Transcript Yrd. Doç. Dr. Nilgün YENİCE

BİLİMSEL PROJE SUNUMU NASIL
YAPILIR?
Yrd.Doç. Dr. Nilgün YENİCE
Bilimsel Proje Nedir?
proje, bilimsel yöntem kullanılarak bir
deneyin, araştırmanın, koleksiyonun ya da bir buluşun
sunuluşudur.
 Bir kişinin, ilgilendiği bir konu hakkında araştırma
yapmasını, araştırma sonuçlarını bir raporla
düzenlemesini ve en sonunda tüm bulgularını sınıfta
ya da bir yarışmada sunmasını içerir.
 Gerçekte tüm bilim adamları bu şekilde çalışırlar.
Bilimsel yöntemi kullanarak araştırma yaparlar,
araştırmalarının sonucunu da makaleler yazarak
bilimsel dergilere gönderirler ya da sempozyumlarda
sunarlar. Böylece fikirlerini paylaşırlar ve yeni bilimsel
bilgiler yayılır.
 Bilimsel
 Araştırmalar bilimsel projelerin ve bilimsel proje
yarışmalarının yaratıcılığı uyandırdığını ve yaratıcı
düşünmeye özendirdiğini, kişiliği ve mantıksal
düşünmeyi, problem çözme ve iletişim yeteneğini
geliştirdiğini, bilimsel yöntemle gerçek yaşamı
ilişkilendirmeyi öğrettiğini ve toplumdaki buluşçu
ruhu ateşlediğini gösteriyor.
 Özellikle ülkemizin toplumumuzu yeni bin yıllara
taşıyacak bilim adamlarına gereksinimi var.
 Bilimsel proje hazırlayarak eğlenebilir ve birçok
konuda bilginizi arttırabilirsiniz.
 Ne kadar çok bilgili olursanız her türlü problemin
üstesinden gelebilirsiniz.
Bilimsel projenizi nasıl sunacaksınız?
 Bilimsel çalışmaların önemli bir yönü de; fikirleri,
bilgileri ve sonuçları iletmektir. Bilim adamları
buluşlarını bilimsel makale ve dergilerde yazarlar
ve bilimsel toplantılarda sunarlar. İyi bir sunuş
yapmayı öğrenmek, bilim adamları ya da bir fikri
insanlara iletmek isteyen herhangi biri ya da genç
bir mucit için değerli bir beceridir.
 Sunuş, proje boyunca harcadığınız zaman ve
emeğin son ürünüdür, proje ve seyirciler arasındaki
iletişim ya da bilimsel proje yarışmasına
katılacaksanız jüri ile sizin aranızdaki iletişimdir.
 Stant, deney, model, rapor, özetle proje boyunca
aldığınız notların olduğu günlüğünüzün yer aldığı
masa ile proje adı altında, proje amacının,
varsayımının, yöntemin, bilginin, grafik, şekil ve
fotoğrafların belirli bir düzenle bulunduğu panodan
oluşur.
Başarılı Bir Stand İçin…
 Stand, seyircilerin kolayca anlayabileceği şekilde
düzenlenmelidir. Tüm bölümler birbirinden ayrı
durmalıdır. Planlılık ve düzenlilik ilkesini
uygularsanız sonuç başarılı olur. Karışık bir stand
seyircilerin aklını karıştırır.
 Materyalleri panoya dikkatlice tutturunuz.
 Masanızdaki materyallere dikkat ediniz. Masadan
yanlışlıkla düşmeyecek şekilde yerleştiriniz.
 Eğer deney yapacaksanız, deney şartlarını





sağlayınız.
Panonuzdaki yazıların okunabilir olmasına dikkat
ediniz.
Yazı karakterini seçerken açık ve net olmasına özen
gösteriniz.
Standınızda nasıl sunuş yapacağınızı önceden
planlayıp size gereken alanı ayarlayınız.
