DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU PROF.DR.AYŞE AVCI GAZİANTEP 21.Mart. 2008

TANIMI

Çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları bölümlerine yapılan başvuruların • En sık nedenlerinden biridir. • Süregen bir bozukluktur.

• Bir belirtiler topluluğudur •

Tıp dünyasında üzerinde en çok araştırma yapılan hastalıklardan biridir.

• Organik- bedensel temelleri vardır • Genetik temelleri vardır • Çevresel nedenler belirtileri abartır Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

ÖNEMİ

Tedavi edilmediği takdirde, • Eğitim ve yaşantının her alanını olumsuz etkilemekte, • Yoğun ruhsal, sosyal ve okul sorunları ortaya çıkarmaktadır. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

TARİHÇE

Bozukluk ilk kez 1902 yılında Dr. George Still tarafından tanımlanmıştır.

I. Dünya savaşında ensafalitis laterjika • aşırı hareketlilik, • koordinasyon bozukluğu, • öğrenme güçlüğü, • dürtü denetim sorunları • agresyonla “ POSTENSEFALİTİK DAVRANIŞSAL SENDROM ’’ Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

TARİHÇE

1947 yılında Strauss ve arkadaşları • aşırı hareketlilik, • şaşkınlık, • dürtüsellik, • perseverasyon • bilişsel yetersizlik “ MİNİMAL BEYİN ZEDELENMESİ SENDROMU” Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

TARİHÇE

1960’larda • Belirlenmiş nörolojik bozukluk yok “MİNİMAL BEYİN DİSFONKSİYONU” Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

TARİHÇE

• 1970’de DSM-II

“HİPERKİNETİK REAKSİYON”

• 1980’de DSM-III

“DİKKAT EKSİKLİĞİ BOZUKLUĞU ”

1987’de DSM-III-R’

“ DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU ”

DSM: Diagnostic and Statistical Manual of Mental

Disorders

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• 1994’de DSM-IV “DİKKAT EKSİKLİĞİ VE YIKICI DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI”

TARİHÇE

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

EPİDEMİYOLOJİ

• Çocuk +ergen %10 • Okul yaşı çocukları %3-5 • Erkek/kız oranı 3-5/1 • Kızlarda dikkatsizlik ve bilişsel zorluklarla • Erkeklerin saldırganlık, ataklık,davranım bozuk.

• Başlangıç 3 yaş civarı,tanı ilkokul • Yetişkinlerde %4 Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Bazen bebeklikte başlar

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

İLK BELİRTİLER

• Bebeklikte çok ağlama • Zor yatıştırılma • Zor beslenme • Aşırı hareketlilik (motor takılmış gibi) • Sürekli yeni uyaranlar peşinden koşma Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Bazen 2-3 yaşlarında başlar Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

DİKKAT EKSİKLİĞİ ÖNDE OLAN TİP

DEHB

AŞIRI HAREKETLİLİK ÖNDE OLAN TİP BİRLEŞİK TİP

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• •

DİKKAT EKSİKLİĞİ

Dikkat eksikliği dikkat süresinin ve yoğunluğunun bireyin yaşına göre olması gerekenden az olmasıdır. Dikkatin belirli bir noktaya toplanamaması ve kolayca dağılması, dağınıklık, unutkanlık, eşyaları kaybetme gibi belirtilerle kendini gösterir. Dikkat eksikliğinde sorun dikkat edememek değil, dikkatin belirli bir noktaya odaklanamamasıdır. Bu tür bireyler aynı anda tüm uyaranlara birden dikkat ederler bu nedenle belirli bir işle uğraşırken başka bir uyarıcı kolaylıkla dikkatin dağılmasına neden olur. O anda uğraştıkları işi bırakıp bir başka işe yönelebilirler.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

DİKKAT İLE İLGİLİYÜRÜTÜCÜ İŞLEVLER

• Organizasyon; Öncelikleri belirleme • Odaklanma ve sürdürme • Uyanıklığın ve çabanın sürdürülmesi • Hızın Ayarlanması • Çatışma ve diğer duyguların düzenlenmesi • Çalışan beleğin değerlendirilmesi ve hatırlamalar • Eylemleri düzenleme ve özdenetim Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

•

Uyarana ve çevreye ait bazı faktörler dikkat süresi ve yoğunluğunu etkiler. Ödev başında 10 dk’dan fazla oturamayan bir çocuk bilgisayar başında saatlerce oyun oynayabilir ya da sevdiği bir TV programını izleyebilir. Dikkat eksikliği olan bir birey için dikkatin bir noktaya odaklanması ve sürdürülmesi kalabalık, gürültülü ve uyaranın fazla olduğu ortamlarda daha da zor olur. Bununla birlikte bire bir ilişkilerde, sakin ortamlarda ve ilgisini çeken bir konuda daha uzun süre odaklanabilir.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• • • • • • • • • •

DİKKAT EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ

Belirli bir işe ya da oyuna dikkatini vermekte zorlanır.

