Transcript Mustafa İtişken 2.Oturum Sunum Dosyası

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
(3) ASGARİ İŞÇİLİK, İLİŞİKSİZLİK BELGESİ,
HAKEDİŞLERDEN KESİNTİ VE TEMİNATIN İADESİ
I- ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASI
1- ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASI NEDİR ?
1.1. ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASININ KISACA TANIMI
Asgari işçilik uygulaması, uygulama kapsamındaki
İşyerlerinde çalıştırılan sigortalılar için APHB ile bildirilen sigorta
primine esas kazanç tutarları toplamının, o işyeri için hesaplanan
bildirilmesi gereken işçilik tutarı ile karşılaştırılması ve bildirilen
işçilik tutarlarının bildirilmesi gereken işçilik tutarından eksik çıktığı
durumlarda, aradaki fark tutarın
priminin tahsil edilmesidir, şeklinde tarif edilebilir.
1.2. ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASININ KAPSAMI
Asgari işçilik uygulaması, halen kapsama dahil kanun
hükümlerine göre ihale edilen/üstlenilen işlerde ve özel nitelikli
bina inşaatı işyerlerinde uygulanmaktadır.
1.3. SOSYAL GÜVENLİK BAĞLAMINDA
DAYANAKLAR
Asgari işçilik uygulamasının sosyal güvenlik mantığının,
kapsama giren işyeri işverenlerinde, bu işler için bildirilmesi
gereken asgari işçilik tutarının hesaplanabileceğinin
bilinmesinin sağlanmasıdır.
Başka bir ifade ile işverenlerin bu noktadan hareketle bir
otokontrol yapmalarının ve bu bağlamda eksik ödenen işçiliğin
nasılsa hesaplanabileceğini dikkate alarak GC. ve GZ. ile
birlikte ödeme ile karşı karşıya kalmamak için çalıştırdığı
sigortalıların sigorta primlerinin önceden ve yasal süresinde
ödenmesinin sağlanmasıdır.
Ayrıca, prim olarak nitelendirilmesi mümkün olan bu
Kurum alacağından dolayı yeterli işçiliğini ödeyen işverenler,
borçlu olmaları nedeniyle karşılaşabilecekleri ihale dışında
tutulmak vs. gibi diğer yasal engellerle karşılaşmamaktadır.
1.4. ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINDA SİSTEM
KONTROLÜ
Kanun uygulaması iki temel mantık üzerine kuruludur.
Kanun koyucu, özel bina inşaatları ve özel nitelikteki inşaat
işyerleri için bir taraftan ruhsat ve ruhsat niteliğindeki
belgelerin verilmesi yetkisine haiz merciilere, bu belgeleri
vermelerini müteakip, verilen gerçek kişi veya tüzel kişilere ait
tescile ilişkin bilgilerin belli süre içinde SGK na bildirilmesi
yükümlülüğünü getirirken diğer taraftan, yapı oturma izin
belgesi verilmesi aşamasında da bu belgeleri vermeye yetkili
makamlara, ilgililerin SGK.na borçlarının bulunmadığına dair
belge ibraz edilmeden bu belgelerin verilmemesi
sorumluluğunu getirmiştir.
Diğer taraftan, aynı mantık ihale konusu işler için de
işletilmektedir.
Kanun koyucu, ihale konusu işlerde de bir taraftan kanun
kapsamındaki kanunlar ile verilen ihale konusu işlerin
üstlenicilerle ilgili bilgilerin belli bir sürede SGK na bildirilmesi
ile yükümlendirirken, yapı oturma izin belgesi vermeye yetkili
makamları iş bitiminde bu defa işverenlere ait teminatları, SGK
na borçlarının bulunmadığına dair belge ibraz edilmeden iade
edememe ile yükümlendirmiştir.
Dolayısıyla sistem, hem özel bina inşaatı işyerlerinde,
ruhsat ve ruhsat verilen gerçek ve tüzel kişileri, ruhsatları
verildiği anda kontrol altına alarak, inşaat yapımından sorumlu
kişilerin yapı oturma izin belgesi almaya müracaat ettiklerinde
varsa borçlarının tahsil edilmesiyle,
Hem de, ihale konusu işlerde üstlenicilerin bildirilmelerinin
sağlanması ve iş bitiminde teminat iadesi talebinde
bulunulduğunda SGK na olan borcun ödetilmesinin sağlanması
ile kendi kendini kontrol etmektedir.
1.5. SİSTEM KONTROLÜNÜN KANUNİ DAYANAKLARI
Sistem bir taraftan, kanunun 11 / 6. fıkrası gereğince;
Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve
özel hukuk tüzel kişilerini, yapı ruhsatı ve diğer tüm ruhsat veya
ruhsat niteliği taşıyan işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeler ile
varsa bunların verilmesine esas olan istihdama ilişkin bilgileri,
verildiği tarihten itibaren bir ay içinde Kuruma bildirmekle
yükümlü kılmış,
Diğer taraftan, Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşları
ve 5411 s. Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşları ve
kanunla kurulan kurum ve kuruluşları, ihale yolu ile yaptırdıkları
her türlü işleri üstlenenleri ve bunların adreslerini onbeş gün
içinde Kuruma bildirmekle sorumlu tutmuştur.
Sistemin bir diğer ayağı ise 90 / 2. fıkrasında oluşturulmuş
olup, bu fıkra ile ihale konusu işlerde;
İhale makamlarına, işverenlerin hak edişlerinin, Kuruma
İPC, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla
ödeneceği,
Kesin teminatların ise ihale konusu işle ilgili olarak
Kuruma borçlarının bulunmadığının tespit edilmesinden sonra
iade edileceği şartını koyarak sistemi kontrol altına almıştır.
(İşverenlerin, kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar,
bankalar ve kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar nezdindeki
her çeşit alacak, teminat ve hakedişleri üzerinde işçi ücreti
alacakları hariç olmak üzere yapılacak her türlü devir, temlik ve
el değiştirme, Kurum alacaklarını karşılayacak kısım ayrıldıktan
sonra, kalan kısım üzerinde hüküm ifade etmektedir.)
Aynı kurgu, 90/4. fıkrası kapsamında özel bina inşaatları için
de yapılmış olup burada da;
Valiliklere, belediyelere, il özel idarelerine ve ruhsat vermeye
yetkili diğer mercilere, geçici iskân veya yapı kullanma izin
belgesi verilmeden önce yapılan inşaat dolayısıyla, Kuruma
borçlarının bulunmadığına dair Kurumca düzenlenmiş bir
belgenin istenmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Sistem, 90 ıncı maddenin 5 inci fıkrası uyarınca, Kuruma
borçlu olunan primler ve İPC ödenmeden hakkedişlerin ödenmesi
veya yapı oturma izin belgesinin verilmesi ayrıca, teminatların
iade edilmeden paraya çevrilerek Kurum hesaplarına aktarılması
şartına uymayan bu idareler aleyhine hem genel hükümlere cezai
işlemin yapılacağına hem de İPC tahakkuk ettirileceğine ilişkin
hükümler düzenleyerek sistem kendini denetleme işlevini
tamamlamaktadır.
2- ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINA ESAS TEŞKİL EDEN
YASAL DAYANAKLAR
Asgari işçilik uygulamasına temel teşkil eden,
uygulamanın esasını ve ayrıntılarını düzenleyen mevzuat
serisi; 5510 sk. nun 85 inci maddesi, SSİY nin 110, 111 ve 112
nci maddeleri ile Asgari İşçilik Tespit Komisyonunun Çalışma
Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik hükümleri, Asgari işçilik
uygulamasında çeşitli işkollarına ait işçilik nispetlerinin
açıklandığı tebliğ ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca her yıl
yayımlanan Yapı sınıf ve Gruplarını ve uygulama unsurlarının
açıklandığı tebliğ hükümlerinden oluşmaktadır.
Kanun koyucunun asgari işçilik uygulamasına neden
gerek gördüğü ve nasıl yapılacağı 5510 sk. nun 85 inci
maddesinde genel olarak, ilgili yönetmelik, tebliğ ve
genelgelerde ise uygulamaya ilişkin ayrıntılar açıklanmaktadır.
2.1. ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASI VE UZLAŞMA
2.1.1. 5510 S.K. 85. MADDESİ
İşverenin, işin emsaline, niteliğine, kapsam ve kapasitesine
göre işin yürütümü açısından gerekli olan sigortalı sayısının,
çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında
bildirimde bulunduğunun tespiti halinde, işin yürütümü açısından
gerekli olan asgarî işçilik tutarı; yapılan işin niteliği, kullanılan
teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan
sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi
unsurlar dikkate alınarak tespit edilir. Söz konusu tespitler,
Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından yapılır.
Kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşların ihale
yoluyla yaptırdıkları her türlü işler ve özel nitelikteki inşaat işleri
asgari işçilik kapsamındadır.
Bu nitelikteki asgari işçilik kapsamında olan işyerlerinde
yeterli işçiliğin bildirilip bildirilmediği Kurumca ayrıca araştırılmakta
ve yeterli işçiliğin bildirilmediğinin anlaşılması halinde eksik
bildirilen işçilik tutarı üzerinden primler GC. ve GZ. ile birlikte tahsil
edilmektedir.
Hesaplanan tutar 1 ay içinde ödenmek üzere işverene
tebliğ edilir. Ödenir veya bir taahhütname ile ödeneceği ve
inceleme istenilmeyeceği bildirilirse işlemler kesinleştirilir. Bu
işlemlerden sonra ödenmez ise GC. ve GZ: ile birlikte tahsil
işlemlerine başlanılır.
Fark tutar primi ödenmez veya ödenmeyeceği bildirilir ve
taahhütname verilmez ise işyerinin denetlenmesi için konu
denetim elemanına intikal ettirilir.
İşveren tebliğ edilen prim tutarına 1 ay içinde itiraz edebilir.
İtiraz takibi durdurur. İtirazın reddi halinde işveren 1 ay içinde
yetkili mahkemeye gitmek durumundadır.
Mahkemeye başvurulması takip ve tahsilatı durdurmaz.
Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş
memurlarınca, Kuruma asgarî işçilik tutarının bildirilmediği tespit
edilen işyerleri hakkında ayrıca 102/1 (d) bendi uyarınca eksik
işçiliğin mal edildiği her bir ay için asgari ücretin 2 katı tutarında
ve (e) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca kayıt
geçersizliğinden dolayı tutulan defter niteliğine göre asgari
ücretin 3,6 veya 12 katı tutarında İPC uygulanması önerilir.
Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar kanunla kurulan
kurum ve kuruluşlar ile bankalar, 85 inci md. kapsamında
Kurumca istenilecek bilgi ve belgeleri en geç bir ay içinde yazılı
olarak vermeye mecburdur.
Kuruma yeterli işçilik tutarının bildirilmiş olup olmadığının
araştırılmasında, işin yürütümü için gerekli olan asgarî işçilik
tutarının tespitinde dikkate alınacak asgarî işçilik oranlarının
saptamak ve asgarî işçilik oranlarına yapılan itirazları inceleyerek
karara bağlamak üzere Kurum bünyesinde asgari ,işçilik tespit
komisyonu kurulmuştur.
Asgari işçilik tespit komisyonu;
Kurum teknik elemanlarından (2 inşaat 1 elektrik, 1 makine
mühendisi) 4 üye,Yönetim Kurulunda temsil edilen işçi (TÜRKİŞ) ve işveren konfederasyonlarınca (TİSK) görevlendirilecek iki
üye ayrıca,Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden (TOBB) bir
üye olmak üzere toplam 7 teknik elemandan oluşmakta olup,
faaliyetine devam etmektedir.
Komisyonda görev alan gerek meslek kuruluşlarının ve
gerekse de Kurum teknik elemanlarının inşaat, elektrik ve
makine mühendisinden oluşmakta olup kendilerinin en az 3
yıllık şantiye deneyiminin veya mesleki çalışması zorunluluğu
bulunmaktadır.
kurulan iller ve asgari işçilik istişare komisyonu
2.1.2. İHALE KONUSU İŞLERDE ASGARİ İŞÇİLİK
UYGULAMASI / ARAŞTIRMA İŞLEMLERİ (SSİY Md. 110)
Araştırma işlemi işin kesin kabul veya noksansız geçici
kabulünden sonra işverene ödenen KDV. hariç, malzeme fiyat
farkı ve akreditif bedeli dahil istihkak tutarına asgari işçilik
oranı % 25 eksiltilerek uygulanır.
Hizmet alım ihalelerinde;
İşin sözleşmesinde çalıştırılacak sigortalı sayısı belli ise,
öncelikle bu sigortalıların kişi/gün sayısı üzerinden Kuruma
bildirilmiş olup olmadığı araştırılır.
Kuruma bildirilmeyen sigortalılar ile ilgili belgelerin
verilmesi, bir ay süreli bir tebligat ile işverenden istenir.
Verilmemesi veya eksik verilmesi hâlinde ünitece re’sen
düzenlenir.
Belgelerin düzenlenmesi mümkün değilse araştırma
işlemine tabi tutulur.
Sözleşme ile Kuruma bildirilen arasında bir eksiklik varsa,
ihale makamınca doğrulanması kaydıyla bazı aylardaki kişi/gün
sayısı eksikliği üzerinde durulmaz.
Diğer hususlar,
Asgari işçilik oranları, Kurum bünyesinde oluşturulan
Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca belirlenir ve tebliğ ile
yayımlanır.
İhaleli iş, asgari işçilik oranları önceden belirlenmiş olan
birden fazla konuyu kapsıyor ve ihale makamı tarafından her
bir işe ait istihkak tutarlarının ayrı ayrı bildirilmesi hâlinde,
araştırma işlemi, her bir işe ait asgari işçilik oranları dikkate
alınarak yapılır.
İstihkak tutarları ayrı ayrı düzenlenmemişse araştırma
işlemi, işverenin yazılı isteği üzerine, en yüksek asgari işçilik
oranı dikkate alınarak yapılır.
İşveren kabul etmezse, işin asgari işçilik oranı Asgari
İşçilik Tespit Komisyonu tarafından belirlenir.
İdarece, ödemelerin döviz şeklinde yapılması durumunda,
döviz tutarı, ödemenin yapıldığı tarihlerdeki Merkez Bankasınca
belirlenen döviz satış kuru üzerinden Yeni Türk Lirasına
çevrilerek işlem yapılır.
Fiilen işin başlangıç ve bitiş tarihlerinin, resmî belge ile
kanıtlanması istenebilir, kanıtlanamaması hâlinde, ihale
makamının bildirmiş olduğu tarihlere itibar edilerek işlem
yapılır.
2.1.3. ÖZEL NİTELİKTEKİ İNŞAATLARDA ARAŞTIRMA VE
RESEN YAPILACAK İŞLEMLER, (SSİY. Md. 111)
Gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği haiz olmayan
kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan özel nitelikteki inşaat
işyerleri hakkında, ünitece yapılacak araştırmada, inşaat
maliyetine (yapı yaklaşık maliyeti) Kurumca yayımlanan tebliğ
ile belirlenen asgari işçilik oranının %25 eksiği uygulanır.
Bina maliyeti, yetkili makamlarca verilen inşaat ruhsatında
belirtilen, ruhsat yoksa ünitece tespit edilecek olan yüzölçümü /
m2 si ile yapı sınıf ve grubuna uygun birim maliyet bedelinin
çarpımı yoluyla bulunur.
Birim maliyet bedelleri, her yıl inşaatın sınıfı ve grubuna
göre Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca tespit edilerek ilan edilir.
İnşaatın niteliği dikkate alınarak, ruhsatı ile Bayındırlık ve
İskan Bakanlığınca tespit edilen listede kayıtlı yapının sınıfı
ve/veya grubunun farklı olduğunun anlaşılması hâlinde,
inşaatın yapı sınıfı veya grubu, Kurumun denetim ve kontrolle
görevli memurlarınca mahallinde düzenlenen tespit tutanağına
istinaden ünitece belirlenir, işverence buna da itiraz edilmesi
halinde konu, asgari işçilik tespit komisyonuna intikal ettirilir.
İnşaatın yapı sınıf veya grubunun, Bayındırlık ve İskân
Bakanlığınca yayımlanan listede daha alt bir yapı sınıfı veya
grubunda tasnif edilmesi yönünde yapılan değişiklikler,
araştırma veya inceleme işlemi sonucu tespit edilen borcun
kesinleşmesine kadar dikkate alınır.
Genelgede belirtilmeyen, inşaata ait birim maliyet bedeli,
genelgede kayıtlı benzeri bir inşaatın birim maliyet bedeli
üzerinden hesaplanabilir.
Başladığı yıl içinde bitirilen inşaatın maliyeti o yıl için
tespit edilen, başladığı yıldan sonraki yıllarda bitirilmiş inşaatın
maliyeti ise bitirildiği yıldan önceki yıla ait birim maliyet bedeli
esas alınarak hesaplanır.
Araştırma, bina inşaatının bittiği tarihten sonra yapılır.
Ancak, bu işlem, inşaatın el değiştirmesi ve zorunlu
hâllerde, inşaat, inşaatın ikmal edilen kısmının bina maliyetine
oranlarını gösterir (Ek-11’de) tabloda gösterilen durumlara
uygun bulunduğu takdirde bu oranlar aynen, uymadığı takdirde
ise, yapılmayan kısımlar yapılan kısımlara oranlanarak
bulunacak maliyet esas alınmak suretiyle inşaatın herhangi bir
safhasında da yapılabilir.
Gerektiğinde, inşaatın başlama ve bitme tarihinin resmî
belge ile kanıtlanması istenebilir. Kanıtlanamadığı taktirde yapı
ruhsat tarihi başlama tarihi olarak kabul edilir. (2011-13)
2.1.4. ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINDA ORTAK
HÜKÜMLER
Araştırma yapılırken, ihale konusu işlerde kesin kabulün
yada noksansız geçici kabulün yapıldığı, özel nitelikteki
inşaat işyerlerinde ise inşaatın bitirildiği tarihe kadar Kuruma
bildirilmiş olan işçilik miktarı dikkate alınır.
İşin başlangıç tarihinden önce ve bitim tarihinden sonra
Kuruma bildirilmiş olan SPEK tutarı ile gün sayıları araştırma
işleminde dikkate alınmaz, aksine tespit yoksa iptali de
yapılmaz.
Tescil edilmemiş veya tescil edilmiş olmakla beraber hiç
işçilik bildirilmemiş işyerlerinde ya da gerekli görülen hâllerde
işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarı, Kurumun
denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca tespit
olunabilir.
Ünitece yapılan araştırma sonucunda ihale konusu işlerde
ve özel nitelikteki inşaat işyerlerinde Kuruma bildirilmediği
anlaşılan asgari işçilik miktarı üzerinden hesaplanan prim
tutarı, aksine bir tespit olmaması hâlinde, faaliyet süresinin son
ayına mal edilerek tahakkuk ettirilir ve GC. ve GZ. ile birlikte
ödenmek üzere işverene tebliğ olunur.
İşverence borcun tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde
ödeneceğinin ve denetim elemanınca inceleme yapılmasının
istenilmeyeceğinin bildirilmesi hâlinde, borç kesinleşir, işlemler
sonuçlandırılır.
Ünitece yapılan tebligata rağmen borcun ödenmeyeceğinin
bildirilmesi veya tebligatta belirtilen sürede bildirimde
bulunulmaması durumunda, Kurumun denetim ve kontrolle
görevlendirilmiş memurlarınca inceleme yapılır.
Denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca
incelemeye başlandıktan sonra inceleme sonucuna göre işlem
yapılır.
Ancak, inceleme sürmekte iken işverenin borcu
ödeyeceğine ilişkin üniteye yazılı başvurusu üzerine, ünitenin
ön kabulü, denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının
uygun bulması koşuluyla inceleme durdurulur.