Yeriniz dar ya da geniş olursa bir takım güçlükler
yaşayabilirsiniz.
Konu başlığınız panonuzun en belirgin yanıdır.
Standınıza bakıldığında ilk dikkat çekici olan
projenizin adı olsun.
 Genellikle bilimsel proje yarışmalarında sunuş,
jürinin değerlendirmesini etkileyen önemli
faktörlerden biridir. Çünkü sizin sunuşunuz sadece
jüri için değil herhangi bir seyirci için projeye ne
kadar hakim olduğunuzu gösterecektir.
 Jürinin ya da herhangi bir seyircinin ilk izlenimi
nasıl olsun istersiniz? Projenizin planlanması ve
düzenlenmesi başarılıysa her şey yolunda demektir.
 Bu planlamayı ve düzenlemeyi seyircilere yansıtmak
istiyorsanız, yine iyi bir planlama ve düzenleme
yapılmalıdır.
 Masada ve panoda yer alacak materyalleri belirli bir
düzenle sergileyiniz.
 Masada deney ya da model, rapor, özet ve günlük yer
almalıdır.
 Panoda projenin adının altında solda amacınız,
varsayımınız, sorunuz ya da merak ettiğiniz konu,
kullandığınız yöntem, ortada bilgiler, resim, grafik ve
fotoğraflar, sağda ise sonuç ve değerlendirme sırayla
yazılmalıdır.
 Sunuşunuzu eğlenceli ve etkili yapabilirsiniz.
 Seyircileri projenize daha yakından bakması için
standınıza davet edin.
 Seyircilerin projenizi incelemesi, özet bilginizi ya da
raporunuzu okuması için teşvik edin.
 Yaptığınız iletişimle profesyonel bir iş yaptığınızı
hissettirin.
 Renkler ve resimler dikkat çeker. Bir ya da iki renk
kullanınız. Bazen çok renkli standlar insanları şaşkına
çevirebilir.
 Kontrast renkleri kullanmak “örneğin siyah ile beyazı,
kırmızı ile yeşili” daha etkili olabilir.
 Renkleri projenizin içeriğini yansıtmak için de
kullanınız. Bitkilerle ilgili bir proje için; yeşil, hava ya
da suyla ilgili bir proje için; mavi kullanabilirsiniz.
 Fosforlu renkler dikkat çeker ama projenizin ciddiyeti
azalabilir.
 Bazı renkler bir araya gelince hoş bir görüntü olur,
ama bazıları da bir araya gelince zevksiz bir görüntü
ortaya çıkabilir.
 Koyu renkleri kullanırken dikkatli olunuz. Standınız
az ışık alan bir yerde olursa, seyirciler sunuşunuzu
görmekte güçlük çekebilir.
 Panonuza projenizi açıklayacak resimler
yerleştirebilirsiniz.
 İlk izlenimin önemli olduğunu biliyoruz.
 Projenizin başlığı seyircileri kendine çekecek
özellikte olmalıdır. Belirli bir uzaklıktan
görülebilmelidir.
 Sözlü sunuş! Kişisel görünümünüzden ve
kendinizden emin olun. İyi bir görünüş
karşınızdakine güven verir.
 Gülümseyin. Gülümseyerek ve rahat davranarak
karşınızdakileri de rahatlatın. Projenizin her şeyini siz
biliyorsunuz. Karşınızdakiler projenizi merak ediyor,
incelemek ve bilgi almak istiyorlar. Unutmayın, onlara
her şeyi siz anlatabilirsiniz.
 Seyircilerin gözlerine bakın. Araştırmanız hakkında
önemli bilgileri söyleyin. Ne, neden ve nasıl yaptığınızı,
ne bulduğunuzu ve nasıl değerlendirdiğinizi
standınızdaki malzemeleri kullanarak anlatın.
 Kendinize konuşma kartları hazırlayabilirsiniz.
