Transcript การใช้ยาจากสมุนไพรในบัญชียาหลัก

การใช้ยาจากสมุนไพรใน
บัญชียาหลัก
ทำไม ??
ถึงควรมี
กำรใช้ ยำจำกสมุนไพร
อัตราป่ วยผูป้ ่ วยนอก 5 อันดับแรก
โรคระบบทางเดินหายใจ
โรคระบบย่อยอาหาร
โรคระบบไหลเวียนเลือด
โรคระบบกล ้ามเนื้อรวมโครงร่าง
โรคระบบต่อมไร ้ท่อ
โรคระบบทางเดินหายใจ
Common cold
Upper respiratory tract infection
Acute pharyngitis
Acute bronchiolitis
Acute bronchitis
Viral pneumonia
ื้ ไวรัส
สาเหตุสว่ นใหญ่เกิดจากเชอ
โรคระบบทางเดินอาหาร
Acute diarrhea
Acute gastroenteritis
ความเชื่อที่ดเู หมือนงมงาย แต่แท้ที่จริงก็มีความ
เป็ นเหตุเป็ นผลซ่อนอยู่ เสมือนมีเยื่อบางๆมากัน้
บางทีมนุษย์กง็ มงาย บางทีมนุษย์กเ็ ป็ นเหตุเป็ น
ผล ขึน้ อยู่กบั ว่า ณ เวลานัน้ ปัญญามีแค่ไหน
เพราะฉะนัน้ สิ่งที่เป็ นความเชื่อ ไม่ใช่ว่ามันจะ
เลวร้ายไปทุกเรื่อง ในหลายครังความเชื
้
่อก็เป็ น
ประโยชน์
ผศ. ธีรศักด์ ิ กาบรรณารักษ์
คนเราพอเชื่ออะไรแล้ว ก็จะหาเหตุผลมา
สนับสนุนความเชื่อของตนเอง แต่ไม่ได้หา
ความจริงมาสนับสนุนความเชื่อของตนเอง
หรืออาจเอาความจริงบางส่วนมาอธิบาย
ทัง้ หมด คนที่เวลาเชื่อหรือศรัทธาอะไร เขาก็
จะใช้สติปัญญาและความสามารถทัง้ หมด
เพื่อให้ความเชื่อของตนเองสมจริง
ผศ. ธีรศักด์ ิ กาบรรณารักษ์
ถ้าเชื่อแล้วเดินเข้าหาความโลภ ความ
โกรธ ความหลง ก็ชดั เจนว่าเป็ น
ความเชื่อที่ไม่ถกู ต้อง
ถ้าเชื่อแล้วเราถอนตัวมาจากความ
โลภ ความโกรธ ความหลง ก็ชดั เจน
ว่าเป็ นความเชื่อที่ถกู ต้อง
ว.วชิรเมธี
ทฤษฎี กำรแพทย์ แผนไทย
คัมภีรส์ มุฏฐานวินิจฉัย
สาเหตุใหญ่ๆของความเจ็ บป่วยมี ๖ ประการ
๑. มูลเหตุธาตุทง้ั ๔
(ธาตุสมุฏฐาน)
๒. อิทธิพลของฤดูกาล (ฤดูสมุฏฐาน)
๓. อายุทเ่ี ปลีย
่ นไปตามว ัย (อายุสมุฏฐาน)
ั ( ประเทศสมุฏฐาน)
๔. ถิน
่ ทีอ
่ ยูอ
่ าศย
๕. อิทธิพลกาลเวลาและสุรย
ิ ะจ ักรวาล (กาลสมุฏฐาน)
๖. พฤติกรรมทีเ่ ป็นมูลเหตุของโรค ๘ ประการ
พฤติกรรมก่อโรค 8 ประการ
การกินอาหารไม่ถูกก ับธาตุ ไม่สะอาด บูดเน่า
กินอิม
่ เกินไป น้อยเกินไป
อิรย
ิ าบถทีผ
่ ด
ิ ปกติ ฝื นธรรมชาติ
กระทบร้อนจ ัด เย็ นจ ัดเกินไป
อดนอน อดข้าว อดนา้
กลนอุ
ั้ จจาระ ปัสสาวะ
ทางานเกินกาล ัง หมกมุน
่ ในกามารมณ์เกินไป
ี ใจเกินไป ดีใจเกินไป
โศกเศร้าเสย
มีโทสะมากไป มีความโกรธเป็นนิจ