En geç 15 gün içinde borcun ödendiğine ilişkin yazının
denetim ve kontrolle görevli memuruna ulaşması üzerine,
kontrol ve inceleme işleminden vazgeçilmiş sayılır ve yasal
kayıt ve belgeleri işverene iade edilir.
işveren isterse taksit talebinde bulunabilir.(!)
İşverenin borcu ödememesi durumunda ise incelemeye
devam edilir.
Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş
memurlarınca sonradan inceleme yapılması durumunda, daha
önce ödenmiş prim ile varsa gecikme cezası ve gecikme zammı
tutarı, işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarı
üzerinden hesaplanan ve Kuruma ödenmediği anlaşılan prim ile
varsa gecikme cezası ve gecikme zammından mahsup edilir.
3- ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASININ DİĞER YASAL
DAYANAKLARI
3.1. ÖZEL BİNA İNŞAATLARI İÇİN,
5510 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin altıncı fıkrasında,
Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve
özel hukuk tüzel kişileri, yapı ruhsatı ve diğer tüm ruhsat veya
ruhsat niteliği taşıyan işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeler ile
varsa bunların verilmesine esas olan istihdama ilişkin bilgileri,
verildiği tarihten itibaren bir ay içinde Kuruma bildirmekle
yükümlü tutulmuşlardır.
Ayrıca, yedinci fıkra ile de bu yükümlülüklerini yerine
getirmeyenler hakkında 102 /1-b bendi uyarınca İPC. nın
uygulanacağına hükmedilmiştir.
3.2. İHALE KONUSU İŞLER İÇİN
5510 sayılı Kanunun 90 ıncı maddesinin birinci fıkrasında;
Kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar ve 5411 sayılı
Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar, kanunla kurulan
kurum ve kuruluşlar, ihale yolu ile yaptırdıkları her türlü işleri
üstlenenleri ve bunların adreslerini onbeş gün içinde Kuruma
bildirmekle yükümlendirilmiştir.
Ayrıca kanun koyucu,
İşverenlerin hak edişlerinin ödenmesini Kuruma İPC, prim
ve prime ilişkin borçlarının olmaması şartına, teminatlarının
iadesini ise ihale konusu işle ilgili olarak Kuruma borçlarının
olmaması şartına bağlamıştır.
İşverenlerin, bu kuruluşlar nezdindeki her çeşit alacak,
teminat ve hak edişlerinde işçi ücreti alacakları ayrık tutulmuş
olup, kalan kısım üzerinden yapılacak her türlü devir, temlik ve
el değiştirme, işlemlerinin Kurum alacaklarını karşılayacak
kısımdan sonra ancak kalan kısım üzerinden hüküm ifade
edeceği hükme bağlanarak Kurum alacağı garantiye alınmıştır.
Ayrıca aynı maddenin dördüncü fıkrası ile de bu kuruluşlar
geçici iskân veya yapı kullanma izin belgesi vermeden önce
yapılan inşaat dolayısıyla, diğer kamu idareleri ile döner
sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ve
bankaların ise BKK ile belirlenecek işlemlerinde Kuruma
borçlarının bulunmadığına dair belge istemekle
yükümlendirilmiş bulunmaktadır.
Kanun koyucu, bu yükümlülükler yerine getirilmeden
madde metninde öngörülen hükmün dışında işlem tesis eden
ilgililer hakkında genel hükümlere göre idarî ve cezaî işlem
yapılacağı belirtilerek kamu alacağı garanti altına alınmıştır.
4- ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINDA ÖN İŞLEMLER
4.1.Kurumun asgari işçilik uygulama yetkisi:
İşverenin, işin emsaline, niteliğine, kapsam ve kapasitesine
göre işin yürütümü açısından gerekli olan sigortalı sayısının,
çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında
bildirimde bulunduğunun tespiti halinde;
İşin yürütümü açısından gerekli olan asgarî işçilik tutarı;
yapılan işin niteliği, kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü,
benzer işletmelerde çalıştırılan sigortalı sayısı, ilgili meslek
veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar dikkate alınarak
tespit edilir.
Söz konusu tespitler, Kurumun denetim ve kontrolle
görevlendirilmiş memurları tarafından yapılır.
4.2. Fark işçiliğin tebliği,
Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar kanunla kurulan
kurum ve kuruluşlar ile bankalar tarafından ihale mevzuatına göre
yaptırılan işlerden ve özel nitelikteki inşaat işlerinden dolayı
işverenler tarafından yeterli işçiliğin bildirilip bildirilmediği
Kurumca araştırılır.
Yeterli işçiliğin bildirilmediği tespit edilirse eksik bildirilen
işçilik tutarı faaliyet süresinin son ayına mal edilir ve hesaplanan
prim tutarı, GC.GZ. ile birlikte bir ay içinde ödenmek üzere
işverene tebliğ edilir.
Tebliğ edilen prim.GC. ve GZ.nın ödenmesi veya
ödeneceğinin yazılı olarak taahhüt edilmesi halinde borç
kesinleşir.
Taahhütname ile üstlenilen ödeme yükümlülüğü yerine
getirilmezse, 88 inci ve 89. md.ler uyarınca işlem yapılır.
Tebliğ edilen prim, GC. ve GZ.nın ödenmemesi, taahhütname
verilmemesi, bildirimde bulunulmaması veya Kurumca işyerinin
denetlenmesine gerek görülmesi durumunda Kurumun denetim
ve kontrol memurlarınca inceleme yapılır.
Kuruma bildirilmediği tespit edilen asgarî işçilik tutarı
üzerinden re’sen tahakkuk ettirilen sigorta primleri, GC. ve GZ.
ile birlikte işverene tebliğ edilir.
İşveren, tebliğ edilen prim borcuna, tebliğ tarihinden
itibaren bir ay içinde itiraz edebilir.
İtiraz takibi durdurur.
İtirazın reddi halinde işveren, kararın tebliğ tarihinden
itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir.
Mahkemeye başvurulması, prim borcunun takip ve
tahsilini durdurmaz.
4.3. Denetim ve kontrol memurlarınca ipc. önerilmesi,
Denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca,
Kuruma asgarî işçilik tutarının bildirilmediği tespit edilen
işyerleri hakkında ayrıca 102/1- (d) bendi ile (e) bendinin (4)
numaralı alt bendi uyarınca idarî para cezası uygulanır.
4.4.. Kamu kurum ve kuruluşlarının bildirim zorunluluğu,
Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar kanunla
kurulan kurum ve kuruluşlar ile bankalar, 5510 sk. nun 85 inci
maddesinin uygulanmasıyla ilgili olarak Kurumca istenilecek
bilgileri ve belgeleri yazılı olarak en geç bir ay içinde vermeye
mecburdur.
4.5. Asgari işçilik tespit komisyonunun oluşturulması,
Kuruma yeterli işçilik tutarının bildirilip bildirilmediğinin
araştırılmasında, işin yürütümü için gerekli olan asgarî işçilik
tutarının tespitinde dikkate alınacak asgarî işçilik oranının
saptanması ve asgarî işçilik oranlarına yapılacak itirazların
karara bağlanması amacıyla Kurum bünyesinde; Kurum teknik
elemanlarından dört üye, Yönetim Kurulunda temsil edilen işçi
ve işveren konfederasyonlarınca görevlendirilecek iki üye,
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden bir üye olmak üzere
toplam yedi teknik elemandan oluşan, Asgarî İşçilik Tespit
Komisyonu kurulur.
Kurumca gerek görüldüğünde, aynı esaslara göre birden
fazla Asgarî İşçilik Tespit Komisyonu kurulabilir.
Komisyon salt çoğunlukla toplanır ve kararlar en az dört
üyenin aynı yöndeki oyu ile alınır.
Kurum dışındaki üyelerin üst üste üç toplantıya, son altı ay
içinde ise beş toplantıya katılmaması halinde, toplantıya
katılmayan üyeyi görevlendiren konfederasyonların yerine, üye
sayısı bakımından en yüksek bir sonraki konfederasyondan üye
davet edilir.
5- ÜNİTECE YAPILAN ÖNDEĞERLENDİRME VE İLİŞİKSİZLİK
BELGESİNE İLİŞKİN İŞLEMLER
5.1. İLİŞİKSİZLİK BELGESİ ve BORCU YOKTUR
BELGELERİNİN TANIMI
İlişiksizlik belgesi, her ne kadar Kurum uygulamalarında hak
edişlerin ihale makamlarından ödenmesi sırasında ibraz edilen
belge olarak tanımlanmakta ise de, gerçek anlamda ilişiksizlik
belgesi işyeri kayıtlarının Kurumun denetim ve kontrolle görevli
memurlarınca incelenmesinden sonra incelemeye tabi tutulan
işyeri için Kurumca düzenlenen, işyerinin Kuruma karşı borcunun
bulunmadığını beyan eden, soğuk mühürlü ve ıslak imzalı
belgedir.
Genel anlamda gerek, teşvik kanunlarından
yararlanılmasında ve gerekse de hak edişlerin ödenmesinde
önkoşullardan biri olan, işverenin ilgili işyerine borcunun
olmadığını beyan eden belge, borcu yoktur belgesi olarak
tanımlanmaktadır.
Nitekim gerek teşvik kanunlarının ve gerekse de hak edişlerin
ödenmesi sırasında işverenlerden işyerlerinin SGK na borçlarının
bulunmadığına dair belge istenmektedir.
Aslında borcu yoktur belgesi, işyerinin çeşitli teşvik
kanunlarından yararlanması ve hak edişlerinin ödenmesi için şart
koşulan borç türleri ile sınırlı olmak üzere borcunun bulunmadığını
belirten belgedir.
Bu anlamda, borcu yoktur belgesi ile ilişiksizlik belgesi
arasındaki en önemli fark; ilişiksizlik belgesi, kayıtların incelenmesi
sonucu düzenlenmekte ve işverenin bütün ödeme kalemlerinden
borcunun bulunmadığını belirtmekte iken, Borcu yoktur belgesinin
belli borç türlerinden borcunun bulunmadığını beyan etmesi ve
Kurum sisteminden sorgulanması sonucu düzenlenmesidir.