Nasıl sunuş yapacağınızı, standınızdaki hangi
malzemeleri, nerede kullanacağınızı belirleyiniz.
Ama unutmayın, seyirciler merak edip, sorular
soracaklardır. Yine unutmayın, bu projeyi siz
yaptınız, her türlü soruya cevap verebilirsiniz.
 Eğer şimdiye kadar projenizde bilimsel yöntemi
kullanıp, proje boyunca notlar alıp, raporunuzu iyi
bir şekilde hazırlayıp, planlı ve düzenli çalıştıysanız
ve bir de standınızı iyi ve özenli bir şekilde
düzenlediyseniz başarılı olacaksınız.
Bilimsel proje raporu nasıl hazırlanır?
 Rapor seçtiğiniz konu hakkında yaptığınız her
türlü araştırmanın özetidir.
 Başlangıçtan bitişe, bütün projenin toplanan ve
gözlenen bilgilerini içerir.
 Rapor kolay anlaşılır ve düzenli olmalıdır. Konuyla
ilgisi olmayan bir kişi raporunuzu okuduğunda,
sırayla neyi neden ve nasıl yaptığınızı, sonunda ne
bulduğunuzu ve nasıl değerlendirdiğinizi
anlayabilmelidir.
 Bilimsel projenizi bir stand düzenleyerek,
seyircilere sözlü olarak sunacaksanız rapor
standınızdaki yazılı sunumuzdur.
 Eğer projeniz boyunca düşündüğünüz,
planladığınız ve yaptığınız her şeyi düzenli olarak
yazdıysanız, yani günlük tuttuysanız rapor yazmak
çok kolaydır.
 Mümkünse raporunuzu bilgisayarda yazın ve bir
dosyada sunun. Genellikle raporlar 5-30 sayfa
uzunluğundadır. Satır aralarında boşluk bırakılır.
Bilimsel raporlar şu bölümleri içerir:
1. Başlık:
Başlık bölümü 2 şekilde düzenlenebilir. Eğer
projenizle bir yarışmaya girecekseniz, jürinin
objektif değerlendirme yapması için, başlık
bölümünde sadece projenizin adı yer alır. Eğer
projeyle yarışmaya girmeyecekseniz projenizin
adı, sizin adınız soyadınız, ünvanınız ve projenin
başlangıç-bitiş tarihi başlık bölümüne yazılır.
2. İçindekiler:
İkinci bölüm raporunuzdaki ana başlıkları ve bunların
bulunduğu sayfaları bildirir.
3. Özet:
Bu bölümde projeniz ana hatlarıyla çizilir. Özet bir
sayfadan fazla olmaz. Her şey bir sayfayı geçmeyecek
şekilde, kısa ve öz olarak açıklanır. Projenin adı, amaç,
kurulan varsayım, kısaca kullanılan metot ve bulunan
sonuçlar yazılır. Genellikle özetin bir kopyası jüri
üyelerine verilir. Bu şekilde jüri üyelerinin yapacağınız
sunuş hakkında bir fikri olur.
4.Giriş:
Giriş bölümü bu projeyi neden seçtiğinizi ve projenin
amacını ifade eder, araştırmanızla ilgili varsayımınızı
bildirirsiniz. Projenizi seçmenin bir nedeni vardır. Bu
merak ettiğiniz ve hakkında soru sorduğunuz bir
konudur. Sorduğunuz soruyu araştırarak cevaplamaya
çalışırsınız. Sorunun cevabını önceden tahmin etmek
ile siz bir varsayım kurmuş olursunuz.
5.Yöntem-Araştırma:
Eğer projeniz deney içeriyorsa, deneyin amacını,
kullandığınız malzemeleri, deneyin yapılışını madde
madde yazmalısınız. Eğer projeniz araştırma ise,
konuyla ilgili bilgiler vermelisiniz.
