Transcript Shëndeti i tokës - bg

Shëndeti i tokës bazë për një bujqësi të
qëndrueshme. Konceptet bazë për vlerësimin
e tokave , indikatorët dhe metoda për
vlerësim
Përgatitur nga: EuroPartners Development
Ekspertet:
Robert DAMO
Spase Shumka
Genti Bushati
Xhuljana Qirinxhi
Çfarë është shëndeti i tokës?




Shëndeti i tokës përfaqëson gjendjen fizike, kimike dhe biologjike
të tokës dhe aftësinë e saj për të reaguar ndaj inputeve të
prodhimit bujqësor dhe ndryshueshmërisë së klimës, përfshirë
edhe eventet ekstreme të motit.
Shëndeti i tokës është gjendja e tokës
lidhje
Your në
Logo
Here me aftësinë e saj
të natyrshme (ose potenciale), për të mbështetur produktivitetin
biologjik, ruajtur cilësinë e mjedisit dhe promovuar shëndetin e
bimëve dhe të kafshëve.
Shëndeti i tokës i referohet përshtatshmërisë (ose kushteve) të
tokës për të mbështetur përdorimet specifike (p. sh., rritjen e
bimëve).
Një tokën e shëndetshme është produktive, e qëndrueshëm dhe
fitimprurëse.
Cilësia dhe shëndeti i tokës






Termat “cilësi e tokës” dhe “shëndet i tokës” janë të dallueshme si më
poshtë:
Cilësia e tokës është aftësia e tokave brenda peizazheve për të
mbështetur prodhimin biologjik, ruajtur cilësinë e mjedisit dhe për të
favorizuar shëndetin e bimë dhe kafshëve.
Your Logo Here
Shëndeti i tokës është gjendja e tokës në lidhje me aftësinë e saj të
qenësishme, apo potenciale, për të mbështetur produktivitetin
biologjik, për të ruajtur cilësinë e mjedisit dhe për të favorizuar
shëndetin e bimëve dhe të kafshëve.
Shëndetin tokës është një koncept që merret me integrimin dhe
optimizimin e vetive fizike, kimike dhe biologjike të tokës për të
përmirësuar produktivitetit dhe cilësinë e mjedisit.
Shëndeti i tokës është një term më praktik dhe mund të përdoret si një
indikator i qëndrueshmërisë së tokës, kur flitet për menaxhimin e tokës.
.
Shëndeti i tokës

Vlerësimi i cilësisë/shëndetit të tokës mund të ndihmojë
menaxherët për të identifikuar praktikat që mund të përshtaten për
tu bërë më të qëndrueshme.
Your Logo Here

