Transcript Mustafa İtişken 1.Oturum Sunum Dosyası

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
(1) İŞYERİ, İŞVERENLİK, PRİMLER VE PRİM ORANLARI,
I- İŞYERİ VE İŞVERENLİK
1- İŞYERİ BİLDİRGESİ VE İŞYERİ TESCİLİ
1.1- işyerinin bildirimi ve tescili
Sigortalı sayılanların maddi olan ve olmayan unsurlar ile
birlikte işleri yaptığı yerdir.
İşyerinde üretilen mal veya hizmet ile nitelik yönünden
bağlılığı bulunan, aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı
yerler, eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır.
İşyerinde 4/1 (a) ve (c) kapsamında sigortalı çalıştıran
işverenler, örneği Kurumca belirlenen işyeri bildirgesini, en geç
sigortalı çalıştırılmaya başlandığı tarihte Kuruma e- sigorta yolu ile
(alt yapı hazır olana kadar elden veya posta yoluyla) vermek
zorundadır.
- (5510/11/6) Valilikler, belediyeler, ruhsat vermeye yetkili
kamu ve özel hukuk tüzel kişileri, yapı ruhsatı ve diğer ruhsat
ve ruhsat niteliği taşıyan işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeleri ve
istihdama ilişkin bilgileri 1 ay içinde Kuruma bildirmek
zorundadır.
- (5510/90/1) Kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar
ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar,
kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar, ihale yolu ile yaptırdıkları
her türlü işleri üstlenenleri ve bunların adreslerini onbeş gün
içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür.
Bu kapsamda yapılacak bildirimler üzerine işyerinin tescilli
olup olmadığı kayıtlardan araştırılır, kayıtlı değilse re’sen tescil
yapılır.
1.2- işyeri bildirgesi ile birlikte verilecek tescil belgeleri ;
- Daimi mahiyetteki işyerlerinde; Yerleşim belgesi
- Gerçek kişilerde kendilerinin, tüzel kişilerde temsile
yetkili kişilerin, imza sirküleri,
1 ay içinde elden veya posta ile gönderilir. Bizzat
müracaatlarda imza beyanı verilirse imza sirküler istenmez.
- Alt işverenler için, asıl işverenle yapılan sözleşme ve
imza sirküleri,
- Tüzel kişilerde; Ticaret sicil Gazetesi,
- Adi ortaklıklarda noter onaylı ortaklık sözleşmesi,
- İhale konusu işlerde; işin üstlenildiğine ilişkin resmi yazı,
- İnşaat işyerlerinde; Yapı Ruhsatı örneği, arsa sahibi ile
müteahhit arasındaki inşaat yapım sözleşmesi,
İlgili kuruluşlardan elektronik ortamda alınanlar, ayrıca
istenmez.
2.2. Şirketlerde durum,
Şirketlerin, kuruluşları aşamasında çalıştırılacakları
sigortalı sayısını ve başlama tarihlerini TS. Memurluklarına
bildirmeleri, Kuruma bildirilmiş sayılır
Durum, TS. Memurluklarınca 10 gün içinde Kuruma
bildirilir.
6762 s. TTK na tabi şirketlerin, nevilerinin değişmesi,
birleşmesi, bölünmesi veya başka bir şirkete katılması
durumunda ticaret sicil ilan tarihinden,
Adi şirketlerde, yeni ortak alınması halinde, alındığı
tarihten,
itibaren 10 gün içinde işyeri bildirgesi verilmesi gerekir.
İşletme adı değişikliğinde, sadece değişiklik bildirilir.
Konsorsiyum sa ?
90. md. kapsamında yapılan ihalenin konsorsiyumla
üstlenilmesi halinde, idareye ayrı ayrı teminat verilmiş ve
istihkakları ayrı ödenmek kaydıyla, her bir üstlenici adına işyeri
dosyası açılabilir.
İş ortaklığında; işyeri dosyası iş ortaklığı adına açılır.
2.3. Alt işverenlerde tescil ?
Alt işveren bütün yükümlülüklerini asıl işverenin işyeri sicil
numarasına ilave edilen 3 haneli alt işveren numarası ile asıl
işveren dosyasından yapar.
Alt işveren adına ayrıca dosya açılmaz.
Sigortalıyı, geçici iş ilişkisi ile devir alan işveren de
yükümlülüklerini, sözleşmenin ibrazını müteakip, tarafına
verilen 3 haneli ilave numara ile sigortalısını devir aldığı
işyerinin dosyasından yapar. Ayrıca dosya açılmaz.
İşyeri bildirgesinin verilmesi veya geç verilmesi diğer
yükümlülükleri ortadan kaldırmaz.
Yükümlülüklerini ihlal eden işverenler hakkında 102/1-b
kapsamında İPC uygulanır.
III – PRİMLER VE SPEK.LAR
1-PRİMLER
1.1.Prim alma zorunluluğu,
Kurum, KVSK, UVSK ve GSS kolları kapsamında bu kanun
gereğince yapacağı her türlü ödemeleri ve yönetim giderlerini
karşılamak için Kurum prim almak, ilgililer ise ödemek
zorundadır.
Tahsil edilen GSS primleri, doğrudan Kurum bütçesinin
GSS primlerine aktarılır.
2- SİGORTA PRİMİNE ESAS KAZANÇLAR,
2.1. 4/1,a kapsamındaki sigortalıların sigorta primleri,
a) Sigorta Primine tabi olan kazançlar;
1- Hak edilen ücretler,
2- Prim, ikramiye ve bu nitelikteki ödemeler, işverenlerce
sigortalılar için ödenen özel sağlık sigortası primleri ve bireysel
emeklilik sistemine ödenen tutarlar,
3- İdare ve yargı mercilerince verilen kararlar gereğince ücret,
prim, ikramiye, özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik
sistemine ödenen tutarlar niteliğinde olmak üzere o ay içinde
yapılan ödemelerin,
brüt toplamları esas alınarak hesaplanır.
b) Sigorta primine tabi olmayan kazançlar,
Ayni yardımlar,
-Ölüm, doğum, evlenme yardımları,
-Görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş
sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme,
-Keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları,
-Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk
ve aile zamları,
-İşverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına
ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari
ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel
emeklilik katkı payları tutarları,
prime esas kazanca tabi tutulmaz.
c) Kanunun 80/1 b bendinde belirtilen istisnalar dışında;
-Her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler,
-Ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler,
prime esas kazanca tabi tutulur.
Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair
muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate
alınmaz.
d) Ücretler, hak edildikleri aya mal edilir,
Diğer ödemeler, öncelikle ödendiği ayın kazancına, dahil
edilir.
Ücret dışındaki ödemelerin, ödemenin yapıldığı ayda üst
sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı,
ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ay
süresince, üst sınırın altında kalan sonraki ayların SPEK na
eklenerek prime tabi tutulur.
2.2. Hizmet akdinin olmadığı dönemde yapılan ödemeler;
Toplu iş sözleşmelerine tabi işyerleri işverenlerince,
veya kamu idareleri veya yargı mercilerince verilen kararlara
istinaden sonradan ödenen ücret dışındaki ödemelerin, hizmet
akdinin mevcut olmadığı veya askıda olduğu bir tarihte ödenmesi
durumunda; hizmet akdinin bulunduğu (SPEK ın tabi olduğu) en
son ayın kazancına dahil edilir.
Bu durumlarda, sigorta primlerinin, yukarıda belirtilen
mercilerin kararlarının kesinleşme tarihini izleyen ayın sonuna
kadar ödenmesi halinde, GC. ve GZ. alınmaz, İPC uygulanmaz.
2.3.Kanunun 80 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen,
prime dahil kalemlere ilaveten;
G. iş göremezlik ödeneği alan sigortalılara, istirahatlı
oldukları sürede;
- G. iş göremezlik ödeneği dikkate alınmadan ödenmesine
devam edilen tam ücret,
-G. İş göremezlik ödeneğinin işverene iade edilmesinden
sonra ödenen tam ücret,
-G. iş göremezlik ödeneğinin alındığı sürede, G. iş
göremezlik ödeneği ile sigortalının kazancı arasındaki ücret
farkı,
-G. iş göremezlik ödeneği alınan sürede ödenen atıfet
kabilinden yapılan ödemeler,
çalışılan sürede ödenen ücret gibi prime tabi tutulur.
Sigortalının SPEK, alt sınırın altında kalırsa SPEK alt
sınırına yükseltilir.
Sigortalıların, birden çok işyerlerinde çalışmaları halinde
çalıştıkları her bir işyerindeki SPEK lar ayrı ayrı dikkate alınır.
SPE Günlük Kazanç, Primlerin hesabına esas tutulacak
günlük kazanç, sigortalının, bir ay için prime esas tutulan
kazancının otuzda biridir.
Şayet sigortalı, günlük kazancının hesabına esas tutulan ay
içinde bazı günlerde çalışmamış ve çalışmadığı günler için ücret
ödenmemiş ise, o ay içinde prime esas tutulan kazancın, ücret
aldığı gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır.
SPEK’ın hesabında esas tutulan gün sayısı, prim ödeme
gün sayılarını gösterir.
2.10. Kısmi çalışmada spek; Kısmî süreli hizmet akdine
istinaden, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve
çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının aylık spek’i
toplam çalışma saati süresinin 4857 s. Kanun uyarınca
belirlenen haftalık çalışma süresine göre hesaplanan günlük
çalışma saatine (7.5’a) bölünmesiyle (kesirler bir gün kabul
edilir.) bulunur.
2.11.Çağrı üzerine çalışmada spek ; Çağrı üzerine
çalışmaya dayalı yazılı iş sözleşmesinde, taraflar arasında
çalışma süresi gün, hafta ve ay olarak belirlenmemiş ise,
sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısı haftalık çalışma
süresi en az yirmi saat kararlaştırılmış sayılır ve part- time
yöntemi ile hesaplanır.
3- PRİME TABİ OLMAYAN DİĞER ÖDEMELER İLE KISMEN
PRİME TABİ TUTULAN KAZANÇLAR
3.1. Kanunda istisna olarak belirtilmeyen, prime tabi
olmayan ödemeler,
5510/80/c bendinde (b) bendinde belirtilen istisnalar
dışında yapılan bütün ödemelerin prime tabi tutulacağı, diğer
kanunlardaki muafiyetlerin ve istisnaların dikkate alınmayacağı
belirtilmektedir.
Dolayısıyla sigortalılara yapılan yakacak, temizlik,
aydınlatma, mesken, tahsil vb. nitelikteki kanunda ismen
sayılmayan diğer ödemeler ödemenin yapıldığı ay kazancına
dahil edilerek prime tabi tutulmaktadır.
6772 sk. uyarınca ödenen ikramiyeler ve ilave tediyeler
prime tabi tutulmaktadır.
4857/61. md. gereğince hak kazanıldığı halde
kullanılmayan yıllık izin süresi için ödenen ücretlerinden KVSK
primi kesilir.
3.2. Kısmen prime tabi tutulan kazançlar
5510/80. md. 1. fıkrasının (b) bendinde, (… ile Kurumca
tutarları yıllar itibariyle belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları
ile işverenler tarafından özel sağlık sigortası ile bireysel emeklilik
sistemine sigortalıları için ödenecek, aylık toplam tutarı, asgari
ücretin % 30 unu geçmeyen özel sağlık sigortası ve bireysel
emeklilik katkı payları tutarının prime tabi tutulmayacağı
öngörülmektedir.
3.2.1. Yemek yardımı, Hizmet akdinin sürüyor olması kaydıyla
işyerinde veya müştemilatında yemek verilmediği durumlarda;
yemek verilen her bir gün için, günlük asgari ücretin % 6 sı SPEK
tespitinde dikkate alınmaz.
Dolayısıyla yemek parası adı altında yapılan ödemelerde,
SPEK lar toplamına dahil edilecek sigorta primi, “Ay içinde fiilen
çalışılan gün (yemek parası verilen) sayısı x Günlük Brüt Asgari
ücret x % 6 x = İstisna tutarı,
Ödenen yemek parası – İstisna tutarı = SPEK dahil edilecek
yemek parası” formülü ile bulunur.
Çalışanlara nakit ödeme yapılmadan, dışarıdaki diğer
firmalar tarafından karşılanan yemek hizmeti karşılığında, bu
firmalara fatura karşılığında ödenen yemek bedelleri SPEK a
dahil edilmez.
Örnek; Aylık brüt ücreti 2000 TL. olan sigortalıya 300 TL.
yemek yardımı yapıldığı varsayıldığında;
Hafta sonu tatilleri ile 23 Nisan tatilinde fiilen çalışılmadığı
dikkate alınarak o ayda 20 gün çalıştığı varsayıldığında;
- 20 x 29.55 x % 6 = 35.46 istisna tutarı,
- 300 – 35.46 = 264.54 SPEK a dahil edilecek tutar
olmaktadır.
3.2.2. Çocuk Yardımı,
Hizmet akdi devam etmekte iken, sigortalının fiilen çalışıp
çalışmadığının üzerinde durulmadan; sigortalının, sigortalı veya
isteğe bağlı sigortalı olmayan ve kendi sigortalılığı nedeniyle
gelir veya aylık bağlanmamış olan çocuklarından 18 yaşını, lise
veya dengi veya 3308 s.k kapsamında mesleki eğitim görmesi
halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını
doldurmamış olan ve evli olamayan, en fazla 2 çocuğu için,
yapılan ödemelerin her bir çocuğu için asgari ücretin % 2 si
olmak üzere toplamda % 4 ü aylık PEK hesaplanmasında
dikkate alınmaz.
Bu durumda; İstisna tutarı,
“ Brüt aylık asgari ücret x % 2 x Çocuk sayısı” formülü ile
SPEK’a dahil edilecek tutar ise “ Ödenen çocuk yardımı –
istisna tutarı” formülü ile bulunacaktır.
Örnek: Aylık Brüt ücreti 2000 TL olan sigortalıya 2012 / Nisan
ayında her bir çocuk için 100 TL. olmak üzere 3 çocuk için, 300
TL. çocuk parası verildiği varsayıldığında;
886.50 x % 2 x 2 = 35.46 TL (istisna tutarı)
300 – 35.46 = 264.50 TL. SPEK a dahil edilecek çocuk zammı
bulunacaktır.
3.2.3. Aile Yardımı:
Sigortalının hizmet akdi devam etmek kaydıyla, fiilen çalışıp
çalışmadığı üzerinde durulmadan sigortalının eşinin zorunlu
sigortalılık kapsamında çalışmaması, Kurumdan gelir veya aylık
almaması şartıyla; asgari ücretin % 10 u tutarındaki kısmı SPEK
hesaplamasında dikkate alınmamalıdır.
Dolayısıyla yapılacak aile yardımı ödemesinden brüt asgari
ücretin % 10 luk kısmı, SPEK’ a dahil edilmeyerek, ödenen aile
yardımından düşülecek ve arta kalan tutar SPEK tutarına dahil
edilecektir.
3.2.4. Özel Sağlık Sigortası ve Bireysel Emeklilik katkı
paylarının prime tabi tutulup tutulmaması,
Bu hesaplamadaki temel kural yapılan özel sağlık sigortası
ve bireysel emeklilik katkı payı ödemeler toplamının aylık asgari
ücretin % 30 una tekabül eden kısmının SPEK tutarına dahil
edilmeden arta kalan kısmının dahil edilmesidir.
Dolayısıyla, Brüt asgari ücretin % 30’ una karşılık gelen
tutar istisna tutarı olarak tanımlanacak ve Özel Sağlık sigortası
ve Bireysel Emeklilik katkı payı ödemeler toplam tutarından
düşülecek, arta kalan tutar SPEK tutarına dahil edilecektir.
Örneğin, 2012/Nisan ayında, 200 TL. özel sağlık sigortası
primi, 100 TL. bireysel emeklilik katkı payı olmak üzere 300 TL
ödendiği varsayıldığında
(Brüt asgari ücret 886.50 x % 30 =) 265.95 yapılan ödemeden
düşülecek ve (300 – 265.95 =) 34.05 SPEK a dahil edilecektir.
Sigortalı için, yalnızca özel sağlık sigortası primi veya
yalnızca bireysel emeklilik katkı payının ödenmesi halinde de
durum değişmemekte olup yapılan ödemenin yalnızca asgari
ücretin % 30 luk kısmına denk gelen kısmı, sigorta primine esas
kazanca dahil edilmemektedir.
Ayrıca, gerek yemek yardımı, çocuk yardımı, aile yardımı
olsun ve gerekse de bireysel emeklilik katkı payı veya özel
sağlık sigortası primleri olsun, yapılan bu ödemeler ücret dışı
ödeme niteliğinde olduğu için, ödemenin yapıldığı ayda üst
sınırın aşılması halinde takip eden 2 ayın SPEK ına dahil
edilerek prime tabi tutulmalıdır.
4- PRİM ÖDEME GÜN SAYILARI
- Sigortalının aynı ay içinde birden fazla işyerinde çalışması
olsa dahi o ay içindeki toplam prim ödeme gün sayısı 30 günü
geçemez.