5.2. İHALE KONUSU İŞLERDE
5.2.1. Bildirilen işçiliklerin kapsamı
5510/85-(2.) fıkrasında belirtilen kurum ve kuruluşlar
tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan her türlü işlerde
ünitece yapılacak araştırma işlemi, kesin kabul ya da
noksansız geçici kabulün yapıldığı tarihten sonra ve işverene
ödenmesi gereken KDV. hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif
bedeli dâhil, toplam istihkak tutarına, işin asgari işçilik oranının
%25 eksiği uygulanmak suretiyle yapılır.
5.2.2. Sözleşmede çalıştırılacak sigortalı sayısı belli ise,
Sözleşmede çalıştırılacak sigortalı sayısı belli ise,
öncelikle bu sigortalıların kişi/gün sayısı üzerinden Kuruma
bildirilip, bildirilmediği araştırılır.
Bildirilmediği tespit edilen sigortalılar ile ilgili belgelerin
bir ay içinde verilmesi işverene tebliğ edilir.
Belgeler belirtilen sürede verilmez veya eksik verilirse bu
belgeler ünitece re’sen düzenlenir.
Bu belgelerin ünitece düzenlenmesinin mümkün olmadığı
hâllerde ise araştırma işlemi yapılır.
İşin sözleşmesi ile Kuruma yapılan bildirimler arasında bir
eksiklik varsa, eksik ihale makamınca doğrulandığı taktirde bazı
aylardaki kişi/gün sayısı eksikliği üzerinde durulmaz.
Asgari işçilik oranları, Kurum bünyesinde oluşturulan Asgari
İşçilik Tespit Komisyonunca belirlenir ve tebliğ ile yayımlanır.
5.2.3. İhale konusu iş birkaç işten oluşuyorsa,
İhale konusu iş, birden fazla konuyu kapsıyorsa, her bir işe
ait asgari işçilik oranı belli ise ve her bir işe ait istihkak tutarları
ayrı ayrı ödeniyorsa;
Araştırma işlemi, her bir işe ait asgari işçilik oranları dikkate
alınarak yapılır.
Her bir işe ait istihkak tutarının ayrı ayrı bildirilmemesi
hâlinde ise, araştırma işleminde; işverenin yazılı isteği üzerine, bu
işlerin en yükseğine ilişkin asgari işçilik oranı dikkate alınır.
İşveren tarafından yapılan işlere ilişkin en yüksek asgari
işçilik oranının uygulanmasının kabul edilmemesi durumunda işin
asgari işçilik oranı Asgari İşçilik Tespit Komisyonu tarafından
belirlenir.
5.2.4. Ödemeler döviz halinde yapılıyorsa,
İşverene idarece yapılan ödemelerin döviz olarak yapılması
durumunda, döviz tutarı, ödemenin yapıldığı tarihlerdeki Merkez
Bankasınca belirlenen döviz satış kuru üzerinden Yeni Türk
Lirasına çevrilerek işlem yapılır.
5.2.5. İşin başlangıç ve bitiş tarihinde tereddüt varsa,
İşin fiilen başlangıç ve bitiş tarihlerinin, resmî makamlardan
alınacak belgelerle kanıtlanması işverenden istenebilir.
Başlangıç ve bitiş tarihlerinin resmî belge ile
kanıtlanamaması hâlinde; aksine bir tespit olmaması halinde
yüklenicinin Kuruma müracaat tarihi işin başlama tarihi olarak
kabul edilir. İşverence Kuruma yapılan başvuruda dilekçe tarihi
işin bitim tarihi olarak beyan edilen tarihten itibaren 1 ay içinde
ise beyan edilen tarih, değilse dilekçenin Kurum kayıtlarına giriş
tarihi işin bitim tarihi olarak kabul edilir
5.2.6. İhale konusu işlerde idarece malzeme verilmesi,
İhale makamınca müteahhide malzeme verilmesi veya
akreditif bedeli ödenmesi halinde ihale konusu işe ait asgari
işçilik oranı Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yayımlanan
tebliğde mevcut olsa dahi, bu iş işe uygulanacak oranın
tespitinin, oran belirlemek için gerekli olan belgeler ( imalat ve
birim fiyatlarını gösterir her sayfası ve iç sayfaları tasdikli son
hak ediş raporu, iş bitirme belgesi, fatura, varsa sözleşme,
verilen malzemenin miktarı ve bedelini gösteren belge, fiyat
analiz zaptı vb.) intikal ettirilmek suretiyle asgari işçilik tespit
komisyonundan istenmesi gerekmektedir.
Belgelerin ihale makamınca veya aslı görülerek
ünitelerimizce tasdiki gerekmektedir.
5.2.7. Kesin teminatın iadesi,
İhale konusu işle ilgili teminat Kurumca tasdikli soğuk
damgalı ilişiksizlik belgesi ibra edilmedikçe iade edilemez.
Teminat iadesine esas ilişiksizlik belgesi düzenlenebilmesi
için;
ihale konusu işle ilgili olarak,
- Sigorta primi, işsizlik sigortası primi, İPC., fark işçilk
üzerinden hesaplanacak prim, D.V. ÖİV., EKP.,bunlara ilişkin
GC. ve Gz. borçlarının bulunmaması gerekmektedir.
İhale konusu iş, devamlı işyeri sigortalıları ile yapılmış ise,
işyerinin ihale konusu işin faaliyet süresi içinde Sigorta primi,
işsizlik sigortası primi, İPC. fark işçilik primi, DV. EKP., ÖİV., ve
bunlara ait Gc. ve GZ. boçlarının bulunmaması gerekmektedir.
5.2.8. İhale makamınca yapılacak işlem,
İşveren tarafından, idareye BYY nın ibraz edilmemesi
durumunda, idarece kesin teminatın kısmen veya tamamen iadesi
imkanının başladığı tarihten itibaren 15 gün içinde işverenin
Kuruma borcunun olup olmadığını sorulması, borcunun
bulunmadığının anlaşılması halinde ilişiksizlik belgesinin
düzenlenmesi istenmelidir.
5.2.9. İhale konusu işin devri,
İhale konusu işin arta kalan kısmının sonradan düzenlenen
sözleşme ile üstlenilmesi halinde, üstlenilen kısımla ilgili teminat
alınması ve ihale makamınca ihale konusu işin devrine muvafakat
edilmesi kaydıyla (önceki bölümle ilgili olarak işi devir alanın
sorumluluğunun bulunduğu hususunda bir hükme yer verilip
verilmediğinin üzerinde durulmadan işi devralan adına ayrıca
işyeri dosyası açılarak eksik kalan kısımlar bu dosyadan
yürütülmelidir.
5.2.10. Oranı belli olmayan işler
Asgari işçilik oranları tebliğ eki listede oranı belli olmayan,
işler için üniteler veya meslek mensupları ya da deneti elemanlarınca
yapılacak işlemlerde listede mevcut benzer işlere ait oranlar
alınamayacağı gibi, daha önceden asgari işçilik komisyonunca
belirlenen benzer işe ait oranda alınmamalıdır.
5.2.11. İş kesinleşmeden bazı oranların düşmesi, çıkması,
Tebliğ eki listede belirtilen oranlar, önceki tebliğe göre
düşmüş veya yükselmiş ise, tebliğ yürürlüğe girmeden önce
başlayan ve tebliğden sonra biten veya bitecek olan işlerde
Kurum işleminin henüz kesinleşmemiş olması kaydıyla eski ve
yeni oranlar mukayese edilmek ve düşüğü alınmak suretiyle işlem
yapılmalıdır.
5.3. İHALE KONUSU İŞLERİN DEVAMLI İŞYERİ
SİGORTALILARI İLE YAPILMASI HALİNDE İLİŞİKSİZLİK
BELGESİ,
5.3.1. İhale konusu iş, 4/1-a kapsamında sigortalı
çalıştırmadan, bizzat gerçek kişi yüklenici veya tüzel kişiliğin
ortakları tarafından yapılıyorsa ?
-Gerçek kişi sigortalının veya tüzel kişiliğin ortaklarının
4/1-b kapsamındaki sigortalılıklarından dolayı prim borçlarının
bulunmaması veya borcun tecil taksitlendirilmiş olması,
5.3.2. Üstlenilen işin, devamlı işyeri sigortalıları ile
yapıldığının belirtilmesi halinde,
İhale konusu işi üstlenen işyerinin, ihale konusu işten
önce faaliyette bulunan bir işyeri ve faaliyetini sürdürmesinin
ihale konusu işe bağlı olmaması, ihale konusu iş olmasa dahi
faaliyetine devam etmesinin söz konusu olması hallerinin bir
arada bulunması durumunda bu işyeri devamlı nitelikte işyeri
olarak kabul edilir.
-Devamlı nitelikteki işyerinin faaliyet konusunun ihale
konusu işle uyumlu olması, (Uyumlu olmadığının tespiti
halinde öncelikle, devamlı mahiyetteki işyerinin faaliyet
konusunun araştırılması ve gerekmesi halinde devamlı
nitelikteki işyerinin işkolu kodunun değiştirilmesi,
İşyerinin varsa alt işverenlerin defter ve belgeleri
incelenmeden ihale konu işin faaliyet dönemi içinde bu
işyerinden borcunun bulunmaması halinde işverene ilişiksizlik
belgesi/borcu yoktur yazısı verilir.
5.3.3.İhale konusu işte çalışacak kişi gün sayısı belli ise,
- İhale konusu işte çalıştırılacak kişi sayısının belli olması,
bunların idarece ismen Kuruma bildirilmesi ve Kurumca da
bildirilen kişilerin sigortalılıklarının sağlandığının ve kişi / gün
sayısı kadar bildirimde bulunulduğunun anlaşılması halinde
kayıtlar incelenmeden ilişiksizlik belgesi verilir.
- İhale konusu işin faaliyet dönemi içinde, sözleşmede
belirtilen kişi/gün sayısının altında bildirim olduğunun
anlaşılması halinde, idarenin belirtilen kişiler dışında da
sigortalı çalıştırıldığının belirtilmesi halinde, bildirilmeyen
sigortalıların belgesi işverenden 1 ay süreli tebligat ile istenir.
