Transcript 2.11. MSE

Istota handlu zagranicznego
Międzynarodowe stosunki
ekonomiczne
Plan zajęć
• Rozwój teorii handlu zagranicznego
– Poglądy merkantylistów
– Przewaga absolutna A. Smitha
– Przewaga komparatywna D. Ricardo
• Współczesne podejście do teorii handlu
zagranicznego
• Istota kursu walutowego
• Równanie bilansu płatniczego
• Problemy równowagi zewnętrznej i wewnętrznej
• Istota handlu w Unii Europejskiej
cel
1) Co sprawia, że kraje eksportują i
importują pewne produkty?
2) Jakie są korzyści z handlu
zagranicznego dla kraju w nim
uczestniczących?
Rozwój
teorii handlu zagranicznego
Merkantyliści
• Powstanie państw narodowych (lata 1500-1800)
ujawniło dużą współzależność poszczególnych
dziedzin życia gospodarczego.
• Siła państwa na arenie międzynarodowej
zależała do zawartości skarbu panującego, co
jest zależne od: stanu gospodarki i
podwładnych.
• Wysokie dochody skarbowi państwa może
przynieść handel zagraniczny.
Merkantyliści
Przedstawicielem myśli merkantylistycznej
był T. Munn.
Merkantyliści uważali, że jeden kraj może
zyskać na handlu tylko kosztem drugiego
kraju tj. jeśli więcej eksportuje niż
importuje. Byli przy tym zwolennikami
ścisłej kontroli rządowej (wprowadzeniu
ceł importowych i zwolnień z ceł
wywozowych).
Merkantyliści
Ideałem państwa merkantylistycznego było
osiągnięcie pełnej samowystarczalności
gospodarczej.
Merkantyliści głosząc pochwałę
ekonomicznego nacjonalizmu wierzyli, że
narodowe interesy poszczególnych krajów
są zasadniczo ze sobą sprzeczne.
Przewaga absolutna
Według A. Smitha handel pomiędzy krajami
oparty jest na przewadze absolutnej.
Mając daną naturalną (klimat, zasoby
mineralne) lub nabytą przewagę
(umiejętności, techniki) w produkcji
danego dobra, kraj wytwarza to dobro po
niższym koszcie (wynika to ze specjalizacji
w produkcji), będąc bardziej
konkurencyjnym niż jego partnerzy
handlowi.
Przewaga absolutna
Smith i inni ekonomiści klasyczni uważali, że
na wolnym handlu korzystają wszystkie
kraje. Jednocześnie mogli się cieszyć
wyższym poziomem produkcji i
konsumpcji.
Byli oni zwolennikami polityki wolnego
handlu (laissez-faire). Wyłączali z tego
jednak przemysł ważny z punktu widzenia
obrony narodowej.
Przewaga komparatywna
D. Ricardo (1772-1823) stwierdził, że może
istnieć kraj, który będzie bardziej wydajny
w produkcji wszystkich dóbr. Wtedy
również istnieje korzyść z handlu, tj. nie
trzeba mieć przewagi absolutnej aby
odnosić korzyści z handlu.
Do tej pory nikt nie zakwestionował tego prawa.
Przewaga komparatywna
Według prawa przewagi komparatywnej
(względnej, relatywnej) Ricarda nawet jeśli
jeden z krajów jest mniej wydajny tzn. nie
posiada absolutnej przewagi kosztowej, niż inny
kraj w produkcji obydwu dóbr to wciąż może
istnieć wzajemnie korzystna wymiana handlowa.
Kraj powinien specjalizować w produkcji i
eksporcie dobra gdzie brak przewagi absolutnej
jest relatywnie mniejszy i importować dobro, w
którego produkcji absolutny brak przewagi jest
relatywnie większy.
Podsumowanie
Kraje korzystają na wymianie z tytułu
przewagi absolutnej i przewagi względnej.
Współczesne podejście do
teorii handlu zagranicznego
neomerkantylizm
Obecnie doświadczamy odrodzenia się
nowej postaci merkantylizmu
(protekcjonizm, cła, zakazy, kontyngenty).
Stosują je kraje o wysokim poziomie
bezrobocia, które starają się ograniczać
import w celu promowania produkcji
krajowej i zatrudnienia.
Inne czynniki restrykcji w
wolnym handlu
• wspieranie nowych /młodych gałęzi
przemysłu
• względy bezpieczeństwa
współczesne bogactwo narodu
Obecnie bogactwo narodu (w
przeciwieństwie do merkantylistów)
mierzymy za pomocą jego zasobów
ludzkich, fizycznych, naturalnych, które
mogą zostać wykorzystane do produkcji
dóbr i usług, służących do zaspokojenia
potrzeb społeczeństwa.
