Transcript halılalıs-euas
1998 – 2007 Yılları Türkiye Elektrik Sistemi Gerçekleşen Puant ve Enerji Talebi
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 PUANT GÜÇ TALEBİ (MW) 17799 18938 19390 19612 21006 21729 23485 25174 27594 29249 ARTIŞ (%) 5,2 6,4 2,4 1,1 7,1 3,4 8,1 7,2 9,6 6,0 ENERJİ TALEBİ (GWh) ARTIŞ (%) 114023 118485 8,1 3,9 128276 126871 132553 141151 150018 160794 174637 190000 8,3 -1,1 4,5 6,5 6,3 7,2 8,6 8,8
YIL 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Talep Tahmini (“Baz” Senaryo)
PUANT TALEP MW 32478 35053 37832 40716 43819 47159 50753 54622 58560 62782 Artış (%) 7,9 7,9 7,6 7,6 7,6 7,6 7,6 7,2 7,2 ENERJİ TALEBİ GWh 204000 219013 236182 253837 272812 293205 315123 338679 363695 390559 Artış (%) 7,4 7,8 7,5 7,5 7,5 7,5 7,5 7,4 7,4
YIL 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Talep Tahmini (“Baz” Senaryo)
PUANT TALEP MW 30517 29870 Artış (%) 4,3 -2,1 ENERJİ TALEBİ GWh 198015 193323 Artış (%) 4,2 -2,4 40716 43819 47159 50753 54622 58560 62782 7,6 7,6 7,6 7,6 7,6 7,2 7,2 253837 272812 293205 315123 338679 363695 390559 7,5 7,5 7,5 7,5 7,5 7,4 7,4
Mevcut Santralların 2010 Yılı Kurulu Güç Dağılımı
EÜAŞ SANTRALLARI EÜAŞ'A BAĞLI ORTAKLIK SANTRALLARI İŞLETME HAKKI DEVREDİLEN SANTRALLAR MOBİL SANTRALLAR YAP İŞLET SANTRALLARI YAP İŞLET DEVRET SANTRALLARI SERBEST ÜRETİM ŞİRKET SANTRALLARI OTOPRODÜKTÖR SANTRALLAR TÜRKİYE TOPLAM KURULU GÜÇ
TERMİK HİDROLİK TERMİK TERMİK HİDROLİK TERMİK TERMİK TERMİK RÜZGAR HİDROLİK TERMİK RÜZGAR HİDROLİK TERMİK RÜZGAR HİDROLİK
TERMİK RÜZGAR HİDROLİK KURULU GÜÇ MW
8.690,9 11.677.9
TOPLAM GÜÇ MW 20.369 3.834
3.834,0 620,0 30,1 262,7 6.101,8 1.449,6 17,4 982,0 7.470.6 1.184.0 2.023.4 2.598.8 1,2 544.2
31.028.4 1.202.6 15.248.0 650 263 6.102 2.439 10.772 3.144 47.573
SONUÇ VE ÖNERİLER
•2010 yılı sonunda işletmede olan üretim tesislerinden oluşan mevcut
elektrik enerjisi üretim sistemimize ilaveten yapılacak olan Lisans almış projeler ve İnşa halindeki projeler olmak üzere yeni üretim tesislerinin ilave edilmesi ile proje üretim kapasitelerine göre 2018 yılından, güvenilir üretim kapasitelerine göre ise 2014 yılından itibaren öngörülen elektrik enerjisi talebinin karşılanamayacağı hesaplanmıştır.
Kapasite projeksiyon çalışmasında belirtilen kabullerden herhangi birinin farklı gerçekleşmesi bu raporda hesaplanan sonuçları etkileyecektir ve bu durumda talebin karşılanamayan yılları değişebilecektir.