- Ay içinde tam çalışan sigortalının prim ödeme gün sayısı ayın
kaç gün olduğu üzerinde durulmaksızın 30 gün üzerinden,
- Ay içinde işe başlayan sigortalının prim ödeme gün sayısı;
işe başladığı tarihten itibaren ayın kalan günleri üzerinden,
- Ay içinde işten ayrılan sigortalının prim ödeme gün sayısı,
çalıştığı gün üzerinden,
Kuruma bildirilir.
4.1.Kısmi süreli çalışmada prim ödeme gün sayısı;
Sigortalının normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş
sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre üçte ikisi oranından daha
az belirlendiği çalışmalar kısmî süreli çalışmadır.
Kısmi süreli çalışmada, iş sözleşmesinde işin niteliğine bağlı
aylık ücret karşılığı çalışma biçiminde imzalanmışsa, sigortalı
haftalık çalışma süresine bakılmaksızın tam ay olarak bildirilmesine
ilişkin 101/2.fıkrası 17.4.2012 tarihinde mülga edilmiştir.
İş sözleşmesi saat ücreti karşılığı yapılmış ise kısmi süreli
çalışan sigortalının prim ödeme gün sayısı; ay içinde çalıştığı
toplam sürenin, 4857s.k.na göre günlük olağan çalışma süresi olan
7,5 saate bölünmesiyle, bulunur. (küsuratlar 1 güne tamamlanır.)
854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde
Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi
Hakkında Kanun kapsamında çalışan sigortalıların prim ödeme
gün sayısı;
ay içinde çalışılan toplam sürenin sekiz saate
bölünmesiyle, hesaplanır. (küsuratlar 1 güne tamamlanır.)
Çağrı üzerine çalışmada prim ödeme gün sayısı;
Yazılı sözleşme ile sigortalının yapmayı üstlendiği işle ilgili
olarak kendisine ihtiyaç duyulduğunda iş görme ediminin
yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı çağrı üzerine çalışmalarda
çalışma süresi;
-Gün, hafta ve ay olarak belirlenmiş ise bu süreler
üzerinden;
-Gün, hafta ve ay olarak belirlenmemiş ise sigortalının aylık
çalışma süresi kısmi çalışma yöntemi ile hesaplanır.
-Çalışma süresi, gün, hafta ve ay olarak belirlenmiş
süreden fazla ise bu süre üzerinden hesaplanarak bildirilir.
IV- PRİM ORANLARI VE DEVLET KATKISI
1- PRİM ORANLARI
1.1.Kanun gereğince alınacak sigorta prim oranları
a) Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı,
sigortalının prime esas kazancının % 20'sidir. Bunun % 9'u
sigortalı hissesi, % 11'i işveren hissesidir.
b) (Değişik: 17/4/2008-5754/48 md.) Bu Kanunda belirtilen fiilî
hizmet süresi zammı uygulanan işlerde 4 üncü maddenin birinci
fıkrasının;
1) (a) bendi kapsamında çalışan sigortalılar için uygulanacak
malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, bu maddenin (a)
bendinde belirtilen % 20 oranına; 40 ıncı maddeye göre 60 fiilî
hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 1 puan, 90 fiilî hizmet gün
sayısı eklenecek işlerde 1,5 puan, 180 fiilî hizmet gün sayısı
eklenecek işlerde 3 puan,
SİGORTA KOLLARI VE PRİM ORANLARI :
SİGORTA KOLLARI
İŞÇİ HİSSESİ
%
İŞVEREN
HİSSESİ %
T. PRİM ORANI
%
Malüllük, Yaşlılık ve
Ölüm Sig.
9
11
20
Genel Sağlık Sig.
5
7.5
12.5
KVSK
-
1- 6.5
1 - 6.5
TOPLAM
14
19.5 - 25
33.5 - 39
İŞSİZLİK SİG.
1
2
3
TOPLAM
15
21.5 - 27
36.5 - 42
Fiili hizmet zammı ile birlikte prim oranları;
(5510/40. md. de belirtilen işkollarına göre)
SİGORTA KOLU -
FİİLİ HİZMET GÜN SAYISI
İLAVE PRİM ORANI
MYÖ - PRİM ORANI
60
90
180
% 20
% 20
% 20
%
1,5
%
3
% 21.5
%
23
EK PRİM ORANI
%
1
TOPLAM
% 21
İlave prim oranları da önceki işveren hissesi ile birlikte
işverence ödenir.
Dolayısıyla, 40. maddede belirtilen işkollarında çalışanlar
için, MYÖ sigorta kolunda prim oranı,
-60 gün fiili hizmet ilave edilecek iş kollarında; % 9 sigortalı
hissesi değişmemekte olup, + 1 puan ile toplamda %21 oranına
işveren hissesi ise % 12 oranına,
-90 gün fiili hizmet ilave edilecek iş kollarında; % 9 sigortalı
hissesi değişmemekte olup, + 1.5 puan ile toplamda % 21.5
oranına, işveren hissesi ise % 12.5 oranına,
-180 gün fiili hizmet ilave edilecek iş kollarında; % 9
sigortalı hissesi değişmemekte olup, + 3 puan ile toplamda %
23 oranına, işveren hissesi ise % 14 oranına,
ulaşmaktadır.
KVSK prim oranı, yapılan işin iş kazası ve meslek hastalığı
bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre % 1 - % 6,5
arasında değişmektedir.
83.md. göre Kurumca belirlenir, tamamı işverence ödenir.
6385/9 maddesi ile KVSK prim oranı 1.9.2013 tarihinden
itibaren geçerli olmak üzere % 2 olarak sabitlenmiş olup aynı
kanunun 10 uncu maddesi ile de 83 ve 84. maddeleri
yürürlükten kaldırılmıştır.
1.2. 5/1 (b) bendinde belirtilenler için;
(5510/5-b : 3308 s.k kapsamında aday çırak, çırak ve
işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler,
-Meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri
sırasında staja tabi tutulan öğrenciler,
- 2547 s. YÖK 46 ncı md.kapsamında, kısmi zamanlı
çalıştırılan öğrencilerden SPE aylık kazanç tutarı, 82 nci md.ye
göre belirlenen aylık kazanç tutarından fazla olmayanlar hakkında
İş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır.
Bu sigortalılar 4/1 (a) kapsamında sigortalı sayılırlar.
Bunlar için prim oranı, prime esas kazançlarının % 6’sıdır.
Bu prim oranının % 1’i kısa vadeli sigorta kolları, % 5’i genel
sağlık sigortası primidir.
Bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda
olmayanlar hakkında ayrıca GSS hükümleri uygulanır.
1.3. 5/1 (e) bendinde belirtilenler; (T. İş Kurumunun meslek
edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler,
4/1(a) kapsamında sigortalı sayılırlar, haklarında iş kazası ve meslek
hastalığı sigortası uygulanır. Bunlardan bakmakla yükümlü olunan
kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca GSS uygulanır.) için
prim oranı, SPEK larının % 13,5’idir.
Bu prim oranının % 1’i kısa vadeli sigorta kolları, % 12,5’i genel
sağlık sigortası primidir.
Prim ödeme yükümlüsü Türkiye İş Kurumu olmakla birlikte bu
Kanun kapsamında işyeri ve işveren sayılmaz.
Genel sağlık sigortası primi;
-Kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına tâbi olanlar için 82 nci
maddenin birinci fıkrasına göre hesaplanan prime esas kazancın
% 12,5'idir.
Bu primin % 5'i sigortalı, % 7,5 ‘u ise işveren hissesidir.
-Yalnızca genel sağlık sigortasına tâbi olanların,
-60 /1 (e) bendine tabi olanların, (60/1-e : 4447 s.k.kapsamında
işsizlik ödeneği ve ilgili kanunları gereğince kısa çalışma ödeneğinden
yararlandırılan kişiler)
-Bu kanunun G. 13. md.ne tabi olanların,
(5510/G.13 : 4046 /21. md. kapsamında iş kaybı tazminatı alanlar, 4 /1(a)
kapsamında sigortalı ve GSS sayılır, ancak KVSK na tabi değildir, Bunlar için T. İş
Kurumu prim ödeme yükümlüsüdür. Ancak, işyeri ve işveren sayılmaz.)
genel sağlık sigortası primi, prime esas kazançlarının % 12'sidir.
3- SPE GÜNLÜK KAZANÇ SINIRLARI
Alınacak prim, verilecek ödeneklerin hesabında;
Günlük kazanç alt sınırı; sigortalıların yaşlarına uygun asgarî
ücretin otuzda biri,
Üst sınırı; 16 yaşından büyük sigortalıların günlük kazanç alt
sınırının 6,5 katıdır.
Günlük kazanç, alt sınırın altında ise veya sigortalı ücretsiz
çalıştırılıyor ise; günlük kazançlar alt sınır üzerinden,
Günlük kazançları üst sınırdan fazla olan sigortalıların
günlük kazançları ise üst sınır üzerinden,
hesaplanır.
Sigortalının kazancı alt sınırın altında ise;bu kazanç ile alt
sınır arasındaki farka ait sigorta primi ile ücretsiz çalışan
sigortalılara ait sigorta priminin tümü işveren tarafından ödenir.
4-SPEK ÜST SINIRI AŞAN KISMIN İADESİ
Sigortalının, 53. md. göre belirlenen aynı sigortalılık halinde,
birden fazla işte çalışması nedeniyle ödenen primler toplamı,
prime esas kazanç üst sınırı üzerinden hesaplanacak miktarı
aşarsa; aşan kısım, sigortalının talebi üzerine en geç talep tarihini
takip eden ay içinde hissesi oranında sigortalıya defaten geri
ödenir.
Geri verilen primler için ayrıca gecikme cezası ve gecikme
zammı ile faiz ödenmez.
* Hak kazanıldığı halde kullanılamayan yıllık izin ücretleri
4857 s.k. 59. md. gereğince işçinin iş sözleşmesinin herhangi bir
nedenle sona ermesi halinde hak kazanıp da kullanamadığı yıllık
izin ücretleri, sözleşmenin sona erdiği tarihten sonra ödenirse,
yıllık izin ücretine akdin fesh edildiği tarihte hak kazanıldığı
değerlendirilerek akdin fesh edildiği tarihteki SPEK’a dahil
edilerek prime tabi tutulur.
* TİS uyarınca veya kamuda çalışan TİS dışında kalan veya
Özel sektörde, TİS kapsamında olmakla birlikte sendika üyesi
olmaması nedeniyle sözleşme kapsamında olmayan çalışanlara
geriye yönelik yapılan ücret farkı ödemelerinin ilişkin olduğu
ayların,
* TİS kapsamındaki işyerinde 1 aydan fazla istirahat alan
sigortalılara, Kurumca ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin
yanı sıra işverence TİS dayanarak istirahatli olunan nsüre için
ayrıca ücret ödenmesi durumunda, istirahatli bulunulan ayların,
* Kamu kurumlarında 4/1a kapsamında çalışan sigortalılar
için, idare mahkemesi kararları gereğince veya idarece verilen
kararlar gereğince geriye yönelik ücret ödenmesi halinde, bu
ücretler ilişkin oldukları ayların,
Kazancına dahil edilerek sigorta primine tabi tutulur.
* İş akdinin feshinin iptalinde ücret ödenmesi,
İşçinin kesinleşen mahkemenin veya özel hakemin işe iade
kararının kendisine tebliğ tarihinden itibaren 10 işgünü içinde
işe başlamak üzere başvurmuş olmak kaydıyla, işe başlatılsa da
başlatılmasa da çalıştırılmayan süre için en fazla dört aya kadar
ücret ve diğer hakları işsizlik sigortası da dahil olmak üzere
ödenmesi gerekir. Ödeme akdin fesh edildiği ayda başlar. Ve
yapılan ödemeler karşılığı hizmetten sayılır.
* İşçi işe başlatılırsa, ihbar ve kıdem tazminatı önceden
peşin olarak ödenmişse, ihbar ve kıdem tazminatı olarak
yapılan ödemenin, yapılacak bu ödemeden mahsup edilmesi
gerekir.
İhbar ve kıdem tazminatı SPEK kapsamında olmayan bir
ödeme olduğundan mahkeme veya özel hakem kararı üzerine
yapılan ödeme tutarı ihbar ve kıdem tazminatının, mahsup
edilmemiş tutarı üzerinden prime tabi tutulur ve prim ödeme
gün sayısından sayılır.
* İdari yargı kararı ile göreve iade edilen sigortalılar için,
Kamu sektöründeki bazı işyerlerinde istihdam edilen bazı
çalışanlar, işyerinin hukuki statüsü gereğince iş hukuku
kapsamında değil de idare hukuku kapsamında yer
alabilmektedir. Bu durumda olup da görevine son verilen
kişilerin idare mahkemelerinde açtığı davalar sonucunda
verilen yürütmeyi durdurma kararlarına istinaden, sigortalılara
fiilen çalışmadıkları süre için geriye yönelik olarak ödenen ücret
ve ücret dışı ödemelerden, ücretler hak edildikleri aya, ücret
dışındaki ödemeler ise ödendikleri ay kazancına dahil edilerek
prime tabi tutulacaktır.
* Üst sınırı aşan ücret dışı ödemeler
Sigortalılara yapılan prim, ikramiye ve bu nitelikteki ücret
dışı diğer ödemeler, ödemenin yapıldığı ay kazancına dahil
edilerek prime tabi tutulur.
Bu nitelikteki ödemelerin ücret ile birleştirilerek ödendiği
durumlarda, bazı sigortalıların SPE toplam kazanç tutarlarının
SPEK üst sınırını aşması halinde, ücret dışı ödemenin üst sınırı
aşan kısmı en fazla takip eden 2 aylık SPEK ca dahil edilerek
prime tabi tutulur.
Bu ödemelerin, ücretsiz izin, istirahat gibi çalışmanın hiç
olmadığı, ücret ödenmediği aylara denk gelmesi
halinde,ödemenin yapıldığı ayı takip eden 2 aylık SPE kazanca
dahil edilerek prime tabi tutulur.
Örnek : 4000 TL brüt ücreti olan, SPE aylık Kazançın 5762.25
TL. olduğu 2012 Ocak ayında ücretsiz izin kullanan (D)
sigortalısına, bu ayda 6000 TL. İkramiye ödendiği varsayıldığında;
Ücret dışındaki bu ödeme 2012/Şubat ve Mart aylarına dahil
edilerek prime tabi tutulacaktır.
Bu durumda;
2012/ Ocak ayında SPEK ve prim ödeme gün sayısı (0)
olacak,
2012/ Şubat ayında; 4000 TL. Brüt ücret + 1762.25 ikramiye
olmak üzere = 5762.25 TL. Prime tabi tutulacak,
2012/Mart ayında; 4000 TL. Brüt ücret + 1762.25 ikramiye
olmak üzere = 5762.25 TL. Prime tabi tutulacak,
2 ay için 1762.25 x 2 =3.524.50 TL. olarak prime tabi tutulacak
olup, (6000- 3.524.50 TL.= 2.475.50 TL. Prime tabi tutulmayacaktır.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
(2) PRİM BELGELERİ VE PRİMLERİN ÖDENMESİ
1.2. Kurumun zorunlu tutma yetkisi
SSİY nin 102. maddesinin 2. fıkrası gereğince;
Kurum,
- APHB ni, aylık fiili hizmet süresi zammı prim belgesini ve
aylık/yıllık fiili hizmet süresi zammı prim belgesini ve yıllık itibari
hizmet süresi prim belgesini, diğer kamu idarelerine verilen ve
çalışanlara ait bilgileri ihtiva eden belgelerle birleştirmeye,
- Kamu idarelerinin internet veya elektronik bilgi işlem
ortamından almaya,
- Ve işverenleri bu yönde yükümlü kılmaya yetkili
bulunmaktadır.
