Transcript dama eğitim programı - hataydamatemsilciligi.org

DAMA EĞİTİM PROGRAMI
DAMA NEDİR
•Bir oyun olmanın ötesinde DAMA BİR SPORDUR.
32 taşın birbirlerinin üzerinden atlayarak diğerini yok
ettiği,8. hamleye ulaşıldığında güç ve hız kazanarak
kral taş yani dama olma hakkını kazandığı;4000 yıllık
tarihi olan bir spor !
•Yoğun bir düşünce ve arınma, insan kişiliğinin bir
aynası, soyut düşünmeyi geliştirmede bir alıştırma, iyi
oynandığında, siyah ve beyaz taşların zarif bir
dengeyle birbirlerinin üzerinden atladığı güzel bir sanat
eseridir.
•D A M A
•Hızlı ve doğru düşünmeye alıştırır,olaylara doğru
yorumlarla yaklaşabilme yeteneği kazandırır.
-Dikkati bir konuda yoğunlaştırma alışkanlığı
sağlar.
-Kendine güven duygusu aşılar ve geliştirir.
-Bireysel güç ve yetenekleri açığa çıkarmaya
yardımcı olur.
.-
-Konulara
şüpheci yaklaşımı benimsetir.
çok yönlü ve diyalektik düşünmeyi geliştirir.
-Kişileri düşünen, araştıran yargılayan
bireyler haline getirir ve yaratıcılıklarını
geliştirir.
-Başarıya sistemli ve disiplinli bir çalışma ile
ulaşılabileceğinin kavranmasını sağlar.
-Kurallara uymayı ,dostça
yarışmayı,kaybetmeyi
kabullenmeyi.kazananı kutlamayı öğretir..
DAMA TARİHİ
Bir oyun tahtası üzerinde bir taşın diğerinin üzerinden
atlayarak onu aldığı ilk oyunun yaşı 4000 yıldır.
Mısır ve Ur’da oyun tahtası üzerinde taşlarla oynanan
oyunlar vardı,fakat dama diyebileceğimiz ilk oyunlar MÖ
2000-1500 yıllarında Afrika’da taşların damaya çıkabilmesi
düşünüldüğünde doğdu.On ikişer taşla oynanan bu oyunda,
son kareye ulaşan piyona ileri geri her yöne gitme hakkı
veriliyordu.
Mısır firavunlarının oynadıkları oyunda damaya çıkan taşın
bugünkünden daha az gücü vardı,herhangi bir yöne sadece
bir kare ilerleyebiliyordu.İngiliz damasın da olduğu gibi ‘’kısa
dama’’ şeklinde onanıyor ve taş alma zorunluluğu
bulunmuyordu.Bu oyuna ‘’morris’’ deniyordu.
Yunanlılar MÖ 500 yıllarında ‘’beş çizgi’’ denen bir oyun
oynuyorlardı.Bu oyunun Roma’daki ismi ‘’ 12 piyon’’ du. Adını
bildiğimiz ilk dama oyuncusu 2yy da yaşamış olan Publius
Musius Scaewola İdi. Gözlerini bağlayarak oynadığı
söylenmektedir.
Roma’dan etkilenen Fransa ve İspanya’da oyunun adı 6.yy da
‘’piyonlu oyun’’ olarak değiştirildi.Bu ülkelerde aynı zamanda
Morris te oynandı.
Piyonlu oyunu Romalılardan alan araplarda oyunun
adı’’alquerqu’’ oldu,ve damaya çıkan taşa sınırsız hamle
özgürlüğü verildi.8 yy da arap’ların İspanya’yı işgali ile bu daha
hızlı ve zevkli dama oyunu Avrupa’da benimsendi.
,
1000-1500 yılları arasında dama oyunu Fransa’da
çok popülerdi, Fransız oyuncular 14.yy damayı
santraç tahtası üzerinde oynamaya başladılar ve
‘’hendeklerin oyunu ‘’ anlamına gelen ‘’jue de
dames’’ adını verdiler.İngilizler
‘’damalı tahta oyunu ‘’anlamına gelen ‘’checkers’’
ismimi seçtiler
15.yy da muhtemelen yine Fransız’lar tarafından
yapılan başka bir değişiklik dama oyununun
karakterini değiştirdi ve ‘’zorunlu piyon alma’’
kuralı getirildi.
Türkler arasında oynanan strateji oyunu ‘’dokuztaş’’tır. Bu
oyunu İskitlerin, Hunların ve Göktürklerin oynadığı
bilinmektedir.
Dokuztaş’, 162 taşla oynanıyor. Oyun tahtasında iki sıra
halinde dizilmiş 9′ardan 18 çukur ve oyuncuların
kazandıkları taşları koyması için iki hazine (çukur)
bulunmaktadır. Her oyuncu 9 çukur, 81 taş, 1 hazine olmak
üzere oyun tahtasını paylaşır. Oyunun başlangıcında her
çukurda dokuz taş bulunur. Oyunun adı buradan gelir.