ปุ๋ยเคมีออกแบบไว้สาหร ับบารุงพืช
แต่อย่างไรก็ ตามต้องบารุงดินด้วย
อินทรียว ัตถุเพือ
่ ให้ดน
ิ อุดมสมบูรณ์
เกษตรกรไทยในอดีตใช้ป๋ ยเคมี
ุ
มากผิดวัตถุประสงค์
เพราะขาดความเข้าใจ จึงทาให้ดินเสื่อมโทรมลง
ต้นทุนการผลิตสูงขึน้ และผลผลิตกลับน้ อยลง
สุขภาพ คือ
วิถีชีวติ
สุขภำพองค์ รวม
HOLISTIC MEDICINE
สรรพคุณเภสั ช
ยารสประธาน
ยารสร้ อน
ยารสเย็น
ยารสสุ ขุม
รสยา 9 รส
รสยา 9 รส
รสฝาด
รสหวาน
รสเมาเบือ
่
รสขม
รสม ัน
รสหอมเย็น
รสเค็ม
รสเปรี้ยว
รสเผ็ดร้ อน
รสจืด
ยารสฝาด แก้ในทางสมานแผล แก้ทอ้ งร่วง บิด
บารุงธาตุ
ถ้าให้มากเกินไป จะแสลงก ับโรคท้องผูก เป็นพรรดึก
ยารสหวาน ซึมซาบไปตามเนือ้ ทาให้ ชุ่มชื่น บารุงกาลัง
แก้ อ่อนเพลีย
ถ้ าใช้ มากเกินไป จะแสลงกับโรคเบาหวาน เสมหะเฟื่ อง
แสลงบาดแผล ทาให้ แผลชื้น
ั ก ัดต่อย พิษดี พิษโลหิต
รสเมาเบือ
่ ใชแ้ ก้พษิ สตว์
้ ากไปจะแสลงก ับโรคห ัวใจพิการ
ถ้าใชม
รสขม สรรพคุณบารุงโลหิต และดี
ถ้ าใช้ มากไปจะแสลงกับโรคหัวใจพิการ
รสเผ็ดร้ อน แก้ลมจุกเสียด แน่ นเฟ้ อ ขับผายลม บารุงธาตุ
ถ้ าใช้ มากไป จะแสลงกับโรคไข้ ที่มีพษิ ร้ อน
รสเค็ม
ึ ซาบไปตามผิวหน ัง ร ักษาเนือ
้ ไม่ให้เน่า
ซม
ร ักษาบาดแผล แก้เถาดานในท้อง
้ ากเกินไป จะแสลงก ับโรคอุจจาระพิการ
ถ้าใชม
รสเปรี้ยว แก้ทางเสมหะ ฟอกโลหิต ระบายอุจจาระธาตุ
ถ้ าใช้ มากเกินไป จะแสลงกับโรคท้ องร่ วง โรคนา้ เหลืองเสี ย
แสลงบาดแผล
รสม ัน แก้เสน้ เอ็นพิการ บารุงเสน้ บารุงไขม ัน ให้
ความอบอุน
่ แก่รา
่ งกาย ถ้าให้มากเกินไป
่ น ทาให้เสมหะพิการ
จะแสลงก ับโรคท้องบิด ดีซา
รสหอมเย็น บารุงหัวใจ ทาให้ สดชื่น บารุงครรภ์ รักษา
แก้ เสมหะโลหิต แก้ อ่อนเพลีย
ถ้ าใช้ มากเกินไป จะแสลงกับโรคในลาใส้
สรุปลักษณะเด่นของคนที่มี วาตะเป็ นเจ้าเรือน
-
รูปร่างผอม นา้ หน ักต ัวน้อย ผิวแห้ง
ไม่คอ
่ ยอยูน
่ งิ่ ชอบทาอะไรเร็ ว ๆ
ความหิวและอยากอาหารไม่แน่นอน
ี
ม ักจะท้องผูกง่ายกว่าท้องเสย
นอนหล ับอยาก หล ับไม่สนิท ฝันบ่อย จาความฝันไม่คอ
่ ยได้
ตืน
่ เต้นหรืออารมณ์เปลีย
่ นแปลงง่าย
้ี ม
เรียนรูร้ วดเร็ วแต่ขล
ื
มีแนวโน้มทีจ
่ ะกระวนกระวาย วิตกก ังวล หวาดกล ัว
แรงอึดน้อย พล ังม ักจะมาเร็ วหมดเร็ ว
สรุ ปลักษณะเด่ นของคนที่มี ปิ ตตะเป็ นเจ้ าเรือน