40 / 20
1.3.Yasal süre dışında verildiği halde, yasal sürede verilmiş
kabul edilen haller, (SSİY./103)
1) Toplu iş sözleşmesi akdedilen işyerlerinde, toplu iş
sözleşmesine istinaden geriye yönelik olarak ödenmesine karar
verilen ücret farklarına ilişkin düzenlenmesi gereken ek aylık prim
ve hizmet belgelerinin, toplu iş sözleşmesinin imzalandığı
tarihten,
2) Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan ve toplu iş
sözleşmesi dışında kalan sigortalı personel ile toplu iş
sözleşmesine tabi olmakla beraber sendikalara üye olmamaları
sebebiyle özel sektöre ait işyerlerinde sözleşme kapsamında
bulunmayan personele yapılan geriye dönük ücret artışlarına
ilişkin alınan karar tarihlerinden,
3) Aylık veya ücretleri Maliye Bakanlığı vizesine tabi olması
sebebiyle ödenmesine sonradan karar verilen Kanunun 4 /1a ve
(c) kapsamındaki sigortalı personel için, vizenin gecikmesine
bağlı olarak yasal süresi dışında, ancak, vize işleminin
gerçekleştiğine ilişkin yazının ilgili idareye tebliğ tarihinden,
41 / 20
4) Bir aydan fazla istirahat alan sigortalılara Kurumca
ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin yanı sıra işverenlerince
toplu iş sözleşmesine dayanılarak istirahatlı bulunulan süre için
ücret ödenmesi hâlinde, istirahat süresinin sona erdiği tarihten,
5) 4857/ 21 inci md.ne istinaden iş mahkemelerince veya
özel hakem tarafından verilen kararlar uyarınca, göreve
iadesine karar verilen sigortalı personelin kesinleşen mahkeme
veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde
işe başlamak için işverene başvuruda bulunması ve işverenin
usulüne uygun daveti üzerine işe başlaması veya işverenin
işçiyi işe başlatmaması halinde, onuncu günün iş gününün
içinde bulunduğu ayı takip eden aybaşından,
6) İdare mahkemesi kararlarına göre görevlerine iade
edilen sigortalı personel ile ilgili olarak mahkeme kararının
idareye tebliğ edildiği tarihini takip eden günden,
42 / 20
7) Kamu kurumlarında 4/1a kapsamında çalışan sigortalılar
için, idare mahkemesi kararları veya idarece verilen kararlar
gereğince geriye yönelik ücret ödenmesi halinde, mahkeme
kararının idareye tebliğ edildiği tarihi takip eden günden veya
idarenin karar tarihinden itibaren,
8) 657/4b kapsamında bulunan, (4/1a kapsamında sigortalı
olanlar) enflasyon farkı veya başka ad altında geriye yönelik
olarak yapılan ödemelere ilişkin ek belgeler,ödemenin yapıldığı
tarihten,
9)TİS tabi işyerleri veya kamu idarelerince veya yargı
merciilerince, hizmet akdinin olmadığı veya askıda olduğu
dönemlere ait yapılan ücret dışı ödemelere ait ek belgeler, hizmet
akdinin devam ettiği en son ayın kazancına dahil edilerek) bu
merciilerin kararlarının kesinleşme tarihinden,
43 / 20
başlamak üzere Kurumca çıkarılacak tebliğde belirtilecek
süreler içinde verilecek ek veya asıl APHB leri yasal süresi içinde
verilmiş kabul edilir.
LİBYA için; Libya’da daimi işçi çalıştıran işverenlerin ilgili
Kanun hükümlerine göre her ay için sigortalıdan kesecekleri
sigorta primlerini ve kendilerine ait prim tutarlarını da ekleyerek
en geç ilgili olduğu ayı takip eden 3 ay içinde ödemeleri halinde
ödenen primler yasal süresinde ödenmiş sayılmaktadır.
Bu sürede ödenmeyen primler için 89. md. uygulanır.
LİBYA işyerlerinde sigortalı çalıştıran işverenlerce,
çalıştırdıkları sigortalılar için 14 numaralı belge türü verilmesi
gerekmekte olup, için prim oranları ; ( kvsk: 1-6,5 ) , ( MYÖ: 9-11
= 20 ) , (işsizlik sigortası primi: 1-3) % 10 sigortalı hissesi, ; %1419,5 işveren hissesi olmak üzere toplamda % 24 - 29,5 dur.
44 / 20
Bunların dışında;
- Operasyonlara katılmak amacıyla görev yerleri
değiştirilen askerî birliklerin bu durumu belgelemeleri kaydıyla
yasal süresi dışında verilen belgeler süresinde verilmiş sayılır.
-Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçları, APHB nin
Kuruma verilme süresi içinde Türkiye’ye dönmemişse, bu
araçlarda çalıştırılan sigortalıya ait APHB, araçların Türkiye’ye
dönüşünü takip eden ay içinde, Kurumca çıkarılacak tebliğde
belirtilecek sürenin sonuna kadar Kuruma verilir.
Ancak, APHB nin Kuruma verilmesi, Kurumca çıkarılacak
tebliğde belirtilecek verilme süresinin sona erdiği tarihten
itibaren bir ayı geçemez.
APHB her işyeri için ve sigortalıların tabi oldukları sigorta
kolları ve farklı prim oranları dikkate alınarak ayrı ayrı
düzenlenir. Belgelerde, sigortalılar sosyal güvenlik
numaralarına göre küçükten büyüğe doğru sıralanır.
45 / 20
APHB. İşverenlerin yanı sıra;
* Bir işte, bir işin bölüm veya eklentilerinde işverenden iş
alan alt işverenler de, çalıştırdıkları sigortalılar için asıl işyerine
Kurumca verilmiş olan sicil numarasını ve alt işveren kodunu
yazarak bu maddenin birinci fıkrasında öngörülen biçimde ve
sürede APHB ni düzenleyip Kuruma vermek zorundadırlar.
* İşveren, alt işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılar için,
hangi alt işverene, sigortalıyı devir alan da, hangi işverene ait
olduğunu belirterek bu şahıslar adına APHB düzenleyip
Kuruma verebilir.
* Kendisine ait işyeri müstakilen tescil edilmiş olan
işverenlerin başka işverenlerden aldıkları işlerde çalıştırdıkları
sigortalılarla ilgili belgeler, kendilerine ait tescilli işyerinden
Kuruma verilir.
46 / 20
1.5. Eksik gün belgeleri nelerdir ?
APHB ile birlikte ay içinde otuz günden az çalışan veya
eksik ücret ödenen sigortalılara ilişkin;
a) Yetkili sağlık hizmeti sunucularından veya işyeri
hekimlerinden alınmış istirahat rapor,
b) Ücretsiz veya aylıksız izinli olduğunu kanıtlayan izin
belgesi,
c) Disiplin cezası uygulaması, gözaltı veya tutukluluk
belgesi,
ç) Kısmi süreli çalışmalara ait yazılı iş sözleşmesi,
d) İşverenin veya sigortalının imzasını da taşıyan puantaj
kayıtları,
47 / 20
e) Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler
nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara
verildiğini gösteren resmi belge,
sigortalıların eksik gün bildirimine ilişkin bilgi formu (Ek10) ekinde Kuruma verilir veya APS/ iadeli taahhütlü ya da
taahhütlü olarak gönderilir.
Eksik gün hâllerine ilişkin belgelerin geriye yönelik olarak
her zaman düzenlenebilir nitelikte olanları, APHB nin verilmesi
gereken süreden sonra verilmesi hâlinde işleme konulmaz.
Bu durumların dışındaki otuz günden az çalışılan sürelere
ait geçerli belgeleri belirlemeye Kurum Yönetim Kurulu
yetkilidir.
48 / 20
1.6. Eksik gün belgelerinden muaf olan kurum ve
kuruluşlar
- Genel bütçeye dahil dairelerin,
- Özel bütçeli idarelerin,
- Döner sermayelerin,
- Fonların,
- Belediyelerin, il özel idarelerinin, belediyeler ve il özel
idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmelerin,
- Bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla
kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşların,
- Kamu iktisadi teşebbüslerinin ve bunların bağlı
ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin
%50'sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarının,
49 / 20
- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst
kuruluşlarının, sendikaların, vakıfların,
- 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşların
- İşyerleri ve toplu iş sözleşmesi yapılan işyerlerinin
- 30 ve üzerinde sigortalının çalıştırıldığı aylara ilişkin özel
sektör işyerlerinin
eksik gün bildirim nedenlerinin aylık prim ve hizmet
belgesinde belirtilmesi yeterlidir.
Bu işyerleri için ayrıca eksik gün bildirim formu ile eki
belgeler aranmaz.
30 ve üzerinde sigortalı çalıştırıldığı işyerlerinde bu
kapsama giren sigortalıların tespitinde hizmet akdi devam
etmekle birlikte, alt işverenlerce çalıştırılan, ay içinde
çalışmadıklarından dolayı (0) gün (0) kazanç bildirilenler ve ay
içinde işe giren ve işten çıkan sigortalılar dahil edilmektedir.
50 / 20
- İşyerinde sigortalı çalıştırmaya ara verdiğini sigortalıyı
çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren 15 gün içinde yazılı
olarak bildiren işverenin, her ay ayrıca sigortalı çalıştırmadığına
ve ücret ödemediğine ilişkin bir bildirimde bulunması
gerekmez.
- Kamu idarelerinde iş akdi askıya alınanlar ile 4/1c
kapsamında sigortalı olanlardan, ilgili kanunlar uyarınca
aylıksız izinli sayılanlar hariç olmak üzere yalnızca genel sağlık
sigortasına tabi olanlar için APHB verilmez.
Yalnızca genel sağlık sigortasına tabi olanlardan APHB
verilmesi gerekmeyenler için genel sağlık sigortası priminin
alınmasına esas tahakkuk işlemi Kurumca yapılır.
51 / 20
- Sigortalıların PEK.ları, Prim, ikramiye vb. ödemeleri ile
Prim ödeme gün sayısının hesaplanması,
Sigortalıların, ay içinde ücret almaya hak kazandıkları
günler “prim ödeme günü” bölümüne, hak ettikleri ücretler
“Prime esas kazanç” bölümüne, ay içinde ödenen prim,
ikramiye ve bu nitelikteki istihkaklar ise “prim, ikramiye ve bu
nitelikteki istihkak” bölümüne kaydedilmelidir.
- Prim ödeme gün sayısının hesaplanması,
- Ay içinde tam çalışan sigortalının prim ödeme gün
sayısı, ayın kaç gün çektiğine bakılmadan 30’dur.
- Ay içinde işe başlayan sigortalının prim ödeme gün
sayısı, işe başlanılan tarihten itibaren ayın kaç gün çektiği de
dikkate alınarak parmak hesabı ile hesaplanır.
52 / 20
- Ay içinde işten ayrılan sigortalının prim ödeme gün sayısı,
parmak hesabı ile hesaplanır.
- Ay içinde işe giren ve işten ayrılan sigortalının prim ödeme
gün sayısı, parmak hesabı ile hesaplanır.
- Ay içinde işe girişi ve çıkışı olmayan, çeşitli nedenlerle bazı
günlerde çalışmayan ve çalışmadığı günler için ücret almayan
sigortalının prim ödeme gün sayısı, ilgili aydaki gün sayısından,
ücret alınmayan günlerin çıkartılması ile bulunur.
Örnek: 2012/Şb. Ayına 10 gün ücretsiz olan, diğer günlerinde
ücret alan sigortalının prim ödeme gün sayısı (29-10=) 19 gün
olarak olacaktır.
53 / 20
Ay içinde işe giren, bazı günlerde çalışmayan, çalışmadığı
günler için ücret almayan ve o ay içinde işten çıkan sigortalının
prim ödeme gün sayısı; ücret alınan gün sayısı dikkate alınarak,
başka bir ifade ile ilgili aydaki gün sayısından, işe girdiği tarihten
önceki gün sayısı, işten çıktıktan sonraki gün sayısı ve ücret
almadığı gün sayısı çıkartılmak suretiyle bulunur.
- Geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalıya ayrıca ücreti
de ödeniyorsa, o aydaki gün sayısından, çalışılmayan günler ile
ücreti ödenmeyen günler çıkartılarak bulunur.
Hafta tatili ücretine hak kazanan/kazanamayan sigortalının
prim ödeme gün sayısı,
394 s.Hafta tatili K. da 6 gün çalışan işçinin 24 saat
dinlendirileceği belirtilmektedir.
54 / 20
4857 s.k. ise haftalık çalışma süresinin 45 gün olduğu, bu
sürenin haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek
uygulanacağı, 63. md. de ise 7 günlük süre içinde çalışmış
olmak şartıyla 24 saat dinlenme verileceği, çalışılmayan gün
için işverence o günün ücretinin tam olarak ödeneceği
belirtilmektedir.
Dolayısıyla, prim ödeme gün sayısı hesaplarında, hafta
tatiline hak kazanılıp kazanılmadığı dikkate alınmalıdır.
Hak kazanılmayan hafta tatili için işverenin ücret ödeme
zorunluluğu bulunmadığından bu sürenin prim ödeme gün
sayısında (puantaj kaydının yasal sürede Kuruma verilmesi
kaydıyla) dikkate alınmaması gerekmektedir.
Hak kazanılmadığı halde ücreti ödenen hafta tatilleri prim
ödeme gün sayısına dahil edilir.
55 / 20
1.7. APHB nin sonradan verilmesi,
Diğer Kanunlara göre defter tutmakla yükümlü bulunan
işveren, alt işveren ve sigortalıyı devir alanlar tarafından
Kanunun 4/1 (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin
yasal süresi geçirildikten sonra Kuruma verilen APHB leri;
doğruluğu, fiilen yapılan denetimler sonucunda veya işyeri
kayıtlarından yapılan tespitlerden anlaşılması hâlinde işleme
konulur.
APHB nin fiilen yapılan tespitler sonucunda işleme
alınmasında, tespitin yapıldığı tarihten geriye doğru en fazla bir
yıllık süreye ilişkin olan kısmı dikkate alınır.
56 / 20
1.8. Yasal süresi dışında Kuruma verilen asıl veya ek APHB;
Aksine bir tespit veya şüpheli bir durum yoksa,
Yasal olarak Kuruma verilmesi gereken son günü takip eden
3. ayın sonuna kadar Kuruma verilmiş,
Belgede kayıtlı sigortalıların sigortalı işe giriş bildirgeleri
yasal süresi içinde veya belgenin ait olduğu aydan önceki bir
tarihte Kuruma verilmiş olması,
Kaydıyla, ayrıca incelemeye gidilmeksizin işleme konulur.
Diğer Kanunlara göre defter tutmakla yükümlü olmayan
işveren, alt işveren ile sigortalıyı devir alanlar tarafından bu
süreler dışında verilen belgeler işleme alınmaz.
Bu işverenler tarafından yasal süresinden sonra olmakla
birlikte yukarıda belirtilen süre içinde verilen APHB işleme alınır.
57 / 20
1.9. Belge türü veya Kanun numarası hatalı seçilmiş ise?
Daha önce belge türü veya kanun numarası hatalı seçilerek
Kuruma verilmiş olan APHB ne ilişkin olmak üzere düzeltme
amaçlı olarak yasal süresi dışında verilen APHB ri,
- Düzeltme ile fiili hizmet süresi zammı kazandırılmaması,
-Belgede kayıtlı sigortalılar ve bu sigortalıların prim ödeme
gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması,
kaydıyla, ayrıca incelemeye gerek kalmaksızın işleme
alınır.
Bu nitelikte verilen APHB için İPC uygulanmaz.
Sonradan düzeltme amaçlı verilen belge ile fiili hizmet
süresi zammı kazandırılması halinde, söz konusu belgenin
işleme alınmasında bu maddenin yukarıdaki fıkralarında
belirtilen usul izlenir.
58 / 20
1.10. İşverenlerce Ücret tediye bordrosu düzenlenmesi
İşverenler, Kuruma verdikleri prim belgesinde yazılı
olanları doğrulayıcı nitelikte olmak ve Kanunun 102/1 (e)
bendinin 5 numaralı alt bendinde sayılan hususları içerecek
şekilde aylık ücret tediye bordrosu düzenlemekle
yükümlüdürler.
Tehlike sınıfları farklı olan işyerlerinde çalışan sigortalıların
aylık ücret tediye bordroları işverence ayrı ayrı düzenlenir.
Aynı işverene ait iş veya işyerleri ile ilgili defter veya
kayıtların müştereken tutulmuş olması ve bu defter veya
kayıtların, her iş veya işyeri için ayrı ayrı verilmiş olan APHB de
yazılı kazançlar toplamı ile uyumlu olması hâlinde, iş veya işyeri
kayıtlarının verilen bu belgelerde yazılı olanları doğrulayıcı
nitelikte olduğu kabul edilir.
59 / 20
1.11. Geriye yönelik hizmet verme, (1 yıl)
Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca
işyerinde fiilen yapılan tespitlerden ve kamu idarelerinin denetim
elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma,
denetim ve incelemelerden kayıt ve belgelere dayanmaksızın
çalıştığı belirlendiği halde, hizmetlerinin veya prime esas
kazançlarının Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği tespit
edilen sigortalıların geriye yönelik hizmetlerinin veya prime esas
kazançlarının, en fazla tespitin yapıldığı tarihten geriye yönelik bir
yıllık süreye ilişkin kısmı dikkate alınmaktadır.
1.12. Geriye yönelik hizmet verme, (1 yıldan fazla)
APHB, işveren tarafından verilmeyen, çalıştıkları Kurumca
tespit edilemeyen sigortalılar çalıştıklarını, hizmetlerinin geçtiği
yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine
başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların
mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim
ödeme gün sayıları dikkate alınır.
60 / 20
1.13. Belgelerin verilmemesi halinde yardım,
Sigortalının çalıştığı bir veya birden fazla işte, bu Kanunda
yazılı şartları yerine getirmiş olmasına rağmen, kendisi için
verilmesi gereken APHB nin işveren tarafından verilmediği veya
verilen APHB de kazançların veya prim ödeme gün sayılarının
eksik gösterildiği Kurumca tespit edilirse, hastalık ve analık
sigortalarından gerekli ödemeler yapılır.
Belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde,
102 nci md.ye göre işlem yapılır.
Kamu idarelerinde işyerinin özelliği nedeniyle prim
belgelerinin farklı sürelerde verilme zamanını belirlemeye,
Kurum yetkilidir.