Dikkati kolayca dağılır. Dikkatsizce hatalar yapar.

Başladığı işi bitiremez.

Kendisiyle konuşulurken dinlemiyormuş gibi görünür.

Görev ve etkinlikleri düzenlemekte zorlanır.

Yoğun zihinsel çaba gerektiren işleri yapmaktan kaçınır (ev ödevi, okul aktiviteleri gibi).

Etkinlikler için gereken eşyaları kaybeder.

Günlük etkinliklerde unutkandır.

Bunlardan en az 6’sının, en az 6 aydır, birden fazla ortamda görülüyor olması durumunda dikkat eksikliği olabileceği düşünülür.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

DİKKAT SÜRESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

• Yaş • IQ • Gelişim düzeyi • 12 yaşa kadar yaşla birlikte dikkat süresi artar • En hızlı gelişme 4-5 yaş arasıdır.

• Farklı yaş dilimleri farklı sorgulanmalıdır.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Anne Baba ve Öğretmenlerin Dikkat Eksikliği Olan çocukları Tanımlamaları

• • • • • • • •

Söylediklerim bir kulağından girip diğerinden çıkıyor ” “Sanki aklı hep başka yerde, çok dalgın” “ Bilgisayar başında saatlerce oturabiliyor ama ödev başında en çok 10 dk ” “Çok sık eşya kaybediyor” “ Dersi dinleyemiyor, sürekli etrafı ile ilgili ” “ Başladığı işi bitirmiyor ” “ Sınavlarda dikkatsizce hatalar yapıyor ”

“Ödev başında çok yavaş, 10 dakikalık işi 3-4 saatte

bitiremiyor”

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

HİPERAKTİVİTE BELİRTİLERİ

•

Aşırı hareketlilik (hiperaktivite) bireyin yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayacak biçimde hareketli olmasıdır. Uzun süre yerinde oturamama, otururken elin ayağın kıpır kıpır olması, çoğu zaman hareket halinde olma, çok konuşma gibi belirtilerle kendini gösterir.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• • • • • •

Eli ayağı kıpır kıpırdır.

Oturduğu yerde duramaz.

Gereksiz yere sağa sola koşturur, eşyalara tırmanır.

Sakince oynamakta zorlanır.

Sürekli hareket eder ya da sanki motor takılmış gibidir. Çok konuşur.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Anne Baba ve Öğretmenlerin Aşırı Hareketliliği Tanımlamaları:

• • • • • • • •

Daha karnımdayken bile kıpır kıpırdı “ “ Eli dursa ayağı oynar “ “ Sürekli hareket halinde , yürümez koşar “ “ Ya konuşur ya sesler çıkarır “ “ TV izlerken bile hareket eder “ “ Sırada oturmanın 50 çeşidini gösterebilir “ Sınıfta nereye baksam onu görüyorum “ “ Sırada otururken bile eli ayağı hareket ediyor”

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

DÜRTÜSELLİK (İMPULSİVİTE)

•

Dürtüsellik genel olarak bireyin kendini kontrol edebilmesinde sorun olmasıdır. Acelecilik, istekleri erteleyememe, söz kesme, düşündüğünü hemen yapma, aklına geleni geldiği anda söyleme, sırasını beklemekte güçlük çekme gibi belirtilerle kendini gösterir.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• • •

Sorulan soru tamamlanmadan yanıt verir.

Sırasını beklemekte güçlük çeker.

Başkalarının sözünü keser ya da oyunlarında araya girer.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Anne Baba ve Öğretmenlerin Dürtüselliği Tanımlamaları

• • • • • •

“10 yaşına geldi hala söz kesmemeyi öğrenemedi ” “ Düşünmeden hareket eder ” “ Sabırsızdır, istekleri hemen olsun ister ” “ Asla sırasını bekleyemez ” “ Daha soruyu tamamlamadan cevabını vermeye kalkıyor ” “ Aklına geleni hemen yapıyor”

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

OLUMLU ÖZELLİKLERİ

• • • • • • • • •

Enerjik olma Yaratıcılık Sıcak kanlı ve cana yakın olma Kolay ilişki kurabilme Esneklik Hoşgörülü olma İyi bir espri yeteneğine sahip olma Risk alabilme (bazen gerekenden fazla oranda) İnsanlara kolaylıkla güvenebilme( bazen gerekenden fazla oranda)

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• Kalıtım.

