Transcript Gimnazjum im. ks. Wacława Rabczyńskiego w Wasilkowie

„Ocenianie kształtujące w praktyce
szkolnej”
1. Słuchacze poznają:
etapy wdrażania oceniania kształtującego w
Gimnazjum w Wasilkowie
praktyczne wskazówki i rozwiązania dla dyrektorów,
jak zaplanować wdrażanie OK. w szkole
opinie i wskazówki nauczycieli stosujących OK.
korzyści dla szkoły z wdrażania oceniania
kształtującego
2. Słuchacze zostaną zachęceni do
 wprowadzania oceniania kształtującego w swoich
szkołach
Proszę porozmawiać w parach przez 2 minuty
z osobą najbliżej siedzącą na temat:
 Jakich
informacji oczekuję od
dyrektora i nauczyciela szkoły,
która wdraża ocenianie
kształtujące?
Współpraca z Centrum Edukacji Obywatelskiej – CEO
www.ceo.org.pl




Praca nauczycieli nad doskonaleniem efektywnych
metod pracy na lekcji
Kształtowanie kultury szkoły, podmiotowości uczniów,
współodpowiedzialności uczniów za wyniki w nauce
Nowatorstwo pedagogiczne
Budowanie zespołu nauczycielskiego

Głównym zadaniem szkoły jest nauczanie,
a liczne badania i poważne raporty pokazują, że
ocenianie kształtujące jest bardzo skutecznym
sposobem podnoszenia osiągnięć uczniów.

W wielu krajach jest uważane za najbardziej
obiecujący kierunek reformowania oświaty.

Inną przyczyną zainteresowania tym sposobem
oceniania jest fakt, ze ocenianie kształtujące
przygotowuje uczniów do uczenia się przez całe
życie.

To ocenianie, które pomaga uczyć się.

Badania wykazują również, ze ocenianie
kształtujące jest pomocne w zakresie
wyrównywania szans edukacyjnych.

Ocenianie które kształtuje kulturę szkoły i dobre
relacje nauczyciel - uczeń

Ocenianie kształtujące wzbudza wiele emocji
wśród nauczycieli. Wymaga dużych nakładów
pracy i bywa czasochłonne.

Podstawą oceny kształtującej jest informacja zwrotna
uwzględniająca to, co uczeń zrobił dobrze, jak też to, co
powinien wykonać inaczej. Ma ona formę komentarza do
pracy ucznia.

Ocena sumująca podsumowuje pracę ucznia, czyli
określa na ile opanował on dane zagadnienie.
Nie daje mu pełnej informacji, gdyż nie określa co uczeń
zrobił dobrze, z czym ma jeszcze problemy i w jaki
kierunku powinien pracować dalej.

Ocenianie kształtujące nie likwiduje ocen – stopni,
jedynie ogranicza częstość ich wystawiania.

Przystąpienie do wdrażania OK. – decyzja wyjaśniona i
uzasadniona przez dyrektora na RP

Wybór liderów OK. w szkole - decyzja uzgodniona z
nauczycielami (zgłosili się sami do szkolenia e-learningowego)

Informacja dla całej Rady Pedagogicznej o etapach wdrażania
OK. i zadaniach dla nauczycieli.

Decyzja o przystąpieniu do programu „Szkoła Ucząca się” SUS

Szkolenie dla dyrektora i 3 nauczycieli

Trzech nauczycieli przez 1 rok szkolny (2007/2008)
uczestniczyło w e-learningowym szkoleniu:
„Lider oceniania kształtującego w szkole”
 Kurs obejmował 7 modułów, kolejnych etapów OK.
 Po każdym module przeprowadzane były spotkania z
nauczycielami (w ramach spotkań RP), którzy próbowali
wprowadzać kolejne elementy OK na swoje lekcje.
 Nauczyciele uczyli się stosować elementy OK. i dzielili się
doświadczeniami z liderami OK.
 Efekty pracy były prezentowane nauczycielom.


Szkolenie podsumowujące: „Podsumowanie szkolnych
doświadczeń z OK” (ewaluacja)
Dodatkowe szkolenie dla RP: „Jak motywować uczniów
do nauki?”