61 / 20
II- E – BİLDİRGE
1- E- BİLDİRGE
APHB nin e- sigorta kanalıyla verilebilmesi için ;
- İşveren veya noter onaylı sözleşmeyle yetkili kılınan kişi
tarafından (Özel hukuk tüzel kişilerinde yetkili organ tarafından
görevlendirilme ve yetkilendirilme belgesi, Kamu kuruluşlarında
başvuru için görevlendirilme belgesi, apt. yöneticiliklerinde kat
malikleri kurulunca) gerekli belgelerle birlikte (İŞUT- 2.3.1)
internet kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi almak üzere işyerinin
bağlı bulunduğu üniteye müracaat edilmesi ve müracaatın kayıta
girmesi gerekir.
Varsa alt işverenlerin de ayrıca müracaat ederek, kullanıcı
şifresi alması gerekmektedir.
Sözleşme, Kurum tarafından e-sigorta servis şefi/md. yrd.
ve işveren veya yetkilendirilen kişi tarafından imzalanır.
62 / 20
- Sözleşme 2 nüsha olarak düzenlenir. 1 örneği
imzalandıktan sonra işverene verilir.
-Sözleşmenin imzalanmasından sonra, teslim tutanağı
imzalanarak (http://ebildirge.sgk.inra/ebasvuru/jsp/login.jsp)
adresinden zarf üzerindeki başvuru aktivasyon kodu girilerek
aktive edilmektedir.
-Sözleşme, kullanıcı kodu ve şifresi teslim tutanağı,
kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi zarfı, başvuru formu ile
birleştirilir, birer sureti işveren veya yetkili kişiye teslim edilir.
-Çalınması veya kaybolması durumunda kullanıcı kodu ve
şifresi iptal edilir. Yeni bir müracaat alınarak yeni kullanıcı kodu
ve şifresi verilir.
63 / 20
1.1. e- BİLDİRGE ŞİFRESİNİN ASKIYA ALINMASI
Gereksiz emek, zaman ve Kurum zararının önüne geçmek için
işverenlerce, gerek işyeri dosyalarında ve gerekse de Kurumumuza
verilen belgelerde kayıtlı adreslere yapılan tebligatların alınmaması
halinde, bu adreslere yeniden tebligat yapılmaması ve bu adreslerde
böyle bir işyerinin faaliyet gösterip göstermediğinin denetim
elemanları marifetiyle araştırılarak tutanağa bağlanması, bu bağlamda
böyle bir işyerinin mevcut olmadığının anlaşılması halinde bu
işyerlerinden verilen prim belgelerinin işleme alınmaması
8.10.1999/720597 s. G.Y. İle teşkilata bildirilmişti.
Ancak aradan geçen süre içinde taraflarına gönderilen tebligatları
almamakla birlikte her ay düzenli belge veren muhteviyatı primleri
ödemeyen veya çok az ödeyen işveren ve işyerleri sayısında artış
gözlenmekle birlikte bu işyerlerinin araştırılmasının da bazen uzun
zaman aldığı gözlenmiştir.
64 / 20
Özellikle sahte işyerlerinden kaynaklanan Kurum zararının
önlenmesi, Kurumumuz denetim ve kontrol memurlarının da gereksiz
emek ve zaman kaybına uğramamalarını teminen Kuruma APHB veren
ve faal işyeri gibi gözüken ancak primlerini ödemeyen veya çok cüzi
tutarda ödeyen, taraflarına yapılan İPC ve ödeme emiri tebligatlarını
da almayan işyerlerinin işyeri tescil kütüklerinde kontrollü işyeri olarak
kaydedilerek e- bildirge kullanıcı kodu ve şifreleri askıya alınacaktır.
Bunun için, Kuruma APHB veren ve faal işyeri gibi gözüken ancak
primlerini ödemeyen veya çok cüzi tutarda ödeyen, taraflarına yapılan
İPC ve ödeme emiri tebligatlarını da almayan işyerlerinin tebligat
yapılan işyeri adresi ile işyeri dosyasındaki işyeri adreslerinin aynı
olduğunun anlaşılması halinde tebligatı gönderen servis tarafından bu
işyerlerinin tescil kütüğüne kontrollü işyeri olarak işlenmesi için işyeri
tescil servisine Kuruma verilen e- sigorta kullanıcı kodu ve şifresinin
askıya alınması gerektiği hususu ise e- bildirge servisine mucip ile
intikal ettirilecektir.
65 / 20
Bu işyerlerinin işyeri tescil kütüklerine kontrollü işyeri olarak
tescil edilmesi ve e- sigorta kullanıcı kodu ve şifresinin askıya alınması
(iptal edilmesi) nin ardından, bu işyeri işverenlerince ünitelerimize
müracaat ederek e- sigorta kullanıcı kodlarının ve şifrelerinin aktif hale
getirilmesinin ardından veya yeniden e- sigorta başvurusunda
bulunmaları halinde bu kişilerle mucibi düzenleyen servis muhatap
olacak ve tebligatı gönderen servis tarafından tebliğ edilemeyen
tebligatların imzalanması ve işyerlerinin faaliyette bulunduğunun ve
adresinin belgelenmesi istenecektir.
Yapılacak bu işlemlerden sonra, işyerinin sahte işyeri olmadığı
konusunda bir tereddüt oluşmuyorsa, e- bildirge servisince, tescil
kütüğündeki kontrollü işyeri kodu kaldırılmalı ve adres değişikliği
tescil kütüğüne işlenmelidir.
66 / 20
Ancak e- sigorta kullanıcı kodu ve şifresinin askıya alınmasını
müteakip ilgili işverenlerce 1 aylık süre içinde Kuruma müracaat
edilmemesi veya edildiği halde bu işyerinin sahte işyeri olduğuna
ilişkin tereddüdün bulunması halinde, böyle bir işyerinin kurulu olup
olmadığı, sahte sigortalı bildirimin söz konusu olup olmadı konusu
araştırılmak üzere durum derhal denetim ve kontrol memurlarına
aktarılacaktır.
Denetim ve kontrol memurlarınca böyle bir işyerinin mevcut
olmadığı sahte sigortalı bildirimlerinin bulunduğunun tespit edilmesi
halinde bu işyerinden yapılan bildirimler iptal edilerek savcılığa suç
duyurusunda bulunulmalıdır.
67 / 20
II- KAYIT VE BELGELERİ SAKLAMA VE İBRAZ
SÜRESİ
1) KAYIT VE BELGELERİN SAKLANMA VE İBRAZ EDİLME
SÜRELERİ,
1.1. Kayıt ve belgelerin saklanma süreleri,
- İşveren ve işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini,
ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak üzere on yıl süreyle,
Ve Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca
istenilmesi halinde onbeş gün içinde ibraz etmek zorundadır.
İşverenin, sigortalısını, 4857/7. md. ne göre başka bir işverene iş
görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devretmesi halinde;
Sigortalıyı devir alan işveren, geçici iş ilişkisi süresine ilişkin
belgelerin aynı süre içinde işverene ait işyerinden Kuruma
verilmesinden, işveren ile birlikte müteselsilen sorumludur.
68 / 20
Sigortalıyı devir alan işverenler, devraldıkları sigortalılarla
ilgili yükümlülüklerini yerine getirmişler ise, yükümlülüklerini
yerine getirdiklerine ilişkin işyeri kayıt ve belgelerini 10 yıl
süresince saklamak zorundadır.
Yapılacak tebligat üzerine defter ve belgeler, incelemeyi
yapacak denetim ve kontrolle görevlendirilmiş ilgili memurun
tebligatta belirttiği adrese getirilir.
işverenler, işyeri sahipleri, alt işveren ya da sigortalıyı
devir alan işverenlerin, defter ve belgelerin işyerlerinde ya da
belge ile kanıtlanması kaydıyla işletme merkezlerinde
incelenmesinin yazılı olarak talep edilmesi ve bu isteğin bir
tutanakla tespit edilmesi hâlinde, bu yerler denetim ve kontrolle
görevlendirilmiş ilgili memurca da teftişe elverişli bulunması
halinde inceleme talep edilen yerde yapılabilir.
69 / 20
İşverenler, denetim ve kontrolle görevlendirilmiş ilgili
memurların istemeleri hâlinde, bilgisayar ortamında sakladıkları
işyeri kayıt ve belgelerini manyetik ortamda vermek ve uygun
donanım, yazılım, terminallere ulaşım imkânları ve uzman
personel sağlamak zorundadırlar.
1.2.Kayıt ve belgelerin ibraz süresi
Defter ve belgeler, 5510/ 99 uncu md.si gereğince 7201 sayılı
Tebligat Kanununa göre yapılacak bildirim ile istenilebileceği gibi,
işveren, işveren vekili, işyeri sahibi, alt işveren veya sigortalıyı
devir alan işveren ile birlikte düzenlenecek tutanakla da
istenebilir.
Yapılacak tebligata rağmen, 15 gün (ya da haklı bir sebep ileri
sürülerek yazılı istekte bulunulması veya bu durumun ilgililerin
şahsen başvurusu ile bir tutanakla tespiti üzerine verilen mehil
süresi içinde) içinde ibraz edilmeyen defter ve belgelerin daha
sonra ibraz edilmesi hâlinde de gerekli inceleme yapılır.
70 / 20
1.3. Kayıt ibrazında mehil talebi
İşveren, işyeri sahibi, işveren vekili, alt işveren veya
sigortalıyı devir alan işveren tarafından haklı bir sebep ileri
sürülerek istenilen mehil süresi, ilgili denetim ve kontrolle
görevlendirilmiş memurca belirlenir ve ilgiliye yazılı bildirilir.
Zamanaşımının söz konusu olduğu hâllerde mehil süresine
ilişkin istekler kabul edilmez.
İşveren, işyeri sahibi, işveren vekili, alt işveren veya
sigortalıyı devir alan işveren tarafından, defter ve belgelerin
mevcut olmadığı veya ibraz edilmeyeceğinin yazılı olarak
bildirilmesi ya da bu durumun ilgili denetim ve kontrolle
görevlendirilmiş memurca bir tutanakla tespit edilmesi halinde,
defter ve belgelerin ibrazı için ilgililere ayrıca tebligat yapılmaz.
71 / 20
1.4. Belgelerin dayanağı
İşverenlerin tutmak zorunda oldukları defterlerle dayanağı
belgeler, APHB, aylık fiilî hizmet süresi zammı prim belgesinin,
yıllık fiili hizmet süresi zammı prim belgesinin ve yıllık itibari
hizmet süresi prim belgesinin dayanağı belgeler niteliğinde
sayılır.
Kanunun 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin
(4) numaralı alt bendinde belirtildiği gibi; geç tasdik ettirilmiş ise
tasdik tarihinden önceki kısmı, işçilik giderlerinin işlememiş
olması hali, SPEK ların tespitine imkan vermeyen kayıtlar, SPEK
lara ilişkin ödemeler ve kazançların ilgili defterlerin ilgili hesap
dönemine işlenmemiş olması halleri geçersiz kayıt halleri olarak
kabul edilir ve şekilde tutulmuş defterler geçerli sayılmaz .
Bu geçersizlik hâllerinin gerçekleştiği her bir takvim ayı için,
kayıtların ibraz edilmemesi durumunda uygulanan tutarı
aşmamak kaydıyla idarî para cezası uygulanır.
72 / 20
III - PRİM ÖDEME YÜKÜMLÜLERİ
1- PRİM ÖDEME YÜKÜMLÜLERİ
1.1. Prim ödeme yükümlüleri, Bu Kanunun uygulanmasında
kvsk ve uvsk ile gss.ve isteğe bağlı sigorta bakımından;
1) 4 /1a ve (c) bentlerine tabi olanlar,
2) 5 inci maddenin (a) bendi kapsamında 4/1a statüsünde
sigortalı olan, haklarında iş kazası meslek hastalığı ve analık
sigortası uygulanan ceza infaz kurumları ile tutukevleri
bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde
çalıştırılan hükümlü ve tutuklular için işverenleri,
3) 60/1(d) bendinde belirtilen; mütekabiliyet esası da dikkate
alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından
yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler
ile
(g) bendinde belirtilen, GSS kapsam dışında kalan ve başka
bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan
vatandaşların kendileri,
73 / 20
IV- PRİMLERİN ÖDENMESİ
1-PRİMLERİN ÖDENMESİ
1.1. Primlerin ödeme süresi,
4 /1 (a) kapsamındaki sigortalıları çalıştıran işverenlerin,
bir ay içinde çalıştırdığı sigortalıların primlerine esas tutulacak
kazançlar toplamı üzerinden hesaplanacak sigortalı hissesini,
sigortalının ücretinden keserek, kendisine ait prim tutarlarını da
bu tutara ekleyerek en geç Kurumca çıkartılacak tebliğde
belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma ödemeleri
gerekmektedir.
Hak edilen ancak, ödenmemiş olan ücretler üzerinden
hesaplanacak primler hakkında da aynı şekilde işlem yapılır.
74 / 20
Prim ödeme yükümlüleri adına üçüncü kişiler tarafından
yapılan ödemeler kabul edilir. Bu durum prim ödeme
yükümlüsünü değiştirmez ve üçüncü kişiler lehine bir hak
doğurmaz.
1.2.Kısmi süreli, çağrı üzerine ve ev hizmetlerinde
çalışanların primi
4 /1 (a) kapsamında sigortalı olmakla birlikte, 4857/13 ve 14
üncü md.lerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile
bu Kanuna göre ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az
çalışan sigortalılar,
için eksik günlerine ait GSS primlerinin 30 güne
tamamlanması zorunludur.
Bu durumda olan sigortalıların eksik günlerine ilişkin genel
sağlık sigortası primleri, 60/1(c) bendinin (1) numaralı alt bendi
uyarınca gelir tespiti sonucunda aile içi kişi başı aylık gelir tutarı,
asgari ücretin 1/3 ünden az olması veya (g) bendi kapsamında 60
ıncı maddenin 1. fıkrasının (c) bendi kapsamında sayılanlar
dışında olmakla birlikte başka bir ülkede sağlık yardımlarından
yararlanmayanlar gibi değerlendirilerek ödenir.
75 / 20
Kısmi süreli çalışmalarda sözleşmenin noter tasdikli
olması zorunlu değildir.Ancak noter onaysız kısmi çalışma
sözleşmesi yasal süreden sonra verilmiş ise verildiği ay ve
sonrası için hüküm ifade eder.
Kısmi çalışma sözleşmesinin SSİY in 10 no’lu ekinde yer
alan eksik gün bildirim formu ekinde ve APHB nin verilmesi
gereken sürede verilmiş olması halinde, söz konusu form ve eki
sözleşmenin sözleşme bitene kadar yeniden verilmesine gerek
bulunmamaktadır.
76 / 20
1.3. Kamuda iş sözleşmesi askıda iken ödenen GSS primi,
Kamu idaresine ait işyerlerinde çalıştırılan sigortalıların iş
sözleşmesinin askıda kaldığı aylara ait GSS primi, günlük
kazanç alt sınırının 30 günlük tutarı üzerinden ilgili kamu
idaresince ödenir.
Ancak, bu sigortalıların iş sözleşmesinin askıda olduğu
sürede 4/1 (a) ve (b) bentlerine tabi çalışmaları ya da isteğe
bağlı sigortalılıkları olması halinde, bu sigortalılar için
çalıştıkları veya isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödedikleri
sürelerle sınırlı olarak GSS primi alınmaz.
77 / 20
1.5. Yasal süresi içinde ödenmemiş olmakla birlikte yasal
süresinde ödenmiş kabul edilen ödemeler,
Sigorta primleri, Kurumca çıkarılacak tebliğde belirtilecek
süreler dışında ödenmekle birlikte;
- Toplu iş sözleşmesi akdedilen işyerlerinde, toplu iş
sözleşmesine istinaden geriye yönelik olarak ödenen ücretlere
ilişkin sigorta priminin, toplu iş sözleşmesinin imzalandığı tarihten,
- Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan ve toplu iş sözleşmesi
dışında kalan sigortalı personel ile toplu iş sözleşmesine tabi
olmakla beraber sendikalara üye olmadıklarından dolayı, özel
sektöre ait işyerlerinde sözleşme kapsamında bulunmayan
personele yapılan geriye dönük ücret artışlarına ilişkin kararların
alındığı tarihlerden,
- Aylık veya ücretleri Maliye Bakanlığının vizesine tabi olması
sebebiyle ödenmesine sonradan karar verilen kamu sektöründe
görevli sigortalılar için vizenin gecikmesine bağlı olarak yasal
süresi dışında verilmek zorunda kalınan ek prim belgelerine ilişkin
sigorta primlerinin, vize işleminin gerçekleştiğine ilişkin yazının
ilgili kuruluşa intikal tarihinden,
78 / 20
- Bir aydan fazla istirahat alan sigortalılara Kurumca
ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin yanı sıra işverenlerince
toplu iş sözleşmesine dayanılarak istirahatlı bulundukları süre
için ücret ödenmesi hâlinde istirahat süresinin sona erdiği
tarihten,
- 4857/21. md.sine istinaden iş mahkemelerince veya özel
hakem tarafından, göreve iade edilen sigortalı personelin
kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden
itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda
bulunması ve işverenin usulüne uygun daveti üzerine işe
başlaması veya işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde,
onuncu günün iş gününün içinde bulunduğu ayı takip
eden ay başından,
79 / 20
- Operasyonlara katılmak amacıyla görev yerleri
değiştirilen askerî birliklerin bu durumunu belgelemeleri
kaydıyla yasal süresi dışında vermiş oldukları prim belgelerine
ilişkin sigorta primlerinin belgenin verildiği tarihten,
- İdare mahkemesi kararlarına göre görevlerine iade edilen
sigortalı ile ilgili olarak mahkeme kararının idareye tebliğ
edildiği tarihi takip eden günden,
- Kamu kurumlarında 4/1(a) bendi kapsamında çalışan
sigortalılar için idare mahkemesi kararları veya idarece verilen
kararlar gereğince geriye yönelik ücret ödenmesi halinde
mahkeme kararının idareye tebliğ edildiği tarihi takip eden
günden veya idarenin karar tarihinden itibaren, (yürürlük. 17.4.201217.4.2012 - 28267 s. RS. Gz.)
başlamak üzere Kurumca çıkarılacak tebliğde belirtilecek
süreler içinde ödenirse yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilir.
