Transcript สคร.12_พยากรณ์โรคไข้เลือดออก

การพยากรณการเกิ
ดโรค
์
ไขเลื
้ อดออก พ.ศ.2555
โดยใช้การวิเคราะหอนุ
์ กรม
เวลา
ในพืน
้ ที่ 7 จังหวัดภาคใต้
ตอนลาง
่
สวรรยา จันทูตานนท์
สานักงานป้ องกันควบคุมโรคที่ 12 สงขลา
ความเป็ นมาและความสาคัญ
• โรคไขเลื
่ าคัญ และเป็ นโรค
้ อดออกเป็ นโรคทีส
นโยบายระดับประเทศ
• สถานการณโรคไข
เลื
าง
์
้ อดออกในภาคใตตอนล
้
่
มีรายงานโรคตลอดทัง้ ปี แนวโน้มการเกิดโรค
ไมลดลง
่
• การพยากรณโรค
เป็ นการรวบรวมขอมู
์
้ ลโรค
และขอมู
่ วของจากแหล
งข
มา
้ ลทีเ่ กีย
้
่ อมู
้ ลตางๆ
่
สั งเคราะหและท
านายเหตุการณที
่ ะเกิดขึน
้ ใน
์
์ จ
อนาคต เพือ
่ เตรียมรับสถานการณที
่ าจ
์ อ
วัตถุประสงค ์
• เพือ
่ ศึ กษาสถานการณโรคไข
เลื
์
้ อดออก และ
ปัจจัยทีเ่ กีย
่ วของ
ตัง้ แต่ พ.ศ.2545-2554
้
• เพือ
่ ศึ กษาแนวโน้มการเกิดโรคไขเลื
้ อดออกใน
พืน
้ ที่ 7 จังหวัดภาคใตตอนล
าง
พ.ศ.2555
้
่
โดยใช้แบบจาลองนุ กรมเวลาในการวิเคราะหค
์ า่
การพยากรณ์
เครือ
่ งมือ
• ขอมู
้ ลโรคไขเลื
้ อดออกจากฐานขอมู
้ ลเฝ้า
ระวังทางระบาดวิทยา พ.ศ.2544-2554
• ขอมู
้ ลประชากรกลางปี ประเทศไทย
จากสานักงานสถิตแ
ิ หงชาติ
พ.ศ. 2544
่
– 2554
• โปรมแกรมสาเร็จรูป EViews version
โรคไข้ เลือดออก
(รง.506 รหัส 26, 27, 66) พ.ศ.2544-2554
สถานการณทางระบาดวิ
ทยา
์
โรคไขเลื
้ อดออก 7 จังหวัด
ภาคใตตอนล
าง
้
่
ปัจจัยที่
เกีย
่ วของ
้
ปริมาณน้าฝน
เฉลีย
่
อุณหภูมเิ ฉลีย
่
Dengue
serotype
Larva index
วิเคราะหลั
์ กษณะการ
เคลือ
่ นไหวของขอมู
้ ลโดย
พิกรู
จารณาจากกราฟเส
เลือ
ปแบบ Exponential
้น
Smoothing
าการ
คัในการประมาณค
ดเลือกหาแบบจาลองที
่
่
พยากรณ
เหมาะสมที
ส
่ ด
ุ
โดย
์
พิจารณาเปรียบเทียบคาสถิ
ติ
่
RMSE
และ SSR ของ
แบบจาลอง ใช้โปรแกรม
สาเร็
จรูป EViews
นาแบบจ
าลองทีเ่ ลืversion
อกมา
๔.๑ ์
พยากรณ
แนวโน้มอัตราป่วย
ไข้เลือดออก
เปรียบเทียบรู
ปแบบจาลองกับ
อัตราป่วยรายเดือน (รง.506)
พ.ศ.2554
ึ ษา
ผลการศก
ทยาโรค
สถานการณทางระบาดวิ
์
ไขเลื
้ อดออก
ในพืน
้ ที่ 7 จังหวัดภาคใต้
ตอนลาง
่
ตัง้ แตปี่ พ.ศ.2546-2554
ภาพที่ 1 อัตราป่ วยด้วยโรคไข้เ ลือดออก ภาคใต้ตอนล่าง เปรี ยบเทียบกับประเทศไทย พ.ศ.2546-54
อัตรา:แสนประชากร
