Transcript attachment - listweb.bilkent.edu.tr

Lozan Barış Konferansı Ve
Antlaşması
I. Dönem 20 KASIM 1922 – 4 Şubat 1923
II. Dönem 23 Nisan 1923 - 24 Temmuz 1923
Lozan’a Giden Süreç


Anadolu'daki Yunan Kuvvetleri Başkomutan
Mustafa Kemal’in önderliğinde
yurdumuzdan atıldı.(Büyük Taarruz 26-30
Ağustos 1922)
Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalandı.
(11 Ekim 1922) Böylece barış görüşmeleri
hazırlıkları başladı.
Saltanatın Kaldırılması
1 Kasım 1922




İtilaf devletleri, TBMM’ ye bir nota göndererek,
barış konferansının,13 Kasımda Lozan şehrinde
toplanmasını öneriyorlar.
Aynı zamanda İstanbul hükümetini de davet
ediyorlar.
Sadrazam Tevfik paşa bu durumu TBMM ile
görüşmek için çağrıda bulundu ise de TBMM
bunu dikkate almadı sert bir şekilde geri çevirdi.
Öte yandan TBMM, bu işin çözümünü de
saltanatın kaldırılmasında gördü.
Saltanat artık yok!
Kasım 1922’de Meclis’in ezici çoğunluğu
saltanata karşıdır. Konuşmalarda Vahidettin
açıkça “hain” olarak niteleniyor.
Hem Kemalist Birinci Grup, hem muhalif
İkinci Grup Osmanlı saltanatına son verilmesi
için önerge vermiştir zaten.Meclis 1 Kasım
1922’de, bir tek Ziya Hurşit hariç,“oybirliğiyle”
“Osmanlı Devleti’ne son veren kararını alıyor.
SONUÇTA




1 Kasım’da TBMM saltanata son vererek Osmanlı
Devleti’nin tarihe karıştığına dair karar alıyor; 4
Kasımda İsmet Paşa, bu kararı Lozan’da masaya
oturacağımız İtilâf Devletlerine bildiriyor. İçeride
siyasi çağdaşlaşma, dışarıda diplomasi; artık
ikisi de “Batı mefkûresi” yönündedir.
17 Kasım 1922 de son Osmanlı sultanı Vahdettin
yurdu terk etti.
Kanun gereği halifelik bir gün sonra TBMM
tarafından Abdülmecit efendiye verildi.
Barış görüşmelerinde ikilik çıkması önlendi.
LOZAN BARIŞ KONFERANSI
Lozan Barış Görüşmeleri İçin
TBMM Hükümeti’nin Yaptığı Hazırlık
Çalışmaları



Konferansın yeri,
Türkiye Baş temsilcisi ve heyeti,
Görüşülecek konular
Konferansın Yeri
İtilaf devletleri barış görüşmelerinin Lozan’da
yapılmasını istedi.
 Türkiye ise bunun İzmir’de yapılmasını istiyordu.
Çünkü;
a) İzmir’in yakılıp yıkıldığını tüm dünyaya
göstererek dünya kamuoyunun desteğini almak.
b) Ulaşım ve haberleşme problemini ortadan
kaldırmak
 Sonuçta Lozan’da toplanmasına karar verildi.(13
Kasım 1922)

Lozan’a gönderilen Türkiye Heyeti



Lozan’da Türkiye’yi sadece “TBMM
hükümeti” temsil edecektir. Gazi; henüz
cumhurbaşkanı değildir; TBMM Reisi ve
Başkomutandır. Başbakan Rauf Orbay’dır.
Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Paşa,
Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal (Tengirşek)
Bey...
İsmet Paşa o sırada sadece Garp Cephesi
Kumandanı’dır.
Lozan için İsmet Paşa



Baş delege, İsmet
Paşa’dır.
İki tane de “delegemiz”
vardır. Dr. Rıza Nur ve
Maliye Bakanı Hasan
(Saka) Bey...
Ayrıca delegasyonda
21 tane danışman
bulunuyor.
Görüşülecek Konular

Lozan’da savunulacak temel ilkelere dair 14
maddeden oluşan bir “Talimatname”
hazırlanmıştır.Bu talimatnamede Türk
heyetinin konferansta asla ödün vermeyeceği
iki konu vardı:
1-Doğu Anadolu’da bir Ermeni devletinin
kurulması asla kabul edilmeyecek,
2- Kapitülasyonlar kaldırılacaktı.
Konferansta Görüşülecek Diğer
Konular