• Çevresel etkenler.

• Geli ş imsel gecikme.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

 Bu etkenler direk olarak DEHB’ye neden olmaz. Sadece genetik olarak yatkınlığı olan bireylerde riski arttırır.

• • • Doğum öncesi (gebelikte hastalanma, alkol, sigara, ilaç kullanımı) Doğum sırasında ( erken doğum, doğum komplikasyonları) Doğum sonrası ( Bazı hastalıklar, kurşun gibi maddelere maruz kalma vb) Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Nörolojik bozukluklar: EEG bozuklukları Epilepsi Frajile X Serebral palsy Metabolik bozukluklar PKU Mukopolisakkaridoz Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

AYIRICI TANI

• • • • • •

Yaşıyla uyumlu fazla hareketli olma Öğrenme bozukluğu Zeka geriligi Duygudurum bozuklukları Zıtlasma bozukluğu Davranım bozukluğu

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

BEYİN GÖRÜNTÜLEME

• • • • •

Striatal bölgede hipoperfüzyon (frontal subkortikal yolak işlevinde bozukluk)--SPECT Hipometabolizma (PET ile) Glukoz metabo lizmasında yaygın azalma--PET.

Sol frontal bölge metabolizması bulguların şiddeti ile ters orantılı.--PET Sol ön-frontal, sağ temporal, sol talamik, sağ hipokampal bölgede metabolik azalma..--PET

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

12 yaşında erkek çocuk DEHB Bileşik tip tedavi öncesi

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

12 yaşında erkek çocuk DEHB Bileşik tip tedavi sonrası

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Dikkat Eksikliği önde gelen tip t edavi öncesi

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Dikkat Eksikliği önde gelen tip tedavi sonrası

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

DEHB’nin Genetiği

• DEHB’yi tek bir gen oluşturmaz • Etkin olabilecek genler DRD4, DAT, DRD5, SNAP-25 • Bu genlerin birbirleriyle ve çevresel risk faktörleriyle etkileşimi sonucu DEHB ortaya çıkar Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

D4 Dopamin Reseptör Geni

• DRD4 geninin 7. tekrarlayan alelinin “yenilik, haz ve heyecan arayışıyla” ilişkili olduğu gösterilmiştir • D4 reseptörlerinin çoğunluğu frontal lobda yer almaktadır

LaHoste ve ark. 1996, Molecular Psychiatry

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008



Aile ve çocukla ilk görüşme, bilgi alma



Ailenin doldurduğu ölçekler



Okul ve öğretmenden alınan bilgiler ve öğretmenin doldurduğu ölçekler



Çocuğun değerlendirilmesi



Muayene



Testler

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

TEDAVİ

Çocuğun bilişsel düzeyinin belirlenmesi İlaç tedavisi Davranış tedavisi Eğitimin düzenlenmesi Alternatif tedaviler Diyet uygulamaları Nöro-davranışsal teknikler Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

İLAÇ TEDAVİSİ

Uyarıcı ilaçlar: 1937’de Bradley Benzedrine 1962de dekstroamfetamine ve metilfenidat *Çok yönlü tedavilerde ilaç dışlanırsa diğer yöntemler de çoğunlukla başarısız..

*Güvenirliği 50 yıllık deneyim sonucudur..

*%90 95 oranında tedaviye olumlu yanıt.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• Okul çağındaki çocukların dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun tedavisinde uyarıcı ilaçların çalışıldığı yüzün üzerinde kontrollü çalışma bulunmaktadır. Bu araştırmalarda tedavi edilen çocukların % 70’inde bozukluğun belirtilerinde anlamlı iyileşme gözlenmiştir. • Pliszka ve ark. 2000 Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

PSİKOSTİMÜLANLAR

• DEHB`li çocuklarda dikkati ,tepki zamanını,kısa dönemli belleği,sözel ve sözel olmayan bilgilerin öğrenilmesini düzettiği, • Okuldaki üretkenlik ve başarıyı arttırdığı, • Dürtüsel davranışları, gürültücülüğü, uyumsuzluğu,bozucu davranışları azalttığı • Anne çocuk ilişkilerini,kendilik algısını düzelttiği gösterilmiştir.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

PSİKOSTİMÜLAN FARMAKOLOJİSİ

• Dopamin taşıyıcısına bağlanarak (DAT) dopamin geri alımını durdurur ve sinaptik dopamin düzeyini artırır.

• Monoamin sentezini azaltır.

• Monoamin salınımını ayarlar.