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
2546
2547
2548
2549
2550
2551
2552
2553
2554
ประเทศ
101.14
62.59
73.79
74.78
104.21
141.78
89.27
177.91
106.61
เขต12
106.63
60.34
77.87
44.61
152.22
138.07
107.77
391.61
58.12
แหล่งข ้อมูล สานั ก ระบาดวิทยา
ภาพที2่ อัตราป่วยดวยโ
้ รคไขเลื้ อดออก แบ่งตามภาคของประเทศไทย พ.ศ.2546-54
อัตรา:แสนประชากร
400
ตะวันออกเฉียงเหนือ
350
เหนือ
300
กลาง
ใต ้
250
200
150
100
50
0
2546
2547
แหล่งข้อมูล สานักระบาดวิทยา
2548
2549
2550
2551
2552
2553
2554
ภาพที3่ จานวนผูป่้วยดวยโ
้ รคไขเลื้ อดออก พืนที
้ ภาคใต
่ ตอนล่
้ าง เปรียบเทียบค่ามัธยฐาน
จานวน (ราย)
3500
2551
2550
2552
2553
2554
3000
2500
R12
2000
Median
1500
1000
500
0
ม.ค Apr Jul
.-50
Oct
แหล่งข ้อมูล สานั กระบาดวิทยา
ม.ค Apr Jul
.-51
Oct
ม.ค Apr Jul
.-52
Oct
ม.ค Apr Jul
.-53
Oct
ม.ค Apr Jul
.-54
Oct
ภาพที4่ อัตราป่วยดวยโ
้ รคไขเลื้ อดออกจังหวัดพืนที
้ ภาคใต
่ ตอนล่
้ าง พ.ศ.2549-54
อัตรา:แสนประชากร
600
500
สงขลา
สตูล
400
นราธิวาส ตรัง
ปัตตานี
ยะลา
พัทลุง
300
200
100
0
2549
แหล่งข ้อมูล สานั กระบาดวิทยา
2550
2551
2552
2553
2554
้ างเขต12 พ.ศ.2551-54
่ ตอนล่
้ ภาคใต
่ พืนที
ภาพที5่ อัตราป่วยโรคไขเลื้ อดออกจาแนกกลุมอายุ
อัตรา:แสนประชากร
1200
1000
800
600
0-4ปี
10-14ปี
25-34ปี
45-54ปี
ึ้ ป
65ปีขนไ
5-9ปี
15-24ปี
35-44ปี
55-64ปี
400
200
0
2551
แหล่งข ้อมูล สานั กระบาดวิทยา
2552
2553
2554
่ พี ของผูป่้วยโรคไขเลื้ อดออก พืนที
ภาพที6่ สดั สวนอาช
้ ภาค
่ ใตตอนล่
้ าง พ.ศ.2554
ร ้อยละ
60
50
40
30
20
10
แหล่งข ้อมูล สานั กระบาดวิทยา
นัก
บว
ช
ู
คร
มง
ปร
ะ
ๆ
สา
ธา
รณ
สขุ
ทห
าร
/ต
าร
วจ
อนื่
คา
้ข
าย
าร
าช
ก
รับ
ร
งา
นบ
า้ น
ษต
ร
เก
ง
รอ
ปก
ค
ใน
รับ
จา้
ง
นัก
เ
รยี
น
0
อัตราป่วยต่ อประชากรแสนคน เขต 12 และร้ อยละ Dengue serotype ในภาคใต้ พ.ศ.2543-53
Rate:100000
%
100
80
60
40
20
0
500
400
300
200
100
0
DEN-4
DEN-3
DEN-2
DEN-1
rate
2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553
อัตราป่วยต่ อประชากรแสนคน และร้ อยละ Dengue serotype พืน
้ ที่ เขต 12 พ.ศ. 2551 -53
Rate:100000
%
100
80
400
300
60
200
40
100
20
0
0
2551
2552