Sınır konusunda Misak-ı Milli’yi esas alan
Talimatname, Musul, Kerkük ve Süleymaniye’nin,
Anadolu’ya yakın Ege adalarının alınmasını, bu
başarılamazsa hükümetten yeni talimat istenmesini
öngörüyor.
Boğazlar konusunda da “yabancı bir askerî kuvvet
kabul edilemez”.
Trakya’da 1913 sınırı esas alınıyor.
Azınlıklar konusunda nüfus mübadelesi ve
mütekabiliyet ilkesi isteniyor.
Osmanlı borçlarının “bizden evvel ayrılan ülkelere
paylaştırılması” talep ediliyor.
“Lozan barış masasında söz
konusu olan meseleler, üç
dört senelik yeni bir döneme
ait ve yalnız onunla sınırlı
kalmıyordu. Konferansta
yüzyılların hesapları
görülüyordu. Bu kadar eski ,
bu kadar karışık, bu kadar
kirli hesapların içinden
çıkmak elbette o kadar basit
ve kolay olmayacaktı.”
Türk heyeti lozan yolunda...
Konferansa katılan devletleri 3
grupta sınıflandırmak mümkün:
Davet eden ülkeler: İngiltere,Fransa, İtalya
ve Japonya
 Davet edilen ülkeler: Türkiye,Yunanistan,
Romanya, ABD,Sırp-Hırvat-Sloven Devleti
 Boğazlar Rejimi için çağrılan devletler:
Sovyet Rusya ve Bulgaristan
 Ayrıca Belçika ve Portekiz belirli konular için
konferansa davet edilmişti.

İlk toplantı
20 Kasım 1922’de başlar:



Toplantıda 3 komisyon oluşturuldu.
Ülke ve Askerlik Komisyonu: Komisyon başkanı
Lord Curzon... Boğazlar Trakya sınırı, Batı
Trakya,Ege Adaları,azınlık hakları, savaş esirleri,
Ermeni Meselesi ve Musul için savaşlar bu
komisyonda verildi.
Yabancılara Uygulanacak Rejim Komisyonu:
Başkanı İtalyan Baş delegesi Marki Garroni...
Kapitülasyonlar için bu komisyonda savaşlar verildi.
İktisat ve Maliye Komisyonu: Başkanı Fransız
baş delegesi Mösyö Barrier... Düyun-ı Umumiye ve
Osmanlı Borçları ayrıca sağlık ve sigorta sorunları
burada ele alındı.
Türkiye Heyeti’nin Lozan’da karşılaştığı
sorunlar:


Telgraf Sorunu
Güvenlik Sorunu
Konferans ilk günden itibaren uzun ve çetin
tartışmalar içinde geçti…

Birçok noktada görüş birliği sağlandıysa da
*Osmanlı borçlarının ödenmesi ,
*Kapitülasyonlar,
*ve Musul konusunda anlaşmaya varılamadı.
Bu sebeplerden ötürü Konferans
4 Şubat 1923’de dağıldı.Türk heyeti
yurda geri döndü.
İkinci toplantı
23 Nisan 1923
 4 Şubat 1923’te kesintiye uğrayan Lozan
Konferansı 23 Nisan 1923’te tekrar
başlayacaktır. Bu arada Ankara Batı’ya
olumlu mesajlar gönderecek, yabancı
sermeye ve Batılılaşma yönünde açılımlar
yapacaktır. Görüşmeler tekrar başladığında
Türkiye, yumuşamış bir İngiltere bulacaktır...
Lozan Görüşmelerinin Kesintiye
Uğradığı Dönemde Ankara




Ankara iç politika bakımından oldukça
yoğundur. Ufukta seçimler gözükmektedir.
Muhalif vekillerden bazısı seçim kanununun
değişmesi için önerge vermiştir.
Muhalif vekillerden “Sine-i millete dön”
önergesi
Ve Mecliste Lozan kavgaları...
Lozan için güvenoyu
Lozan için Mecliste oylama yapılıyor:
Muhaliflerden 60 mebusun katılmadığı
oylamada, 20 ret oyuna karşılık 170 oyla
hükümete, Lozan politikasına ve İsmet Paşa
başkanlığındaki delege heyetimize güvenoyu
veriliyor. 15 maddelik “Türk barış projesi”
hazırlanarak, bir Avrupa şehrinde veya
İstanbul’da toplanacak konferansa
Müttefikleri davet ediyoruz.Müttefikler
masaya oturmayı kabul ediyorlar; ama
İstanbul’da değil, yine Lozan’da...
Lozan’da görüşülen ve çözüme
kavuşturulan başlıca konular









Sınırlar
Kapitülasyonlar
Dış Borçlar
Boğazlar
Savaş tazminatı
Patrikhane
Azınlıklar
Ermeni meselesi
Yabancı okullar
Sınırlar




