Transcript lösemi, lenfoma, miyeloma da kök hücre nakli

LÖSEMİ, LENFOMA, MİYELOMA
DA KÖK HÜCRE NAKLİ
PROF. DR. ÖNDER ARSLAN
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
Kök Hücre Nedir
• Kendini yenileyebilen (Self-Renewal)
• Farklı hücrelere yönlenebilen
(Differentiation)
• Yamalanma yapabilen (Engrafment)
• Klonal hücreler
Kök hücre nasıl tespit edilir
• Kök hücreler yüzeyinde belli
proteinler eksprese ederler:
– CD34
• CD34+ hücreler akım
sitometri kullanılarak
ölçülebilir
– En kısa zaman dilimi içinde kök hücreyi
tespit etmek için indirekt bir teknik,
• Birkaç saat alır
– CD34 eksprese eden tüm hücreler kök
hücre değildir.
Kök Hücre kaynakları nelerdir
• Kaynak
–Kemik İliği
–Periferik Kan
 Verici

Allojeneik
 Akraba
–Kord Kanı
 Akraba

Otolog

Singeneik
dışı
KÖK HÜCRE= KEMİK İLİĞİ
TRANSPLANTASYONU
• Hastanın kendisinden veya başkasından alınan
kan yapıcı öncü hücrelerinin (kök hücrelerin)
hastaya nakledilmesi işlemidir.
Kemik İliği Kaynaklı
Kök Hücre Toplama
(KI >MNH %1-4)
Alıcının kilogramı başına ~10-20 ml ilik materyali alınır.
KEMİK İLİĞİ ASPİRASYON SETİ (Thomas İğneleri)
Kemik İliği Kaynaklı Kök Hücre Toplama
Amaç:
2-3 x 108 çekirdekli hücre/kg
>2 x 106 CD34+ hücre/kg
Kemik
İliği harvest
10 ml x 100-200 aspirasyon
Kök Hücre Mobilizasyon metotları nelerdir
•
Mobilizasyon protokolleri:
– Kemoterapi:
160
• Periferik kanda kök hücre konsantrasyonunu 20140
25 kat arttırır
– Siklofosfamit
– Etoposit
– Siklofosfamit + Etoposit
– Sitokin (G-CSF)
120
100
80
• Filgrastim
60
• Lenograstim
40
– Kombinasyon (Kemoterapi + sitokin):
• Periferik kanda kök hücre konsantrasyonunu
100-160 kat arttırır
20
0
Normal
KT
Sitokin KT + Sitokin
Aferezde Kullanılan Cihazlar II
Gambro-Cobe BCT
Spectra
Trima
DIDECO
Excel
ÇEVRE KANI
Kordon Kanı
Kordon kanın toplanması esas olarak iki farklı yontemle yapılmaktadır: enjektor
ile doğrudan ven’den ve yercekimi yardımıyla torbada toplama yontemi.
Kök Hücre Kaynaklarına Göre
Hematopoetik Hücre Özellikleri-1
Kemik iliği:
• Genel anestezi altında
ameliyathanede steril
koşullarda toplanır.
• Sınırlı sayıda HH içerir.
• Ortanca çekirdekli h:
2x108/kg
• Ortanca CD34+ h:
2,8x106/kg
• Ortanca T h: 2,2x107/kg
Çevre kanı
• G-CSF ile HH lerin kemik
iliğinden dolaşıma
mobilizasyonu
• Toplama işlemi kolay
• G-CSF ilişli yan etkiler
• Yüksek hücre sayısı
• Ortanca çekirdekli h: 9x108/kg
• Ortanca CD34+ h: 7x106/kg
• Ortanca T hücre: 27x107/kg
Kök hücre dondurma
Amaç:
– Kök hücreleri maksimum canlılık oranı ve fonksiyonel kapasite ile tekrar
resüsite edebilecek şekilde dondurarak saklamaktır.
• DMSO= Tek başına kullanıldığında en ideal kriyoprotektan ajan
– %5-10 DMSO etkin koruma sağlayabildiği gösterilmiştir
– Suda yüksek derecede çözünürlük gösterebildiği ve hücre membranlarını
geçebildiği için, hem hücre içi hem de hücre dışında osmolaliteyi
yükselterek membran boyunca yerleşen tuz gradientini dengeye getirir.
Programlı dondurma
• Ürün ısısı -20C’ye ulaşana kadar 15-20
C/dk’da hızlı bir soğutma işlemine tabi
tutulur.
• Geçiş fazı sonrası ideal soğutma hızı 13C/dk’dır.
• -80C’ye ulaşıldıktan sonra ürün daha
düşük ısılara, örneğin sıvı azot veya azot
buharı içine direkt olarak kaldırılabilir
Kök hücreleri saklamak için en uygun ısı nedir?
Hangi koşullarda ne kadar süre saklanabilir
• Kök hücreleri için en uygun ısı nedir?
– -80 °C ile - 196 °C arasıdır.
• Hangi koşullarda ne kadar süre saklanabilir?
– -80 °C’nin üzerinde (deep freeze) = 5 yıl
– -150 °C’nin üzerinde (azot buhar fazı) = 10-15 yıl
– -196 °C ‘de (sıvı nitrojen) = sonsuza dek saklanabilir
Viyabilite Nedir. Nasıl bakılır
• Viyabilite= Hücre canlılığı
– 1) Flörasan mikroskobu
– 2) Akım sitometri yöntemi
• Tripan Mavisi, Akridin-Oranje ve
Propidyum İyodit
• Canlılık (%)= Canlı hücre / Total hücre
