Transcript ocenianie kształtujące

Jak oceniać, by wspierać rozwój ucznia
OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE
(Formative assessment)
Przemysław Jackowski
[email protected]
603 882 007
OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE
• Czym jest ocenianie kształtujące?
• Jakie są jego elementy?
• Na czym ono polega?
1.Ocenianie kształtujące to skuteczna metoda
wyrównywania szans edukacyjnych.
2. Ocenianie kształtujące to częste, interaktywne
ocenianie postępów ucznia.
3. Ocenianie kształtujące to dawanie informacji
pomagającej w uczeniu.
Ocenianie kształtujące - w wielu krajach uważane jest za
jeden z najbardziej obiecujących kierunków reformowania
oświaty. Raport Organizacji Rozwoju Gospodarczego i
Współpracy dowodzi skuteczności tego sposobu oceniania w:
• Poprawie wyników nauczania,
• Przygotowaniu do uczenia się przez całe życie,
• Wyrównywaniu szans edukacyjnych.
Ocenianie kształtujące może być stosowane w szkołach
różnego typu i przez nauczyciela dowolnego przedmiotu.
Czym jest ocenianie kształtujące?
Jest to proces służący uzyskaniu i interpretacji danych
na użytek uczniów i ich nauczycieli, na podstawie
których można określić, na jakim etapie są w realizacji
założonych celów edukacyjnych, dokąd powinni
zmierzać i jakie działania będą temu najbardziej
sprzyjały.
Metoda ta nie jest rewolucją!
Mówiąc o wprowadzeniu do szkoły oceniania
kształtującego przez nauczyciela mamy na myśli
jedynie zwiększenie zakresu stosowania
znanych metod i celowe ich wykorzystywanie.
Jest to pewien styl pracy. Nie wymaga zmian w
programie nauczania, ale dotychczasowych
przyzwyczajeniach np. do stopni szkolnych.
Zalety oceniania kształtującego:
• Wyraźna poprawa wyników nauczania.
• Zwiększenie szans uczniów w testach i egzaminach
zewnętrznych.
• Czyni ono uczniów aktywnymi i świadomymi
organizatorami procesu uczenia się.
• Kształtuje w nich postawę samodzielności.
• Rozwija umiejętność uczenia się przez całe życie.
• Zmienia relacje pomiędzy nauczycielami i uczniami.
• Nauczyciel i uczeń pracują razem aby uczeń mógł
skuteczniej się uczyć.
Jaka jest rola oceniania kształtującego ?
Jaka jest rola oceniania kształtującego ?
• Pomaga uczniowi indywidualnie osądzić co już wie,
a czego jeszcze powinien się nauczyć.
• Wspiera go w dalszej nauce pokazując co zrobił dobrze,
co wymaga poprawy i jak dalej ma się uczyć.
• Pomaga uczniowi zrobić następny krok. Przy czym krok
ten jest inny dla ucznia słabego i dla ucznia zdolnego.
• Nauczyciel kładzie nacisk na robienie postępów przez
każdego ucznia indywidualnie, bez porównywania go
z innymi.
Rola nauczyciela:
A - określa cele lekcji i formułuje je w języku
zrozumiałym dla ucznia,
B - buduje atmosferę uczenia się,
C - podejmuje współpracę z rodzicami,
D - ustala wraz z uczniami kryteria oceniania,
E - formułuje pytania kluczowe, które skłaniają uczniów
do myślenia, stara się włączać wszystkich uczniów w
myślenie nad rozwiązywaniem problemu,
F - wskazuje praktyczne zastosowanie nabytych
umiejętności - wiedza praktyczna
Rola nauczyciela:
G - potrafi zadawać pytania, które angażują samego
ucznia w lekcję,
H - stosuje efektywną informację zwrotną, która powinna
zawierać wyszczególnione i docenione elementy
pracy ucznia, odnotować to, co wymaga poprawy,
informacja zwrotna powinna zawierać wskazówki w
jaki sposób uczeń powinien poprawić konkretną
pracę oraz w jakim kierunku uczeń powinien
pracować dalej,
I - zachęca uczniów do oceny koleżeńskiej,
J - wprowadza samoocenę.
Jak stosować ocenianie kształtujące w praktyce?
A – CEL LEKCJI
Najistotniejszą sprawą w ocenianiu kształtującym
jest uświadomienie sobie celu lekcji.
Przed przystąpieniem do planowania lekcji należy
zastanowić się:
• Po co chcesz właśnie tego nauczyć swoich uczniów?
• Do czego przyda im się ta wiedza?
• Jak wykorzystają ją w przyszłości?
• Co będą umieć po mojej lekcji?
• Co będą pamiętać z tej lekcji za kilka lat?
Nauczyciel sam powinien być przekonany,
że warto tego uczyć!