Shëndeti tokës ndërvepron me llojin e kulturës, klimën dhe
menaxhimin për të ofruar të ardhura në fermë nga shitja e
produkteve bujqësore.
Vetitë fizike, kimike dhe biologjike që sigurojnë toka të shëndetshme
Your Logo Here
Shëndeti i tokës është ekuilibri i vetive të qenësishme të tokës, kushteve të
pakontrollueshme mjedisore dhe praktikave të menaxhimit
Your Logo Here
Funksionet kryesore të tokave të shëndetshme
Your Logo Here
Faktorët e shëndetit të tokës dhe marrëdhëniet e tyre me sistemin e prodhimit
Your Logo Here
Cilësia/shëndeti i tokës është një pjesë e rëndësishme e
menaxhimit të qëndrueshëm të agroekosistemit
Your Logo Here
Shëndeti i tokës lidh rrënjësisht produktivitetin e tokës dhe qëndrueshmërinë e
mjedisit
Një tokë e shëndetshme:
 Siguron lëndë ushqyese, ujë dhe oksigjen për rritjen e shëndetshme të
bimëve
 Lejon ujin të infiltrojë lirisht
 I reziston erozionit
Your Logo Here
 Ruan ujin
 Shkëmben lirshëm gazet me atmosferën
 Mban lëndët ushqyese
 Vepron si një mjedis buferik në peizazhe
 I reziston sëmundjeve
 përmban popullata të gjera dhe diverse të biotës së tokës
 Nuk acidifikohet ose kripëzohet
 Ka hapësira poresh të mjaftueshme për të strehuar organizma, lëndë
ushqyese dhe ujë
Karakteristikat e një tokë të shëndetshme
1. Kushtet fizike të mira të shtresës së sipërme të tokës pas
plugimit
2. Thellësi e mjaftueshme
3. Furnizim i mjaftueshëm por jo i tepërt me lëndë ushqyese
Your Logo
Here
4. Popullim i vogël të patogjenëve bimorë
dhe
insekteve të
dëmshëm
5. Drenim i mirë i tokës
6. Popullim i madh nga organizmat e dobishme
7. Presion i ulët i barërave të këqija
8. E lirë nga kimikatet dhe toksina që mund të dëmtojnë bimët
9. Rezistente ndaj degradimit
10. Resiliencë kur ndodhin kushte të pafavorshme
Ndryshimi i shëndetit te tokës
Your Logo Here
Indikatorët e mundshëm për vlerësimin e shëndetit të tokës
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Fizike
Masa vëllimore
Makro poroziteti
Mezo poroziteti
Mikro poroziteti
Kapaciteti i ujit të disponueshëm
Porozitet mbetës
Rezistenca e depërtimit në 10 kPa
Konduktiviteti hidraulik i faturuar
Madhësia e agregateve (<0.25 mm;
0.25 - 2 mm; 2 - 8 mm)
Qëndrueshmëria e agregateve të
lagur (0.25 – 2 mm)
Qëndrueshmëria e agregateve të
lagur (2 – 8 mm)
Fortësia e sipërfaqes me
penetrometër
Fortësia e subsipërfaqes me
penetrometër
Infiltrimi fushor
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Biologjikë
Vlerësimi i shëndetit të
rrënjëve
Popullimi i nematodeve të
dobishme
Popullimi i nematodeve
parazitare
Your Logo
Azoti potencialisht
i Here
mineralizueshëm
Shkalla e dekompozimit
Grimcat organike
Karboni aktiv
Banka e farave të barërave
të këqija
Madhësia e respirimit
mikrobial
Glomalina
Përmbajtja e lëndës
organike
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Kimikë
Fosfori
Azoti nitratik
Potasi
pH
Magnezi
Kalciumi
Hekuri
Alumini
Mangani
Zinku
Bakri
Aciditeti i
këmbyeshëm
VSA- mjet për menaxhimin e fermës
VSA mund të sigurojë një informacion të rëndësishëm rreth cilësisë
së tokë, i cili mund të ndihmojë në marrjen e vendimeve
Your Logo Here
Your Logo Here
Struktura e tokës
Your Logo Here
Poroziteti i tokës
Your Logo Here
Ngjyra e tokës
Your Logo Here
Vlerësimi i larave të tokës
Your Logo Here
Krimbat e tokës
Vlerësimi vizual
Numri krimbave të tokës
VS
(për një kub toke 20 cm)
Here
2Your
(mirë)Logo>30
(preferohen 3 ose më shumë specie
1 (mesatare)
15-30 (preferohen 2 ose më shumë
specie
0 (keq)
<15 (me dominimin e një specie)
Identifikimi i pranisë së shtresës së fortë
Your Logo Here
Vlerësimi për sipërfaqen e mbuluar me ujë
Vlerësimi VSA (VS)
2
(mirë)
1
(mesatare)
0
(keqe)
Sipërfaqja e mbuluar me ujë
Numri i ditëve me ujë
Përshkrimi
Nuk evidentohet sipërfaqe e
≤1
mbuluar me ujë pas 1 dite me
reshje të bollshme në tokët që
janëHere
afër saturimit.
Your Logo
Përmbytja mesatare e
2-4
sipërfaqes zgjat 2-4 ditë pas
reshjeve intensive në tokat që
janë afër saturimit.
Përmbytja domethënëse e
>5
sipërfaqes zgjat më shumë se
5 ditë pas reshjeve intensive
në tokat që janë afër
saturimit.
Vlerësimi i kores së tokës
dhe mbulesë sipërfaqësore
Your Logo Here
Vlerësimi i erozionit të tokës
Your Logo Here
FALEMINDERIT