- İhale makamından alınan yazıda, çalışanların kimlik
bilgileri varsa, işveren de bu kişilerle ilgili belgeler işveren
tarafından 1 aylık süre içinde Kuruma verilirse incelemeye
gidilmeden işleme konur.
İşveren bir aylık süre dışında verirse veya idarece ilgililerin
SPEK na yer verilmişse bu kazançlar üzerinden, yer verilmemiş
ise SPEK alt sınır üzerinden ünitece resen düzenlenir.
- Bildirilen sigortalılardan dolayı, işe giriş, işten ayrılış
belgeleri yönünden gerekli kontroller yapılarak (102/1-a ve j
bentlerine göre) ipc uygulanır.
- Sigortalı sayısına yer verilmekle birlikte kimlik bilgilerine
yer verilmemiş ise;
İdaerece bildirilen SPEK tutarlar üzerinden bu da
bildirilmemişse SPEK alt sınır üzerinden ünitece resen
düzenlenerek işleme konulur.
- İdareden alınan yazıdan sigortalıların hizmetlerinin veya
kazançlarının eksik bildirildiğinin anlaşılması halinde, ünitece
düzenlenen ek veya asıl belgelerden dolayı (5510/102/c-4 e göre)
aylık asgari ücretin 2 katı tutarında İPC uygulanır.
Yapılan işlemlerden sonra İPC ve primlerin tahsilini müteakip
ilişiksizlik belgesi verilir.
- İhale konusu iş temizlik veya güvenlik hizmetleri ise; bu
işlerin devamlı mahiyetli işyeri sigortalıları ile yapılamayacağı
değerlendirilerek bu işyerleri ile ilgili işlemlerin geçici nitelikli
işyeri kapsamında yapılması gerekmektedir.
5.3.4. İhale konusu işte çalışacak kişi gün sayısı belli değil ise,
İhale sözleşmesinde, çalıştırılacak kişi/gün sayısının
bilinmemesi ve idarece de çalıştırılan kişilerin ismen
bildirilememesi durumunda; devamlı işyerinden yapılsa dahi geçici
işyerleri ile ilgili asgari işçilik uygulamasına tabi tutulacaktır.
Yeterli işçiliğin bildirildiğinin anlaşılması halinde denetim
elemanınca inceleme yapılmadan ilişiksizlik belgesi verilmektedir.
5.3.5. İhale konusu işler çakışırsa,
Devamlı işyeri sigortalıları ile birden fazla ihale konusu işin
üstlenilmesi ve üstlenilen bu ihale konusu işlerin çakışması halinde;
- İhale konusu bir iş için dikkate alınan işçilik diğer ihale
konusu işlerde dikkate alımnmadan araştırma işlemi yapılmalıdır.
Bu konuda; düşülecek İşçilik tutarı,
“ Düşülecek İşçilik Tutarı = [(A) İhale Konusu İş İçin Bildirilen İşçilik
/ (A) İhale Konusu İşin Faaliyet Süresi ] X Çakışan Gün Sayısı “
formülü ile bulunmaktadır.
Birden çok ihale konusu işin çakıştığı ve ihale konusu işlerin
birden fazlası için ilişiksizlik belgesi istenilmesi durumunda, ihale
konusu işin incelemeye sevk edilip edilmeyeceğine karar
verildikten sonra diğer ihale konusu işe geçilmektedir.
5.3.6. İhale konusu iş 30 günden az ise,
Eksik çalışması olan sigortalıların SPEK tutarlarının ihale
konusu işin yapıldığı süreye isabet eden kısmı kadarı dikkate
alınacaktır.
5.3.7. İncelemeye sevk etme/etmeme,
Yapılan araştırma işleminden sonra Kuruma bildirilen işçilik
tutarlarının bildirilmesi gereken işçilik tutarından daha az
olduğunun anlaşılması halinde, aradaki fark tutarın bir ay içinde
ödenmesi için işverene 1 ay süreli bir tebligat yapılmalı, ödenmesi
halinde ilişiksizlik belgesi verilmeli, ödenmemesi halinde ise işin
devamlı mahiyette işyeri sigortalıları ile yapılıp yapılmadığının
tespiti amacıyla incelemeye sevk edilmelidir.
5.3.8. Fark işçilik primi cüz’i Kurum alacak tutarı altında ise,
Fark işçilik tutarının priminin 6183 / 106 ıncı maddesi
kapsamında tespit edilen cüz’i Kurum alacak tutarını aşmıyor ise,
yeterli işçilik bildirilmiş gibi değerlendirilerek işverenin ihale
konusu işle ilgili olarak başkaca borcu da yoksa iliksizlik belgesi
verilmesi mümkün bulunmaktadır. (2011/13-4.3.)
5.3.9. Danışmanlık hizmeti ihaleleri
İhaleli işin konusunun mimarlık ve mühendislik, etüd ve
proje, harita ve kadastro, her ölçekte imar planı, imar uygulama,
ÇED raporu hazırlanması, plan, yazılım ve geliştirme, tasarım,
teknik şartname hazırlanması, denetim ve kontrolörlük, gibi
teknik mali, kukuki veya benzeri alanlarda hizmet alım işinden
ibaret olması ve bu işlerle ilgili bildirimlerin devamlı işyeri
sigortalıları ile yapıldığının beyan edilmesi ve işyerinin başkaca
borcunun bulunmaması ayrıca, durumunda ihbar veya şüphe
halinin olmaması halinde ilişiksizlik belgesi verilmeli, ancak
gerek görüldüğünde incelemeye sevk edilmelidir.
5.3.10. Nakliye ve personel taşımacılığı işleri,
İhale konusu iş nakliye veya personel/öğrenci taşımacılığı
işi ise;
- 4/1-a kapsamında sigortalı çalıştırmadan, bizzat
yükleniciler tarafından yapıldığının bildirilmesi 4/1-b
kapsamında sigortalı olduklarının anlaşılması halinde ilişiksizlik
belgesi verilir.
- Bu iş kısmen sigortalı çalıştırılarak ve kısmen de
yüklenicilerin kendileri tarafından yapılması halinde;
sigortalıların bildirildiğinin, diğerlerinin 4/1b kapsamında
sigortalı olduklarının anlaşılması halinde ilişiksizlik belgesi
verilir.
- Sözleşmede çalıştırılacak kişi sayısı belli ise ve altında
bildirim yapılmış ise; (4.2.3 veya 4.2.4. bölümlerinde olduğu
gibi işlem yapılmaktadır.)
5.3.11. Piyasadan hazır halde alınıp satılan mal teslimi işi,
Piyasadan Hazır Halde Alınıp Satılan İşler SGK Prim ve İPC
larının Hakedişlerden Mahsubu Ödenmesi ve İlişiksizlik Belgesi
Aranması Hk. Yönetmelik. İn 4. Md. de; (projelendirilmeden
veya özel bir talep üzerine imal edilmeyen mallar ) olarak
tanımlanmaktadır.
Dolayısıyla, bir mal teslim işinin piyasadan hazır halde
alınıp satılan mal olarak tanımlanabilmesi için; o malın özel
sipariş üzerine imal edilmemiş, seri imalata tabi olması, ayrıca
projelendirilmemiş olması, ihale konusu işten önce de imal
edilmekte olan mallardan olması, gerekmektedir.
Mal teslim işinin, mal temin ve teslimi veya mal imal ve
teslimi şeklinde olması o malın piyasadan hazır halde alınıp
satılan mal olma özelliğini değiştirmez.
Örnek: 1) Piyasada mevcut 100 ad. Klimanın teslimi,
2) Ekmek teslim işi, (kendine ait fırında imal edilmiş
olmasının veya piyasadan alındığının üzerinde durulmaz.)
5.3.12. İhale konusu işlerin konsorsiyum ve iş ortaklığı
şeklinde üstlenilmesi
4734 s.k. 14. md. uyarınca ortak girişimler iş ortaklığı ve
konsorsiyum olarak ikiye ayrılır.
İş ortaklığında; işin bütününü yapmak üzere bir araya
gelinilir. İş ortaklığını oluşturan gerçek veya tüzel kişilerin
taahhüdün yerine getirilmesinde müşterek ve müteselsil
sorumlulukları söz konusudur.
İşin iş ortaklığı şeklinde üstlenilmesi halinde, iş pilot ortak
koordinatörlüğünde yürütülür.
İşyeri dosyası iş ortaklığı üzerine açılmalıdır.
Konsorsiyumlarda ise; hak ve sorumluluklar ayrılmıştır.
Konsorsiyum üyelerinin her biri işin kendi uzmanlık alnındaki
kısmını yapmak üzere bir araya gelinmiştir.
İşin yerine getirilmesindeki koordinasyon, koordinatör
ortak aracılığı ile sağlanır.
5510/90.md. de de işin konsorsiyum şeklinde üstlenilmesi
ve üyelerin her birinden ayrı ayrı teminat alınması ve her birine
ayrı ayrı istihkak ödenmesi durumunda bunlar için ayrı ayrı
işyeri dosyası açılabileceğine değinilmektedir.
Sonuç itibariyle iş ortaklıklarında ilişiksizlik belgesinin, işin
bütününün bitirilmesinden sonra iş ortaklığı için düzenlenmekle
birlikte; konsorsiyumlarda işini bitiren her ortak için ayrı ayrı
düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır.
5.4.- ÖZEL NİTELİKTEKİ İNŞAATLARDA
5.4.1. Yapı yaklaşık maliyetinin bulunuşu
Gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği haiz olmayan kurum
ve kuruluşlar tarafından yapılan özel nitelikteki inşaat işyerleri
hakkında ünitece yapılacak araştırma; inşaat maliyetine Kurumca
yayımlanan tebliğ ile belirlenen asgari işçilik oranının % 25 eksiği
uygulanmak suretiyle yapılır.
Bina maliyeti, inşaatın verilen ruhsatında yazılı bulunan,
ruhsatnamesi yoksa ünitece tespit edilecek yüzölçümü ile birim
maliyet bedelinin çarpımı suretiyle hesaplanır.