80 / 20
2- KDV İADESİNDEN MAHSUP
2.1. KDV iadesinde yasal süre
Prim borçları KDV iade alacağından mahsup suretiyle de
ödenebilir.
Bu takdirde KDV iade hakkı sahibi kendisinin, mal veya
hizmet satın aldığı veya iştirak veya ortaklık ilişkisi içinde
bulunduğu işverenlerin prim borçları için de mahsup talep
edebilir.
Bu işverenlerin mahsup talebinde bulundukları ayda
muaccel olan prim borçlarının birinci fıkrada belirtilen ödeme
sürelerini izleyen onbeş gün içinde mahsup suretiyle ödenmesi
halinde, yasal süresi içinde ödendiği kabul edilir.
Ancak prim borçlarının KDV iade alacağından mahsup
suretiyle ödenmesi talebinde bulunulduğu halde, süresinde
mahsup edilemeyen veya eksik mahsup edilen prim borçları
için 4/1(a) kapsamındaki sigortalılar için öngörülen yasal ödeme
sürelerini izleyen günden başlanarak gecikme cezası ve
gecikme zammı uygulanır.
81 / 20
Kurum, Maliye Bakanlığının uygun görüşü ile bu
uygulamadan faydalanacak işverenleri; iştigal konusu, işletme
türü ve işletme büyüklüğü itibarıyla belirlemeye ve lehine
mahsup talebinde bulunulan işverenlerin prim borcu ödeme
süresini otuz günü aşmamak üzere uzatmaya yetkilidir.
Nitekim, KDV mahsubuna ilişkin yasal süre, 2012/Mayıs ayı
için 3 gün Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım ve
Aralık ayları için 5 gün uzatılmıştır.
Kurum, prim ve her türlü alacaklarını, işverenlere olan
borçlarından mahsup etmek suretiyle tahsil etmeye yetkilidir.
82 / 20
3- KURUMUN ÖZEL ÖDEME ŞEKLİ BELİRLEME VE
ÖDENECEK KURULUŞLARI BELİRLEME YETKİSİ
Kurum, primlerin özel ödeme şekilleri kullanılmak suretiyle
ödenmesi zorunluluğunu getirmeye ve yatırılacağı tahsilat
kuruluşlarını belirlemeye yetkilidir. (5510/88-15)
4- KURUMUN TAHSİL YETKİSİ
Kurumun süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer
alacaklarının tahsilinde, 6183 s.k. nun GC ve GZ. ile ilgili 51.,
zamanaşımı ile ilgili 102. ve 106. maddeleri hariç, diğer
maddeleri uygulanır.
Kurum, 6183 s.k. uygulanmasında Maliye Bakanlığı ile
diğer kamu kurum ve kuruluşları ve mercilere verilen yetkileri
kullanır.
Kurum, 6183 s.k. kapsamında takip edilen alacakları hariç
olmak üzere her türlü alacağın teminatını teşkil etmek üzere
TL.,döviz, üzerinden ticari işletme, taşınır ve/veya taşınmaz
rehni dahil olmak üzere her türlü teminat almaya yetkilidir.
83 / 20
Kurumun 6183 s.k. kapsamında takip edilen prim ve diğer
alacakları amme alacağı niteliğinde olup, imtiyazlı alacaktır.
Kurumun taraf olduğu her türlü dava ve icra takiplerinin
kısmen veya tamamen aleyhe neticelenmesi halinde 2004 sayılı
İcra ve İflas Kanununda yazılı tazminat ve cezalar Kurum
hakkında uygulanmaz.
5- YETKİLİ MAHKEME
Kurumun prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usûlü Hakkında Kanunun
uygulamasından doğacak uyuşmazlıkların çözümlenmesinde
Kurumun alacaklı biriminin bulunduğu yer iş mahkemesi
yetkilidir. Yetkili iş mahkemesine başvurulması alacakların
takip ve tahsilini durdurmaz.
84 / 20
6- GÖREVLİLER İLE ÜST DÜZEY YÖNETİCİLERİN
SORUMLULUĞU
Kurumun sigorta primleri ve diğer alacakları haklı bir
sebep olmaksızın bu Kanunda belirtilen sürelerde ödenmez ise
kamu idarelerinin tahakkuk ve tediye ile görevli kamu
görevlileri, tüzel kişiliği haiz diğer işverenlerin şirket yönetim
kurulu üyeleri de dahil olmak üzere üst düzeydeki yönetici veya
yetkilileri ile kanuni temsilcileri Kuruma karşı işverenleri ile
birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur.
Kurum, kamu idarelerinde işyerinin özelliği nedeniyle
primlerin farklı zamanlarda ödeme süresini belirlemeye
yetkilidir. Prim alacaklarının tahsili için muacceliyet tarihinden
itibaren en geç bir yıl içinde icra yoluna başvurmayan Kurum
yetkili personeli hakkında genel hükümlere göre kovuşturma
yapılır.
85 / 20
7- PRİM BORÇLARININ ERTELENMESİ,
İşyerleri yangın, su baskını, yer kayması, deprem gibi afete
uğrayan, işverenler bu durumlarını belgelemeleri kaydıyla;
- Olayın meydana geldiği tarihten itibaren üç ay içinde
talepte bulunmaları,
-Prim ödeme aczine düştüklerinin, yapılacak inceleme
sonucu anlaşılması,
halinde;
- Afet tarihinden önce ödeme süresi dolmuş mevcut prim
borçları ile
- Afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek
üç aylık prim borçları,
olayın meydana geldiği tarihten itibaren bir yıla kadar
Kurumca ertelenebilir.

86 / 20
Bu durumlarda, afetin meydana geldiği ayda verilmesi
gereken APHBleri, afetin meydana geldiği ayı takip eden üç ay
içinde Kuruma verildiği takdirde, süresinde verilmiş sayılır.
7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle
Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun uyarınca
genel hayatı etkilediğine karar verilen afetler nedeniyle, afet
bölgesinde doğrudan veya dolaylı olarak zarar gören
işverenlerle sigortalı ve hak sahiplerinin bu Kanuna göre
vermekle yükümlü oldukları belgelerin verilme süresi ile
ödenmesi gereken primlerin ve diğer Kurum alacaklarının
ödeme sürelerini bu Kanundaki sürelere bağlı olmaksızın, afet
bölgesindeki şartları ve gelişmeleri göz önünde tutarak
belirlemeye ve ertelemeye Kurum yetkilidir.
87 / 20
Prim borcunun ertelendiği sürede zamanaşımı işlemez ve
ertelenen kısmına gecikme cezası ve gecikme zammı
uygulanmaz.
7.1. Ertelenen prim borçlarında ödeme süresi
Prim borçları ertelenen işverenler ile sigortalıların
borçlarını ödeme vadesi, erteleme süresinin son günüdür.
Kanunun 91 inci maddesinin üçüncü fıkrası uygulaması
bakımından, genel hayatı etkilediğine karar verilen afet
nedeniyle prim ödeme sürelerini, vadelerinin bitim tarihinden
itibaren uzatmaya Kurum Yönetim Kurulu yetkilidir.
Bu yetki, bölge, il, ilçe, mahal ve afetten zarar görenler ile
afetten zarar görme derecesi veya prim türleri itibarıyla farklı
süreler tespit etmek suretiyle de kullanılabilir.
88 / 20
8- PRİM BORÇLARINA HALEF OLMA, SÜRESİNDE
ÖDENMEYEN PRİMLERİN TAHSİLİ, YANLIŞ VE YERSİZ ALINAN
PRİMLERİN İADESİ,
8.1. PRİM BORÇLARINDA SORUMLULUK,
Sigortalının çalıştırıldığı işyeri aktif veya pasifi ile birlikte
devralınır veya intikal ederse ya da başka bir işyerine katılır
veya birleşirse eski işverenin Kuruma olan prim ile gecikme
cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan
borçlarından, aynı zamanda yeni işveren de müştereken ve
müteselsilen sorumludur.
Bu hükme aykırı sözleşme hükümleri Kuruma karşı
geçersizdir.
89 / 20
8.2. GECİKME CEZASI VE GECİKME ZAMMI İLE TAHSİL
Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam
olarak ödenmezse, ödenmeyen kısım, sürenin bittiği tarihten
itibaren ilk üç aylık sürede her bir ay için % 3 oranında GC.
uygulanmak suretiyle artırılır,
Ayrıca, her ay için bulunan tutarlara ödeme süresinin
bittiği tarihten başlamak üzere borç ödeninceye kadar her ay
için ayrı ayrı Hazine Müsteşarlığınca açıklanacak bir önceki aya
ait Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç edilen Devlet iç
borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi (DİBS) bileşik bazda
uygulanarak gecikme zammı hesaplanır.
Ancak, ödemenin yapıldığı ay için GZ. günlük hesaplanır.
Bakanlar Kurulu, ilk üç ay için uygulanan GC. oranını iki katına
kadar artırmaya veya bu oranı % 1 oranına kadar indirmeye,
yeniden kanunî oranına getirmeye ve uygulama tarihini
belirlemeye yetkilidir.
Dava ve icra takibi açılmış olsa bile, prim ve diğer Kurum
alacaklarının ödenmemiş kısmı için gecikme cezası ve gecikme
zammı tahsil edilir.
90 / 20
8.3.YANLIŞ VE YERSİZ TAHSİL EDİLEN PRİMLERİN
İADESİ,
Yanlış veya yersiz alınmış olduğu tespit edilen primler,
alındıkları tarih üzerinden on yıl geçmemiş ise, hisseleri
oranında işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara
veya GSS.larına veya hak sahiplerine KF. ile birlikte geri verilir.
KF, primin Kuruma yatırıldığı tarihi takip eden ay
başından, iadenin yapıldığı ayın başına kadar geçen süre için
hesaplanır.
BK. nun 65 inci maddesi hükmü saklıdır.
Prim iadesi nedeniyle sigortalıların, isteğe bağlı
sigortalıların, GSS.larının aylık, gelir, ödenek ve sağlık
hizmetlerinden yararlanma şartlarını yitirmeleri durumunda, bu
Kanuna göre ödenen aylık, gelir ve ödenekler ile sağlanan
sağlık hizmetleri durdurulur.
Yanlış veya yersiz yapılan masraflar 96 ncı madde
hükümlerine göre ilgililerden geri alınır.
91 / 20
VII- PRİMLERDE VE İPC’DA ZAMANAŞIMI
I- SİGORTA PRİMLERİNDE ZAMANAŞIMI
Zamanaşımı süresi, işverenlerce kendiliğinden düzenlenen ve
yasal süresi içinde Kuruma verilen veya yasal süresi dışında
verilmekle birlikte incelemeye sevk edilmeksizin işleme konulan
aylık sigorta primleri bildirgelerinden/aylık prim ve hizmet
belgelerinden dolayı tahakkuk eden primler için ayrı, mahkeme
kararlarına, denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan
tespitlere ya da kamu kurum ve kuruluşlarından alınan yazılara
istinaden düzenlenen aylık sigorta primleri bildirgelerinden/aylık prim
ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk eden primler için ayrı
hesaplanmaktadır.
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun “İşsizlik sigortası
primleri ile sosyal güvenlik primlerine ilişkin hükümler” başlıklı 49
uncu maddesindeki, “İşsizlik sigortası primleri ile ilgili olarak; 5510
sayılı Kanunun 80, 82, 86, 88, 89, 90, 91, 93 ve 100 üncü madde
hükümleri uygulanır.” hükmüne istinaden, işsizlik sigortası primleri
hakkında da sigorta primlerinin tabi olduğu zamanaşımı hükümlerinin
dikkate alınması gerekmektedir.
92 / 20
1.1 İşverenlerce kendiliğinden düzenlenen ve yasal süresi
içinde Kuruma verilen veya yasal süresi dışında verilmekle birlikte
incelemeye sevk edilmeksizin işleme alınan prim belgelerinden
dolayı tahakkuk eden sigorta primi ve işsizlik sigortası primlerinin
tahsilinde dikkate alınacak zamanaşımı süresi
A) Ödeme vadesi 30/9/2008 veya öncesinde sona eren prim
alacakları yönünden
İşverenlerce kendiliğinden düzenlenen ve yasal süresi içinde
Kuruma verilen veya yasal süresi dışında verilmekle birlikte
incelemeye sevk edilmeden işleme alınan aylık sigorta primleri
APHB den dolayı tahakkuk eden;
ödeme vadesi 7/12/1993 ve öncesinde sona eren primler,
yönünden dikkate alınacak zamanaşımı süresi, söz konusu
dönemde 506 sk.da sigorta primlerinin zamanaşımı ile ilgili özel
bir düzenlemenin bulunmaması nedeniyle genel hükümlere tabi
bulunmakta olup zamanaşımı süresi Borçlar Kanunundaki
hükümlere göre 10 yıl üzerinden hesaplanmaktadır
93 / 20
506 sk.nun mülga 80. md.nin 3917 sk.nla 8/12/1993
itibariyle değiştirilmesi ile birlikte, Kurumumuzun süresi
içinde ödenmeyen prim ve diğer alacakları yönünden
8/12/1993 tarihinden itibaren 6183 sk. hükümlerinin
uygulamasına geçilmiş ve ödeme vadesi 8/12/1993 ve
sonrasında sona eren Kurum alacakları, 6183/102.md.de
öngörülen zamanaşımı hükümlerine tabi tutulmuştur.
Ancak, 506 sk.nun mülga 80 inci maddesi 6/7/2004
tarihinde yürürlüğe giren 5198 sk.layeniden değiştirilmiş
olup, yapılan bu değişiklik ile 6183/102.md. hükmünün
uygulanması hariç tutulmuştur.
Bu nedenle Kurum alacaklarının zamanaşımı süresinin
hesaplanmasında 6183 sk.hükümlerinin dikkate alınmasına
ilişkin uygulamaya, ödeme vadesi 5/7/2004 tarihi itibariyle
sona eren alacaklarla birlikte son verilmiştir
94 / 20
Dolayısıyla, 5198 sayılı Kanun ile 506 sayılı Kanunun
mülga 80 inci maddesinde yapılan düzenleme ile birlikte ödeme
vadesi 6/7/2004 ila 30/9/2008 tarihleri arasında sona eren
alacakların zamanaşımı süresi yönünden, 506 sayılı Kanunda
herhangi bir düzenlemenin bulunmaması nedeniyle yine genel
hükümlerde yer alan, başka bir ifade ile Borçlar Kanunundaki
zamanaşımı süreleri (10 YIL) uygulanır hale gelmiştir.
zamanaşımı değerlendirmesi;
Borçlar Kanununda zamanaşımı ile ilgili olarak,
128 inci maddesinde, “Müruru zaman alacağın muaccel
olduğu zamandan başlar, alacağın muacceliyeti bir ihbar
vukuuna tabi ise müruru zaman bu haberin verilebileceği
günden itibaren cereyan eder.”
95 / 20
130 uncu maddesinde,“Müddetlerin hesabında müruru zamanın
başladığı gün nazarı itibare alınmaz ve müruru zaman ancak müddetin
son günü kullanılmaksızın geçtiği surette vaki olmuş olur.”
6183/102-1. fıkrasında ise, “Amme alacağı, vadesinin rastladığı
takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil
edilmezse zamanaşımına uğrar. Para cezalarına ait hususi
kanunlarındaki zamanaşımı hükümleri mahfuzdur.”
hükümleri yer almaktadır.
96 / 20
Buna göre; ödeme vadesi; 30/9/2008 veya öncesinde sona eren
sigorta primi ve işsizlik sigortası primlerinin zamanaşımı
süresinde, ödeme vadesi;
- 7/12/1993 ve öncesinde sona eren ödemeler için;
BK. hükümlerine istinaden, ödeme süresinin sona erdiği tarihi
takip eden günden itibaren 10 YIL
- 8/12/1993- 5/7/2004 tarihleri arasında sona eren alacaklar için;
6183/102. md. istinaden, alacağın ödeme süresinin sona erdiği
tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren 5 YIL,
- 6/7/2004 ila 30/9/2008 tarihleri arasında sona eren alacaklar için;
in, BK. Hükümlerine göre, ödeme süresinin sona erdiği tarihi takip eden
günden itibaren 10 YIL
olarak dikkate alınmaktadır.