Szkolenie dla dyrektora i 3 nauczycieli
Profil szkoły (ewaluacja wewnętrzna)
przeprowadzona przez nauczycieli – ocena
wewnętrzna sytuacji w szkole w opinii nauczycieli,
rodziców, uczniów i pracowników
niepedagogicznych
Debata szkolna zakończona wyborem
najważniejszych problemów szkolnych
wymagających poprawy i rozwiązania
Nauczyciele poprzez stosowanie elementów OK pomagają
uczniom osiągać coraz wyższe oceny semestralne i
końcoworoczne
Uczniowie systematycznie odrabiają pracę domową
Powołanie zespołów zadaniowych ds.
zdefiniowanych problemów.
 Opracowanie narzędzi badawczych
 Przeprowadzenie badań
 Ustalenie kierunków i sposobów planowanych zmian
 Wdrażanie zmian i monitorowanie wdrażania
 Ponowne przeprowadzenie badań na zakończenie wdrożenia
zmian
 Opracowanie raportu z badań

Kurs e-learningowy dla 2 nauczycieli „Jak
motywować uczniów do nauki?”

Dodatkowe szkolenie dla nauczycieli „Jak
skutecznie współpracować z rodzicami?”




Szkolenie dla 3 nauczycieli przygotowujące do panelu
koleżeńskiego
Praca zespołów zadaniowych – prowadzenie badań,
porównywanie założonych efektów z osiągniętymi, praca
nad raportem
Przygotowanie do przeprowadzenia PANELU -28 maja
2010 r.
Otrzymanie certyfikatu SUS – Szkoła Ucząca się








określa cele lekcji i formułuje je w języku zrozumiałym
dla ucznia
ustala wraz z uczniami kryteria oceniania, czyli to, co
będzie brał pod uwagę przy ocenie pracy ucznia
rozróżnia funkcje oceny sumującej i kształtującej
buduje atmosferę uczenia się, pracując z uczniami i
rodzicami
potrafi formułować pytania kluczowe
potrafi zadawać pytania angażujące ucznia w lekcję
stosuje efektywną informację zwrotną
wprowadza samoocenę i ocenę koleżeńską
Przystępując do planowania lekcji, zadajemy sobie w
myślach pytanie:
PO CO JA TEGO UCZĘ MOICH UCZNIÓW?
Warto odpowiedzieć sobie na pytania:
• Do czego to się im przyda?
• Jak to wykorzystają w przyszłości?
• Co będą umieć po mojej lekcji?
• Co będą pamiętać z tej lekcji za kilka lat?
• Co uczniowie już na ten temat wiedzą?
Cele w języku zrozumiałym dla ucznia nie są
łatwym zadaniem dla nauczycieli
PRZYKŁADY formułowania celów:
poprawnie
niewłaściwie
Będziesz umiał w tekście wskazać
przykład apostrofy
Poznasz pojęcie –apostrofa
Będziesz umiał w zdaniu określić
jego części
Dokonasz rozbioru logicznego i
gramatycznego zdania
Będę umiał rozpoznawać i
opisywać formy antagonistycznego
współżycia organizmów
Poznanie form antagonistycznego
współżycia organizmów
 „nacobezu”
Punktacja do rozprawki (metoda zero – jedynkowa)
realizacja tematu:
praca we fragmentach zgodna z tematem
postawienie tezy lub hipotezy
podanie 2 trafnych argumentów
podanie uzasadnienia do 1 argumentu
podanie uzasadnienia do drugiego argumentu
wnioskowanie na podstawie podanych argumentów
kompozycja wypowiedzi:
trójdzielność tekstu
spójność wypowiedzi
logika wypowiedzi
EKOLOGIA
1)
Łańcuchy i sieci pokarmowe
Zapis łańcucha pokarmowego: roślina  roślinożerca  mięsożerca
Odczytywanie łańcuchów pokarmowych
Umiejętność układania łańcuchów pokarmowych (3,4, 5- ogniwowych) –
przygotuj po 5 przykładów łańcuchów z pola, lasu, łąki, jeziora
wyjaśnianie pojęć: producent, konsument (I rzędu, II rzędu) reducent
(przykłady, nazwy organizmów)
Wyjaśnienie pojęć: produkcja pierwotna i produkcja wtórna.
1.
Definicja pojęć ekologicznych i podanie przykładów:
osobnik,
populacja,
biocenoza, biotop,
ekosystem,
Umiejętność wskazywania przykładów powyższych pojęć w różnych
środowiskach przyrodniczych.