Birim maliyet bedelleri, her yıl inşaatın sınıfı ve grubuna göre
Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca tespit edilerek yayımlanmakta
olup, Kurumca özel nitelikteki inşaat işyerlerinin asgari işçilik
uygulamasında esas alınmaktadır. 16.6.2011 tarihine kadar
genelge ile Kuruma açıklandıktan sonra esas alınmakta iken, bu
tarihte yapılan SSİY değişikliği ile genelge ile açıklanmasına
ilişkin kısım fıkra metninden çıkartılmıştır. Dolayısıyla mevcut
uygulamada, bayındırlık ve iskan bakanlığının açıklamasından
sonra bu maliyetler dikkate alınarak uygulama yapılmaktadır.
5.4.2. İnşaatın ruhsatında kayıtlı yapı sınıf ve grubu ile
Bakanlığın tebliğindeki yapı sınıf ve grubunun farklı olması hali,
İnşaatın niteliği dikkate alınarak, ruhsatnamesi ile
Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca tespit edilen listede kayıtlı
yapının sınıfı ve/veya grubunun farklı olduğunun anlaşılması
hâlinde, inşaatın yapı sınıfı veya grubu, Kurumun denetim ve
kontrolle görevli memurlarınca mahallinde düzenlenen tespit
tutanağına istinaden ünitece belirlenerek işlem yapılır.
Ünitece bu şekilde tespit edilen yapı sınıf veya grubuna
yapılan itirazlar Asgari İşçilik Tespit Komisyonuna intikal ettirilir.
İnşaatın sınıfı veya grubu, Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca
yayımlanan listede daha alt bir yapı sınıfı veya grubunda tasnif
edilmişse, araştırma veya inceleme işlemi sonucu tespit edilen
borcun kesinleşmesine kadar dikkate alınır.
Genelgede belirtilmeyen inşaata ait birim maliyet bedeli,
genelgede kayıtlı benzeri bir inşaatın birim maliyet bedeli
üzerinden hesaplanabilir.
5.4.3. Tebliğde bulunmayan birim maliyet için benzerinin
alınabilmesi,
Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yayımlanan tebliğde
belirtilmemiş olan inşaata ait birim maliyet bedeli yerine
tebliğde kayıtlı benzeri bir inşaatın birim maliyet bedeli
üzerinden hesaplanabilir.
5.4.4.İnşaatın maliyetinde esas alınan birim maliyet,
- İnşaat, başladığı yıl içinde bitirilmişse o yıl için tespit
edilen,
- Başladığı yıldan sonraki yıllarda bitirilmiş ise; bitirildiği
yıldan önceki yıla ait birim maliyet bedeli esas alınarak işlem
yapılır.
- Yapımına 2003 yılından önce başlanılmakla birlikte
1.5.2004 tarihinden sonra bitirilen özel bina inşaatlarında;
2004 yılından önceki birim maliyet bedelleri toplanarak yıl
sayısına bölünür ve bulunan maliyet ile inşaatın bittiği yıldan
önceki birim maliyeti toplanarak ikiye bölünmek suretiyle
bulunur.
5.4.5. İnşaatın el değiştirmesi,
Araştırma, bina inşaatının bittiği tarihten sonra yapılır.
Ancak, inşaatın el değiştirmesi ve zorunlu hâllerde, inşaat,
SSİY. Ek-11’de inşaatın ikmal edilen kısmının bina maliyetine
oranlarını gösterir tabloda gösterilen durumlara uygun
bulunduğu takdirde bu oranlar aynen, uymadığı takdirde ise,
yapılmayan kısımlar yapılan kısımlara oranlanarak bulunacak
maliyet esas alınmak suretiyle inşaatın herhangi bir safhasında
da yapılabilir.
Gerektiğinde, inşaatın başladığı ve bitirildiği tarihin
işverence resmî makamlardan alınacak belgelerle kanıtlanması
istenebilir. İnşaatın başladığı tarih resmî belge ile kanıtlanamaz
ise; yapı ruhsat tarihi inşaatın başladığı tarih olarak kabul edilir.
5.4.6. İnşaatlarda çalıştırılan bayan personelin durumu,
Teknik personel niteliğinde olmayan personel bayan
personel için inşaat işyerlerinden yapılan bildirimler, yapılacak
araştırma işleminde bildirilen işçilikler kapsamı içinde
değerlendirilemez.
Ancak aksine tespit yoksa ilgililerin hizmetleri iptal edilmez.
5.4.7. İşverenin vefat etmesi,
Özel bina inşaatı devam etmekte iken, işverenin vefat etmesi
ve işin varislere intikal etmesi halinde; miras reddetmediği
sürece varisler tarafından Kuruma işyeri bildirgesi verilmesi
gerekmektedir.
Varisler adına işyeri dosyası açılmayacak, işlemlere aynı
işyeri dosyası üzerinden isim tashihi suretiyle devam edilecek,
verilecek işyeri bildirgesi devir nitelikli olacaktır.
5.4.8. 90. md. kapsamında inşaat işyerinden ilişiksizlik
belgesi istenmesi,
90 ıncı madde kapsamında yapı oturma izin belgesi almak
için işverenlerce, borçlarının bulunmadığına dair bir belge
istenmesi durumunda, bu bina inşaatı işyerinden dolayı;
- Sigorta primi, İşsizlik sigortası primi, SGDP, İPC
- Denetim elemanınca tespit edilen fark işçilik prim borcu
(kesinleşmemiş olsa dahi)
- EKP. ÖİV., D.V., TTK., KEY.,
- Ve bunlara ilişkin GZ. ve GC.
borçlarının bulunmaması kaydıyla soğuk damgalı,
ilişiksizlik belgesi verilmektedir.
İnşaat işyerinden dolayı ünitece yapılan ön değerlendirme
sonucunda fark işçilik tespit edilen ve işverene tebliğ edilmekle
birlikte ödenmesi kabul edilmeyen tutar borç kapsamına dahil
edilmemekle birlikte, müfettiş incelemesi sonuçlanıncaya kadar
BYY verilmeyecektir.
5.4.9.Organize sanayi bölgesinde yapılan yapılarda yapı
sınıf ve grubunda farklılık olması,
Serbest bölge ve organize sanayi bölgesinde kullanım
amaçları, nitelikleri ve özellikleri birbirinden farklı, birden fazla
yapılar için tek ruhsat verilmiş olması halinde; her yapının
başlama ve bitiş tarihleri ile yapının nitelikleri dikkate alınmak
ve ilgili yapı sınıf ve gruplarında değerlendirilerek işlem
yapılmaktadır.
5.5. ARAŞTIRMA İŞLEMİNDE ORTAK HÜKÜMLER,
5.5.1. Araştırma işleminde esas alınacak işçilikler,
Araştırma işlemi,
- İhale konusu işlerde; kesin kabulün ya da geçici kabulün
noksansız yapıldığı,
- Özel nitelikteki inşaat işyerlerinde; inşaatın bitirildiği,
tarihe kadar Kuruma bildirilmiş olan işçilik miktarı dikkate
alınarak yapılır.
İşin başlangıç tarihinden önce ve bitim tarihinden sonra
Kuruma bildirilmiş olan sigorta primine esas kazanç tutarları ile
gün sayıları araştırma işleminde dikkate alınmaz.
Ancak, aksine tespit yoksa iptali de yapılmaz.
5.5.2. Tescilsiz veya işçiliksiz işlerde araştırma işlemi,
Kurumda tescil edilmemiş veya tescilli olmakla beraber hiç
işçilik bildirilmemiş işyerlerinde ya da gerekli görülen hâllerde
işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarı, Kurumun
denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca tespit
olunabilir.
İhale konusu ve özel nitelikteki inşaat işlerinde hangi
hallerde ünitece araştırma işlemi yapılacağı Kurumca belirlenir.
Ancak, Kurumda tescil edilmemiş veya tescilli olmakla
beraber hiç işçilik bildirilmemiş olan ihale konusu işler ile özel
bina inşaatı işyerleri ile ilgili olarak Kurumun denetim ve
kontrolle görevli memurlarınca işin yürütümü için gerekli olan
asgari işçilik miktarının tespiti gerekmekte ise de
Bununla birlikte, 2011-13 s.G. nin 7. bölümünde bu
hususta yapılacak işlemler ayrıca düzenlenmiştir.
2011-13/7. bölümde yapılan düzenlemeye göre;
- Her halükarda işin, 1.1.2004 tarihinden önce bitmiş olması
kaydıyla işverenlerin taahhütname vererek hesaplanacak tutarı
GC. ve GZ. ile birlikte ödemeleri halinde denetim ve kontrol
elemanlarına inceleme yaptırılmaksızın ilişiksizlik belgesi
verilmesi mümkün bulunmaktadır.
Ayrıca;
- Yapıldığı Kurumca sonradan tespit edilen, ticari, turistik,
dinlenme amaçlı ve anahtar teslimi olmaksızın, defter tutma
yükümlülüğü olmayan tescilsiz veya tescilli olmakla birlikte hiç
işçilik bildiriminde bulunmayan, bittiği yılı takip eden yılbaşından
itibaren bittiğinin tespiti,
2008 ve öncesi için 5, 2009 ve öncesi için 6, 2010 ve öncesi
için 7, 2011 ve öncesi için 8, 2012 ve öncesi için 9, 2013 ve sonraki
yıllar için 10 yıllık süreyi aşan ve 300 m2 ye kadar olan inşaat
işyerleri için ünite tarafından yapılacak ön değerlendirme
sonucunda bulunan işçilik matrahı son ayına mal edilerek tahsil
edilir. İhbar, şikayet ve şüphe halinde söz konusu değilse
ilişiksizlik belgesi verilir.
5.5.3. Fark işçilik nereye mal edilir ?
Ünitece, ihale konusu işler ile özel nitelikteki inşaat
işyerlerinde SSİY nin 110 ve 111 inci maddesi uyarınca
hesaplanan prim tutarı, aksine bir tespit olmadığı taktirde,
faaliyet süresinin son ayına mal edilerek tahakkuk ettirilir.
