Transcript Bilişsel Gelişim?

Bilişsel Gelişim?
Bireyin çevresindeki dünyayı anlama ve
öğrenmesini
sağlayan,
aktif
zihinsel
faaliyetlerdeki gelişime, bilişsel gelişim adı
verilmektedir.
Piaget
Bilişsel
Gelişim
Bruner
Kuramları
Vygotsky
Gelişim: Kalıtım + Çevre
Piaget, bilişsel gelişimi, biyolojik ilkelerle
açıklamıştır. Piaget'ye göre gelişim, kalıtım ve
çevrenin etkileşiminin bir sonucudur. Bilişsel
gelişimi
etkileyen
ilkeleri
de
şöyle
belirlemektedir:
Bilişsel Gelişimi Etkileyen İlkeler:
1.
2.
3.
4.
5.
Olgunlaşma
Yaşantı
Uyum
Örgütleme
Dengeleme
Bilişsel
gelişim
Fonksiyonel
değişmezler
Zekâ
Piaget, zekânın bir takım test maddeleriyle
belirlenmesine karşıdır. Ona göre zekice
davranmak, organizmanın yaşamı için en uygun
koşulları sağlamaktır. Diğer bir deyişle zekâ,
organizmanın çevreye etkin bir şekilde uyum
sağlamasına yardım eder; gerek organizma,
gerekse çevre sürekli değiştiğinden, bu ikisi
arasındaki zekice etkileşimler de değişmek
zorundadır. Zekice etkinlik, var olan her
durumda, organizmanın en iyi koşullarda
yaşamasını sağlamaya yöneliktir.
Şema
Şema, bireyin çevresindeki dünyayı anlamak için
geliştirdiği bir bilgisayar programı gibidir. Çevresindeki
problemleri anlama, çözme, dünyayla baş etme yollan
yapıları olarak düşünülebilir. Şema yeni gelen bilginin
yerleştirileceği bir çerçevedir. Bilişsel yapılar ya da şema
yoluyla birey çevresine uyum sağlar ve çevreyi organize
eder. Piaget, vücudun yaşamını sürdürmesi için yapıları
(organları) olduğu gibi, zihninde yapıları olduğuna
inanmaktadır. Kuşkusuz bu yapılar gözlenemez, ancak
davranışlardan yordanabilir. Şemalarla ilgili önemli bir
nokta, sürekli olarak olgunlaşma ve yaşantı kazanma
yoluyla değişmeye uğrayıp yeniden organize edilebilir
olmalarıdır.
Uyum
 Özümleme
 Düzenleme
Özümleme
Özümleme, bireyin, kendisinde var olan bilişsel
yapılarla (şemalarla) çevresine uyumunu
sağlayan bilişsel bir süreçtir. Diğer bir deyişle;
çocuğun karşılaştığı yeni bir olayı, fikri, objeyi,
kendisinde daha önceden var olan bilişsel yapı
içine alması sürecidir. Çevresine, kendisinde var
olan bilişsel yapılarla tepkide bulunmasıdır.
Düzenleme
Mevcut şemayı yeni durumlara, objelere, olaylara
göre yeniden biçimlendirme, şekillendirme sürecine
"düzenleme" (accomodation) adı verilmektedir. Her
yaşantı özümleme ve düzenlemeyi kapsar. Eğer
mevcut bilişsel yapılar, yeni durumlara cevap
vermek için uygun ise özümleme yapılır. Yeterli
değilse, mevcut bilişsel yapılar yeniden düzenlenir.
Bu yeniden düzenleme kabaca, öğrenmeye eşdeğer
görülmektedir. Yeniden düzenleme olmadan tek
başına özümleme ile öğrenme ve dolayısıyla da
gelişme mümkün değildir.
Dengeleme
Piaget'ye göre, bilişsel gelişimin temelindeki itici
güç, dengeleme kavramında yatmaktadır. Ona
göre, tüm organizmalar, doğuştan, kendileri ve
başkalarıyla uyumlu ilişkiler kurmalarını
sağlayacak
özelliklere
sahiptirler.
Yani
organizmanın tüm donanımı, en yüksek
uyumunu sağlamaya yöneliktir. Dengeleme de
bu içsel eğilimi, yaşantılarla organize edici bir
süreçtir.
PİAGET’NİN BİLİŞSEL GELİŞİM DÖNEMLERİ
Duyusal Motor
(0 - 2)

İşlem Öncesi Dönem
(2 - 6)
 Çevresindeki olay ve nesneleri
çeşitli sembollerle ifade etme
 Tek yönlü sınıflandırmalar
yapma
 Başlangıçtaki ben merkezilikte
giderek azalma
Somut İşlemler
(6 - 11)
Soyut İşlemler
(11 - +)
Kendisini dış dünyadan ayırt
etme
 Refleks davranışlardan amaçlı
davranışlara geçme
 Nesnenin sürekliliğini kazanma
 Mantıksal
düşünme
yeteneğinde gelişme
 Korunum kazanma
 Üst düzeyde sınıflama yapma
 Ben merkezlikten uzaklaşma
 Soyut düşünme
 Bilimsel yöntemle problem
çözme
 Değer ve inanç sistemini
yapılandırma
 Fikir dünyasıyla aktif olarak
ilgilenme
ve
düşüncesini
etkinliklere yansıtma
1. Duyusal-Motor Dönemi (0-2 yaş)
Düşünmenin başlangıcı…
İşlem Öncesi Dönem (2-6 yaş)
a) Sembolik dönem ya da kavram öncesi dönem (2–4):
Dil gelişimi
Semboller
Ben merkezcilik
Tek bir özellikle sınıflama
b) Sezgisel dönem (4-7):
Sezgileriyle problem çözerler
 Dil hızla gelişir
Üst düzeyde sınıflama yapamazlar
Korunum henüz gelişmemiştir
Somut İşlemler Dönemi (6-11)
 Korunumu kazanırlar
Üst düzeyde sınıflama yaparlar
 Empati gelişir
Dili etkin kullanırlar
Soyut konu ve olaylar somut olarak anlatılmalı
Soyut İşlemler Dönemi (11-+)
Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramının
Eğitim Açısından Önemi