Doğu sınırı : Moskova ve Kars antlaşması esas
alınmıştır.
Irak sınırı : Lozan konferansında ırak sınırı
hakkında bir karar alınamaz. Bu sorun İngiltere ile
Türkiye arasına bırakılır.(1926’da İngiltere ile yapılan
Ankara Antlaşması’na göre Musul Irak sınırları
içinde kalmıştır.)
Batı sınırı : Batı Trakya hariç Misak-ı Millî’ye uygun
çizildi.
Suriye sınırı : Fransa ile yapılan Ankara antlaşması
esas alınmıştır. ( Hatay, Misak-ı Milli’ye aykırı olarak
sınırlarımız dışında kalmıştır. 1939’da sınırlarımıza
katılmıştır.)
Batıda,
Bozcaada ve
İmroz
(Gökçeada)
Türkiye’de;Batı
Trakya ,Midilli
Sakız ve Sisam
adaları
Yunanistan’
kaldı.
Suriye Sınırı
ANKARA
Antlaşması’na
göre belirlendi.
IRAK Sınırı ve
MUSUL Sorunu
Lozan’da
halledilemedi.
İkili Görüşmelere
bırakıldı.
Kapitülasyonlar

En fazla tartışılan konudur. Her türlü adlî ve
ekonomik kapitülasyonlar bütünüyle ortadan
kaldırıldı.
Dış Borçlar


Duyun-u Umumiye (Genel Borçlar İdaresi) kaldırıldı.
Osmanlı Devleti’nden kalan borçlar Osmanlı sınırları
üzerinde kurulan devletler arasında paylaşılacak
büyük bir kısmını da TBMM taksitler halinde
ödeyecekti.
Osmanlı borçlarının her devlete düşen
hissesi















Türkiye
Suriye-Lübnan
Yunanistan
Irak
Yugoslavya
Filistin
Bulgaristan
Arnavutluk
Hicaz (S. Arabistan)
Yemen
Ürdün
İtalya
Necit (S. Arabistan)
Maan ( Güney Ürdün)
Asir (S. Arabistan)
84.597.495
11.108.858
11.054.534
6.772.142
5.435.597
3.284.429
1.776.354
1.633.233
1.499.518
1.182.104
733.610
243.200
29.150
128.728
26.138
Boğazlar



Boğazların idaresi, başkanlığını bir Türk temsilcisinin
yaptığı komisyon tarafından yönetilecekti.
Boğazlardan barış zamanında ticaret gemileri
serbestçe geçebilecekti.
ÖNEMİ: Boğazlar komisyonunun olması Türkiye’nin
egemenlik ve bağımsızlık haklarını sınırlandırıcı
niteliktedir.
Savaş tazminatı

Yunanistan savaş tazminatı olarak
Karaağaç’ı Türkiye’ye verdi.Karaağaç’a
karşılık Yunanistan’ın ödemesi gereken
“tamirat” bedelini istemekten vazgeçtik.
Patrikhane
 Zararlı faaliyetler yapmaması ve dış
devletlerle irtibata geçmemesi şartıyla
varlığını sürdürmesine izin verildi.
Adalar


On iki ada İtalya’ya, Ege adaları Yunanlılara
bırakıldı.
Gökçeada, Bozcaada Türkiye’ye bırakıldı.
Azınlıklar


Tüm azınlıklar Türk vatandaşı sayılmıştır.
Amaç, Avrupa Devletlerinin azınlıkları
bahane ederek iç işlerimize karışmalarını
engellemek.
Yabancı okullar

Türkiye’nin iç sorunu sayılmış ve bu
okulların Türk kanunlarına uyarak varlıklarını
devam ettirmelerine karar verilmiştir.
Lozan’da imzalar atılıyor



Lozan Antlaşması 24 Temmuz 1923 tarihinde
imzalanacak, imzayı atmadan önce İsmet
Paşa, Gazi’nin ve Rauf Bey’in onayını
alacaktır.
Lozan Heyeti 10 Ağustos tarihinde Ankara’ya
döndü.
Lozan Antlaşması Meclis tarafından 14 ret
oyuna karşılık 213 kabul oyu ile 23 Ağustos
1923 tarihinde onaylandı.
Lozan Barış Antlaşmasının önemi

Lozan’ın diplomatik bir başarı olduğu,
tartışmasız bir gerçektir.Ancak Lozan’da
ödünler verilmiş, “barış için fedakârlıklar”
yapılmıştır. Başarısı, Musul ve Hatay
eksiğiyle de Boğazlardaki kısıtlamalarla da
olsa Misak-ı Millî sınırlarını
gerçekleştirmesidir. Bu sınırlarda bütün
kapitülasyonları kaldırmış, bağımsız ve
egemen bir ülkenin kurulmasıdır.
Gazi Mustafa Kemal’e göre Lozan
Antlaşması:
“Türk milleti aleyhine
asırlardan beri
hazırlanmış ve Sevr
Antlaşması ile
tamamlandığı
zannedilmiş büyük bir
suikastın çöküşünü
ifade eden bir
belgedir.”