J รู ปร่ างและนา้ หนักตัวปานกลาง
J ผิวละเอียด เป็ นผืนแดงง่ าย
หิวบ่ อย กินจุ ควบคุมนา้ หนักได้ ดี
J มักจะท้ องเสี ยมากกว่ าท้ องผูก
J นอนหลับง่ าย หลับสนิท ฝันไม่ บ่อย จาความฝันได้
J ความคิดเฉียบแหลม ชอบวางแผนสั งการ
J ขีห้ งุดหงิดหรื อโมโหง่ าย
J เหงื่อออกมาก ขีร้ ้ อน ชอบความเย็นหรื ออากาศเย็น
J ชอบเป็ นผู้นา
สรุปลักษณะเด่ นของคนทีม่ ี กผะเป็ นเจ้ าเรือน
J
J
J
J
รู ปร่ างใหญ่ นา้ หนักตัวมาก
ผิวนุ่มละเอียด ผิวขาวหรือซีด
ความหิวค่ อนข้ างคงที่ สม่าเสมอ
ปกติจะถ่ ายวันละครั้ง และค่ อนข้ างเป็ นเวลา
อุจจาระไม่ แข็งหรือเหลวมาก
นอนหลับสนิทและลึก นอนมาก
เรียนรู้ ช้า แต่ ความจาดี
ชอบทามากกว่ าคิด ชอบเป็ นผู้ตาม
J
J
J
J มักพยายามหลีกเลีย่ งการเผชิ ญกับปัญหาหรือเหตุการณ์ เฉพาะหน้ า
J มีนิสัยอ่ อนโยน เยือกเย็น รักสงบ ไม่ ชอบความเปลีย่ นแปลง
ตาราง สรุปคุณสมบัติรสทั้งหก
รส
ผลต่อร่างกาย
ประกอบด้วย ค ุณสมบัติ
ผลต่อตรีโทษ
หวาน
ธาตุดนิ และธาตุ เย็น หนัก
นา้
ชุ่ มชื่น
เพิม่ กผะ
ลดวาตะและ
ปิ ตตะ
หล่อเลีย้ งร่ างกายและจิตใจ
ดับความหิวกระหาย
เพิม่ พูนเนือ้ เยือ่
เปรี้ยว
ธาตุดนิ และไฟ ร้ อน หนัก
ชุ่ มชื่น
เพิม่ กผะและ
ปิ ตตะ
ลดวาตะ
ทาให้ ช่ ุ มชื่น กระตุ้นการ
ขับถ่ าย ลดอาการเกร็ง
ช่ วยเจริญและย่อยอาหาร
เค็ม
ธาตุนา้ และไฟ
ร้ อน หนัก
ชุ่ มชื่น
เพิม่ กผะและ
ปิ ตตะ
ลดวาตะ
กระตุ้นการขับถ่ ายชาระล้ าง
ร่ างกาย บารุงไฟธาตุ ช่ วย
เจริญอาหาร ทาให้ เนือ้ เยื่ออ่ อน
นุ่มและผ่ อนคลาย
ตาราง สรุปคุณสมบัติรสทั้งหก(ต่ อ)
รส
ประกอบด้วย ค ุณสมบัติ
เผ็ดร้ อน ธาตุไฟและลม ร้ อน เบา
แห้ ง
ขม
ฝาด
ธาตุลมและ
อากาศธาตุ
ผลต่อตรีโทษ
เพิม่ ปิ ตตะและ
วาตะ
ลดกผะ
เย็น เบา แห้ ง เพิม่ วาตะ
ธาตุไฟและลม เย็น เบา แห้ ง
ลดปิ ตตะและกผะ
เพิม่ วาตะ
ลดปิ ตตะและกผะ
ผลต่อร่างกาย
ทาให้ เมือกและเสมหะใน
ร่ างกายแห้ ง
บารุ งไฟธาตุ
ทาให้ เมือกแห้ ง ลดไข้
ลดกาหนัด
สมานแผลและเนือ้ เยือ่ ทาให้
เนือ้ เยือ่ หดตัว ลดความเป็ น
เมือก ลดกาหนัด
ตาราง สรุปคุณสมบัติรสทั้งหก(ต่ อ)
รส
ประกอบด้วย ค ุณสมบัติ
ผลต่อตรีโทษ
เผ็ดร้ อน ธาตุไฟและธาตุ ร้ อน เบา
ลม
แห้ ง
ผลต่อร่างกาย
เพิม่ ปิ ตตะและวาตะ ทาให้ เมือกและเสมหะใน
ร่ างกายแห้ งบารุ งไฟธาตุ
ลดกผะ
ทาให้ เมือกแห้ ง ลดไข้ ลด