2553
DEN 4
DEN 3
DEN 2
DEN 1
Rate
ค่าดัชนีในการวัดแหล่งเพาะพันธุย
์ งุ (HI, CI, BI)
รายจังหวัด ภาคใต ้ตอนล่าง
• พ.ศ.2554 ทุกจังหวัดมีคา่ HI > 10 จาการสารวจใน
เดือนมีนาคม
• พ.ศ.2554 พบ ภาชนะทีม
่ ล
ี ก
ู น้ า โดยค่า CI<10
• ค่า BI < 50 ทุกจังหวัด มีคา่ อยูร่ ะหว่าง 5.3-37.7
เปรียบเทียบอัตราป่วยกับปริมาณน้าฝนเฉลีย
่
รายเดือน
ภาคใตตอนล
าง
พ.ศ.2550-2554
้
่
มิลลิเมตร
อ ัตราต่อ แสนประชากร
80
70
700
60
50
40
30
500
400
300
200
อั ตราป่ วย
แหลงข
่ อมู
้ ล : กรมอุตุนิยมวิทยา
ฝนเฉลี่ ย
Nov
Sep
Jul
May
Mar
Jan-54
Nov
Sep
Jul
May
Mar
Jan-53
Nov
Sep
Jul
May
Mar
Jan-52
Nov
Sep
Jul
May
Mar
Jan-51
Nov
Sep
Jul
May
Mar
100
Jan-50
20
10
0
600
0
ึ ษา
ผลการศก
การพยากรณโรคไข
เลื
้ อดออก
์
รายเดือน พ.ศ.2555 ใน 7
จังหวัดภาคใตตอนล
าง
้
่
กราฟแสดงลักษณะของขอมู
่ อ
ี ท
ิ ธิพลของแนวโน้ม
้ ลทีม
ฤดูกาล และ วัฎจักร
120
100
80
60
40
20
0
2544
2546
SONGKHLA
SATUN
TRANG
2548
2550
2552
PHATTHALUNG
PATTANI
YALA
2554
NARA
รูปแบบจาลองสมการ
1) Ŷt+k = (a + bk) c t+k ………………..Holt-
Winters Multiplicative Seasonal Model
2) Ŷt+k = a + bk + c t+k …..………… HoltWinters Additive Seasonal Model
เมือ
่
Ŷt + k
คือ คาพยากรณ
่
์ ณ เวลา
ที่ t+k
a
คือ จุดตัดแกน
b
คือ คาความชั
นของแนวโน้ม
่
c t+ k
คือ ดัชนีฤดูกาลที่ t+k
คาสถิ
ตท
ิ ดสอบโดยใช้แบบจาลองการปรับเรียบ
่
เอ็กซโปเนนเชี
ยล (Exponential smoothing)
์
ตัวแปร
Holt-Winters-Additive
Holt-WintersMultiplicative
SSR
RMSE
SSR
RMSE
13251.52
10.02
8615.62
7.73
8211.86
7.89
4542.18
5.61
พัทลุง
12038.50
9.55
9980.75
8.69
ตรัง
4761.43
6.00
3467.24
5.12
สงขลา
9159.93
8.33
7366.17
7.47
ยะลา
11392.34
9.29
16477.51
11.17
ปัตตานี
10912.80
9.09
10684.84
8.99
นราธิวาส
สตูล
ค่าพยากรณ์อต
ั ราป่ วยไข ้เลือดออก พ.ศ.2555 รายเดือน และอัตราป่ วยรายเดือน
ตามรง. 506 (พ.ศ.2548-55) จังหวัดนราธิวาส
120
100
Yt = [4.16 – 0.09(t)]
รายงาน
60
ค่าพยากรณ์
80
ค่าพยากรณ์
40
Sep
May
Jan_55
Sep
May
Jan_54
Sep
May
Jan_53
Sep
May
Jan_52
Sep
May
Jan_51
Sep
May
Jan_50
Sep
May
Jan_49
Sep
May
0
Jan_48
20