• İştah kesme ve vazokonstrüksiyon yan etkileridir.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Metilfenidilat(MPH)

• Oral alımda DAT bağlanması gerçekleştirmek için gereken MPH dozu 0,5 mg/kg olarak belirlenmiştir.

• Ancak kişinin çevresindeki olaylara cevaben salgıladığı dopamin ne noradrenalin kişiden kişiye değiştiği için MPH tedavisine yanıtta büyük farklar vardır.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• Metilfenidat ( günlük 1 mg/kg dozda) – Bozukluğun asıl belirtilerini azaltmaktadır – İlaç-dışı tedavilere oranla üstündür – Davranışsal düzenlemelerle etkinliği artmaktadır – Kısa etkili Ritalin® – Uzun etkili fomları vardır (Concerta® ya da Ritalin LA ®; günde tek doz. Metadate CD ®ya da Metadate ER ® günde iki kez) Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• Ülkemizde bulunan tek uyarıcı ilaç metilfenidattır. İlacın iki şekli bulunmaktadır. – Ritalin®; 10 mg metilfenidat etken maddesi içeren tabletler şeklindedir. 1 Kutuda 30 tane ilaç bulunmaktadır. Etki süresi 4-6 saat sürmektedir. Sabah alındığında, öğleden sonra dikkat gerektiren etkinlikler için ikinci bir doz alınması gerekmektedir. – Concerta®; 18, 27, 36 ve 54 mg metilfenidat etken maddesi içeren uzun süreli salınımlı tabletler şeklindedir. 1 Kutuda 30 tane ilaç bulunmaktadır. Etki süresi 11-12 saat sürmektedir. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• • •

1967 NIMH çalışması 3000 çocukta stimülan tedavisi tartışmalarına son noktayı koydu.

2002’ de yapılan bir metaanaliz MPH kullanan çocuklarda büyüme gelişme sorunu olmadığını açıkladı.

2003’de Pediatrics dergisinde yayınlanan çalışmalarında Barkley et al s. 97, Wilens et al. s. 179 asıl stimülan kullanılmazsa uyuşturucu bağımlılığı geliştiğini kanıtladı.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

ATOMOKSETİN(Strattera®)

• FDA onaylı • Etki mekanizması:presinaptik noradrenalin taşıyıcısı inhibe eder.

• Etkinliği stimulanlara benzer.(1.sıra ilaç) • Eşhastalanım durumlarında da etkin.

• Yan etkiler:iştah kilo kaybı,ağız kuruluğu,

bulantı kusma,

yorgunluk,

sommolens

,duygu durum bozukluğu Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• Yapılan araştırmalar atomoksetinin günlük tek doz kullanımı ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun temel belirtilerinde belirgin düzelme oluşturduğu gösterilmiştir. • Yan etkileri oldukça azdır. İştah azalması, bulantı ya da kusma ve yorgunluk görülebilmekte, uykuyu geciktirici etkisi uyarıcı ilaçlardan daha az ortaya çıkmaktadır.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Bupropion (Ziban ®);

• Aminoketon sınıfından, klasik antidepresanlardan farklı bir yapıdadır. Dolaylı dopamin agonist etkili ve noradrenerjik etkili bir ajandır. • 72 hastada metilfenidatla karşılaştırılmış ve DEHB olan çocuklarda etkili bulunmuştur.

• Conners ve ark. 1996 Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Bupropion;

• Nöbet riskini artırır • Tikleri de artırabilir.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

•

MODAFİNİL (Modiodal®)

• Yarı ömrü 12-17 saat olan frontal kortekse etkili bir uyarıcıdır. • Yan etkiler orta şiddette ve geçici olarak bildirilmiştir; uykuya dalma zorluğu, baş ağrısı, karın ağrısı, sersemlik, tremor, tırnak yeme ya da yolma gibi yan etkiler bildirilmiştir. • Rugino ve Copley 2001 Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• Yaşları 5-15 arasında değişen dikkat eksiliği hiperaktivite bozukluğu olan 300 çocukta farklı dozlarda modafinil ile tedavi sonuçları çalışılmış, ilaç iyi tolere edilmiş ve başlangıca göre belirtilerde belirgin düzelme izlenmiştir.

• İlaç iki plasebo kontrollü seçkisiz örneklemli araştırmada denenmiş ve dikkat eksiliği hiperaktivite bozukluğunun tedavisinde etkili bulunmuştur. • Biederman ve ark. 2005, Swanson ve ark. 2006 Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• Beyinde ödüle ve bağımlılığa yönelik alanları uyarmamasına bağlı olarak suistimal edilme olasılığının düşük olduğu bildirilmektedir. • Myrick ve ark. 2004 Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

TCA

• İmipramin ve desimipramin etkili; klomipramin etkisiz!

