YAŞAM BOYU GELİŞİM

Derya Gülterler Uzman Klinik Psikolog

Her şey anne karnında başladı VE …

• • • • • • • • • • • • Döllenme EMBRİYO FETÜS ----- 2. hafta-3. ay ay arasındaki dönem ----- 3. ay ile doğum arasındaki dönem YENİ DOĞAN ----- 0-1 ay BEBEKLİK ----- 1 ay-2 yaş İLK ÇOCUKLUK----- 2 yaş-3 yaş OYUN ÇAĞI ----- 3 yaş-5yaş OKUL ÇAĞI ----- 6 yaş-12yaş ERGENLİK ----- 12 yaş-18yaş GENÇ YETİŞKİNLİK- 19 yaş-35yaş YETİŞKİNLİK YAŞLILIK ----- 35 yaş-65 yaş ----- 65 yaş sonrası

YAŞ KAVRAMI

• • • • Kronolojik Yaş —Kişinin doğumundan bugüne değin geçirdi yıllar Biyolojik Yaş—Kişinin biyolojik sağlık yaşı Psikolojik Yaş—Kişinin hayata uyum gösterme yeterliği bakımından bulunduğu gelişimsel yaş dönemi Sosyal Yaş—Kişinin sosyal rol ve beklentilerinin toplumdaki diğer bireylerde görüldüğü yaş

GELİŞİM TEORİLERİ

• • • • Bilişsel Gelişim Ahlak Gelişimi Psikoseksüel Gelişim Psikososyal Gelişim - PIAGET - KOHLBERG - FREUD - ERIKSON

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı

0 2 YAŞ DUYUSAL MOTOR DÖNEM Kendisini dış dünyadan ayırt etme Refleksif davranışlardan amaçlı davranışlara geçme Nesnenin sürekliliğini kazanma

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı

3 6 YAŞ İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM Ben merkezci dönem Her şey benim yüzümden Erkekken kız olunabilir, kızken erkek olunabilir.

Annem / Babam gibi olmalıyım!

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı

6 10 YAŞ SOMUT DÖNEM Somut yollarla problem çözme - Mantıksal düşünme yeteneğinde gelişme Ben merkezlikten uzaklaşma Öğretmenim gibi olmalıyım!

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı

11 YAŞ SONRASI SOYUT DÖNEM Değer ve inanç sistemini yapılandırma Fikir dünyasıyla aktif olarak ilgilenme ve düşüncesini etkinliklerine yansıtma Arkadaşlarım gibi olmalıyım!

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramına Yönelik Eleştiriler

• • • Bir dönemi tamamlamadan diğerine geçmek mümkün mü tartışması Bebekler bu kadar az bilgiyle dünyaya geliyor olamazlar tartışması 4 yaş çocukları annelerinin seveceği hediyeyi seçiyorlarsa onlara gerçekten BenMerkezci diyebilir miyiz?

Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı HEINZ İKİLEMİ

• Gelenek Öncesi Düzey – Davranış somut sonuçlarına göre yorumlanır.

– Cezadan kaçmak ya da ödülü alabilmek esastır.

Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı

• Geleneksel Düzey – Başkalarını memnun eden davranış doğrudur.

– Otoriteye saygı ve sosyal düzeni koruma esastır.

Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı

• Gelenek Ötesi Düzey – Kişisel değerler, hakçalık, adalet, eşitlik, özgürlük önemlidir. Toplumun da bireyin de korunması gerekir.

– Evrensel prensipler doğru ya da yanlışı belirler.

Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramına Yönelik Eleştiriler

• • • • Ergenler kadar erişkinler de ahlaki akıl yürütmede geleneksel düzeyin ötesine geçemiyorlar.

Bazı toplumlarda gelenek ötesi düzey hiç görülmemiş.

Kohlberg’in şemasında yer almayan merhamet gösterme ve acıyı hafifletme gibi değerler de var.

Testlerin tamamını erkek deneklerle yapmış olmak sonuçları etkilemiştir.

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı

1. Oral: (0 - 18 ay) Temel haz emme davranışı 2. Anal: (1.5 – 3 yaş) Dışkılamanın kontrolü 3. Fallik: (3 – 6 yaş) Kendi cinselliğinin keşfi Oedipus ve Elektra Kompleksi 4. Gizil: (6 – 12 yaş) Cinsel hazdan uzaklaşma Aynı cins ebeveynle özdeşleşme 5. Genital: (12 – ) Cinsellikte yetişkinliğe geçiş

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Kuramı Basamak Yaş Psikososyal Kriz Gelişen Değer

Bebeklik İlk çocukluk Oyun çağı Okul Çağı Ergenlik Genç Erişkinlik Erişkinlik Yaşlılık 0- 2 2-3 3-5 6-12 12-18 19-35 Güven x Güvensizlik Otonomi x Utanma İnsiyatif x Suçluluk Çalışkanlık x Aşağılık Kompleksi Kimlik x Kimlik Karmaşası Yakınlık x İzolasyon 35-65 65 sonrası Yaratıcılık x Cansızlık Bütünleşme x Ayrışma Umut İstek Amaç Yeterlik Sadakat Sevgi Bakım Verme Bilgelik

Tehlike

Duyusal Uyumsuzluk- İçe çekilme Dürtüsellik - Takıntılar Kuralsızlık - Ketlenme Dar alanda ustalaşma Eylemsizlik Fanatisizm -Rol İnkarı Sadakatsizlik - Dışlama Aşırı gerilme - Cansızlık Haddini bilme - Kibir