A – CEL LEKCJI
Podziel się „tajemnicą celu” ze swoimi uczniami i
spróbuj go wyrazić w języku zrozumiałym dla nich. Jeśli
uczniowie będą znali ten cel, to łatwiej będzie Wam go
osiągnąć.
Temat to nie jest cel lekcji. Nie jest nim także planowanie
aktywności uczniów podczas lekcji.
Celem jest efekt w postaci wiedzy i umiejętności.
A – CEL LEKCJI
Informowanie ucznia o celu lekcji powoduje, że
odpowiedzialność za uczenie staje się nie tylko sprawą
nauczyciela, ale i uczniów.
Jednak nie wystarczy samo poinformowanie uczniów
o celu lekcji, trzeba jeszcze sprawdzić na koniec czy
został osiągnięty!
Można tego dokonać metodą zdań podsumowujących.
Metoda ta polega na poleceniu uczniom dokończenia
zdań typu:
• Dziś nauczyłem się …
• Zrozumiałem, że …
• Zaskoczyło mnie, że ...
Cele sformułowane w języku ucznia:
• poznasz nazwy zawodów
i użyjesz “a” lub “an” przed nimi
• wyrazisz swoje przewidywania
i plany na przyszłość
• krótko opiszesz, na czym polega
wykonywanie wybranego zawodu
• potrafisz wymienić jakie cechy powinni
posiadać przedstawiciele wybranych
zawodów
B – ATMOSFERA w KLASIE
Nauczyciel powinien wprowadzać na swych lekcjach
atmosferę sprzyjającą uczeniu się. Zastanów się czy w
Twojej klasie jest dobry klimat do uczenia się, czy
sprzyja on uczeniu się bez rywalizacji.
Jedyną sensowną formą rywalizacji jest rywalizowanie
ze samym sobą, czyli porównywanie swoich osiągnięć w
czasie.
B – ATMOSFERA w KLASIE
Nauczyciel-sojusznik mówi do każdego
ucznia:
– Chcę ci pomóc,
– Możesz na mnie liczyć,
– Doceniam twoje wysiłki.
C – WSPÓŁPRACA z RODZICAMI
To właśnie od rodziców powinniśmy zacząć pracę
z ocenianiem kształtującym.
C – WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI
Ważne jest tutaj aby rodzice uświadomili sobie,
że nowy sposób oceniania proponowany przez
nauczyciela ma pomóc ich dzieciom.
Muszą też zrozumieć, że w nowym ocenianiu nie
tak istotne będą oceny, ale to czego ich dzieci
się nauczą.
C – WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI
Przede wszystkim należy zachęcać rodziców
do tego aby interesowali się tym co dzieje się
w szkole, rozmawiali o tym a przede
wszystkim aby zamiast pytać swoje dziecko:
Jaką ocenę dziś dostałeś?
stawiali pytanie: Czego się dziś nauczyłeś?
D – KRYTERIA OCENIANIA
Zadaniem nauczyciela jest więc dokładne ustalenie tego,
co będzie brał pod uwagę przy ocenianiu,
czyli co będzie oceniał.
„nacobezu”, czyli na co będę zwracał uwagę.
Jasne i konkretnie sformułowane kryteria oceniania.
D – KRYTERIA OCENIANIA
Kryteria oceniania mogą być ustalane nie tylko przed
lekcją, ale też przed sprawdzianem czy pracą domową.
Określenie tego, co będzie ocenianie na sprawdzianie
czy w pracy domowej, ułatwia bardzo pracę uczniowi i
nauczycielowi.
Kryteria oceniania może ustalić sam nauczyciel i podać
je uczniom przed sprawdzianem lub pracą domową, ale
może też określić je wspólnie z uczniami.
E – PYTANIA KLUCZOWE
•
•
•
•
•
•
•
•
Mają spowodować zainteresowanie ucznia tematem.
Są ściśle związane z celem lekcji.
Dotyczą głównej problematyki lekcji.
Wzmacniać cele uczenia i przyspieszać ich osiąganie.
Zainteresować uczniów uzyskaniem odpowiedzi.
Angażować wszystkich uczniów.
Stawiać uczniom wyzwanie.
Pobudzać uczniów do samodzielnego myślenia i
poszukiwania odpowiedzi;
• Zachęcać do uzasadnienia poglądów.
E – PYTANIA KLUCZOWE
Nauczyciel nie zakłada, że któryś
z uczniów umie odpowiedzieć
na pytanie kluczowe.
Zadaje pytanie po to, aby uczniowie chcieli
poznać odpowiedź na nie i żeby pobudzać
ich twórcze myślenie.
E – PYTANIA KLUCZOWE
Historia:
Dlaczego nie możemy zapomnieć o zagładzie Żydów?
Biologia:
Jak myślicie, dlaczego w naszych domach rośliny doniczkowe
często stoją na parapetach okien?
Język polski:
Po co czytać lektury, skoro mamy streszczenia?