6.Sonuç-Değerlendirme:
Deney yaptıysanız, bulduğunuz sonucu, varsayımınızın
doğrulanıp doğrulanmadığını, soru sorduysanız,
cevabını bildirirsiniz. Bulduğunuz sonuç hakkında
değerlendirme yaparsınız. Araştırma yaptıysanız
araştırmanın sonucunu ve değerlendirmesini
yazarsınız. Bu bölümde de tablolar, şekiller, grafikler,
resim ve fotoğraflar kullanabilirsiniz.
7.Kaynaklar:
Projeniz boyunca kullandığınız tüm kaynakları bu
bölümde yazmalısınız. Kaynaklar kitap, dergi,
ansiklopedi gibi yazılı olabilir. Yazılı kaynaklarda
kaynağın adı, yazarları, kaynağı hangi kurumun
bastığı ve basım tarihi bildirilmelidir. Cilt ve sayfa
numarası da konulmalıdır. Kaynak olarak internet
kullandıysanız, internet adresini belirtmelisiniz.
Bilimsel proje hazırlarken bazı ipuçları:
 Bilimsel proje yarışmaları, sergileri, bilim
şenlikleri, eğlenceli ve öğreticidir. Aşağıdaki
ipuçları bilimsel proje hazırlarken sizlere yardımcı
olacak ve öğrenirken eğlenmenin yolunu
gösterecektir.
 Yapacağınız her şeyi not alın. Amacınız nedir, ne
yapacaksınız, nasıl yapacaksınız ve diğer soruları,
tüm düşünceleriniz kayıt etmelisiniz. Bir defteri
günlük şeklinde kullanabilirsiniz. Bu şekilde
çalışma sonunda her şeyi daha iyi toparlar,
raporunuzu daha iyi yazabilirsiniz.
 Ayrıca hata yaparsanız, kolayca notlarınızdan
hatanın nerede olduğunu anlayabilirsiniz.
Topladığınız tüm belgeleri de bir dosya içinde
saklayınız. Bunu projenizi sergilerken davetlilere
de sunabilirsiniz.
 İlgilendiğiniz konuları belirleyiniz ve yazınız. Ama
hangisini seçeceksiniz? Bilimsel proje büyük bir
çaba gerektirdiğinden, en çok merak ettiğiniz ya da
uğraşırken güzel zaman geçirebileceğiniz bir
konuyu seçiniz. Bu şekilde ilgilendiğiniz konu
hakkında daha çok şey öğrenebilirsiniz.
 Projenizi yapmak ve anlamak için, her türlü
yardım ve desteği alın, ama gerçekleştirirken ya da
çalıştırırken tek başınıza uğraşın. Eğer kendiniz
gerçekleştirir ve çalıştırırsanız, yolunda giden ya da
gitmeyen işleri daha iyi anlarsınız. Projenizi daha
iyi kavrar ve daha iyi sunarsınız.
 Projenizi başlatmak için son ana kadar beklemeyiniz.
Proje, konunuz hakkında uygun malzeme toplamak,
deney ya da maket yapmak ve yaptığınız deneyi ya da
maketi çalıştırmak gibi basamaklar içerir. İyi bir
projede tüm bunları yapabilmek zaman gerektirir.
Zamanınızı iyi kullanın. Unutmayın, bazen defalarca
denemeniz, projenizde bazı yerleri değiştirmeniz
gerekebilir.
 İyi bir projenin karmaşık olması gerekmez.
Bir projeyi sergilerken, en önemli nokta, sizin
projenize hakim olmanızdır. Karmaşık proje iyi bir
proje demek değildir. Projenin konusu ne olursa
olsun, projenin iyi olmasını sizin çalışmalarınız,
konuyu nasıl ve neden seçtiğiniz, amacınız, bilimsel
yöntemi uygulamanız, nasıl çalıştığınız, raporunuz,
projeyi sunuşunuz belirleyecektir.