•Elektrik sistem işletmeciliğinde ; •Talebin tahmin edildiği gibi gerçekleşmemesi, •Hidrolik santrallara gelen su miktarının tahmin edildiği gibi gelmemesi, •Yakıt arzında ve kalitesinde kısıtlarla karşılaşılabileceği, •Santrallarda uzun süreli arızaların olabileceği,
tesis halindeki ve lisans almış santralların öngörülen tarihlerde işletmeye giremeyeceği dikkate alındığında, güvenilir elektrik enerjisi sistemlerinde birincil kaynak türlerine göre belirli oranlarda güç ve enerji yedeği bulundurulması bir zorunluluktur. Bu nedenle arz ve talep başa baş olmadan önce üretim sisteminin yedekli olarak işletilmesi için yatırım tesislerinin inşaat süreleri de göz önüne alınarak gerekli önlemlerin alınması sağlanmalıdır.
Birincil kaynak dağılımında, ilave yeni kapasite miktarının termik santrallarla yoğunlaşması ile sisteme ilave edilecek kapasite miktarı azalmakta, hidrolik ve rüzgar santrallarının yoğunlaşması ile ise sisteme ilave edilecek kapasite miktarı artmaktadır. Sisteme ilave edilecek yeni kapasite miktarı hususunda bir karar ve politika belirlenirken bu özelliğin dikkate alınması göz ardı edilmemelidir.
Üretim tesislerinin yakıt cinsi ve işletmeye giriş yılı itibariyle yatırım kararlarının yatırımcı tarafından verildiği bir piyasa yapısında özellikle elektrik enerjisi talebinin ortalama %8 gibi önemli bir artış oranı ile artmasının beklendiği bir elektrik sisteminde ülke talebinin güvenilir bir yedekle karşılanması için gerekli üretimin birincil kaynak dağılım politikaları açısından uygunluğunun takip edilmesi arz güvenliği açısından önemli bir husustur.
Ayrıca talebin önemli bir artış oranı ile gelişmesinin beklendiği bir piyasada lisans alan, lisans almak için başvuruda bulunan üretim tesislerinin taahhüt ettikleri tarihte gerçekleşmelerini sağlamak için gerekli önlemlerin alınması yine arz güvenliği açısından önemlidir.
Santrallara üretim önceliği ya da imtiyazlı haklar verilirken toplam elektrik enerjisi talebi miktarı ile yıl içinde elektrik tüketim seviyelerini gösteren yük profili göz önünde bulundurulmalıdır. En azından öncelik verilmiş toplam kurulu kapasite miktarının baz yük seviyesinden daha yüksek olmamasına dikkat edilmelidir. Özellikle son yıllarda yaz puantının yıllık puanttan daha hızlı arttığı ve aralarındaki farkın kapanmaya başladığı göz önüne alınırsa, bu durumun sebep ve etkilerinin Talep Tarafı Yönetimi çalışmalarında ihmal edilmemesi gereken temel unsurlardan biri olabileceği unutulmamalıdır.
SONUÇ
• • •
YEDEK İHTİYACI
– –
TALEBİN BEKLENDİĞİ GİBİ GERÇEKLEŞMEMESİ SU GELİRLERİNİN BEKLENDİĞİ GİBİ GERÇEKLEŞMEMESİ
– – –
YAKIT ARZI VE KALİTESİNDE KISITLAR UZUN SÜRELİ SANTRAL ARIZALARI OTOPRODÜKTÖR VE MOBİL SANTRALLARIN ÇALIŞMA DURUMLARI YENİ İLAVE KAPASİTESİNDE, ETKB POLİTİKA VE PRENSİPLERİNİN YANSITILDIĞI ÜRETİM PLANLAMA ÇALIŞMASI SONUÇLARI DİKKATE ALINMIŞTIR. YENİ KAPASİTE İLAVESİNDE TERMİK-HİDROLİK DAĞILIM ÖNEMLİDİR.
– – –
TERMİK SANTRALLAR YILDA 6500-7000 SAAT HİDROELEKTRİK SANTRALLARDA YILLIK 3500-4000 SAAT RÜZGAR SANTRALLARINDA YILLIK 1500-2000 SAAT TAM KAPASİTE EŞDEĞERİ ÇALIŞMA SÜRELERİ.