• Avantajları uzun etki süreleri,duygu durum,anksiyete,uykuyla ilişkili belirtileri ve tikleri olumlu etkilerler.

• En ciddi yan etkileri EKG’de QT uzaması ve kalp bloğudur. (EKG monitorizasyonu gerekli) Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

DEHB`NUN PSİKOSOSYAL TEDAVİSİ

• Akademik organizasyon becerileri ve eğitimi • Anne baba eğitimi • Davranışsal düzenlemeler • Bilişsel davranışsal terapi • Sosyal beceri eğitimi • Aile ve bireysel terapi Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

(GİDİŞ)

• DEHB’nun yaş ilerledikçe kendiliğinden azalarak ergenlik döneminde iyileştiğine inanılırdı. • İzlem çalışmalarında gidişatının farklı kişilerde farklı seyirler gösterdiği görülmüştür. • Bozuklukta 3 ayrı gidişten söz edilmektedir Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

(GİDİŞ)

1.

Belirtilerin kaybolması:

%30 Genç erişkinliğin erken döneminde belirtiler kaybolur.

2.

Belirtilerin sürmesi

: %40 Çeşitli sosyal ve duygusal güçlükler erişkin dönemde sürer.

3.

Gelişimsel bozulma:

%30 DEHB bulgularıın yanı sıra alkolizm, madde kullanımı ve antisosyal kişilik bozukluğu gibi psikopatolojilerin eklendiği gruptur. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Bu kötü gidişin en güçlü belirleyicisi çocukluk döneminde DEHB’ye Davranım bozukluğunun binişikliği ve aile içi güçlüklerin ve olumsuzlukların olmasıdır. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• Hiperaktivite yaşla birlikte azalmakta, • Dikkatsizlik ve dürtü denetim sorunları kalıcı olabilmektedir. • Genellikle ilk kaybolan aşırı hareketlilik, en son kaybolan ise dikkat eksikliğidir. • Öğrenme sorunları sıklıkla sürmektedir. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

İYİLEŞME

• 12 yaşından önce seyrek • Genellikle 12 ile 20 yaşlar arasında • Önemli bir bölümünde duygu-durum bozuklukları ile antisosyal ve diğer kişilik bozukluklarının ortaya çıkışı kolaylaşmaktadır. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Erişkinlerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’na Sıklıkla Eşlik Eden Özellikler

• Bir işe başlamada güçlük çekme, sık sık erteleme • Bir anda birçok işle uğraşma, onları takip etme ve bitirmede güçlük çekme • Yerinin ve zamanının uygun olduğunu hesaplamadan aklına gelenleri hemen söyleme • Sık sık büyük heyecanlar peşinde koşma • Boşluk duygusuna ve sıkıntıya katlanamama • Herkes tarafından izlenen yolları ve kuralları uygulamamak • Sabırsızlık, engellenme eşiğinin düşük olması • Dürtüsellik (düşünmeden hareket etme) • Sık sık mizaç değişikliklerinin olması • Aniden parlama, tepki gösterme • Düşük benlik saygısı Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• Sık sık parmak çıtırdatma, şıklatma veya parmaklarla bir yerlere vurma • Sık iş değiştirme • Strese dayanamama • Zamanı kullanmakta sorun yaşama • Unutkanlık • Sözel saldırganlık • Fiziksel saldırganlık • Alkol kötüye kullanımı (sık veya sorunlu alkol kullanımı; örneğin, alkol almaya başlayınca sorun çıkartma, elindeki tüm içkiyi bitirmeden sonlandıramama) Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

• Uyuşturucu madde veya ilaç kötüye kullanımı • Yasalarla sorun yaşama • Depresyon • Kendine zarar verici davranışlarda bulunma • Herhangi bir neden yokken sinirli ve gergin olma • Uzun süreden beri devam eden mutsuzluk hissi • Kendi akıl ve beceri kapasitesine uyumlu bir düzeye ulaşamama Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

YETİŞKİN DEHB TEDAVİSİ;

• • Antidepresanlar etkindir; özellikle desipramin ve yavaş salınımlı bupropion (Wellbutrin SR) (Zyban) kullanılabilir.

Strattera(atomoksetin); FDA tarafından yetişkinde kullanımı onaylanmıştır.

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

TEŞEKÜR EDERİM

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

EŞTANILAR

• • • • •

Duygudurum bozukluğu Tik (Tourette Bozukluğu) Davranım bozukluğu Mad de kullanım bozukluğu Özgül Öğrenme güçlüğü

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008