 Eğer projeniz sizin varsayımınızı yani ön
tahmininizi doğrulamıyorsa üzülmeyin. Bu güne
kadar önemli bilimsel çalışmaların bazıları, baştaki
ön tahminin reddedilmesi ya da bu tahmine karşı
çıkılması ile ortaya çıkmıştır. Çalışmanın sonunda,
“Benim amacım şu olmasına rağmen, ben ön
tahminimi doğrulayamadım, çalışmalarımı tekrar
gözden geçireceğim ve çalışmalarıma şu noktadan
yeniden başlayacağım” şeklinde bir sonuç çıkabilir.
Bu da bir sonuçtur ve sizin ön tahmininizi
doğrulayamamanız sizin çalışmanızın başarısını
etkilemez. Projeniz hala iyi bir projedir.
 Bazen sizin aklınıza gelen ilk proje en ilginç proje
olabilir. Bu, iş erken başlamanıza neden olur. Ve
basamakları uygulayarak güzel bir sonuca
ulaşırsınız. Ayrıca bir projeye başlayıp, her sene
çalıştığınız projeyi geliştirebilir, o konu hakkında
uzmanlaşabilirsiniz. Ve siz bir yola girdiniz mi, bir
başladınız mı önünüzde sonsuz yollar olacaktır.
Bazen bu yol inişli çıkışlı olacak, bazen sağa ya da
sola dönecek, bazen yol bitecek ve siz geri dönüp
tekrar başlamak zorunda kalacaksınız.
Bilimsel proje hazırlamanın basamakları
Bilimsel proje çalışması merak ve gözlem ile
başlar. Çevremizde pek çok varlık var ve çevremizde
pek çok değişiklik oluyor. Bu varlıkları ve
değişiklikleri merak ederiz. Gökyüzü nasıl oluşmuş?
Neden mavi? Gökyüzünde neler var? Geceleri
yıldızlar parlıyor, ama her gece aynı yıldızlar
olmuyor. Neden? Yıldızlar nasıl yer değiştiriyor?
Sonra merak ettiklerimizle ilgili gözlemler yapmaya
başlarız ve kendimizi bilimsel proje hazırlarken
buluruz. Ama yaptığımız çalışmanın bilimsel olması
için yapmamız gerekenler, sırasıyla uygulayacağımız
basamaklar vardır. Bunlar:
1. Projenin konusunu seçmek
 Projenizi ilgilendiğiniz, üzerine düşündüğünüz,
merak ettiğiniz konular üzerine seçin. Aklınıza pek
çok fikir gelebilir. Bunları not edin. Hemen karar
vermeyin. Bunların arasında sizin en güzel
yapabileceğinizi, en merak ettiğinizi seçin. Bu proje
sadece sizin seçeceğiniz konuda bilgili olduğunuzu
göstermeyecektir. Unutmayın, sizin bir sorunuz var.
Bu sorunun cevabını vermek için bilimsel bir proje
hazırlıyorsunuz.
2. Bilgi toplamak
 Projenin konusunu belirledikten sonra konunuzla
ilgili kitaplardan, dergilerden, internetten,
insanlardan ve kurumlardan bilgi toplayınız.
Bilginin yazılı olması gerekmiyor. Konunuzla ilgili
fotoğraf, asetat, saydam, model, afiş ve
bulabileceğiniz her türlü malzemeyi toplayınız.
Projenizi en iyi nasıl sunabileceğinizi düşününüz.
3. Bilimsel yöntem
 Sizin bir sorunuz, merak ettiğiniz bir konu var.
Projenizin amacı nedir? Ne bulmaya
çalışıyorsunuz? Sorunuzun cevabı ne olabilir?
Varsayımda yani ön tahminde bulunun.
Varsayımınızı gösterecek deneyler nasıl olabilir,
hangi malzemeleri kullanabilirsiniz, hangi
ölçümleri yapabilirsiniz?
4. Kontrollü deney yapmak ve sonuçları kaydetmek
 Tasarladığınız deneyi kontrollü olarak yapınız.