x100
– En az % 75 ve üzeri olmalı
Canlı
Hücre
MNH
Canlı
Hücre
Hangi Hastalıkta Nakil?
• Lösemi ve lenfomalar
–
–
–
–
–
•
•
•
•
AML/ALL
KML
KLL
JMML
HL/HDL
MDS
MPH: KMML, IMF
MM vd plazma h hast.
Kemik iliği yetmezlikleri
– AAA, FA, PNH, SEDA
www.asbmt.org
• Hemaglobinopatiler
– Beta talasemi major
– Orak hücre anemi
• Ciddi immun yetmezlik,
Wiskott-Aldirich sendromu
• Hurler S vd kalıtsal
metabolik bozukluklar
– Adrenolökodistrofi
– Metakromatik lökodistrofi
• Ailevi lökoeritrositik
lenfohistiositozis
Transplantasyon Seyri-I
Öğretim üyesi tarafından konseye sunum
KİT Konseyinden uygun olanlar kaydedilir
Alıcı ve verici hazırlıkları
Sağlık Bakanlığı Onayı Alınacak veya
Yurtdışından getirtilecek ilaçlar için gerekli
yazışmaların yapılması
Hazırlıkların onaylanması
Ünite içine giriş
Kök Hücre Nakli
Takip
Hastanın değerlendirmesi (Nakil
öncesi)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Hikaye-fizik inceleme
Hematolojik-Tam kan, koagulasyon profili
Biyokimya: Glukoz, böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri, LDH
Kan grubu ve antikor titreleri
Tiroid fonksiyon testleri, FSH, LH, E2, Progesteron, Testesteron
Viral durum: CMV, EBV, HSV, VZV, Kızamık, Kabakulak, Hepatit-A,B ve C, HIV
Diğer seroloji: Sifiliz, toksoplazma
İdrar analizi
Kardiyopulmoner: Gögüs X-ray, EKG, SFO, Diffuzyon kapasitesi, PPD
İmmunglobinler, gerekirse IgG alt grupları
Dental değerlendirme
Hastalık durumunun değerlendirilmesi
Feritilite durumunun değerlendirilmesi
TRANSPLANTASYONUN SEYRİ
Remisyonda
hasta
Kök hücre
infüzyonu
Engraftma
n
Hazırlık rejimi
Kateter
Günler
Kemoterapi
ve/veya
Radyoterapi
-10/-1
0
+15
TRANSPLANTASYONUN SEYRİ
Remisyonda
hasta
Vericiden kök hücre
toplanması
(Kİ veya PK)
Kök hücre
infüzyonu
Engraftma
n
Hazırlık rejimi
Kateter
Günler
Kemoterapi
ve/veya
Radyoterapi
-10 / -1
0
+15
TRANSPLANTASYONUN SEYRİ
Remisyonda
hasta
Vericiden kök hücre
toplanması
(Kİ veya PK)
Kök hücre
infüzyonu
Engraftma
n
Hazırlık rejimi
Kateter
Günler
Kemoterapi
ve/veya
Radyoterapi
-10 / -1
0
+15
TRANSPLANTASYONUN SEYRİ
Remisyonda
hasta
Vericiden kök hücre
toplanması
(Kİ veya PK)
Kök hücre
infüzyonu
Engraftma
n
Hazırlık rejimi
Kateter
Günler
Kemoterapi
ve/veya
Radyoterapi
-10 / -1
0
+15
Kök Hücre İnfüzyonu
ERKEN KOMPLİKASYONLAR
• İlk 100 günde görülen komplikasyonlardır, %15-20 ölüm
ile sonlanır.
• Mukozit (özellikle ağıziçi)
• Fırsatçı İnfeksiyonlar (bakteriyel, viral, fungal)
• Venooklüziv hastalık (sarılık, kilo artışı, karaciğer
yetmezliği)
• Engraftman yetmezliği (verici kemik iliğinin fonksiyon
görmemesi)
• Akut Graft versus Host Hastalığı (Cilt, GİS, Karaciğer)
ÜNİTE İÇİNDE
KARŞILAŞILABİLECEK
SORUNLAR
Tedaviye bağlı bulantı-kusma, halsizlik
Hücrelerin düştüğü dönemde ateş, ağız
yarası, yutma güçlüğü, ishal
Her sisteme ait enfeksiyon olabilir
Hastanın her şikayeti önem taşır, en ufak
bulgular bile doktora mutlaka söylenmelidir
Şikayetlerinizin önemli veya önemsiz
olduğuna doktorunuz karar versin
GEÇ
KOMPLİKASYONLAR
TEDAVİYE BAĞLI
• AKCİĞER KOMPLİKASYONLARI
• BAŞ-BOYUN KOMPLİKASYONLARI
- Katarakt
- Tiroid fonksiyon bozukluğu
• GONADAL FONKSİYON, BÜYÜME ve GELİŞME
• İKİNCİL MALİGNİTELER
TABURCU OLDUKTAN SONRA
DİKKAT EDİLECEKLER
• Taburcu olmadan önce evde yapılacak ve kullanılacak ilaçlar,
eğer kateterin uzun süre kalması gerekiyor ise bakım
yapabilmek için gerekli eğitim
• Transplantasyon polikliniğine düzenli kontrol
• Sağlıklı yiyecekler yiyin
• Sigara ve tütün kullanmayın
• Alkol kullanmayın
• Güneş gözlüğü kullanın
• Aşırı güneşe maruz kalmayın.
• Doktorunuza danışmadan ilaç kullanmayın.
• Her türlü bitkisel veya alternatif tıp ürünlerini ve yöntemlerini
doktorunuza danışmadan kullanmayın.
2004 İlk Başarılı Organ Naklinin 50. Yılı
2008 İlk Başarılı Allo Kİ Naklinin 40. Yılı