SONUÇ
• TERMİK-HİDROLİK DAĞILIMA GÖRE İLAVE KAPASİTE MİKTARI
DEĞİŞMEKTEDİR
–
YENİ KAPASİTE İLAVESİ TERMİK OLMASI DURUMUNDA HES VEYA RÜZGARA GÖRE DAHA AZ OLACAKTIR
• BU ÇALIŞMA İÇİN BELİRLENEN KABULLERİN GERÇEKLEŞİP
GERÇEKLEŞMEMESİ ARZ GÜVENLİĞİNİN YERİNE GETİRİLMESİNİ DOĞRUDAN ETKİLEYECEKTİR.
– OTOPRODÜKTÖR SANTRALLARI KENDİ İHTİYAÇLARI VEYA KENDİ MÜŞTERİLERİ İÇİN ÜRETİM
YAPTIĞINDAN ÜRETİM MİKTARLARI YILLARA GÖRE DEĞİŞEBİLECEKTİR. ÜRETİMLERİNİN AZALMASI DURUMUNDA ARZ AÇIĞININ ÖNE GELMESİNE NEDEN OLABİLECEKLERDİR.
– DOĞAL GAZ YAKITLI MEVCUT SANTRALLARIN ÜRETİM KAPASİTESİ YAKLAŞIK 100 Milyar kWh
OLUP DOĞAL GAZ ARZ İMKANLARI ARTIRILMADIĞI (ÖRNEĞİN DOĞAL GAZ DEPOLANMASI) TAKDİRDE ARZ AÇIĞI ÖNE GELEBİLECEKTİR.
– DSİ TARAFINDAN YAPIMI DEVAM EDEN HİDROELEKTRİK SANTRALLARIN ÖNGÖRÜLEN
TARİHLERDEN SONRA İŞLETMEYE ALINMASI DURUMUNDA ARZ AÇIĞI ÖNE GELEBİLECEKTİR.
SONUÇ
• PUANT TALEBİN KARŞILANMASINDA KURULU GÜÇ DİKKATE
ALINMAKTADIR.
– HİDROELEKTRİK SANTRALLARDA BARAJDAKİ SU SEVİYESİ – TERMİK SANTRALLARIN YAKIT KALİTESİ – DOĞAL GAZ SANTRALLARININ ISO KOŞULLARINA UYGUN ÇALIŞMASI – BAZI OTOPRODÜKTÖR SANTRALLARININ MEVSİMLİK OLARAK ÇALIŞMALARI – KANAL TİPİ HES’LARIN SU GELİRLERİ
SANTRALLARIN ÇIKIŞ GÜÇLERİNİ ETKİLEDİĞİNDEN PUANT TALEBİN GERÇEKLEŞME ZAMANINDA ALINABİLİR GÜÇ DEĞİŞEBİLMEKTEDİR.
• •
Tüketim Tarafının Piyasaya Katılması Nedir?
Piyasa fiyatlarında meydana gelen/gelebilecek değişikliğe tüketim tarafının karşılık/tepki verebilmesidir. – – – Talep Azaltma (Yük atma), Yük Kaydırma (Örneğin, Puant’tan Gece’ye), Kaynak Değiştirme (Alternatif yakıt ve/veya kendi üretimi)
Normal Talep Yük Atma
1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Saat (24 Saat))
Talebin, piyasa fiyatına tepkisi “elastisite” ile ölçülür.
Normal Talep Yük Kaydırma
1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Saat(24 Saat)
15
16
Tüketim Tarafından Kimler Piyasaya Katılabilir?