Kontrollü olarak ve belirli bir işlem sırası izlenerek
laboratuarda tekrarlanan gözlemlere kontrollü
deney denir. Deneyi yaparken tüm gözlemlerinizi,
tüm düşünceleriniz not ediniz. Tüm notlarınız,
çalışmanız bittikten sonra her şeyi toparlamanızı
kolaylaştıracak, ayrıca eğer bir hata yaparsanız,
hatanızın nerede olduğunu gösterecektir.
4. Kontrollü deney yapmak ve sonuçları kaydetmek
 Hata yapmaktan korkmayın. Bugün bilimin bize
gösterdiği buluşlar ve keşifler uzun uğraşların
sonunda, tekrar tekrar deneme ve yine yılmadan
tekrar deneme ile gerçekleşmiştir. Bilim sabır ve
özveri gerektirir. Bundan da korkmayın. Eğer
bilimsel yöntemi doğru şekilde uygularsanız
mutlaka bir sonuca ulaşırsınız.
5. Grafikler, Tablolar, Çizimler, Modeller
 Bulduğunuz sonuç nedir? Sonuçlarınızı grafikler,
tablolar, çizimler yolu ile gösteriniz. Bulduğunuz
sonucu gösterecek maketler (modeller) de
yapabilirsiniz.
6. Yaptığını Göster
 Çalışmanız basit ve düzenli olmalı ama bir şeyin
aynısı olmamalıdır. Yaptığınız maket, deney
insanların anlayabileceği şekilde düzenlenmelidir.
Ayrıca yaptığınız çalışmaya eğlence de
katabilirsiniz. Bunu, renkleri kullanarak, insanları
şaşırtacak, eğlendirecek düzenlemelerle
yapabilirsiniz.
7. Rapor Yazma
 Projenizin öyküsünü anlatınız ne yapmak istediniz
ve nasıl yaptınız? Bilimsel bir projenin raporu da
belirli kurallara ve belirli sıraya göre yazılır. Bu
kurallara ve sıraya uymalısınız.
8. Sunuş
 Bilimsel bir projenin mutlaka sunuşu yapılır. Siz de
projenizi arkadaşlarınıza, öğretmenlerinize, ailenize,
jüriye ve tanımadığınız pek çok insana sunacaksınız.
Bu yüzden heyecanlanmamak elde değil. Projeyi sunuş
pratikleri yapın. Bir arkadaşınıza, ailenize,
öğretmeninize sunun, bunu bir kez yaptıktan sonra
daha rahat edeceksiniz. Ayrıca unutmayın konunuzu
en iyi siz biliyorsunuz. Çok uğraştınız, emek
harcadınız, şimdi sizin bildiğiniz bilgileri diğer
insanlarla paylaşma zamanı geldi. Her şey çok güzel
olacak.
Bilimsel Yöntem
Bilimsel düşünmenin en iyi yolu, bilimsel
yöntemi uygulamaktır. Böylelikle neden-sonuç
ilişkileri daha kolay anlaşılır. Bilimsel yöntemin
çeşitli aşamaları vardır:
İlk Gözlem
Bir şeyler dikkatimizi çeker ve onun ne olduğunu
merak ederiz. Bir şeyler görürüz ve nasıl olduğunu
merak ederiz. Bir şeyleri nasıl ve neden işlediğini
merak ederiz ve sorular sorarız.
Örneğin “Dünyanın şeklinin elipsoit olmasının nedeni nedir?”
Bilgi Toplama
Öğrenmek istediğimiz konu ile ilgili araştırma yaparız.
Kitaplara, ansiklopedilere ve internete bakarız.
Büyüklere ve uzmanlara sorarız. Bir dedektif gibi
bilginin izlerini ararız.
Örneğin “Dünya kutuplardan basık, ekvatorda şişkincedir.”