Tahakkuk ettirilen prim tutarı GC.ve GZ. ile birlikte
ödenmek üzere işverene tebliğ olunur.
İşverence borcun tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde
ödeneceğinin ve daha sonra Kurumun denetim ve kontrolle
görevlendirilmiş memurlarınca inceleme yapılmasının
istenilmeyeceğinin bir dilekçe ile bildirilmesi hâlinde, borç
kesinleşir ve işlemler sonuçlandırılır.
5.5.4. Denetim memuruna gönderme,
Ünitece hesaplanan borcun tebligatta belirtilen sürede
ödenmeyeceğinin bildirilmesi bildirimde bulunulmaması
durumunda, Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş
memurlarınca inceleme yapılır.
5.5.5. Müfettiş incelemesi sırasında fark işçiliğin ödenmek
istenmesi,
Kurumu müfettişlerince incelemeye başlandıktan sonra
inceleme sonucuna göre işlem yapılır.
Ancak, inceleme tamamlanmadan, işverenin borcu
ödeyeceğine ilişkin üniteye yazılı başvurması halinde, bu
talebin ünitenin ön kabulünün yapılması, Kurum müfettişince
de uygun bulması koşuluyla inceleme durdurulur.
Borcun, ödendiğine ilişkin yazının 15 gün içinde müfettişe
ibraz edilmesi şartı ile inceleme işleminden vazgeçilmiş sayılır
ve yasal kayıt ve belgeler işverene iade edilir.
İşverenin borcu ödememesi durumunda ise incelemeye
devam edilir.
5.5.6. Kurumun daimi inceleme yetkisi ve ödenen fark
işçiliğin sonradan yapılan inceleme sonucundaki tutardan
mahsubu,
İşyerleri hakkında ünitece araştırma yapılmış olması,
gerektiğinde Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş
memurlarınca işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik
miktarının tespiti hususunda inceleme yapılmasına engel teşkil
etmez.
Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş
memurlarınca sonradan inceleme yapılması durumunda, daha
önce ödenmiş olan prim ile varsa GC. ve GZ. tutarı, işin
yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarı üzerinden
hesaplanan ve Kuruma ödenmediği anlaşılan prim ile varsa GC.
ve GZ. dan mahsup edilir.
5.5.7. Müfettişlerce İPC önerilmesi
Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş
memurlarınca yapılan incelemede işin yürütümü için gerekli
olduğu saptanan asgari işçilik miktarının Kuruma
bildirilmediğinin veya eksik bildirildiğinin tespiti hâlinde;
Bildirilmeyen tutar, hangi aylara ait olduğu hususunda bir
tespit varsa o aylara; tespit yoksa faaliyette bulunulan son aya
mal edilir.
Ve Kanunun 102/1 (d) ile (e) bendinin (4) numaralı alt bendi
de dikkate alınarak gerekli işlem yapılır.
5.5.8. Müfettişçe eksik gün belgelerinin ve diğer belgelerin
istenmesi,
Fiilen ve işyeri kayıtlarından tespit edilen bilgilerden veya
kamu kurum ve kuruluşlarından alınan belge ve bilgilerden
çalıştığı tespit edildiği halde Kuruma bildirilmeyen veya eksik
bildirilen eksik çalışılan günlere ait olarak Kuruma verilmeyen
veya verildiği halde geçerli sayılmayan sigortalılara ilişkin işe
giriş belgesi, APHB bir ay süreli tebligat ile işverenden istenir.
Verilmemesi halinde re’sen düzenlenir.
5.5.9. Ruhsata tabi olmayan tamirat, tadilat işleri
Ruhsata tabi olmayan ve maliyet hesabı yapılamayan, bina
tamirat tadilat ve tesisat işleri için ilgili işyerinin Kuruma
borçlarının bulunmaması ihbar şüphe ve şikayet halinin
bulunmaması durumunda dosya bildirilen işçilikle yetinilerek
tasfiye edilir.
ihbar şüphe ve şikayet halinin bulunması durumunda ise
Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarına intikal
ettirilerek rapor sonucuna göre işlem yapılması gerekmektedir.
5.5.10. İşin başlangıç ve bitiş tarihlerinin tespiti
Özel Bina İnşaatlarında; Gerektiğinde işin başlangıç ve
bitiş tarihlerinin resmi belge ile kanıtlanması istenebilir.
Kanıtlanamaması ve aksine bir tespit de söz konusu
değilse,
Başlangıç tarihi, yapı ruhsat tarihi,
Bitiş tarihi ise, işverence verilen dilekçenin, iş bitim tarihi
olarak belirtilen tarihten itibaren 1 aylık süre içinde verilmiş
olduğunun anlaşılması halinde, bu tarih ; değilse dilekçenin
Kurum kayıtlarına giriş tarihi esas alınarak işlem yapılır.
Bu tarihlere işverence itiraz edilmesi halinde, inşaatın
başlama ve bitiş tarihleri denetim ve kontrolle görevli
memurlarınca tespit edilir.
İhale konusu işlerde; İşin başlangıç ve bitiş tarihlerinin
ihale makamından alınacak belge ile kanıtlanması istenebilir.
Bu tarihlerin resmi belge ile kanıtlanamaması halinde,
aksine bir tespit olmadığı sürece, yüklenicinin müracaat tarihi
başlama tarihi,
Bitiş tarihi ise, işverence verilen dilekçenin, iş bitim tarihi
olarak belirtilen tarihten itibaren 1 aylık süre içinde verilmiş
olduğunun anlaşılması halinde, bu tarih ; değilse dilekçenin
Kurum kayıtlarına giriş tarihi esas alınarak işlem yapılır.
Bu tarihlere işverence itiraz edilmesi halinde, inşaatın
başlama ve bitiş tarihleri denetim ve kontrolle görevli
memurlarınca tespit edilir.
5.5.11.3568 s.k. na göre yetkili meslek mensuplarınca
yapılan işlemler,
İhale konusu işler ile özel bina inşaatı işyerlerinde, prim
borçlarının bulunmadığına dair ilişiksizlik belgesi
düzenlenmesinde meslek mensuplarının (SMMM ile YMM)
raporu, Kurumun denetleme ve inceme yetkisi saklı kalmak
kaydıyla dikkate alınabilmektedir.
Bu paralelde düzenlenen raporlar sonucunda, meslek
mensuplarınca yeterli işçiliğin bildirildiğinin tespit edilmesi
halinde ilişiksizlik belgesi düzenleneceği gibi fark işçilik tespit
edilmesi durumunda, fark işçilik priminin GC. Gz. ile
ödenmesinin yanı sıra 102. md.nin 1. fıkrasının (d) bendi ile (e)
bendinin 4 numaralı alt bendi uyarınca İPC önerilmesi
gerekmektedir.
5.5.12.Başladığı yıl farklı, bittiği yıl farklı olan yapı sınıf ve
grubu,
Bazı binaların başladığı yılda dahil olduğu birim maliyet
listesinde yapı sınıf ve grubunun, inşaatın bittiği yıldaki listede
farklı yapı sınıf ve grubuna dahil edilmiş olması halinde; gerekli
işlemlerin, inşaatın başlanıldığı yılda dahil edildiği yapı sınıf ve
grubu esas alınarak yapılması gerekmektedir.
5.5.13. Biten binanın bağımsız bölümünün satın alınması
halinde ilişkisizlik belgesi,
Biten binanın bağımsız bölümlerini satın alanlara; bunu
ispatlamaları ve talep etmeleri halinde;
- İşverenin o iş yerine (bina işyeri) ait ödeme tarihine kadar
oluşan prim, Gc. ve GZ. borçları ile araştırma işlemi sonucunda
ortaya çıkan fark işçilik priminin satın alınan bağımsız bölüme
denk gelen kısmının işveren nam ve hesabına ödenmesi
kaydıyla ilişiksizlik belgesi verilir.
Bu tutarın prim borcu için ayrı, fark prim borcu için ayrı,
olarak dikkate almak ve yapının tüm alanına bölünmesi ile
ortaya çıkan rakamın bağımsız bölümün yüz ölçümü ile
çarpılması sonucunda bulunmaktadır.
Bu şekilde düzenlenecek belgeye, yapının tüm alanı
kapsamadığı, ne kadarlık bölümü kapsadığı belirtilmelidir.
5.5.14. İnşaat kat karşılığı verilmiş veya tamamlanmadan
satın alınan bağımsız bölümle için ilişiksizlik belgesi,
İnşaatın tamamlanmadığı halde, biten bağımsız bölümü
satın alanların, inşaatın yapılmayan kısmının tam tespiti
yapılmak kaydıyla, tescil edilen ilk dosyadan, inşaatın yapılan
kısımla ilgili hesap edilecek prim borcu ile fark işçilik borcunun
hissesi oranında ; daha sonra adına tescil edilen inşaatın kalan
kısımlarına ait prim ve fark prim borçlarının da ödenmesi
kaydıyla ilişiksizlik belgesi verilir.
5.5.15. Tek ruhsat ile birden fazla blok yapılırsa ?
Tek yapı ruhsatı ile birden fazla blok yapılması ve işverenin
istemesi halinde, bitirilen her bir blok için ayrı ayrı değerlendirme
yapılabilir ve ilişiksizlik belgesi verilebilir.
İnşaatın tamamı bitirildiğinde ayrıca toplam m2 üzerinden
değerlendirme daha yapılmaz ve daha önce bitirilen ve ilişiksizlik
belgesi verilen yüzölçümleri son değerlendirmede dikkate
alınmaz.
5.5.16. Tek ruhsat ile tek blok yapılırsa ?
Tek ruhsat ile tek blok yapılır ve biten kısımlar için ayrı ayrı
ilişiksizlik belgesi istenirse;
-İlk ilişiksizlik belgesi verildikten sonra, müteakip ilişiksizlik
belgesi verilmesi aşamasında, araştırma işleminde daha önce
ilişiksizlik belgesi verilen kısımlar da hesaplamaya dahil edilir.