Bugün dünya ülkelerinde mankala adıyla oynanan oyun,
dokuz kumalaktan türemiştir. Mankala, Arapça ‘hareket
ettirmek’ anlamına gelir. Bu oyun günümüzde, oyun
tahtasında altışar göz veya oyuk ve her oyukta altışar taş
olmak üzere, toplam 72 taşla oynanmaktadır. Taş sayısı,
oyunun oynandığı yere göre değişkenlik gösterir. Bazı
yerlerde, toplam 48 taş ile oynanır.
Yakın tarihte damanın en eski yazılı belgesi 1889 da Harekil
efendinin yazmış olduğu iki risaledir.Harekil efendi burada
Ethem bey,Derviş hamper.Nadir molla,Halil paşa,Şakir paşa
ve damacı başı İbrahim bey’den oyunlar yayınlamıştır.
İbrahim beyin damacı başı olduğu Abdülaziz döneminde
dama en parlak çağını yaşamış İbrahim beye en yüksek
memur maaşı sayılabilecek 10 altın maaş bağlanmıştır.
Son yılların en büyük dama ustaları İzmirden çıkmıştır
Mürşit Ersöz (Hamleci hurşit),Ramazan Akçağün
Vecdi Naim Deveci örnek olarak sayılabilir
DAMA KURALLARI
ETİK KURALLAR
Ustalara ve yaşlılara saygı gösterilir.
Oyuna başlarken karşılıklı başarılar dilenir
Oyun tahtasına taşlar sert vurulmaz, saate sert vurulmaz
Taş alınacağı zaman.rakip uyarılır.fazla sayıda taş alınacaksa
sayılarak rakibin onayı alınır.
Damaya çıkan taş rakibe bildirilir.
Yenilginin açık olduğu durumlarda oyun bırakılır.
Tutulan taş oynanmalıdır.
Oyun tahtasına hamle yapma amacı dışında el sokulmaz.
Açık ‘kayım’ durumlarında oyunda ısrar edilmez.
Dama turnuva kuralları
•
•
•
•
•
Oyuna beyaz taşlar başlar siyahlar saate
basar.
Saati biten ya da bayrağı düşen pozisyon
ne olursa olsun oyunu kaybeder.
İlk 20 hamle de beraberlik teklif
edilemez.
Oyun esnasında cep telefonları kapalı ya
da uçuş modunda olmalıdır.
Seyircilerin telefonları sessiz durumda
olmalıdır. Seyircinin telefonu çalarsa para
cezası uygulanır.
•
•
•
•
•
Oyun tahtasına el sokulmaz ve taşlar rakipten
izin almadan düzeltilmez.
Oyunlarda notasyon yazılması zorunludur.
İtirazlar hakemlere yapılacaktır.
Oyunun sonucu hakkında anlaşma yapılamaz
böyle bir durumda iki sporcuda ihraç edilir.
Hakem tarafından mazereti kabul edilen
sporcular 1 maça çıkmayabilir
•
•
•
•
•
Yüksek sesle konuşmak oyunlara karışmak
yasaktır.
Yanlış renklerle oyuna başlayanlar hakem
tarafından bir engelleme olmazsa oyuna
devam edebilirler.
İtiraz halinde hakem saati durdurarak durumu
değerlendirir.
Hakem kararları kesindir itiraz edilemez.
Beraberlik durumunda saat avantajı ortadan
kalkar. Sporcuların itirazı halinde hakem saati
durdurarak durumu inceler gerekli kararı verir.
•
•
•
•
Kuralar ve eşleşmelerle ilgili itirazlar her tur
başlangıcında yazılı olarak hakem kurulu
yetkilisine sunulur.
Eşleşmeler puan ve averajlar açıklayıcı şekilde
her turda asılı olarak yayınlanacaktır.
Eşleşmelerde ve averaj hesaplarında alınacak
kriterler sporculara duyurulacaktır.
Hakemler her tur sonuçlarını sporcu ve hakem
imzalarıyla teknik hakem e ulaştıracaklardır.
•
•
•
•
Eşleşmelerin ve yarışmaların amacı en iyi
sporcuyu seçmek olacaktır.
Oyun esnasında telefon ve benzeri kulaklık
gerektiren cihazlar kullanılmayacaktır.
Oyun alanına geç gelen sporcular hakem
tarafında uyarılacak,geciken oyuncunun
rakibinden saate basması istenecektir.
Mazeret bildirmeden ve izin almadan turnuvayı
terk edenler merkez hakem kuruluna sevk
edilirler. Turnuva başlangıcında uygulanacak
yaptırımlar açıklanır
•
•
Merkez hakem kurulundan ceza alanlar
ve organizasyon komitesi tarafından
kabul edilmeyen sporcular turnuvaya
alınmazlar.