“Dünya kendi ekseni etrafında döner.”
“Dünya 4,5 milyar yıl önce oluştu.”
“Dünya ilk zamanlar toz ve gaz bulutuydu.”
Hipotez Kurma (Varsayımda Bulunma)
Sorduğumuz sorunun cevabını ya da cevaplarını
düşünürüz ve bunları sıralarız. Ve deneyle
sınanabilecek aşamaları olan bir durum yaratırız,
yani hipotez kurarız (varsayımda bulunuruz)
Birden fazla hipotez kurabiliriz.
Örneğin “Dünyanın şeklinin elipsoit olmasının nedeni dünyanın
kendi ekseni etrafında dönmesidir.”
Hipotezi Sınamak İçin Deneysel
Yöntem Tasarlama
Hipotezi sınamak için bir deney tasarlarız. Ne
yapacağımızı sırayla belirleriz. Bu sıralama
deneysel yöntemdir.
Örneğin “Bir dosya kâğıdından 1 cm eninde 4 adet şerit kesilir.
Bu şeritler yıldız şeklinde yerleştirilir.Ve tam ortadan zımbayla
tutturulur. Açıkta kalan uçlar birleştirilir ve bir şişten geçirilir.
Ve böylece esnek bir top yapmış oluruz. Bu kâğıttan esnek top
dünyanın ilk halini, toz ve bulut halini simgeler. Şeritlerin
geçirildiği şiş ele alınarak döndürülür. Ne oluyor? Gözlenir.
Araç ve Gereçleri Toplama
Deneyde kullanacağımız tüm araç ve gereçleri bir
araya getiririz, gerekirse bazılarını hazırlarız.
Örneğin: Kağıt, makas, cetvel, kalem, zımba, şiş
Deneyi yapma ve sonuçlarını kaydetme
Deney yapılır ve sonuçlar gözlenir, gözlenen
sonuçlar kaydedilir. Bu sonuçlar kullanılan madde
miktarı, deneyin ne kadar sürede olduğu, deneyin
sonunda ne gibi değişiklik olduğu şeklinde
verilerdir. Deney sırasında olan tüm olaylar,
gözlemler açıklamalar şeklinde yazılmalıdır.
Uygulanan yöntemin sırasıyla uygulanıp
uygulanmadığı önemlidir. Bu yüzden deney
sırasında aldığımız tüm notlar bize ışık tutar. Eğer
bir hata yaparsak bu notlar sayesinde hatamızı
kolaylıkla anlayabiliriz.
Hesaplamalar
Eğer elimizde sayısal sonuçlar varsa, bunları bazı
matematiksel işlemler ile değerlendirmemiz gerekir.
Tablo da yapılabilir. Ortaya çıkan sonuç basit
çizimler yoluyla gösterilebilir.
Sonuç
Artık soruya geri dönmenin zamanı geldi.
Yaptığımız tüm bu çalışmalar, araştırmalar,
deneylerle hipotezimiz sınandı mı? Tekrar tüm
yaptıklarımızı bir araya getirelim ve
değerlendirelim. Eğer yaptığımız deney
hipotezimizi sınamadı ise, nerede yanlış
olabileceğini araştıralım. Yöntemimizi ya da
kullandığımız araç ve gereçleri değiştirmek
durumunda kalabiliriz. Tekrar tekrar deneyelim.
Sonuç
Eğer bir şey bulamadıysak önemli değil, çünkü,
yine de bir şeyler öğrendik. Bilim sadece cevabı
bulmak değildir. Bir şeylerin işlemediğini görmek,
gerçekte biraz bir şeyler bilmektir. Unutmayalım,
yaptığımız deneyler planladığımız gibi gitmezse bu
durum cevabı bulmamıza önemli bir adım olabilir.
Bu da bize yeni ufuklar açacaktır. Sorular yeni
sorulara, bu da bizi yeni hipotezlere götürecektir
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR
EDERİM…