Przewaga komparatywna
G. Haberler kwestionuje wytłumaczenie
przewagi komparatywnej teorią wartości
opartej o pracę (wg Ricarda). Udowadnia,
iż raczej powinna być ona wyjaśniona na
bazie teorii kosztu alternatywnego.
Teoria kosztu alternatywnego
Koszt dobra to ilość dobra drugiego, z
którego trzeba zrezygnować by zwolnić
wystarczającą ilość zasobów do
wytworzenia 1 dodatkowej jednostki dobra
pierwszego.
Teoria obfitości zasobów
E. Heckscher, B. Ohlina, P.A. Samuuelsona
podstawową przesłanką handlu jest
występowanie między krajami relatywnych
różnic kosztów i cen, które są
spowodowane odmiennym wyposażeniem
w czynniki produkcji – pracę i kapitał.
Kraje bogate w kapitał powinny tworzyć
produkty kapitałochłonne a w pracę
pracochłonne.
Parytet siły nabywczej
(ang. purchasing-power parity
-PPP)
parytet siły nabywczej
PPP opiera się na teorii jednej ceny, która mówi,
że za określoną liczbę jednostek danej waluty
można kupić w każdym kraju w tym samym
czasie dokładnie tyle samo dóbr.
Jeśli np. 1 kg ziemniaków byłby tańszy w Polsce niż w Niemczech, to
bardziej opłacałoby się kupować ziemniaki w Polsce i sprzedawać je
w Niemczech. To powodowałoby wzrost popytu w Polsce (a zatem i
wzrost ceny ziemniaków w Polsce) i wzrost podaży w Niemczech (a
zatem spadek ceny w Niemczech), co w konsekwencji prowadziłoby
do wyrównania się cen, zgodnie z teorią jednej ceny. Jest to
możliwe tylko wtedy, gdy spełnione są założenia teorii jednej ceny,
m.in. brak barier między poszczególnymi rynkami, dobra powinny
być doskonałymi substytutami i powinny być doskonale mobilne.
Kurs walutowy a siła nabywcza
Parytet siły nabywczej pozwala na rozwiązanie problemu dokonywania
porównań międzynarodowych PKB. Polega na dokonaniu
przeliczenia kursu waluty według siły nabywczej.
Kurs waluty może się różnić od parytetu. Mają na to wpływ takie
elementy jak:
1.
różne ceny towarów i usług w porównywanych krajach,
2.
różny stopień pomocy publicznej i jej zakres.
Zasadniczą sprawą jest zebranie danych o cenach z zagregowanej listy
towarów, która zawiera towary porównywalne i reprezentatywne
dla analizowanych krajów. Parytet siły nabywczej jest
właściwszym wskaźnikiem od kursu walutowego, gdyż
uwzględnia siłę nabywczą.
Teoria parytetu siły nabywczej – jeśli dwa kraje handlujące ze sobą
mają przybliżone stopy inflacji, to kurs walutowy cechować będzie
stabilność.
Kurs walutowy
Nominalny a realny kurs walutowy
KURS WALUTOWY (nominalny) - ile trzeba
zapłacić jednostek waluty krajowej za
jednostkę walut obcej.
REALNY KURS WALUTOWY
RER = E X P / Pz
Gdy: E - nominalny kurs walutowy, P - ceny krajowe, Pz - ceny zagranicy
Sztywny i płynny kurs walutowy
W marcu 1973 r. główne waluty państw UE
przestały być związane ze standardem złota, co
położyło kres systemowi sztywnych kursów
walutowych i zaczęła się era płynnej wymiany.
System sztywnych kursów walutowych był
przyjęty w 1944 r. w układzie Bretton Woods.
Po odrzuceniu systemu sztywnych kursów
walutowych zasadniczą kwestią stało się to, czy
nowy system ma być „brudny” (kontrolowany
przez banki centralne), czy „czysty” (ustalony
przez siły rynkowe). Większość krajów posługuje
się systemem płynnych kursów.
Rodzaje kursów
• Kurs sztywny – kurs kupna i sprzedaży
jest ustalony administracyjnie przez
władze monetarne danego kraju.
• Kursy zmienne – są wynikiem
kształtowania się relacji między popytem
na daną walutę i jej podażą.
Rodzaje walut
Zróżnicowanie walut pod względem:
zasięgu, zakresu oddziaływania,
pełnionych ról i funkcji.
Zasięg działania waluty:
- krajowa,
- międzynarodowa.
Zakres oddziaływania waluty:
- wymienialna,
- niewymienialna.