Tüm davetlere rağmen oyuna çıkmayan
sporcular turnuvadan ihraç edilirler.
SAAT KURALLARI
Saat kuralları ve diğer kurallar sporcuların daha rahat ve
güvende olmalarını sağlamak içindir.
Siyah taşla oynayan oyuncu saate basar ,beyazlar oyuna
başlar.
Bayrağı düşen oyuncu oyunu kaybeder.(mekanik saatler)
Saati sıfırlanan sporcu oyunu kaybetmiş sayılır.(Elektronik
saat)
Hakemin saati koyduğu yer izin alınmadan değiştirilemez
Saatlere taş sürülen elle basılır.
Saat kullanamayan sporculara imkan varsa saati kullanacak
yardımcı verilir.
Rakibi gelmeyen sporcu hakeme sorarak saate basar ve
rakibini bekler. rakibini bekler.
İki sporcu da gelmezse 20 dakika sonra hakem sonuca
karar verir.
Özel ihtiyaçları için masadan kalkan sporcunun sıra
kendisinde ve saati çalışıyor olmalıdır.
Anlaşmazlıklar ve özel durumlarda hakem süre artışı
ya da eksiltme kararı verebilir.
Hakemler itiraz ve ya danışma durumlarında mutlaka
saati durduracaktır.
Saatine basmayı unutan bir sporcu, rakibin bilerek
bunu kullandığı fark edilirse, saat konusunda uyarılır
ve diğer sporcuya uyarı verilir.
Saat bitmesine rağmen sıra kendisinde olan sporcu taş
almak zorundadır.
Saatlerde bir eksiklik ya da arıza olduğu ileri sürülerek
saat değişimi teklif edilebilir.
• OYUN KURALLARI
60X60 cm 8x8 = 64 karedir.
On altı beyaz on altı siyah taşla oynanır
Oyuna beyaz taşlar başlar.
Her sporcu önündeki ilk sırayı boş bırakarak ikinci ve üçüncü
sıralara taşları dizer
Ham taşların hareketi
Ham taşlar sağa ,sola ve ileriye hareket ederler
Damanın hareketi
Yatay ve dikey olarak sınırsın hareket edebilir.
Ham taşın taş alması
Her taş temas ettiği rakip taşı ( öne ,sağa veya sola)
atlayacağı kare boşsa üzerinden atlayarak alabilir.Bu
hareket atlama olasılığı kalmayıncaya kadar devam
eder.
Çok taş alma zorunluluğu
Birden fazla şekilde taş alma olasılığı varsa oyuncu çok
taş almak zorundadır
Taş alarak sekizinci hamleye ulaşan ham
taş ,ham taş olarak hareketine devam
edebilir,sonraki hamlede dama niteliğini
kazanır
Damanın taş alması
Dama: yatay veya dikey bulunduğu hat üzerindeki
,üzerinden atlıyabileceği bütün rakip taşları alabilir.
.
Aynı hatta geri dönemez
Kendi taşının üzerinden atayamaz
OYUNUN YAZILMASI ‘’NOTASYON’’
Dama tahtası yatay olarak harflerle düşey olarak
rakamlarla işaretlenmiş kabul edilir
Önce düşey sonra yatay koordinatlar yazılarak taşın yeri
belirlenir.
İlk koordinatlar taşın bulunduğu kareyi ikinci koordinatlar
gittiği kareyi gösterir.
c4 te duran taş ileri gittiği zaman c4 c5 yazılır
CHECKERSLAND
• Damayı sanal ortamda öğrenebilmek
• İçin basit pratik bir araç olarak
• Checkersland programını öğreneceğiz
ANTRENÖR BELGELERİ
• Federasyonumuzca verilen antrenörlük
belgeleri dört gruptan oluşmaktadır.
• 1-Antrenör belgesi
• 2-Kıdemli antrenör belgesi
• 3-Baş antrenör belgesi
• 4-Teknik direktör belgesi
Kural olarak
Antrenörler 0-10 yaş arsındaki ‘’küçükler’’
Kıdemli antrenörler 10-16 yaş arası ‘’gençler’’
Baş antrenörler 16 yaş üzeri ‘’ büyükler’’
Takımlarını çalıştıracaklardır .ancak yeni kurulan
federasyonumuz şartları göz önüne alınarak önümüzdeki
beş yıl süresince antrenörlerimiz her düzeyde
çalışabileceklerdir.antrenörlük eğitimleri, egzersiz
çalışmaları bunların dışında tutulacaktır.
Antrenörlük belgesi tüm eğitim çalışmalarında geçerli ve
yeterlidir.
DAMA SİTELERİ
• www.ludoteka.com
www.gamyun.net
www.cikcik.com
www.mynet.com
www.goldtoken.com
www.playok.com