Potansiyel Tüketim Tarafı Katılımcıları:
– Elektriğin yoğun kullanıldığı sanayiler • Ark Ocakları • Kimya Endüstrileri – – – – – – Toptancılar Otoprodüktör ve Otoprodüktör Grup Tüketim Tesisleri Organize Sanayi Bölgeleri Siteler ve Lojmanlar Perakendeciler Belediyeler
17
Tüketim Tarafının Piyasaya Katılmasının Yararı
D1 – Elastik Olmayan Tüketim D2 – Elastik Tüketim 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 F1 – Elastik Olmayan Marjinal Fiyat F2 - Elastik Marjinal Fiyat
MW
200 400 600 800 1.000
1.200 1.400 1.600 1.800
2.000 2.200 2.400 2.600
18
Tüketim Tarafının Piyasaya Katılmasının
$/MWh
60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5
F1 – Elastik Olmayan Marjinal Fiyat F2 - Elastik Marjinal Fiyat
Yararı
D1 – Elastik Olmayan Tüketim D2 – Elastik Tüketim MW
200 400 600 800 1.000
1.200 1.400 1.600 1.800
2.000 2.200 2.400 2.600
2002 yılında PJM, ABD piyasasında tüketim tarafı katılımı saatlik fiyatları %12’den fazla düşürmüştür. Kaliforniya krizi esnasında tüketim tarafının zamanında %5 oranında tüketimini azaltarak piyasaya katılmış olsaydı en yüksek toptan satış fiyatını %50 oranında düşürebilirdi.
Perakende tarafındaki 10%’luk yük azalması 1998/99’da ABD Midwest’te yaşanan aşırı fiyat yükselmesini %60 oranında önleyebilirdi.
Kaynak: IEA (Uluslarası Enerji Ajansı)
Tüketim Tarafının Piyasaya Katılmasının Yararı
Balance supply & demand in markets
Efficien cy Incent new in ives fo vestm r ents
Sınır Ticaretinin Getirdiği Esneklikler 19 Platform of flexibility from
Demand Response
Platform of flexibility from
International Trade
20
Talep Elastisitesi (Esnekliği) Nasıl Sağlanır?
Piyasa katılımcısının fiyatlara tepkisi için zamanlama önemlidir Zaman Gün öncesi day ahead • Fiyata bağlı planlama yapılır Gün Öncesi Piyasası talep esnekliğini sağlamak için önemli bir araçtır.
Saatler öncesi • optimizasyon tamamlandı • arta kalanlar satılır • yüksek fiyat volatilite Dakikalar öncesi • çok yüksek fiyat volatilite Gerçek zaman • ticari işlem yok
Tüketim Tarafını Piyasaya Nasıl Katabiliriz?
Piyasaya Katılım Şekli 1. Fiyata Bağlı Yük Yönetim i Nasıl?
2. Zorunlu Kesilebilir Yük 3. Ticari Kesilebilir Yük 4. Tüketim Tarafının Gün Öncesi Piyasasına Katılımı 5. Talep Kontrol (Doğrudan Yük Kontrol) Tüketiciler elektrik fiyat sinyaline göre hareket eder: Tüketimlerini fiyatın yüksek olduğu saatlerden (puant) fiyatın düşük olduğu saatlere (gece) kaydırabilir.
Acil durumlarda tüketiciler zorunlu olarak tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz tarifeden yararlanır .
Sistem İşletmecisinden gelen talimatlar doğrultusunda ticari olarak katılmak isteyen tüketiciler tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz, ama zorunlu hizmetten daha pahalı olan tarifeden yararlanır .
Tüketiciler kendi belirledikleri tedarikçisine teklif olarak sunarlar.
bir fiyata karşılık tüketimlerini azaltabileceklerini Piyasa İşletmecine veya Sistem İşletmecisi veya tedarikçi, tüketicinin elektrik tedariğini doğrudan kontrol eder. Tüketici, elektrik kesintileri karşılığında ucuz tarifeden yararlanır.
21
Tüketim Tarafı Piyasaya Nasıl Katabiliriz?
Piyasaya Katılım Şekli 1. Fiyata Bağlı Yük Yönetim i Nasıl?
2. Zorunlu Kesilebilir Yük 3. Ticari Kesilebilir Yük 4. Tüketim Tarafının Gün Öncesi Piyasasına Katılımı 5. Talep Kontrol (Doğrudan Yük Kontrol) Tüketiciler elektrik fiyat sinyaline göre hareket eder: Tüketimlerini fiyatın yüksek olduğu saatlerden (puant) fiyatın düşük olduğu saatlere (gece) kaydırabilir.
Acil durumlarda tüketiciler zorunlu olarak tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz tarifeden yararlanır .