ค่าพยากรณ์อตั ราป่ วยไข ้เลือดออก พ.ศ.2555 รายเดือน และอัตราป่ วยราย
เดือนตามรง. 506 (พ.ศ.2548-2555) จังหวัดพัทลุง
100
รายงาน
60
ค่าพยากรณ์
ค่ าพยากรณ์
80
Yt = [6.97 – 0.18(t)]
40
Sep
May
Jan_55
Sep
May
Jan_54
Sep
May
Jan_53
Sep
May
Jan_52
Sep
May
Jan_51
Sep
May
Jan_50
Sep
May
Jan_49
Sep
May
0
Jan_48
20
ค่าพยากรณ์อัตราป่ วยไข ้เลือดออก พ.ศ.2555 รายเดือน และอัตราป่ วยราย
เดือนตามรายงาน 506 (พ.ศ.2548-2555) จังหวัดสตูล
80
70
Yt = [10.07 – 0.009(t)]
60
ค่าพยากรณ์
ค่ าพยากรณ์
รายงาน
50
40
30
20
Sep
May
Jan_55
Sep
May
Jan_54
Sep
May
Jan_53
Sep
May
Jan_52
Sep
May
Jan_51
Sep
May
Jan_50
Sep
May
Jan_49
Sep
May
0
Jan_48
10
ค่าพยากรณ์อัตราป่ วยไข ้เลือดออก พ.ศ.2555 รายเดือน และอัตราป่ วย
รายเดือนตามรายงาน 506 (พ.ศ.2548-2555) จังหวัดตรั ง
50
รายงาน
30
ค่าพยากรณ์
Yt = [0.97 – 0.22(t)]
40
ค่าพยากรณ์
20
Sep
May
Jan_55
Sep
May
Jan_54
Sep
May
Jan_53
Sep
May
Jan_52
Sep
May
Jan_51
Sep
May
Jan_50
Sep
May
Sep
Jan_49
-10
Jan_48
0
May
10
ค่าพยากรณ์อต
ั ราป่ วยไข ้เลือดออก พ.ศ.2555 รายเดือน และอัตราป่ วยราย
เดือนตามรง.506 (พ.ศ.2548-2555) จั งหวัดสงขลา
Yt = [3.76 – 0.36(t)]
ค่าพยากรณ์
Sep
May
Jan_55
Sep
May
Jan_54
Sep
May
Jan_53
Sep
May
Jan_52
Sep
May
Jan_51
Sep
May
Jan_50
Sep
May
Jan_49
Sep
May
ค่าพยากรณ์
รายงาน
Jan_48
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
-10
ค่าพยากรณ์อต
ั ราป่ วยไข ้เลือดออก พ.ศ.2555 รายเดือน และอัตราป่ วยรายเดือน
ตามรายงาน 506(พ.ศ.2548-2555) จั งหวัดยะลา
60
50
Yt = [0.89 – 0.37(t)]
40
ค่าพยากรณ์
ค่าพยากรณ์
รายงาน
30
20
-20
Sep
May
Jan_55
Sep
May
Jan_54
Sep
May
Jan_53
Sep
May
Jan_52
Sep
May
Jan_51
Sep
May
Jan_50
Sep
May
Jan_49
Sep
-10
Jan_48
0
May
10
ค่าพยากรณ์อต
ั ราป่ วยไข ้เลือดออก พ.ศ.2555 รายเดือน และอัตราป่ วยราย
เดือนตามรง. 506 (พ.ศ.2548-2555) จั งหวัดปั ตตานี
120
Yt = [0.67 – 0.24(t)]
รายงาน
80
ค่าพยากรณ์
ค่าพยากรณ์
100
60
40
Sep
May
Jan_55
Sep
May
Jan_54
Sep
May
Jan_53
Sep
May
Jan_52
Sep
May
Jan_51
Sep
May
Jan_50
Sep
May
Jan_49
Sep
Jan_48
0
May
20
อภิปรายและสรุปผลการศึ กษา