Organizma, amaçlıdır, araştırıcı ve aktiftir.
Geleneksel eğitim ve eğitimciler
Eğitim, gelişim teorilerine dayalı olmalıdır.
Ders konularını dışardan çocuğa sunulması, onun
biliş yapılarını geliştirmeyecektir. Çocuğun biliş
yapısı, yetişkinlerinkinden farklılık gösterir.
 Okul, yaşama hazırlayıcı değil, yaşamın kendisi
olmalıdır.
 Öğrencinin hazırbulunuşluk durumu
 Eğitimin planlanması çocuklar tarafından,
öğretmen rehberliğinde yapılmalı
 Piaget eğitimde sınavları zararlı bulmaktadır.
Piaget’e Göre Konu Nasıl İşlenir?
 Bilişsel gelişimi anla
 Öğrenciler etkin olsun
Tutarsızlıklar oluştur
 Sosyal etkileşim sağla
Jerome Bruner (1966) de bilişsel gelişim
fonksiyonlarını
sürelerini
incelemiştir.
inceleyen
Bruner,
herhangi
bir
gelişim
kuramın
aşağıdaki noktaları dikkate alması gerektiğine
inanır.
Bilişsel gelişim, tepkilerin uyarıcıdan bağımsız
hale gelmesidir
Gelişim, bilgi işleme sürecinin ve depolama
sisteminin gelişimine bağlıdır.
 Bilişsel gelişim çocuğun kendini ve çevresini
irdeleyebilmesi için gereklidir.
 Bilişsel gelişim için sistemli bir öğreticiöğrenici etkileşimi gereklidir.
 Bilişsel gelişimde dil önemli bir anahtardır.
 Bilişsel gelişim, aynı zamanda bir çok
seçenekle baş etme yeteneğinde araştırır.
Eylemsel Dönem (0-3 yaş):
Gardner “devinduyumsal zeka” adını vermektedir.
İmgesel dönem
Bilginin imgelerle temsil edilmesine “uzaysal zeka”
adını vermektedir
Sembolik dönem
L. Vygotsky çocuğun bilişsel gelişiminde içinde
bulunduğu ‘sosyal çevrenin’ önemli rolü
olduğunu ileri sürmüştür.
O halde bilişsel gelişimin kaynağı, kişisel
psikolojik süreçlerden önce, insanlar ve kültür
arasındaki etkileşimdir.
Sosyal çevremiz
yerleştirir.
bizi
belli
bir
kategoriye
Vygostky’e göre eğitim, bilişsel gelişim için bir
temel değil aynı zamanda sosyokültürel
aktivitedir. Vygotsky, insanın düşünme şeklinin
psikogenetik ve sosyokültürel olarak nasıl
geliştiği üzerinde çalışmış olmasına rağmen
çalışmasının temeli bireysel gelişimin sosyal
kaynakları ve kültürel temelleridir.
Gelişmeye açık alan
Kuramın İlkeleri:
Vygotsky’nin
(1978)
ilkeleri
dikkate
alınarak
gerçekleştirilen bir öğrenme- öğretme ortamında dört
temel ilke vardır:
1. Öğrenme ve bilişsel gelişim sosyal, işbirlikli bir
etkinliktir.
2. Gelişimsel erişim alanı (ZPD), program hazırlama ve
ders planlaması için bir kılavuzdur.
3. Öğrenme anlamlı bağlamlar içinde meydana gelir.
Öğrenme ve bilgi, çocukların ‘gerçek dünya’
gelişimlerinden kopuk olamaz ve ayrı düşünülemez.
4. Okul- içi deneyimler çocuğun okul- dışı deneyimleriyle
ilişkili olmalıdır.
BRUNER VE VYGOTSKY’NİN
EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
Çocukların nasıl düşündüğü ve bilişsel gelişimin
nasıl oluştuğu, onlara yapılacak öğretimin nasıl
olması gerektiğini belirlemektedir. Bruner ve
Vygotsky’nin öğretme-öğrenme süreçlerinin
düzenlemeye ilişkin görüşleri;
 Çocuklar
yetişkinler
gibi
düşünemezler.
Çocukların öğrenmesini sağlamak için onların
bilişsel süreçlerini anlamak temel ilkedir.
 Somut nesneler
 Öğretim, bilişsel süreçlerin aşamalarına uygun
olarak gerçekleştirilebilir.
 Öğretimde yakından uzağa ilkesi kullanılmalıdır.
 Piaget ve Bruner’e göre, çocuğun kazanacağı yeni
yaşantılar, eski yaşantılarına uygun olmalıdır.
 Öğretim bireyselleştirilmelidir. Her çocuk kendi
hızına göre öğrenmelidir.
 Öğretmenler, öğrenmenin sosyal yanını göz ardı
etmemelidirler.