Spadek i wzrost kursu walutowego
APRECJACJA – spada kurs walutowy czyli wzrasta
wartość danej waluty.
DEPRECJACJA – wzrasta kurs walutowy, spada wartość
danej waluty.
Waluta wykazuje tendencję do deprecjacji gdy:
• stopy inflacji i wzrostu gospodarczego są wysokie
• realna stop procentowa jest niska
• ludzie preferują dobra zagraniczne
• ludzkie oczekiwania co do perspektyw narodowych są
pesymistyczne
Bilans płatniczy
Składowe bilansu płatniczego
BILANS PŁATNICZY – zestawienie wszystkich
międzynarodowych transakcji ekonomicznych i
finansowych między danym krajem a resztą świata, w
przeciągu pewnego okresu
• BOB - Bilans obrotów bieżących – eksport, import
towarów i usług, obroty widzialne i niewidzialne, dochody
z oprocentowania, transfery
• BOK - Bilans obrotów kapitałowych – przepływ kapitału
bezpośredniego i pośredniego (zestawienie
zagranicznych aktywów lub inwestycji danego kraju za
granicą oraz zagranicznych inwestycji w tym kraju)
• BTO – bilans oficjalnych transakcji rezerwami
walutowymi
Równowaga zewnętrzna
dla kursów zmiennych
BP = BOB+BOK = 0;
dla kursów stałych
BR = BOB+BOK+BTO = 0
RZ przy płynnych kursach zajmuje się bank
centralny, przy sztywnych również rząd.
Równowaga zewnętrzna – RZ
i wewnętrzna RW a wydatki rządowe G
E
II
RZ
III
I
RW
IV
I - deficyt BOB + inflacja
(zatrudnienie pow. naturalnej st. bezrobocia)
G
II - Nadwyżka BOB + Inflacja
III - nadwyżka BOB + bezrobocie
IV – deficyt BOB + bezrobocie
Międzynarodowe stosunki
ekonomiczne
MSE obejmuje:
1) Międzynarodowy podział pracy
2) Międzynarodowy obrót gospodarczy
1)
2)
3)
4)
5)
Międzynarodową wymianę towarów
Międzynarodową wymianę usług
Międzynarodowe obroty kapitałowe
Międzynarodowe przepływy technologii
Międzynarodowe przepływy ludności
3) Międzynarodowe stosunki finansowe
(problematyka systemu finansowo-walutowego)
Istota handlu w Unii Europejskiej
- istota integracji gospodarczej
Integracja gospodarcza
Wykształcenie jednolitej struktury
ekonomicznej pewnego obszaru
gospodarczego, obejmującego grupę
krajów, który ze względu na wysoki
stopień wewnętrznych powiązań
ekonomicznych i osiągniętą w ich wyniku
wewnętrzną spójność ekonomiczną,
widocznie wyodrębnia się z całokształtu
gospodarki światowej.
Integracja gospodarcza
Proces scalania (zespalania) gospodarek
narodowych w celu tworzenia nowych
organizmów gospodarczych o odmiennych
właściwościach.
Nie jest to dodawanie potencjałów
ekonomicznych różnych krajów.
Integracja gospodarcza
Przesłanki powstania obszaru
zintegrowanego:
- polityczne (jednolity ustrój, zbieżność celów polityki
zagranicznej)
- społeczno-ekonomiczne (tempo wzrostu
dochodu narodowego, poziom bezrobocia, poziom
inflacji)
- infrastrukturalne (i. wodna, lądowa, powietrzna;
łączność i informatyka)
- ekologiczne (wspólna ochrona środowiska)
Integracja gospodarcza
Przyczyny powstawania integracji:
- zapewnienie wielkiej skali produkcji
- szybszy postęp techniczny
- rozwój specjalizacji i kooperacji
- konieczność dysponowania szerokimi
rynkami zbytu.
Cel
wzrost efektywności
Zintegrowany obszar
Korzyści z przynależności do zintegrowanego
obszaru.
• brak kosztów transportu,
• jeden pieniądz, brak ryzyka kursowego,
• stabilizacja waluty w stosunku do reszty świata
• brak iluzji deprecjacji, bo stały kurs
Niekorzyści:
• zależność od sąsiadów,
• nie można prowadzić aktywnej polityki
pieniężnej,
• Przy mobilnych czynnikach produkcji przewaga
korzyści jest wyraźniejsza.
kapitał
Napływ kapitału jest korzystny gdy:
• brak różnic w stopie procentowej
• stała stopa inflacji
• brak przymusu trzymania rezerw banków
w BC
• brak fragmentaryzacji systemu
bankowego.
Def. kapitału – środki zaangażowane z
zamiarem ich pomnożenia
Dziękuję za uwagę