1. วัฏจักรของการเกิดโรคในภาคใตตอนล
าง
้
่
ระบาด 1 ปี เวน
้ 2 ปี ครัง้ ลาสุ
่ ด ระบาด
ในปี 2553 จากคาการพยากรณ
่
์ ปี 2555
ในภาพรวมภาคใตตอนล
างอั
ตราป่วยไมเกิ
้
่
่ นคา่
Median ไมน
การณ ์
่ ่ าจะมีการระบาด ถาเหตุ
้
ไมผิ
่ ดปกติไปจากเดิม
2. ผลการพยากรณปี์ พ.ศ.2555 จาก Model ที่
ใช้ในจังหวัดปัตตานี สตูล พัทลุง และ
นราธิวาส พบใกลเคี
้ ยงกับอัตราป่วยจาก
รายงาน 506 น่าจะสามารถพิจารณานาไปใช้
วางแผนการป้องกันควบคุมโรคได้
อภิปรายและสรุปผลการศึ กษา(ตอ)
่
3. ผลการพยากรณปี์ พ.ศ.2555 ในจังหวัดตรัง
ยะลา และสงขลา นั้นมีคาแตกต
างกั
บกับ
่
่
ขอมู
ี ารพยากรณ ์
้ ลจริง ดังนั้นอาจเลือกใช้วิธก
อืน
่ ๆมาเปรียบเทียบเพิม
่ เติม
4. Time series analysis เป็ นการใช้รูปแบบการ
เปลีย
่ นแปลงของตัวแปรนั้นทีเ่ ปลีย
่ นแปลงไป
ตามเวลาในอดีตมาทานายอนาคต คา่
พยากรณที
้ อยูกั
์ ไ่ ดจึ
้ งขึน
่ บการรายงานจานวน
ผูป
้ ่ วยในอดีตส่วนหนึ่ง
5. จะเห็ นวาค
งที่
จะใกล
เคี
่ าพยากรณ
่
์
้ ยงกับคาจริ
่
ประมาณ 3-4 เดือน หลังจากนั้นจะมีความ
แตกตางกั
น ดังนั้นการพยากรณโดยใช
่
์
้รูป
แบบจาลองทีเ่ ลือกมาจึงเหมาะในการพยากรณ์
ขอเสนอแนะ
้
1. คาการพยากรณ
ที
เคราะหควร
่
์ ไ่ ดจากการวิ
้
์
นามาพิจารณาใช้ประโยชนร์ วมกั
บสถานการณ ์
่
ทางระบาดวิทยา ในการวางแผนเตรียมพรอม
้
รับสถานการณ ์
2. การเลือกวิธก
ี ารพยากรณให
์ ้พิจารณาจาก
ความสอดคลองของผลการพยากรณ
กั
้
์ บ
สถานการณโรคจริ
ง จึงควรทดลองใช้ Model
์
ตางๆ
มาเปรียบเทียบกัน เช่น Time Trend
่
, Exponential smoothing , ARIMA และ
VARs
3. การใช้ประโยชนของข
อมู
านึงถึงปัจจัยที่
์
้ ลตองค
้
ควบคุมไมได
่ ้ เช่นนโยบายการรายงานผูป
้ ่ วย
ชนิดของเชือ
้ ปริมาณน้าฝน
ขอเสนอแนะ(ต
อ)
้
่
5. หมัน
่ ควรตรวจสอบความถูกตองแม
นย
้
่ าเป็ น
ระยะ เพือ
่ ปรับวิธก
ี าร คาคงที
่ หรือสมการที่
่
ใช้ในการคานวณให้เหมาะสมเมือ
่ เวลา
เปลีย
่ นไป ทัง้ นี้ผศึ
ู้ กษาตองมี
ความรูความ
้
้
เขาใจในวิ
ธก
ี ารพยากรณ ์
้
6. การพยากรณเป็
์ นการทานายคาในอนาคต
่
เป็ นคาที
ดความ
่ ไ่ มแน
่ ่ นอน ยอมเกิ
่
คลาดเคลือ
่ น ความผิดพลาดขึน
้ ได้ การ
กาจัดลูกน้ายุงลาย ทาลายแหลงเพาะพั
นธยุ
่
์ ง
กอนถึ
งฤดูกาลการเกิดโรค ก็ยงั เป็ นสิ่ งทีค
่ วร
่
ปฏิบต
ั ิ
สวัสดีคะ่