97 / 20
B) Ödeme vadesi 1/10/2008 veya sonrasında sona eren
prim alacakları yönünden
5510 sk.nun 93. md.2. fıkrasında; “Kurumun prim ve diğer
alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi
takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına
tâbidir. … Bu alacaklar için 89.md. gereğince hesaplanacak GC. ve
GZ., 88. md.de belirtilen ödeme süresinin son gününü takip eden
günden itibaren uygulanır.”
4.fıkrasında; “Zamanaşımından sonra yapılan ödemeler kabul
edilir. Ancak, 4/1-(b) bendine tâbi sigortalıların zamanaşımı nedeniyle
prim ödenmeyen süreleri, sigortalılık süresinden sayılmaz ve bu
süreye ilişkin sigortalılık hak ve yükümlülükleri düşer.”
hükümleri yer almaktadır.
98 / 20
Buna göre;
1-İşverenlerce kendiliğinden düzenlenen ve yasal süresi içinde
Kuruma verilen veya yasal süresi dışında verilmekle birlikte
incelemeye sevk edilmeden işleme alınan APHB den dolayı
tahakkuk eden ve ödeme vadesi 1/10/2008 veya sonraki bir tarihte
sona eren sigorta primi ve işsizlik sigortası primi alacakları
yönünden zamanaşımı;
İşverenlerce kendiliğinden düzenlenen ve yasal süresi içinde Kuruma
verilen veya yasal süresi dışında verilmekle birlikte incelemeye sevk
edilmeksizin işleme alınan aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı
tahakkuk eden ve ödeme vadesi 1/10/2008 veya sonraki bir tarihte sona
eren sigorta primi ve işsizlik sigortası primi alacakları, yasal ödeme
süresinin sona erdiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren 10
YILLIK zamanaşımı süresine tabi bulunmaktadır.
99 / 20
2- Mahkeme kararına, denetim ve kontrolle görevli memurlarca
yapılan tespitlere veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu
idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve
belgelere istinaden düzenlenen prim belgelerinden dolayı tahakkuk
eden primlerin tahsilinde dikkate alınacak zamanaşımı süresi
5510/93-2. fıkrasında uyarınca
“… Kurumun prim ve diğer alacakları;
-Mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının
kesinleşme tarihinden,
-Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan
tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden,
-Kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı
gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden
doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma
intikal ettiği tarihten,
-Bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla
kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş
ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten,
itibaren,zamanaşımı on yıl olarak uygulanır. ….”
hükmü yer almaktadır.
100 / 20
Dolayısıyla, belirtilen şekilde tahakkuk eden sigorta primi ve
işsizlik sigortası primlerinin zamanaşımı süresi, alacağın ödeme
vadesinin sona erdiği tarihe göre değil, yukarıda belirtilen tarihler
dikkate alınarak belirlenecektir.
Diğer taraftan, mahkeme kararına, denetim ve kontrolle görevli
memurlarca yapılan tespitlere veya bankalar, döner sermayeli
kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve
kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelere istinaden düzenlenen aylık
sigorta primleri bildirgelerinden/aylık prim ve hizmet belgelerinden
dolayı tahakkuk eden primlerin tahsilinde dikkate alınacak zamanaşımı
süresi, alacağın ödeme vadesinin 1/10/2008 tarihinden önce veya
sonra sona erdiği üzerinde durulmaksızın, mahkeme kararının
kesinleştiği tarihte/rapor tarihinde/kamu idarelerinin denetim
elemanlarınca düzenlenen rapor sonuçlarının Kuruma intikal ettiği
tarihte veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile
kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerin
Kuruma intikal ettiği tarihte geçerli olan kanun hükümleri dikkate
alınarak, ilgili kanunlarda öngörülen zamanaşımı süreleri esas alınarak
belirlenmesi gerekmektedir.
101 / 20
Diğer taraftan işverenlerce yasal süresi dışında Kuruma verilen
ve işleme alınıp alınmayacağının tespiti amacıyla denetime sevk edilen
APHB nin yapılan denetim sonucunda işleme alınmasına karar
verilmesi halinde, bu nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinden
dolayı tahakkuk eden primler için de zamanaşımı süresi rapor
tarihinden itibaren başlatılacaktır.
102 / 20
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
(4) UZLAŞMA
VI- UZLAŞMA
Uzlaşma 5510 sayılı Kanunun 85 inci maddesinin 9 ve 10
uncu fıkralarında düzenlenmiş olup uygulamaya yönelik olarak
düzenlenen «Asgari İşçilik İncelemelerinde Uzlaşma
Yönetmeliği» yönetmeliğin yayımı tarihinden önce müfettiş
incelemesi başlayan ancak henüz raporu düzenlenerek ilgili
birime gönderilmemiş olan devamlı mahiyetteki işyerlerine ait
asgari işçilik inceleme raporlarını da kapsayacak şekilde
25.4.2009 tarih 27210 s. Resmi Gazetede yayımlanmıştır
Kanunun ilgili maddesi kapsamında, uzlaşma yapma yetkisi
Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarında
bulunmaktadır.
7 Nisan 2015
/11
Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlar
tarafından,
Devamlı nitelikteki işyerlerinden tespit edilen ve
sigortalılara mal edilemeyen fark sigorta primine esas kazanç
matrahı üzerinden Gc. ve GZ. ile birlikte hesaplanacak sigorta
primi ve buna bağlı uygulanacak idari para cezaları konusunda,
konuya ilişkin rapor Kurum ünitesine gönderilmesinden önce
işverenle uzlaşma yapılabilir.
Uzlaşmaya varılması halinde bu durum, tutanakla tespit
edilir.
Uzlaşma kesindir.
Uzlaşılan tutarlar hakkında dava açılamaz ve hiçbir mercie
şikayet ve itirazda bulunulamaz.
7 Nisan 2015
/11
Uzlaşılan prim ve idari para cezaları, uzlaşma tutanağının
düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenmesi zorunludur.
İşveren, uzlaşılan idari para cezası tutarı için ayrıca peşin
ödeme indiriminden yararlandırılmaz.
Uzlaşılan tutarlar, öngörülen sürede tam olarak ödenmezse
uzlaşma bozulur.
Uzlaşılan tutarlar kazanılmış hak teşkil etmez.
Uzlaşmaya başvurmakla birlikte uzlaşmanın temin
edilememesi dolayısıyla uzlaşmaya varılamaması veya
uzlaşmanın bozulması hallerinde işveren, yeniden uzlaşma
talebinde bulunamaz.
Uzlaşma nedeniyle tahsil edilmeyen sigorta primleri, daha
sonra Kurum veya mahkeme kararıyla sigortalılara mal edilmesi
durumunda; daha önce eksik tahsil olunan sigorta primi,
sigortalının çalıştığı süre ve SPEK dikkate alınarak GC. ve GZ. ile
birlikte işverenden tahsil edilir.
7 Nisan 2015
/11
Uzlaşma, devamlı mahiyetli işyerleri için yapılan asgari
işçilik uygulaması işlemleri kapsamında uygulanan bir işlemdir.
Kurumda yapılacak uzlaşma işlemlerini sonuçlandırmak
üzere Kurumun Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının ilgili grup
başkanlıklarında uzlaşma komisyonları oluşturulmuştur.
Uzlaşma için kurulacak komisyon, 3 asil 3 yedek üyeden
oluşur. Komisyona en kıdemli müfettiş başkanlık eder.
Komisyon tam katılım ile toplanır, mazereti olan üyenin
yerine yedek üye çağrılır. Komisyon, çoğunlukla karar alır.
Uzlaşma konusu iş ile ilgili olarak o işin incelemesini
yapan müfettişler, aynı işle ilgili uzlaşma komisyonuna üye
olamazlar. Ancak gerek görülmesi halinde açıklama yapabilirler.
İşveren, uzlaşma komisyonu ile yapılacak görüşmeler
sırasında, kendisinin yanında meslek odası temsilcisi ve SMMM
odasından bir temsilcinin bulunmasını isteyebilir
107
7 Nisan 2015
/11
Ancak bu kişiler sadece açıklama yapabilir ve görüş
bildirebilirler, açıklama yapamazlar.
Görüşmeler sonucunda düzenlenen tutaklara imza
atamazlar.
İşverenin talepte bulunması, ilgili grup başkanının da
uygun görmesi halinde uzlaşma, başka bir grup başkanlığında
faaliyet gösteren uzlaşma komisyonunda da görüşülebilir.
Uzlaşma için, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına
başvurulması icap etmektedir.
Uzlaşma talebinin, bizzat işveren tarafından veya noter
tasdikli vekaletine haiz vekili tarafından yapılması gerekir.
Cemaatlerin veya tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin
Kanuni temsilcileri tarafından uzlaşma talebinde bulunulabilir.
7 Nisan 2015
/11
Uzlaşma talebinin kabul edilmesi halinde, uzlaşmanın,
nerede, hangi günde ve saatte yapılacağı, uzlaşmanın yapılacağı
Kurul Başkanlığınca, en az bir ay önceden 7201 sayılı Kanun
hükümleri kapsamında işverene bildirilir.
İşveren uzlaşma görüşmesinden önce uzlaşma talebinden
vazgeçebilir.
Uzlaşma gününde işverenin veya vekilinin
yükümlülüklerini yerine getiremeyecek şekilde mazeretli olarak
görüşmeye katılamayacak olması durumunda görüşme komisyon
başkanınca ertelenir.
Uzlaşma neticesinde indirim yapılması nedeniyle tahsil
edilmemiş olan sigorta primlerinin daha sonra Kurum veya
mahkeme kararıyla sigortalılara mal edilmesi halinde, daha önce
eksik tahsil olunan sigorta primleri, sigortalının çalıştığı süre ve
sigorta primine esas kazancı dikkate alınarak gecikme cezası ve
gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir.
7 Nisan 2015
/11
Uzlaşma talebinde bulunulduğunda, incelemeyi yapan
müfettiş tarafından, tespit edilen prim borcu ile idari para cezası
görüşme tarihinden 15 gün önce ilgili komisyon başkanlığına
bildirilir.
Uzlaşma, Rehberlik ve Teftiş Kurulu Başkanlığına intikal
ettirilmek üzere incelemeyi yapan müfettişe veya müfettişin görev
yaptığı grup başkanlığına da yapılabilir.
İncelemenin başladığına dair tutanak tarihi ile raporun ilgili
birime gönderilmesi tarihleri arasında işverenlerce uzlaşma
talebinde bulunulabilir.
Gerek işverene de gerekse de ilgili işverene uzlaşma için
davet gönderilmez.
İncelemeye ilişkin tutanak düzenlenirken uzlaşma hakkının
olduğu tutanakta belirtilir.
110
7 Nisan 2015
/11
Uzlaşmanın sağlanması halinde bu duruma ilişkin bir
tutanak düzenlenerek durum kayıt haline alınır.
Uzlaşılan gecikme cezası ve gecikme zammı ile prim ve
idari para cezası tutarları mutlak surette tutanakta belirtilir ve
tutanağın bir sureti de işverene verilir.
Bir surette ilgili ünitede gerekli işlem yapılmak üzere o
üniteye iletilmesi için Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına
gönderilir.
7 Nisan 2015
/11
Kişilere mal edilemeyen prim ile bunlara bağlı İPC dan
birisi için kısmi uzlaşma talebinde de bulunulabilir.
Kısmi uzlaşma talebi de düzenlenen tutanakta belirtilir.
Uzlaşma, sigortalılara mal edilemeyen fark prim tutarları
üzerinden sağlanır. Sigortalılara mal edilecek fark sigorta
primleri ile bu sigortalıların çalışmalarının bildirilmemesine
ilişkin İPC. ları uzlaşmaya konu edilemez.
Uzlaşma sağlandıktan sonra, incelenen döneme ait olmak
üzere Kurum veya mahkeme kararı ile sigortalılara mal edilecek
fark primlerin ortaya çıkması halinde, daha önce uzlaşma
kapsamında eksik tahsil edilen sigorta primleri, SPEK dikkate
alınarak, GC., GZ. ve ilgili İPC ile birlikte tahsil olunur.
112
7 Nisan 2015
/11
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
(6) BORCU YOKTUR YAZILARI
I-4734/10. MD. KAPSAMINDA (İHALELERE KATILMAK İÇİN)
TALEP EDİLEN BYY.
1. Giriş ve kanuni dayanaklar
4734 s. Kamu İhale Kanununun “İhaleye Katılımda Yeterlilik
Kuralları” başlıklı 10 uncu maddesinin 4. fıkrasının (c) bendinde,
Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş
sosyal güvenlik prim borcu bulunan isteklilerin ihale dışında bırakılacağı
hükme bağlanmıştır.
5615 s.k.nun 23 üncü maddesi ile 4734 sk.nun 10. md. nin sonuna
eklenen fıkralar ile SGK Bş.ğının uygun görüşünü almak kaydıyla, sosyal
güvenlik prim borcunun kapsamı ve tutarını tür ve tutar itibariyle
belirlemeye,
İstenen belgelerden hangilerinin taahhütname olarak
sunulabileceğini saptamaya, gerçeğe aykırı taahhütname sunulması veya
ihale üzerinde kalan istekli tarafından taahhüt altına alınan durumu tevsik
eden belgelerin sözleşme imzalanmadan önce verilmemesi halinde bu
durumda olanların ihale dışı bırakılarak geçici teminatlarının gelir
kaydedileceği,
hususlarında yetkili kılınmıştır.
7 Nisan 2015
/11
Bu değişikliğe ilave olarak 14/8/2007 tarihli ve 26613 sayılı Resmi
Gazetede yayımlanan Uygulama Yönetmeliklerinin “İhale Dışı Bırakılma”
başlıklı maddelerinde de bazı değişiklik yapılmıştır.
Yapılan bu değişikle, "Türkiye’de kesinleşmiş sosyal güvenlik
prim borcu"nun kapsamı ve tutarının Kamu İhale Genel Tebliğinde
belirleneceği, "Türkiye’de kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu"nun
değerlendirilmesinde, hangi borçların kesinleşmiş prim borcu olarak
kabul edileceği, hangilerinin kabul edilmeyeceği, belirtilmiştir.
7 Nisan 2015
/11
2. Kesinleşmiş prim borcu olarak kabul edilmeyen borçlar
İsteklinin;
a) İlgili mevzuatına göre tahakkuk eden prim borçlarının süresi
içinde ödenmemesi halinde kesinleşmiş prim borcu olduğunun,
b) Prim borcuna karşı dava açılması halinde, bu dava sürecinde
veya takip ve tahsili durduracak geçici veya nihai bir karar bulunmadığı
durumlarda kesinleşmiş prim borcu olduğunun,
c) Prim borcunun 6183 sk hükümleri çerçevesinde cebren tahsili
yolunda tesis edilen işlemlere karşı dava açılması halinde, bu dava
sürecinde veya sonucunda takip ve tahsili durduracak geçici veya nihai
bir karar bulunmadığı durumlarda kesinleşmiş prim borcu olduğunun,
kabul edilmesi gerekmektedir.
3. Kesinleşmiş prim borcu olarak kabul edilen borçlar
a) Vadesi geçtiği halde ödenmemiş ancak ilgili kurum tarafından
belli bir vadeye bağlanarak tecil edilmiş prim borçlarının, vadesindeki
ödemeler aksatılmadığı sürece, kesinleşmiş prim borcu olmadığı,
değerlendirilmektedir.
7 Nisan 2015
/11
Kamu ihale Kurumu Genel Tebliğinde yapılan değişiklik ile
ihalelere katılmak üzere borcu yoktur belgesi isteyen;
Tüzel kişi işverenler için, asgari ücreti yarısı tutarındaki borcunu,
Gerçek kişi işverenler için asgari ücretin 1/12 si tutarındaki
borcunu borç olarak görmemekte ve borcu yoktur belgesi sistemden
alınabilmektedir.
İlgili Kanun ve uygulama yönetmeliklerinde yapılan bu
değişikliklere istinaden Kamu İhale Genel Tebliğinin birinci bölümünün
"IX- İsteklilerden 10 uncu Maddenin Son Fıkrasına Göre İstenecek
Belgeler" başlığının (C) maddesi değiştirilmiş olup, bu değişiklik de
14/8/2007 tarihli ve 26613 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
girmiş bulunmaktadır.
7 Nisan 2015
/11
2- SGK ca YAPILAN İŞLEMLER
2.1.BORÇ SORGULAMASINDA/ARAŞTIRMASINDA ESAS
ALINACAK TARİH
İstekliler tarafından Kurumumuzdan 4734 sayılı Kamu İhale
Kanununa göre Türkiye genelinde kesinleşmiş sosyal güvenlik prim
borcu olmadığına dair “borcu yoktur” yazısının talep edildiği durumlarda,
ilgililerin, kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olup olmadığı, ihale
tarihi itibariyle, Türkiye genelinde araştırma yapılarak tespit edilmesi
gerekmektedir.