Przedsiębiorczość:
Dlaczego nie ma chuligaństwa podczas rozgrywek sportowych
w innych dyscyplinach niż piłka nożna?
E – PYTANIA KLUCZOWE
Godzina wychowawcza:
Dlaczego nasze życie jest pełne norm i zasad?
Fizyka:
Dlaczego czujesz zapach dezodorantu użytego przeze
mnie przed chwilą?
Geografia:
Dlaczego nie jest możliwa podróż do wnętrza Ziemi?
Przyroda:
Dlaczego jedne ptaki odlatują do ciepłych krajów, a drugie
nie?
F – WIEDZA PRAKTYCZNA
Uczniowie powinni widzieć praktyczne zastosowanie
przekazywanej przez nauczyciela wiedzy.
G – ZADAWANIE PYTAŃ
Pytanie ma włączyć wszystkich uczniów w myślenie
nad rozwiązaniem problemu postawionego
przez nauczyciela.
G – ZADAWANIE PYTAŃ
Powinno się:
• Wydłużyć czas oczekiwania na odpowiedź
ucznia.
• Pozwolić uczniom dyskutować na temat
zadanego pytania. Poszukiwanie w parach
odpowiedzi na pytanie nauczyciela.
• Wprowadzić zasadę nie podnoszenia rąk.
H – INFORMACJA ZWROTNA
NAUCZYCIEL-UCZEŃ
UCZEŃ-NAUCZYCIEL
INFORMACJA ZWROTNA ≠ OCENA OPISOWA
H – INFORMACJA ZWROTNA
• Informacja zwrotna to szczególny kontakt nauczyciela
z uczniem mający pomóc uczniowi w uczeniu się.
• Nie jest korzystne łączenie informacji zwrotnej ze
stopniami.
• Informacja zwrotna powinna wyszczególnić i docenić
dobre elementy pracy ucznia.
• Wskazać co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy
ze strony ucznia.
• W jaki sposób uczeń powinien poprawić pracę.
• W jakim kierunku uczeń powinien pracować dalej.
I – OCENA KOLEŻEŃSKA
• Uczniowie na podstawie wcześniej
ustalonych kryteriów oceniają pracę kolegi
czy koleżanki. Uczeń pełni funkcję
oceniającego nauczyciela, recenzuje
pracę innego ucznia i daje mu wskazówki.
• Łatwiej jest przyjąć informację zwrotną od
rówieśnika.
J – SAMOOCENA UCZNIA
Samoocena jest nierozerwalnie związana z ideą
oceniania kształtującego.
Właściwie poprzez samoocenę możemy zachęcić
uczniów do wzięcia odpowiedzialności za swoją naukę.
J – SAMOOCENA UCZNIA
•
•
•
•
•
•
•
KORZYŚCI:
Uczniowie stają się bardziej samodzielni, odpowiedzialni
za swoją naukę oraz zaangażowani w proces uczenia się.
Uczniowie rozumieją, czego się uczą i po co.
Wzrasta u uczniów poczucie własnej wartości, pewność
siebie i motywacji do nauki.
Uczniowie wiedzą czego jeszcze nie opanowali i czego
muszą się nauczyć.
Uczniowie łatwiej się przyznają, że czegoś nie rozumieją
i chętniej zadają pytania.
Lekcje stają się ciekawsze dla uczniów i dla nauczycieli.
Nauczyciel ma stałą informację o postępach indywidualnych
uczniów.
J – SAMOOCENA UCZNIA
Samoocena, jak każda informacja zwrotna w ocenianiu
kształtującym powinna zawierać cztery elementy:
1.
2.
3.
4.
Co już umiem?
Nad czym muszę jeszcze popracować?
Co powinienem zmienić w swoim sposobie uczenia się?
Jakie powinienem przyjąć postanowienie na przyszłość?
Ocenianie kształtujące
• Praca z ocenianiem kształtującym pozwala każdemu,
nawet najsłabszemu uczniowi, uwierzyć w siebie,
a to z pewnością ułatwia sukces.
• Stosowanie oceniania kształtującego zmusza
nauczycieli do nieszablonowego myślenia.
• Każda lekcja powinna być przygodą dla ucznia.
• Ocena kształtująca, to nowy sposób oceniania, to
nowa filozofia nauczania i uczenia się.
OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE
•
•
•
•
•
•
•
•
INDYWIDUALIZACJA PROCESU NAUCZANIA
PODSTAWA PROGRAMOWA
PROGRAM EDUKACYJNY
PORTFOLIO JĘZYKOWE
METODY AKTYWIZUJĄCE
UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE
AUTONOMIA UCZNIA
EGZAMINY ZEWNĘTRZNE
Dziękuję za uwagę, zapraszam do współpracy
i wymiany doświadczeń
Przemysław Jackowski
[email protected] tel. 603 882 007
ZSEE-TME w Szczecinie
ul.Racibora 60/61
tel. 91 422 64 81