เย็น เบา แห้ ง เพิม่ วาตะ
ลดปิ ตตะและกผะ กาหนัด
ขม
ธาตุลมและ
อากาศธาตุ
ฝาด
สมานแผลและเนือ้ เยือ่ ทาให้
ธาตุไฟและธาตุ เย็น เบา แห้ ง เพิม่ วาตะ
ลดปิ ตตะและกผะ เนือ้ เยือ่ หดตัว ลดความเป็ น
ลม
เมือก ลดกาหนัด
Dizziness อาการวิงเวียนศีรษะ
มี 4 ลักษณะ
Vertigo เวียนศีรษะร่ วมกับความรู้ สึกว่ าตัวหมุน หรือ สิ่ งรอบๆตัวหมุน
Disequilibrium อาการทรงตัวไม่ ค่อยได้
Presyncope อาการกล้ ามเนือ้ อ่ อนแรงและรู้ สึกเหมือนจะเป็ นลม
Lightheadness อาการเวียนศีรษะทั่วๆไป ส่ วนใหญ่ เกีย่ วกับปัญหา
ทางจิตใจ
Common physiological causes of dizziness
include:
inadequate blood supply to the brain due
to:
a sudden fall in blood pressure
heart problems or artery blockages
loss or distortion of vision or visual cues
disorders of the inner ear
distortion of brain/nervous function by
medications such as anticonvulsants and
sedatives[
low blood pressure (hypotension)
low blood oxygen content (hypoxemia)
iron deficiency (anemia)
low blood sugar (hypoglycemia)
hormonal changes (e.g., thyroid disease,
menstruation, pregnancy)
panic disorder
hyperventilation
anxiety
depression
age-diminished visual, balance, and perception
of spatial orientation abilities
Benign paroxysmal positional vertigo
Meniere's disease
Vestibular neuronitis
Labyrinthitis
Otitis media
Acoustic neuroma
Chronic motion sickness
Ramsay Hunt syndrome
Migraine
Multiple sclerosis
pregnancy
การใช้ ยารักษา/บรรเทาอาการเวียนศีรษะ
Dimenhydrinate ใช้บรรเทาอาการเวียนศีรษะทัว่ ไป
Cinnarizine ใช้ในการเพิ่มเลือดไปเลี้ยงสมอง
Flunarizine ใช้ในการเพิ่มเลือดไปเลี้ยงสมอง
Betahistine ใช้ในกรณี ที่มีระดับน้ าในหูช้ นั ในไม่เท่ากัน
คาแนะนาเพิ่มเติม
ให้แก้ไขภาวะนอนไม่หลับ ท้องผูก การใช้ยาผิดหรื อเกินขนาดในกรณี ที่
ป่ วยเป็ นโรคเบาหวาน ความดันโลหิ ตสูง ฯลฯ
ทางเลือกในการใช้ ยาจากสมุนไพร
ยาหอมทิพโอสถ
ขิง
ยาหอมอินทจักร์
ยาหอมนวโกฐ
ไข้ ติดเชื้อไวรัส
ไข้ หวัด
ไข้ หวัดใหญ่
ไข้ เลือดออก
ไข้ ออกผืน่ หัด , สุ กใส, หัดเยอรมัน ฯลฯ
อาการแสดงทีบ่ ่ งบอกว่ าน่ าจะเกิดจาก
เชื้อไวรัส ได้แก่
1.
