yılda sinüs arkaya, sella turcica ya doğru büyüme gösterir

 Arter :    Sfenopalatin arter Venleri: Nazal kavite venlerine olur

S

FENOID

S

INÜS   Sfenoid sinüs lateralinde karotis, optik sinir, kavernoz sinüs, ve 3.- 4.- 5. ve 6. kranial sinirler bulunmaktadır.

Sağ ve sol sfenoid sinüsler birbirinden intersinüs septum ile ayrılmıştır.

SFENOİD SİNÜS

  Sfenoid sinüs fazla havalanırsa optik sinir ve karotis, sinüs içine doğru uzanabilir.

Optik sinir üzerinde %6 karotid arter üzerinde %22 oranında defekt bulunabilir

T

EŞEKKÜRLER

…

KAYNAKLAR

 Kennedy D.W. , Bolger W. E. , Zinreich S.J. ; Diseases of the Sinuses Diagnosis and Management  Simmen D., Jones N. Manual of Endoskopik Sinus Surgery