2.2. MÜRACAAT EDİLECEK YER VE VERİLECEK YAZILAR
İstekliler, İhale tarihi itibariyle Türkiye genelinde kesinleşmiş
sosyal güvenlik prim borcu olup olmadığına ilişkin belge talep eden
işverenler, taleplerini Kurumumuz ünitelerine yapacaklardır.
Kurumumuz ünitelerince talepte bulunan isteklilerin öncelikle
isteklilerin gerçek kişi yada tüzel kişi olup olmadığına göre
değerlendirme ve işlem yapılmaktadır.
7 Nisan 2015
/11
İsteklilerin borçlarının olup olmadığı, borcu yoktur yazısı için
müracaat edilen Kurum ünitesi tarafından, öncelikle İntranet
menüsünden sorgulanacak veya gerekli olması durumunda ile faksla
yazışma yapılarak araştırma işlemi gerçekleştirilecektir.
Bu sorgulama/araştırma sonucunda isteklinin Türkiye genelinde
kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olmadığının anlaşılması halinde,
istekliye, ihale tarihi itibariyle Kurumumuza kesinleşmiş sosyal güvenlik
prim borcu olmadığına dair tek bir belge verilecektir.
7 Nisan 2015
/11
2.3. İŞVERENLİK DURUMLARINA GÖRE BYY VERİLMESİ,
2.3.1.İstekli, sadece 5510 sk. nun 4/1a kapsamında sigortalı
çalıştıran bir tüzel kişi işveren ise;
İhale tarihi itibariyle Türkiye genelindeki borç aslı ve fer’ilerinin
toplamı dikkate alınmak kaydıyla kesinleşmiş soasyal güvenlik prim
borcu kapsamına giren borçlar;
1) Gerek kendisine ait gerekse devir aldığı işyerlerinin muaccel
hale gelmiş sigorta primi, SGDP, işsizlik sigortası primi borçları, GC.,GZ.,
donmuş GZ. ile diğer fer’ileri,
2)1/5/2004 tarihinden sonra biten ihale konusu işe ait
işyerlerinden veya özel bina inşaatı işyerlerinden dolayı gerek
Kurumumuzca yapılan araştırma, gerekse SMMM ve YMM ce yapılan
inceleme sonucunda, ortaya çıkan fark işçilik matrahı üzerinden
hesaplanan ve ödenmesi kabul edilen fark prim ile buna ilişkin GC. Ve GZ.
tutarları,
7 Nisan 2015
/11
3) İşin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarının tespiti
hususunda Sosyal Güvenlik Kurumu denetim elemanlarınca düzenlenen
raporlarda önerilen asgari işçilik miktarı üzerinden hesaplanan fark prim
ile buna ilişkin GC. Ve GZ. tutarlarının idari aşamada kesinleşmiş olan
kısımları,
4)Fiilen veya işyeri kayıtlarından tespit edilecek her türlü bilgiden
ya da kamu kuruluşları tarafından düzenlenen belge veya alınan
bilgilerden çalıştığı tespit edildiği halde bu çalışmaları veya prime esas
kazancı Kurumumuza bildirilmeyen veya eksik bildirilen sigortalılarından
dolayı tahakkuk ettirilen sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi,
işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme
zammı ve diğer fer'ilerinin idari aşamada kesinleşmiş olan kısımları,
5) Kesinleşmiş mahkeme kararı uyarınca geriye doğru verilen
prim belgelerine istinaden oluşan ve muaccel hale gelmiş olan sigorta
primi, SGDP, işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin GC.ve GZ.
diğer fer’ileri,
7 Nisan 2015
/11
6) İşveren tarafından sigortalılara ilişkin olarak ay içinde bazı iş
günlerinde çalıştırılmadığına veya eksik ücret ödediğine dair belgelerin
Kurumumuza verilmemesi veya verilen belgelerin Kurumumuzca geçerli
sayılmaması nedeniyle tahakkuk ettirilen sigorta primi, SGDP, işsizlik
sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı
ve diğer fer’ilerinin idari aşamada kesinleşmiş olan kısımları,
7) Kendisine ait işyerlerinin bölüm veya eklentilerinden iş alan ve
kendi adlarına sigortalı çalıştıran aracıların(taşeronların) bu işyerlerinde
çalıştırdıkları sigortalılardan dolayı muaccel hale gelmiş sigorta primi,
SGDP, işsizlik sigortası primi ile bunlara ilişkin GC. Ve GZ. ve diğer
fer’ileri,
8) Ortağı (gerçek kişilerde ayrıca üst düzey yöneticisi) olduğu
şirketin sigorta primi, SGDP, işsizlik sigortası primi ile bunlara ait GC. Ve
GZ. ve diğer fer'ilerine ilişkin borçlarından dolayı,(üst düzey yönetici/ortak
olduğu dönemle ilgili olarak ve şirketin nevi dikkate alınarak) sorumlu
olunan tutarları,
kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olarak kabul edilecektir.
7 Nisan 2015
/11
Yukarıda belirtilen borç türleri, kesinleşmiş sosyal güvenlik borç
kavramı içinde değerlendirilmekle birlikte;
Ancak, isteklinin, sigorta primi, SGDP, işsizlik sigortası primi ile
bunların fer’ileri toplamından oluşan ve toplam tutarı Sigorta primine esas
aylık kazanç (SPEAK) üst sınırının 3 katını aşmayan borçlar, kesinleşmiş
sosyal güvenlik prim borcu olarak kabul edilmemektedir.
Diğer taraftan, SPEAK üst sınırının 6 katını aşmayan aracılara ait
sigorta primi, SGDP, işsizlik sigortası primi ile bunların fer’ileri
toplamından oluşan borçlar da kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu
olarak kabul edilmemektedir.
Aracı borçlarının, SPEK üst sınırının 6 katını aşıp aşmadığının
hesabında, işverenin tüm aracılarının muaccel hale gelmiş sosyal
güvenlik prim borçlarının toplamı dikkate alınmaktadır.
7 Nisan 2015
/11
İşverenin gerek kendisine ait borç toplamının SPEAK üst sınırının 3
katını, gerekse bu işverenin varsa aracısı veya aracılarından kaynaklanan
toplam borcunun SPEAK üst sınırının 6 katını aşıp aşmadığı hususları ayrı
ayrı değerlendirilmelidir.
Başka bir ifadeyle, işverenin aracı borçları dışındaki borçları toplamı
SPEAK üst sınırının 3 katını, aracılarına ait borçlarının toplamı ise SPEAK üst
sınırının 6 katını aşmaması halinde, bu işverene 4734/10 uncu md. uyarınca
ihale tarihi itibariyle Türkiye genelinde kesinleşmiş sosyal güvenlik prim
borcunun bulunmadığına dair borcu yoktur yazısı verilecektir.
Diğer taraftan, Kamu İhale Genel Tebliğinde yer alan aracı(taşeron)
borçları ile ilgili SPEAK üst sınırının 6 katı sınırı, sadece asıl işverenin
4734/10. md. uyarınca Kurumumuzdan borcu yoktur yazısı istemesi
durumunda geçerli bulunmaktadır.
Aracının, aynı Kanun uyarınca kendisi için isteyeceği borcu yoktur
yazılarında uygulanamaz. Bu durumda, aracının ihale tarihi itibariyle Türkiye
genelinde kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcunun tespitinde SPEAK üst
sınırının 3 katı dikkate alınacaktır.
7 Nisan 2015
/11
2.3.2 İstekli, hem 4/1(a) kapsamında hem de 4/1(c) kapsamında
sigortalı (veya sandık iştirakçisi) çalıştıran bir tüzel kişi işveren ise;
Çalıştırılan 4/1a sigortalılarına ilişkin olmak üzere, Sosyal
güvenlik prim borcu olarak kabul edilen borçlar,
2.3. bölümünün 2.3.1 alt bendinde sosyal güvenlik prim borcu
olarak kabul edilen borç kalemleri bu kesim için de geçerlidir.
Ayrıca, çalıştırılan, 4/1(c) kapsamındaki sigortalılar ile ilgili
olarak, SGK (T.C.Emekli Sandığına -Devredilen-)olan borçları da(muaccel
hale gelmiş kesenek ve kurum karşılıkları ile bunların GC.,GZ. ve fer'ileri)
kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olarak kabul edilmektedir.
7 Nisan 2015
/11
Bu durumda;
- 4/1a kapsamındaki sigortalılarla ilgili olarak, kendi borçları için
(aracı borçları hariç) SPEAK üst sınırının 3 katını, varsa aracıları için 6
katını aşmayan) sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik
sigortası primi ile bunların fer’ileri toplamından oluşan borçları,
- SPEAK üst sınırının 3 katını aşmayan ve kesenek ve kurum
karşılığı ile bunların fer’ileri toplamından oluşan borçları,
Ayrı ayrı değerlendirilmek kaydıyla;
Kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu kapsamında
değerlendirilmeyecektir.
Dolayısı ile bu kapsamdaki borçları bu limitleri aşmayan istekliye
ihale tarihi itibariyle Türkiye genelinde kesinleşmiş sosyal güvenlik prim
borcu olmadığına dair borcu yoktur yazısı verilecektir
7 Nisan 2015
/11
2.3.3. İstekli hem 4/1a kapsamında sigortalı çalıştıran bir işveren
konumunda olan, hem de kendi sigortalılığından dolayı /4/1b kapsamında
(veya tarımda kendi adına ve hesabına çalışanlar kapsamında sigortalı)
sigortalı olan gerçek kişi ise;
4/1a kapsamında çalıştırıla sigortalılarla ilgili olarak, 2.3.
bölümünün 2.3.1 alt bendinde belirtilen sigorta primi, SGDP, işsizlik
sigortası primi ve bunlara ait gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer
fer’ilerine ilişkin borçları ile 4/1b kapsamında kendi sigortalılığından (veya
tarımda kendi adına ve hesabına çalışanlar kapsamında sigortalılığından)
kaynaklanan prim borçları ve bunların fer’ileri kesinleşmiş sosyal
güvenlik prim borcu olarak kabul edilecektir.
Bu duruma göre; isteklilerin 4734/10. uncu md.ne göre BYY
talep etmeleri halinde, ünitelerimizce Kurumumuz İntranet menüsünden
ihale tarihi itibariyle Türkiye genelinde sorgulama yapılarak ve gerek
olması durumunda faksla yazışma yapılarak araştırma işlemi
gerçekleştirilecek ve isteklinin Türkiye genelinde kesinleşmiş sosyal
güvenlik prim borcunun olmadığının anlaşılması halinde ihale tarihi
itibariyle BYY verilecektir.
7 Nisan 2015
/11
Ancak, bu isteklilerin ihale tarihi itibariyle Kurumumuza;
- 4/1a kapsamındaki sigortalılarla ilgili olarak, SPEAK üst sınırının
3 katını aracı borçları içinse SPEAK üst sınırının 6 katını aşmayan sigorta
primi, SGDP, işsizlik sigortası primi ile bunların fer’ileri toplamından
oluşan borçları,
-4/1b kapsamındaki ( veya kendi nam ve hesabına tarım
sigortalılığından) sigortalılığından dolayı, 5510/ 82.ne göre tespit edilen
SPEAK alt sınırının 3 katını aşmayan, prim borçları ile bunların fer’ileri
toplamından oluşan borçları,
olduğunun anlaşılması halinde, bu isteklilere ihale tarihi itibariyle
Türkiye genelinde kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olmadığına
borcu yoktur yazı verilecektir.
İsteklinin, borç tutarları hem 4/1a yönünden hem de 4/1 b
yönünden ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir.
7 Nisan 2015
/11
2.3.4. İstekli, sadece 4/1b kapsamında veya kendi nam ve
hesabına tarım işverenleri kapsamında sigortalı olan bir gerçek kişi ise;
Bu durumdaki isteklilerin, Kurumumuza ihale tarihi itibariyle
Türkiye genelinde kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borçlarının olup
olmadığının tespitinde, hem hem 4/1b hem de tarım işverenliğinden
doğan prim ve fer’ilerinden oluşan borçları, hem de üst düzey yöneticisi
ve/veya ortağı olduğu işveren şirketin nevisi dikkate alınarak sorumlu
olduğu 4/1a kapsamında sigorta primi, SGDP, işsizlik sigortası primi ile
bunlara ait GC. Ve GZ. ve diğer fer’ilerine ilişkin borçlarının olup olmadığı
sorgulanacak/araştırılacaktır.
Yapılacak sorgulama/araştırma işlemi sonucunda;
a)Gerçek kişi isteklinin 4/1a kapsamında sigortalı çalıştıran
herhangi bir şirketin üst düzey yöneticisi ve ortağı olmadığının, sadece
4/1b kapsamında veya tarım işverenliğinden sigortalı olduğunun ve bu
Kanunlardan dolayı ihale tarihi itibariyle Türkiye genelinde kesinleşmiş
sosyal güvenlik prim borcunun da bulunmadığının anlaşılması halinde
kendisine BYY yazısı verilecektir.
7 Nisan 2015
/11
b) Gerçek kişi isteklinin hem 4/1a kapsamında sigortalı çalıştıran
herhangi bir şirketin üst düzey yöneticisi ve ortağı, hem de 1479 veya
2926 sayılı Kanunlara göre sigortalı olduğunun ve bu Kanunlara göre
Kurumumuza ihale tarihi itibariyle Türkiye genelinde kesinleşmiş sosyal
güvenlik prim borcunun da bulunmadığının anlaşılması halinde kendisine
BYY verilecektir.
Ancak, bu bölümde belirtilen isteklilerin ihale tarihi itibariyle
Türkiye genelinde;
- 4/1b veya kendi nam ve hesabına tarım sigortalılığından doğan
prim borçları ile bunların fer’ileri toplamından oluşan borçlarının, 5510/82.
md. kapsamında tespit edilen SPEAK alt sınırının 3 katını aşmadığının
- 5510/82. md. kapsamında tespit edilen SPEAK üst sınırının 3
katını aşmayan, aracı borçları için ise SPEAK üst sınırının 6 katını
aşmayan sigorta primi, SGDP, işsizlik sigortası primi ile bunların fer’ileri
toplamından oluşan borçlarının olduğunun,
anlaşılması halinde, bu isteklilere, ihale tarihi itibariyle Türkiye
genelinde kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olmadığına dair yazı
verilecektir.
Her borca ilişkin limitler ayrı ayrı değerlendirilmektedir.
7 Nisan 2015
/11
2.4. Kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcunun belirlenmesinde
dikkate alınmayacak borçlar
İsteklilerin ihale tarihi itibariyle Türkiye genelindeki;
1) İlgili kanunlara göre taksitlendirilen ya da yapılandırılan borçlara
ilişkin taksitler ile cari ay ödemelerinin muntazam ödeniyor olması kaydıyla,
taksitlendirmeye ya da yeniden yapılandırmaya konu sigorta primi, SGDP,
işsizlik sigortası primi, borçları ile bunların fer’ileri,
2)Prim borcuna karşı dava açılması halinde, dava sürecinde veya
sonucunda takip ve tahsili durduracak nitelikte mahkemelerce verilen
geçici veya nihai bir karar bulunması halinde, söz konusu borçlar,
3)Prim borcunun 6183 sk. kapsamında cebren tahsili yolunda tesis
edilen işlemlere karşı dava açılması halinde, bu dava sürecinde veya
sonucunda takip ve tahsili durduracak nitelikte mahkemelerce geçici veya
nihai bir karara konu olan borçları,
4)Vadesi geçtiği halde ödenmemiş ancak ilgili kanunlar uyarınca
ertelemeye tabi tutulan borçlardan, erteleme kapsamına alınan borçları,
kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcunun hesaplanmasında
dikkate alınmayacaktır.
7 Nisan 2015
/11
İsteklinin taksitlendirilen/yapılandırılan borçlar dışındaki Türkiye
genelindeki borçlarının ihale tarihi itibariyle öngörülen limitleri
aşması halinde borcu yoktur yazısı verilemez.
2.5- İhale Tarihi İtibariyle Yapılan Ödemeler
Kamu İhale Genel Tebliğine göre, işverenlerin kesinleşmiş sosyal
güvenlik prim borçlarının bulunup bulunmadığı hususunun, ihale tarihi
itibariyle sorgulanması gerekmektedir.
İhale tarihi itibariyle yapılan bu sorgulamalar sırasında,
işverenlerin kapsama giren borçlarının bulunmaması, veya bulunmakla
birlikte bu borçların açıklanan tutarlardan az olması halinde, sözkonusu
işverenlere kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcunun bulunmadığı
şeklinde yazılar verilmektedir.
Yapılan sorgulama sırasında, işverenlerin kapsama giren
borçlarını ihale tarihi itibariyle ödemeleri halinde veya ihale tarihi itibariyle
yapılan ödemelerle birlikte kapsama giren borç tutarı belirtilen tutarların
sınırların altında olan işverenlere, kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu
yoktur yazıları verilecektir.