Sistem İşletmecisinden gelen talimatlar doğrultusunda ticari olarak katılmak isteyen tüketiciler tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz, ama zorunlu hizmetten daha pahalı olan tarifeden yararlanır .
Tüketiciler kendi belirledikleri tedarikçisine teklif olarak sunarlar.
bir fiyata karşılık tüketimlerini azaltabileceklerini Piyasa İşletmecine veya Sistem İşletmecisi veya tedarikçi, tüketicinin elektrik tedariğini doğrudan kontrol eder. Tüketici, elektrik kesintileri karşılığında ucuz tarifeden yararlanır.
22
Tüketim Tarafı Piyasaya Nasıl Katabiliriz?
Piyasaya Katılım Şekli 1. Fiyata Bağlı Yük Yönetim i Nasıl?
2. Zorunlu Kesilebilir Yük 3. Ticari Kesilebilir Yük 4. Tüketim Tarafının Gün Öncesi Piyasasına Katılımı 5. Talep Kontrol (Doğrudan Yük Kontrol) Tüketiciler elektrik fiyat sinyaline göre hareket eder: Tüketimlerini fiyatın yüksek olduğu saatlerden (puant) fiyatın düşük olduğu saatlere (gece) kaydırabilir.
Acil durumlarda tüketiciler zorunlu olarak tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz tarifeden yararlanır .
Sistem İşletmecisinden gelen talimatlar doğrultusunda ticari olarak katılmak isteyen tüketiciler tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz, ama zorunlu hizmetten daha pahalı olan tarifeden yararlanır .
Tüketiciler kendi belirledikleri tedarikçisine teklif olarak sunarlar.
bir fiyata karşılık tüketimlerini azaltabileceklerini Piyasa İşletmecine veya Sistem İşletmecisi veya tedarikçi, tüketicinin elektrik tedariğini doğrudan kontrol eder. Tüketici, elektrik kesintileri karşılığında ucuz tarifeden yararlanır.
23
Tüketim Tarafı Piyasaya Nasıl Katabiliriz?
Piyasaya Katılım Şekli 1. Fiyata Bağlı Yük Yönetim i Nasıl?
2. Zorunlu Kesilebilir Yük 3. Ticari Kesilebilir Yük 4. Tüketim Tarafının Gün Öncesi Piyasasına Katılımı 5. Talep Kontrol (Doğrudan Yük Kontrol) Tüketiciler elektrik fiyat sinyaline göre hareket eder: Tüketimlerini fiyatın yüksek olduğu saatlerden (puant) fiyatın düşük olduğu saatlere (gece) kaydırabilir.
Acil durumlarda tüketiciler zorunlu olarak tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz tarifeden yararlanır .
Sistem İşletmecisinden gelen talimatlar doğrultusunda ticari olarak katılmak isteyen tüketiciler tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz, ama zorunlu hizmetten daha pahalı olan tarifeden yararlanır .
Tüketiciler kendi belirledikleri tedarikçisine teklif olarak sunarlar.
bir fiyata karşılık tüketimlerini azaltabileceklerini Piyasa İşletmecine veya Sistem İşletmecisi veya tedarikçi, tüketicinin elektrik tedariğini doğrudan kontrol eder. Tüketici, elektrik kesintileri karşılığında ucuz tarifeden yararlanır.
24
Tüketim Tarafı Piyasaya Nasıl Katabiliriz?
Piyasaya Katılım Şekli 1. Fiyata Bağlı Yük Yönetim i Nasıl?
2. Zorunlu Kesilebilir Yük 3. Ticari Kesilebilir Yük 4. Tüketim Tarafının Gün Öncesi Piyasasına Katılımı 5. Talep Kontrol (Doğrudan Yük Kontrol) Tüketiciler elektrik fiyat sinyaline göre hareket eder: Tüketimlerini fiyatın yüksek olduğu saatlerden (puant) fiyatın düşük olduğu saatlere (gece) kaydırabilir.
Acil durumlarda tüketiciler zorunlu olarak tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz tarifeden yararlanır .