5.5.17. Yüksek olan maliyet bedelinin alınması,
Özel bina inşaatları ile elverişli bilgiler varda özel nitelikli
inşaatlarda, ödenen istihkak tutarı ile inşaatın m2 birim fiyatının
yüzölçümü ile çarpılması ile bulunan yaklaşık maliyet tutarının
mukayese edilmesi ve asgari işçilik oranının yüksek olana
uygulanması gerekmektedir.
5.5.18. Denetim elemanınca yüksek tutarın esas alınması,
Denetim ve kontrol elemanlarınca ihale konusu iş ile ilgili
olarak yapılacak incelemede, ihale konusu işin defter değeri ile
toplam istihkak tutarının mukayese edilmesi ve yüksek olan
tutara asgari işçilik oranı uygulanmalıdır.
6- HAKEDİŞLERİN ÖDENMESİ VE TEMİNATLARIN İADE
EDİLMESİ,
6.1. HAK EDİŞLERİN ÖDENMESİ VE HAKEDİŞTEN MAHSUP
İşverenlerin ihale makamındaki hak edişleri ve
teminatlarının iadesine ilişkin işlemler, 5510 sk. 90 ıncı md.si ve
29.9.2008/27012 (2.m.) s.Rs. Gz. de yayımlanan “SGK Prim ve
İPC. Borçlarının Hakedişlerden Mahsubu, Ödenmesi ve
İlişiksizlik Belgesinin Aranması Hakkında. Yönetmelik”
hükümlerine göre yürütülmektedir.
Yönetmeliğin ilgili hükümleri kapsamında, ihale makamları
ihale ile verdikleri işleri, (Piyasadan hazır halde alınıp satılan
işler hariç) vermelerini takip eden 15 gün içinde gerekli bilgileri
SGK.na bildirmek, SGK nun ilgili ünitesi ise işyeri ile ilgili
bilgileri 15 gün içinde ihale makamına bildirmek zorundadırlar.
İhale makamı her hak ediş ödemesinden önce o ihale
konusu işle ilgili olarak işverenin Kuruma prim, işsizlik
sigortası primi ve İPC ve bunlara ilişkin GC. ve GZ. borçlarının
bulunup bulunmadığını sormak, Kurum ünitesi de 1 ay içinde
bu yazıya cevap vermek zorundadır.
Hizmet alımı ve yapım işlerinde ihale konusu işin devamlı
işyeri sigortalıları ile yapılmış olması halinde ihale konusu işle
sınırlı olmaksızın işyerinin Kuruma borçlarının bulunmaması
gerekmektedir.
İşverenlerin ihale makamında alacakları olduğu halde
6183/48. md. ye göre taksitlendirme talebinde bulunmaları
durumunda, öncelikle mevcut borçlarının hakedişlerden veya
teminattan tahsili sağlanmakta daha sonra taksitlendirme
talepleri kabul edilmektedir.
İşverenlerin ve varsa alt işverenlerinin, Kuruma borçlarının
olup olmadığını, elektronik ortamda kendileri sorgulamak
isteyen idarelere müracaatları halinde, Kurumca yetki
verilmekte ve verilen yetki ile Kurum sisteminden sorgulama
yapabilmektedirler.
Kuruma, sigortalı çalıştırmadığını bildirmeyen ve APHB
vermeyen işverenler idareye bildirilir, bu bildirim üzerine ihale
makamınca hak edişten % 5 oranında kesinti yapılır. APHB
Kuruma verildiğinde kesintinin yapılmaması idareye bildirilir.
Mahsup edilen kesinti tutarı 15 gün içinde Kurum
hesaplarına yatırılarak Kuruma bildirilir.
Yapılan mahsup, borcu karşılamadığı taktirde takip eden
hak edişten kesinti yapılmasına devam edilir.
İhale makamının sorumluluğu, borcun tamamı ödenene
kadar devam eder.
Piyasadan hazır halde alınıp satılan işleri üstlenenlere yapılan
hak ediş ödemelerinden öncede Kuruma borcunun olup olmadığı
sorulur ve borç olması halinde 1 aylık süre içinde idareye yapılacak
bildirim üzerine hak edişlerden kesinti yapılır.
6.2. TEMİNATLARIN İADESİ
İhale konusu işin işverenince Kuruma borcunun bulunmadığına
dair belge ibraz etmeyen işverenin kesin teminatı iade edilemez.
Borç kapsamına ihale konusu işle ilgili olmak üzere, prim, işsizlik
sigortası primi, fark işçilik üzerinden hesaplanan prim, İPC, EKP.,
ÖİV.,DV. bunların GC. ve GZ. ile diğer fer’ileri girmektedir.
Teminatın iade aşamasına gelindiğinde, işverence ilişiksizlik
belgesi ibraz edilmediği taktirde ihale makamınca işverenin durumu 15
gün içinde Kurumdan sorulur.
Kurum ünitesince, yapılacak araştırma işlemi sonucunda
işverenin borcunun olmadığının anlaşılması halinde ilişiksizlik belgesi
düzenlenir.
Ünitece yapılan araştırma işlemi sonucunda, yeterli
işçiliğin bildirilmediğinin tespit edilmesi halinde fark işçiliğin
prim tutarı faaliyet süresinin son ayına mal edilerek GC. ve GZ.
ile birlikte ödenmek üzere işverene tebliğ edilir. İşverence tebliğ
tarihinden itibaren 1 ay içinde borcun 1 ay içinde ödeneceğinin
ve denetim ve kontrol elemanlarınca inceleme yapılmasının
istenilmeyeceğinin bildirilmesi halinde işlemler kesinleşir.
Borcun ödenmeyeceğinin bildirilmesi veya hiç bildirimde
bulunulmaması halinde inceleme Kurumun denetim ve kontrol
memurunca yapılır.
Müfettiş incelemesini 3 ay içinde bitirmek durumundadır.
Müfettiş tarafından eksik işçilik bulunduğu taktirde
düzenlenen rapor üzerine ünitece 15 gün içinde rapor gereği
yapılır.
Eksik işçilik tespit edilememiş ise ilişiksizlik belgesi
düzenlenir.
Müfettiş tarafından eksik işçilik bulunması halinde, borcun
niteliği ve miktarı idareye bildirilir. idarece kesin teminat 1 ay
içinde paraya çevrilerek Kurum hesaplarına yatırılır.
İdarece, teminat paraya çevrilene kadar kendi uhdesinde
kalmak üzere işveren 1 defaya mahsus olmak üzere 6183/48.
maddeye göre tecil ve taksitlendirme talebinde bulunulabilir.
Taksitlerin ödenmesi süresince teminat paraya çevrilemez
ve iade de edilemez.
İşverenlerce borçlarını karşılayacak tutarda teminat
mektubu, Hazinece ihraç edilen iç borçlanma senedi veya bu
nitelikteki belgeler teminat olarak verildiği taktirde ilişiksizlik
belgesi verilir.
İşverence borcun teminatın verildiği tarihi takip eden 25
ine kadar ödenmemesi halinde ünitece alınan teminat verildiği
ayın sonuna kadar nakde çevrilir.
Kurumun denetim ve kontrol elemanlarınca, ihale konusu
işin devamlı işyeri sigortalıları ile yapıldığının tespit edilmesi
halinde, devamlı işyerinin ihale konusu işin yapıldığı süre
içinde prim, işsizlik sigortası primi İPC. fark işçilik primi, DV.
EKP., ÖİV. ve bunların GC. ve GZ. borçlarının olmaması
kaydıyla ilişiksizlik belgesi verilir.
PİYASADAN HAZIR HALDE ALINIP SATILAN İŞLER
- İdareler tarafından Kuruma bildirilmez,
- Hak ediş ödemelerinde borcu yoktur yazısı istenir.
(Sadece merkez adresinin bağlı bulunduğu ünitede işlem gören
devamlı veya geçici nitelikteki tüm işyeri dosyaları, sigorta primi,
işsizlik sigortası primi, İPC, ve bunların GC. ve GZ. borçları ile
fer’ilerinden borcunun olup olmadığı sorgulanır.)
- TEMİNAT İADESİNDE Kurumca düzenlenecek ilişiksizlik belgesi
aranmaz
DOĞRUDAN TEMİN
- Kuruma bildirilmez,
- Hak ediş ödemelerinde borcu yoktur yazısı istenmez.
- Teminat iadesinde ilişiksizlik belgesi istenmez.
6.3. İLİŞİKSİZLİK BELGESİ VERME SÜRECİ
6.3.1. Devamlı işyerlerince üstlenilen işler için ilişiksizlik
belgesi istenilmesi hali,
2011/13 s.g. de ilişiksizlik belgesi verilme süreci şöyle
özetlenmektedir.
- Denetim veya yazışma gerektirmeyen hallerde; talep
tarihinden itibaren 10 gün,
- İl Müdürlüğünün denetim elemanlarınca denetim yapılmasını
gerektiren hallerde;
- Defter ve belgelerin istenmesi halinde, ibraz süresinin
bitimini müteakip 1 ay,
- Yazışma gerektirmeyen durumlarda en geç 1 ay,
- Kurumun Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca inceleme
yapılmasını gerektiren hallerde; defter ve belgelerin ibraz süresinin
bitimini müteakip 3 ay,
içinde sonuçlandırılması gerekmektedir.
6.3.2. Özel bina inşaatı işyerlerince ilişiksizlik belgesi
istenilmesi hali,
- Denetim veya yazışma gerektirmeyen hallerde; talep
tarihinden itibaren 10 gün,
- İl Müdürlüğünün denetim elemanlarınca denetim
yapılmasını gerektiren hallerde;
- Defter ve belgelerin istenmesi halinde, ibraz süresinin
bitimini müteakip 1 ay,
- Yazışma gerektirmeyen durumlarda en geç 1 ay,
- Kurumun Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca inceleme
yapılmasını gerektiren hallerde; defter ve belgelerin ibraz
süresinin bitimini müteakip 3 ay,
içinde sonuçlandırılması gerekmektedir.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
Teşekkür Ederim
Arz / Teşekkür Ederiz.
Mustafa İTİŞKEN
İŞVERENLER PRİM DAİRESİ BŞ.LIĞI
ŞUBE MÜDÜRÜ
1.7.2013 / İSTANBUL- TİSK