7 Nisan 2015
/11
3- BORCU YOKTUR SORGULAMASINDAORTAK GİRİŞİMLERİN
DURUMU:
4734 sk. nun Ortak Girişimler başlıklı 14. md. de; ortak girişimlerin
birden fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından iş ortaklığı veya konsorsiyum
olarak iki türlü oluşturulabileceği,
iş ortaklığı üyelerinin, hak ve sorumluluklarıyla birlikte işin tümünü
birlikte yapmak üzere,
konsorsiyum üyeleri ise, hak ve sorumluluklarını ayırarak işin
kendi uzmanlık alanlarıyla ilgili kısımlarını yapmak üzere
ortaklık yapacağı,
İş ortaklığının her türlü ihaleye teklif verebileceği,
işin farklı uzmanlıklar gerektirmesi durumunda, ihaleye
konsorsiyumların teklif verip veremeyeceğinin idarelerce, ihale
dokümanında belirteceği
7 Nisan 2015
/11
ihale aşamasında ortak girişimden kendi aralarında bir iş ortaklığı
veya konsorsiyum yaptıklarına dair anlaşma isteneceği,
iş ortaklığı anlaşmalarında pilot ortak,
konsorsiyum anlaşmalarında ise, koordinatör ortak,
belirtileceği,
ihalenin iş ortaklığı veya konsorsiyum üzerinde kalması halinde,
sözleşme imzalanmadan önce noter tasdikli iş ortaklığı veya konsorsiyum
sözleşmesinin verilmesi gerektiği,
iş ortaklığı anlaşma ve sözleşmesinde, iş ortaklığını oluşturan
gerçek veya tüzel kişilerin taahhüdün yerine getirilmesinde müştereken
ve müteselsilen sorumlu oldukları,
konsorsiyum anlaşma ve sözleşmesinde ise, konsorsiyumu
oluşturan gerçek veya tüzel kişilerin, işin hangi kısmını taahhüt ettikleri
ve taahhüdün yerine getirilmesinde koordinatör ortak aracılığıyla
aralarındaki koordinasyonu sağlayacaklarının belirtileceği
hususlarına yer verilmektedir.
7 Nisan 2015
/11
ihalelere katılmak üzere BYY talep eden istekli işverenlerin, ihale
tarihi itibariyle Kurumumuza kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borçlarının
bulunup bulunmadığının tespiti sırasında, bu işverenlerin gerçek veya
tüzel kişilerle birlikte oluşturdukları iş ortaklığından dolayı da borcunun
bulunup bulunmadığı hususu sorgulanacaktır.
Dolayısıyla, ihalelere katılmak üzere borcu yoktur yazısı talep
eden isteklilerin, Türkiye genelinde kendi adına tescil edilmiş işyerleri ile
ortak veya üst düzey yönetici ya da aracısı oldukları işyerlerinden dolayı
ihale tarihi itibariyle Kurumumuza kesinleşmiş sosyal güvenlik prim
borçlarının bulunmamasına rağmen, bu isteklilerin ortağı olduğu iş
ortaklığının ihale tarihi itibariyle Kurumumuza kesinleşmiş sosyal
güvenlik prim borçlarının bulunması halinde “4734 sayılı Kanunun 10
uncu maddesi gereğince ihale tarihi itibariyle Türkiye genelinde
kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu bulunmadığına dair yazı verilmesi
mümkün bulunmamaktadır.

7 Nisan 2015
/11
Konsorsiyum için, konsorsiyumu oluşturan yüklenicilerin her
birine müstakilen istihkak ödenmesi, ve bu üstleniciler tarafından idareye
ayrı ayrı teminat verilmiş olması ve yüklenicilerin her biri adına işyeri
tescili yapılmış olması halinde, konsorsiyumu oluşturan üstleniciler
birbirinin borcundan sorumlu tutulmamaktadırlar.
4- BORCU YOKTUR YAZILARINDA TALEP FORMU
4734/10 md.si uyarınca ihale üzerinde kalan isteklilerin Kurumdan
ihale tarihi itibariyle Türkiye genelinde kesinleşmiş sosyal güvenlik prim
borcu olmadığına dair yazı talep etmeleri durumunda bu konuda
düzenlenmiş olan form ile başvurmaları gerekmektedir.
Dilekçe örneği, Kurumun « www.ssk.gov.tr» adresinde ve
ünitelerimizde mevcuttur.
İstekliler, Talep Formunda; Kurumumuzdan ilişiksizlik belgesi
aldıkları işyerlerini (kısmı ilişiksizlik belgesi verilen özel bina inşaat
işyerleri hariç) beyan etmeyecekler,
7 Nisan 2015
/11
Buna karşılık, isteklilerin, daha önceden devredilen veya ortaklık,
aracılık ve üst düzey yöneticilik durumu sona eren işyerleri ile halen gayri
faal(daha önce sigortalı çalıştırılmış olmakla birlikte başvuruda bulunulan
tarihte sigortalı çalıştırılmamakla birlikte, Kurumumuz tarafından Kanun
kapsamından çıkarılmamış veya kanun kapsamından çıkarılmış olmakla
birlikte henüz iz’e ayrılmamış olan Türkiye genelindeki tüm işyerlerini
beyan etmeleri gerekmektedir.
Talep formunda beyan edilen bilgilerin eksik veya hatalı
olduğunun anlaşılması halinde, Kurum ve diğer kurum, kuruluş ve
kişilerin uğrayacakları zararlardan istekliler sorumludurlar.
Borcu yoktur yazısını verecek olan Ünitelerimizce söz konusu
talep formunda belirtilen işyeri, ortaklık, aracılık, üst düzey yöneticilik,
sigortalılık bilgilerinin yanı sıra Kurumumuz intranet sisteminde borç
sorgulamasında kullanılan tüm kriterler kullanılarak gerekli araştırma ve
sorgulamalar yapılacaktır.
7 Nisan 2015
/11
II- DEVLET YARDIMI TEŞVİK VE DESTEKLERDE BORCU YOKTUR
YAZILARI
1. Kanuni dayanaklar
5510 sk. nun 90 ıncı maddesinin 5754/54. md. ile değişik 6.
fıkrası uyarınca, Ülke çapında uygulanan ve özel bir izne veya belgeye
dayanmayan genel düzenlemeler hariç olmak üzere, belirli bölgelere
veya sektörlere yönelik ya da kamu kurum ve kuruluşları tarafından
verilen özel belgelere veya izinlere dayalı olarak kamudan kaynak
tahsis edilmesi şeklinde kanun, kararname ve diğer mevzuatla
sağlanan araştırma, geliştirme, üretim, yatırım, pazarlama ve benzeri
tüm aşamalarda uygulanan devlet yardımı, teşvik ve desteklerin, daha
önce başlayıp devam eden nakdi olmayanlar ile kamu kurum ve
kuruluşları tarafından proje ve faaliyetleri karşılığında kamu kurum ve
kuruluşlarına sağlananlar hariç olmak üzere, verilmesinden önce
işverenlerden Kuruma muaccel olmuş prim ve idari para cezası
borçlarının bulunmadığına veya tecil ve taksitlendirildiğine ya da
yapılandırıldığına dair belge ve bilgilerin istenmesi zorunlu
bulunmaktadır
7 Nisan 2015
/11
13/2/2011 tarihli ve 6111sayılı kanunun 43 md. ne istinaden; Devlet
yardımı, teşvik ve desteklerden; işverenlerin muaccel prim ve İPC borçları
kesilip Kuruma aktarıldıktan sonra, varsa kalan kısmı üzerinden
yararlanılması mümkün bulunmakta olup,
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin “İşverenlere Verilen Devlet
Yardımı, Teşvik Ve Desteklerde Sosyal Güvenlik Kurumundan Alınacak
Borcu Yoktur Belgesinin Düzenlenmesine İlişkin Usul Ve Esaslara Dair
Tebliğ” 28.9.2008/27011 s. Rs. Gz. de yayımlanarak uygulamaya konulmuş
bulunmaktadır.
7 Nisan 2015
/11
2- Kapsama giren Devlet yardımı, teşvik ve destekler
Belirli bölgelere veya sektörlere yönelik ya da kamu kurum ve
kuruluşları tarafından verilen özel belgelere veya izinlere dayalı olarak
kamudan kaynak tahsis edilmesi şeklinde kanun, kararname ve diğer
mevzuatla sağlanan araştırma, geliştirme, üretim, yatırım, pazarlama ve
benzeri tüm aşamalarda uygulanan devlet yardımı, teşvik ve destekler bu
Tebliğ kapsamında yer almaktadır.
Buna göre;
- 5084, 5225 sayılı kanunlar kapsamında uygulanan teşvikler,
- Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Bakanlar Kurulu
kararları uyarınca uygulanmakta olan ve kamu alacaklarından
vazgeçilmesi şeklinde olmayan; sigorta primi işveren hissesi teşviki,
katma değer vergisi istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, kredi desteği, faiz
desteği, turizm enerji desteği, teşvikleri,
- İhracat Teşvikleri
- Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) destekleri,
7 Nisan 2015
/11
-3624 sayılı Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme Ve
Destekleme İdaresi Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanun ve 24/4/2005/
25795 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olan Küçük Ve Orta Ölçekli
Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) Destekleri
Yönetmeliği ile sağlanan geri ödemeli ve geri ödemesiz destekler ile
4/5/2004 tarihli ve 2004/7131 sayılı Bakanlar Kurulu kararına istinaden
verilen kredi, faiz destekleri,
-28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme
Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun uyarınca sağlanan ve
kamu alacaklarından vazgeçilmesi şeklinde olmayan destek ve teşvikler,
- 26/7/2001 tarihli ve 24474 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren Tarımsal Amaçlı Kooperatiflere
Kullandırılacak Kredilere İlişkin Yönetmelik hükümleri uyarınca sağlanan
kredi destekleri,
Kanunun 90 ıncı maddesinin altıncı fıkrası uyarınca
sağlanan Devlet yardımı, teşvik ve destekler kapsamında kabul edilir.
7 Nisan 2015
/11
3- Kapsama girmeyen teşvikler
- Ülke çapında uygulanan ve özel bir izne veya belgeye dayanmayan
genel düzenlemeler,
-Kamu kurum ve kuruluşları tarafından proje ve faaliyetleri
karşılığında kamu kurum ve kuruluşlarına sağlanan,
-5510/ 90.md.nin yürürlük tarihi olan 1/10/2008 tarihinden önce
başlayıp devam eden nakdi olmayan,
Devlet yardımı, teşvik ve destekler bu Tebliğ kapsamına girmez.
4- Kapsama giren borç türleri
Devlet yardımları ile teşvik ve desteklerden yararlanacak olan, tüzel
kişiliği haiz olan ve tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluş işverenlerinin
çalıştırdığı sigortalılardan;gerçek kişiliği haiz işverenlerin ise gerek
kendi sigortalılığı gerekse çalıştırdığı sigortalılardan dolayı,
Türkiye genelinde yazının verildiği tarih itibarıyla muaccel olan;
-Sosyal sigorta ve genel sağlık sigorta primi,
-SGDP,
- İşsizlik sigortası primi,
- İPC.
bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı borçları,
Kanunun 90/6.fıkrası kapsamına giren borçları oluşturmaktadır.
7 Nisan 2015
/11
5- Devlet yardımı, teşvik ve desteklerden yararlanma şartı ve
bunların geri alınması
İşverenlerin, Devlet yardımları ile teşvik ve desteklerden
yararlanabilmeleri için;
tüzel kişiliği haiz olan ve tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluş
işverenlerinin çalıştırdığı sigortalılardan; gerçek kişiliği haiz işverenlerin
ise gerek kendi sigortalılığı gerekse çalıştırdığı sigortalılardan dolayı,
Türkiye genelinde yazının verildiği tarih itibarıyla veya borcun
sorgulandığı tarih itibariyle muaccel olan; Sosyal sigorta ve genel sağlık
sigorta primi, SGDP,İşsizlik sigortası primi, İPC.
bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının
bulunmaması veya borçlarının tecil ve taksitlendirilmiş ya da
yapılandırılmış olması gerekmektedir.
Borçları tecil ve taksitlendirilmemiş ya da yapılandırılmamış olan
işverenler, devlet yardımı, teşvik ve desteklerden; muaccel prim ve idari
para cezası borçları kesilip Kuruma aktarıldıktan sonra, varsa kalan kısmı
üzerinden yararlandırılabilir.
7 Nisan 2015
/11
Taksitlendirilme veya yapılandırılma anlaşması bozulanlardan
veya bu sebepler dışında söz konusu yardım, teşvik ve desteklerden
yararlanmaması gerektiği sonradan anlaşılanlardan, yapılan devlet
yardımı teşvik ve destek ödemeleri ilgili mevzuat çerçevesinde
müeyyideleri ile birlikte geri alınır.
6-Devlet yardımı, teşvik ve destekleri sağlayacak kurum ve
kuruluşlarca aranacak borcu yoktur yazısı
Devlet yardımları ile teşvik ve destekleri sağlayan ve ödeme
işlemlerini tesis eden kurum ve kuruluşlar, bu nitelikteki Devlet yardımı
veya teşvikinin sağlamasına karar verilmeden önce işverenlerden, Tebliğ
kapsamına giren borçlarına ilişkin olarak;
-Kapsama giren borçlarının bulunmadığı,
-Kapsama giren borçlarının tecil ve taksitlendirildiği ya da
yapılandırıldığı,
şeklinde Kurum ünitelerinden alınacak yazıyı veya Kurumun
elektronik bilgi iletişim ortamından alınacak barkodlu çıktıyı talep etmeleri
zorunlu bulunmaktadır.
Kurum, ilgili kuruluşlara, işverenlerin kapsama giren borçlarına
ilişkin bilgileri internet, elektronik bilgi iletişim ortamında da verebilir.
7 Nisan 2015
/11
Kapsama giren borçları olmasına rağmen borçlarını
taksitlendirme veya yapılandırma başvurusunda bulunmayanlara veya
başvurmalarına rağmen ödeme yükümlülüklerini yerine getirmemeleri
anlaşmaları bozulanlara Devlet yardımı, teşvik ve destekler söz konusu
borcun ödenmesinden sonra sağlanır.
7 Nisan 2015
/11
III- BORCU YOKTUR YAZILARINDA AKTİVASYON İŞLEMLERİ VE
E- BORCU YOKTUR YAZILARI
Gerçek kişi işverenlerde vergi kimlik numarası olarak TC. kimlik
numaraları kullanılmakta olup güncellemeler işyeri tescil servislerince bu
yönde yapılmaktadır.
Bu program aracılığı ile yapılan güncelleme sırasında, KPS den
yapılan sorgulama sırasında ekrana gelen kişi ile aktivasyon işlemi
yapılan gerçek kişi aynı ise güncelleme işlemi yapılmalı aksi taktirde
işverene ait TC. kimlik numarasının tespiti yoluna gidilmektedir.
Bu işlemler işyeri tescil servislerince tescil kütüklerinden
yapılmaktadır.
e-Borcu yoktur programları vasıtasıyla;
-ihalelere katılmak üzere kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu
olmadığına dair,
- 5510/90-6. fıkra kapsamında Devlet yardım ve teşviklerinden
yararlanmak üzere muaccel hale gelmiş borcun olup olmadığına ilişkin
yazıların alınması mümkün bulunmaktadır.
7 Nisan 2015
/11
e- borcu yoktur programları vasıtası ile;
- Kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olmakla birlikte
taksitlendirilen veya yapılandırılan işverenlere kesinleşmiş sosyal
güvenlik prim borcu olmadığına dair,
- Kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olan ancak Kamu ihale
genel tebliğinde belirtilen sınırların altında olan işverenlere kesinleşmiş
sosyal güvenlik prim borcu olmadığına dair,
Yazı vermek mümkün bulunmamaktadır.
Dolayısıyla, bu işverenlerin bu nitelikteki belgelerini
ünitelerimizden almaları gerekmektedir.
Ayrıca gerek kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olmadığına
ilişkin olarak düzenlenecek borcu yoktur yazılarında ve gerekse de devlet
teşvik ve desteklerinden yararlanmak amacıyla düzenlenecek borcu
yoktur yazılarının düzenlenmesi sırasında yapılacak borç sorgulaması
sırasında gerçek kişi işverenlerin kendi sigortalılıklarından kaynaklanan
4/1b kapsamındaki prim borçlarının da sorgulanması gerekmektedir.
7 Nisan 2015
/11
Diğer taraftan, ihale makamlarının işverenlerin Kuruma olan
borçlarını hak edişlerinden kestikleri halde 15 gün içinde Kurumumuz
hesaplarına aktarmaları gerektiği halde aktarmamaları nedeniyle işverenlerin
borcu yoktur yazılarını alamamaları nedeniyle mağdur edildikleri
gözlemlendiğinden, bu kapsamda yapılacak borç sorgulamalarında,
idarelerin işverenlerin hak edişlerinden kesinti yapmaları halinde, bu
durumun idarelerden alınacak ıslak imzalı belge ile ispatlanması halinde
kesilen bu borçların sorgulama dışında tutulması sağlanmıştır.
İşverenlerin e- borcu yoktur programlarından ihaleye katılmak için
gerek gördükleri belge ile Devlet teşvikleri için gerek gördüğü belgeyi
alabilmektedirler.
7 Nisan 2015
/11
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU
TEŞEKKÜR EDERİM
Arz / Teşekkür Ederiz.
MUSTAFA İTİŞKEN
İŞVERENLER PRİM DAİRE BAŞKANLIĞI
ŞUBE MÜDÜRÜ