Sistem İşletmecisinden gelen talimatlar doğrultusunda ticari olarak katılmak isteyen tüketiciler tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz, ama zorunlu hizmetten daha pahalı olan tarifeden yararlanır .
Tüketiciler kendi belirledikleri tedarikçisine teklif olarak sunarlar.
bir fiyata karşılık tüketimlerini azaltabileceklerini Piyasa İşletmecine veya Sistem İşletmecisi veya tedarikçi, tüketicinin elektrik tedariğini doğrudan kontrol eder. Tüketici, elektrik kesintileri karşılığında ucuz tarifeden yararlanır.
25
Tüketim Tarafı Piyasaya Nasıl Katabiliriz?
Piyasaya Katılım Şekli 1. Fiyata Bağlı Yük Yönetim i Nasıl?
2. Zorunlu Kesilebilir Yük 3. Ticari Kesilebilir Yük 4. Tüketim Tarafının Gün Öncesi Piyasasına Katılımı 5. Talep Kontrol (Doğrudan Yük Kontrol) Tüketiciler elektrik fiyat sinyaline göre hareket eder: Tüketimlerini fiyatın yüksek olduğu saatlerden (puant) fiyatın düşük olduğu saatlere (gece) kaydırabilir.
Acil durumlarda tüketiciler zorunlu olarak tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz tarifeden yararlanır .
Sistem İşletmecisinden gelen talimatlar doğrultusunda ticari olarak katılmak isteyen tüketiciler tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz, ama zorunlu hizmetten daha pahalı olan tarifeden yararlanır .
Tüketiciler kendi belirledikleri tedarikçisine teklif olarak sunarlar.
bir fiyata karşılık tüketimlerini azaltabileceklerini Piyasa İşletmecine veya Sistem İşletmecisi veya tedarikçi, tüketicinin elektrik tedariğini doğrudan kontrol eder. Tüketici, elektrik kesintileri karşılığında ucuz tarifeden yararlanır.
26
Tüketim Tarafı Piyasaya Nasıl Katabiliriz?
Piyasaya Katılım Şekli 1. Fiyata Bağlı Yük Yönetim i Nasıl?
2. Zorunlu Kesilebilir Yük 3. Ticari Kesilebilir Yük 4. Tüketim Tarafının Gün Öncesi Piyasasına Katılımı 5. Talep Kontrol (Doğrudan Yük Kontrol) Tüketiciler elektrik fiyat sinyaline göre hareket eder: Tüketimlerini fiyatın yüksek olduğu saatlerden (puant) fiyatın düşük olduğu saatlere (gece) kaydırabilir.
Acil durumlarda tüketiciler zorunlu olarak tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz tarifeden yararlanır .
Sistem İşletmecisinden gelen talimatlar doğrultusunda ticari olarak katılmak isteyen tüketiciler tüketimlerini azaltır veya tamamen keser. Karşılığında ucuz, ama zorunlu hizmetten daha pahalı olan tarifeden yararlanır .
Tüketiciler kendi belirledikleri tedarikçisine teklif olarak sunarlar.
bir fiyata karşılık tüketimlerini azaltabileceklerini Piyasa İşletmecine veya Sistem İşletmecisi veya tedarikçi, tüketicinin elektrik tedariğini doğrudan kontrol eder. Tüketici, elektrik kesintileri karşılığında ucuz tarifeden yararlanır.
27
28
Sonuç olarak ...
• Arz sıkışması durumunda tüketim tarafının piyasaya katılması piyasa verimliliğini arttıracaktır. • Altyapının daha verimli kullanımı, son tüketici fiyatlarının düşmesi, arz güvenliğinin artması ve daha az kısıtlı piyasalar için tüketim tarafının piyasaya katılımı
önemli bir kaynaktır.
• Tüketim tarafının eşit ve verimli bir şekilde piyasaya katılması için piyasa tasarımı ve düzenleme politikaları önem arz etmektedir. • Teknik ve teknolojik altıyapının (sayaç, uzaktan okuma vs.) yeterli bir seviyede olması tüketim tarafının piyasaya katılması için ön koşuldur.