2.
3.
4.
มีไข้ ทั้งมีไข้ ตา่ ๆ จนถึงไข้ สูง
มีอาการท้ องเสี ย และ/หรือ คลืน่ ไส้ อาเจียน
มีอาการไอ คัดมูก นา้ มูกไหล นา้ มูกใส
มีอาการปวดกล้ ามเนือ้ และปวดศีรษะ
ยาสมุนไพรทีเ่ ป็ นทางเลือก
1. ยาเขียวหอม
2. จันทน์ ลลี า
3. ยาห้ าราก
ยาห้าราก
(เบญจโลกวิเชี ยร ,แก้วห้าดวง)
รากย่านาง
รากคนทา
รากท้าวยายม่อม
รากชงิ ช ี่
รากมะเดือ
่ ชุมพร
เลือกใชใ้ น influenza,dengue fever, DHF,
viral enxantheme fever,
fever in malignancy and HIV etc.
เบญจโลกวิเชียร
รากมะเดือ่ ชุ มพร รสฝาดสุ ขุม แก้ไข้กล่อมเสมหะและโลหิต
รากชิงชี่
รสขม แก้ ไข้ เพือ่ ดี ไข้ เพือ่ โลหิต แก้ โรคตา
รากท้ าวยายม่ อม รสขม แก้ไข้เหนือ ไข้พษิ ตัดไข้จบั
รากย่ านาง รสจืดขม แก้ไข้ ไข้หัว ถอนพิษผิดสาแดง
รากคนทา รสขม แก้ไข้พษิ ไข้เส้ น แก้ปวดเมื่อย
สรรพคุณ กระทุ้งพิษไข้ร้อน ถอนพิษผิดสาแดง แก้ไข้ต้นมือ
จันทน์ ลีลา
โกศสอ , โกศเขมา , โกศจุฬาล ัมพา
แก่นจ ันทน์ขาว , แก่นจ ันทน์แดง
ลูกกระดอม
เถาบอระเพ็ ด
รากปลาไหลเผือก
พิมเสน
เลือกใชใ้ น influenza,dengue fever, DHF,
viral enxantheme fever, fever in malignancy and HIV etc.
กลุ่มยาลดไข้ / แก้ ร้อนใน
ฟ้ าทะลายโจร
บัวบก
รางจืด
มะระขีน้ ก
หญ้ าปักกิง่
ฟ้ าทะลายโจร
เลือกใชใ้ นโรคด ังนี้
Acute diarrhea
Acute gastoenteritis
Acute pharyngitis
URI
Acute bronchitis
Acute bronchiolitis
โรคระบบทางเดินอาหาร
ท้ องเสี ยเฉียบพลัน
ฟ้ าทะลายโจร
กล้ วย
ท้ องเสี ยเรื้อรัง
ยาเหลืองปิ ดสมุทร
ยาธาตุบรรจบ
ท้ องผูก
ชุมเห็ดเทศ
มะขามแขก
ธรณีสันฑะฆาต
ยาขับลม บรรเทาอาการท้ องอืด แน่ นท้ อง
ขมิน้ ชัน
ขิง
ยาธาตุบรรจบ
ยาเบญจกูล
ทางเลือก
Simethicone
M.Carminative
กลุ่มอาการปวดกล้ามเนือ้ และข้ อกระดูก
เถาวัลย์ เปรียง ยาผสมเถาวัลย์ เปรียง ขิง
สหัศธารา ธรณีสันฑะฆาต โคคลาน
ยานวด
เจลพริก ไพล ( ครีม/นา้ มัน)
คาแนะนาเพิม่ เติม
ต้องหลีกเลี่ยงหรื อป้ องกัน
การบาดเจ็บซ้ าๆ การควบคุมอารมณ์ ลดความเครียดทางจิตใจ
และกินอาหารทีม่ ีประโยชน์
โรคทีเกี่ยวกับกล้ามเนื้อและไขข้อเสื่ อม
กลุ่มอาการทางระบบผิวหนัง
โรคเริม งูสวัด พิษแมลงสั ตว์ กัด ต่ อย
พญายอ
ผิวหนังอักเสบ , เชื้อรา ,ผืน่ คัน
ทิงเจอร์ พลู
ทองพันชั่ง
แผลสด แผลเรื้อรัง
เปลือกมังคุด
บัวบก
พญายอ
ยาถอนพิษเบื่อเมา
รางจืด
ยาลดความอยากบุหรี่
หญ้ าดอกขาว
กลุ่มอาการระบบทางเดินปัสสาวะ
กระเจี๊ยบแดง
หญ้ าหนวดแมว
ยารักษาโรคเกีย่ วกับสู ต-ิ นรีเวช
ยาประสะไพล ใช้ ในหญิงหลังคลอด ปวด
ประจาเดือน ประจาเดือนมาไม่ ปกติ
ยาปลูกไฟธาตุ ใช้ ในหญิงหลังคลอด
ยาไฟห้ ากอง ใช้ ในหญิงหลังคลอด
พิกดั เนาวเกสร
ดอกมะลิ
ดอกพิกลุ
ดอกสารภี
ดอกบุญนาค
เกสรบัวหลวง
ดอกจาปา
ดอกกระดังงา ดอกลาเจียก
ดอกลาดวน
สรรพคุณ
บารุงหัวใจ แก้ ร้อนใน กระหายนา้ แก้ ไข้ แก้ ลมวิงเวียน
บารุงตับ ปอด เจริญอาหาร
พิกดั เนาวโกฐ
โกฐสอ
โกฐเขมา
โกฐหัวบัว
โกฐเชียง
โกฐจุฬาลัมพา
โกฐก้ านพร้ าว
โกฐกระดูก
โกฐพุงปลา
โกฐชฎามังสี
สรรพคุณ
แก้ ไข้ จับ ไข้ เรื้อรัง แก้ หืด แก้ ไอ กระจายลมทั้งปวง
บารุงโลหิต แก้ บิดมูกเลือด แก้ หอบสะอึก
พิกดั เนาวเทียน
เทียนดา
เทียนแดง
เทียนขาว
เทียนตาตั๊กแตน เทียนข้ าวเปลือก เทียนเยาวพาณี
เทียนสั ตตบุษย์ เทียนเกล็ดหอย เทียนตากบ
สรรพคุณ
แก้ ลม เสมหะ และดีระคนกัน แก้ พษิ โลหิต แก้ มุตกิจ
บารุงกาลัง แก้ ลมพรรดึก แก้ ลมครรภ์ รักษา
พิกดั ตรีชาต
ดอกจันทน์ ลูกกระวาน อบเชย
สรรพคุณ
แก้ ธาตุพกิ าร แก้ ลมเสมหะ บารุ ง
ดวงจิต
พิกดั จันทน์ ท้งั 5
แก่ นจันทน์ แดง แก่ นจันทน์ ขาว แก่ นจันทน์ เทศ
แก่ นจันทน์ ชะมด แก่ นจันทนา
สรรพคุณ
แก้ ไข้ เพือ่ ดีและโลหิต แก้ ร้อนในกระหายน้า แก้
ลมวิงเวียน แก้ คลืน่ เหียนอาเจียน บารุงตับ และ
ปอด
พิกดั เบญจกลู
ดอกดีปลี รากช้ าพลู เถาสะค้ าน ราก
เจตมูลเพลิงแดง เหง้ าขิงแห้ ง
สรรพคุณ
กระจายกองลมและโลหิต แก้ คูถเสมหะ
แก้ ลมพานไส้
บารุงกองธาตุท้งั 4 ให้ บริบูรณ์
พิกดั ตรีคนั ธวาตะ
ลูกเร่ วใหญ่ ลูกจันทน์ เทศ ดอกกานพลู
สรรพคุณ
แก้ธาตุพกิ าร แก้คลืน่ เหียน อาเจียน แก้
ริดสี ดวงทั้ง 9
แก้ไอหืด ขับลมในลาไส้ แก้ปวดท้ อง
พิกดั ตรีผลา
ลูกสมอไทย ลูกสมอพิเภก ลูกมะขามป้ อม
สรรพคุณ
แก้ ปิตตะ แก้ วาตะ เสมหะในกองธาตุ ฤดู อายุ
และสมุฏฐาน แก้ โลหิต แก้ นา้ ดี