Przepływ energii i krążenie materii.
umiejętność wyjaśnienia zasad przepływu energii i krążenia materii,
reducenci-rola ich w środowisku oraz umiejętność podania przykładów,
z jakimi rodzajami energii mamy do czynienia w piramidzie (łańcuchu
pokarmowym),
znajomość konsekwencji przepływu energii i krążenia materii (podanie
przykładów do czego się stosuje tę wiedzę)
znajomość ogólna krążenia w przyrodzie C (węgla) i N (azotu) 1.
Zależności między organizmami:
Wyjaśnienie zależności nieantagonistycznych-symbiozy, mikoryzy,
komensalizmu i mutualizmu, protokooperacji i umiejętność podania po 2
przykładów współżycia,
znajomość zależności antagonistycznych-drapieżnictwa, konkurencji,
pasożytnictwa – opisanie tych zależności na przykładzie (po 2 przykłady)
1.
Potrzeby organizmu a zasoby środowiska
Co oznacza pojęcie „czynnik ograniczający”,
Co oznacza pojecie zakres tolerancji. Odczytywanie wykresów zakresu
tolerancji i wskazywanie minimum, optimum i maximum
NACOBEZU jest budowane przez uczniów.
Uczniowie znają zasadę „5 złotych pytań”, które
pomagają opracować dowolne zagadnienie.
Co?
Gdzie?
Kiedy?
Z jakiej przyczyny?
Jakie skutki?



Może służyć jako IZ – informacja zwrotna
Do oceny koleżeńskiej
Do samooceny ucznia
OGÓLNE
Format A4
NIE
TAK
NIE
TAK
brak
część
wszystkie
nie ma
błędne
są
nie ma
błędne
są
nie ma
błędne
są
słaba
dobra
wyśmienita
słaba
dobra
wyśmienita
słabe
dobre
wyśmienita
słaba
dobra
wyśmienita
słaba
dobra
wyśmienita
0,5
Właściwy kontynent
0,5
liczba państw pokolorowanych
2
LEGENDA
przedziały wartości
0-2
jednostka zjawiska
0-2
kolory
0-2
TECHNIKA KOLOROWANIA
brak
jakość wypełnienia
0-3
dokładność (utrzymanie koloru w
granicach państw)
0-2
rysunki przy linijce
0-2
jakość pisma
0-2
POPRAWNOŚĆ MERYTORYCZNA
brak 0
zgodność z danymi
niska 3
duża 6
pełna 10
0-10
WYSTĘPOWANIE ELEMENTÓW PRACY
podpisy tabeli
brak
jest
brak
jest
brak
jest
brak
jest
brak
jest
brak
jest
słaba
dobra
0 - 0,5
tytuł
0 - 0,5
nazwisko
0 - 0,5
klasa
0 - 0,5
data
0 - 0,5
źródło danych
0 - 0,5
rozmieszczenie elementów pracy
1 - 3.
wyśmienita
Opracowujemy pytania przed lekcją, wtedy gdy lekcję planujemy.
Pytania kluczowe powinny:






podkreślać cele uczenia i przyspieszać ich realizację,
wzbudzać chęć uzyskania odpowiedzi na pytanie,
angażować wszystkich uczniów, stawiać im wyzwanie,
zachęcać uczniów do samodzielnego myślenia i
poszukiwania odpowiedzi,
zachęcać do uzasadniania poglądów i sposobu
rozumowania
Zaczynają się od: Dlaczego..., W jaki sposób....
Dobrym pomysłem jest stworzenie „Banku pytań
kluczowych”
1) Czy to, co zdarzyło się (imię postaci lub miejsce zdarzenia)
może przydarzyć się nam?
2) Dlaczego lubimy science fiction?
3) W jaki sposób to, jak mówimy, świadczy o nas?
4) Jak myślicie, dlaczego w naszych domach rośliny
doniczkowe stoją na oknach?
5) Dlaczego nie możemy zapomnieć o zagładzie Żydów?
6) Jakie umiejętności językowe są konieczne, aby porozmawiać
z kimś o planach wakacyjnych w języku…?
7) Czy wiesz, jak wygląda wnętrze Ziemi?
8) Co decyduje o szybkości w pływaniu?
9) Jak myślisz, w jakich sytuacjach matematycznych i
życiowych może być przydatna umiejętność zamiany
ułamków zwykłych na dziesiętne?

czas oczekiwania na odpowiedź
ucznia

ustalanie odpowiedzi w parach

niepodnoszenie rąk

uczenie się na błędach
>5 sekund
Prawidłowo skonstruowana i skuteczna informacja zwrotna zawiera
cztery elementy:
 wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia;
 odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy
ze strony ucznia;
 wskazówki - w jaki sposób uczeń powinien poprawić pracę;
 wskazówki - w jakim kierunku uczeń powinien pracować,
by się rozwijać.
W tym roku szkolnym
2009/2010
wszyscy nauczyciele
pracują nad wdrażaniem
INFORMACJI
ZWROTNEJ
Przypomina o tym ogłoszenie
na tablicy OK. w pokoju
nauczycielskim













Czy napisałeś na początku jakąś pochwałę, komplement?
Czy zwracałeś się do ucznia po imieniu?
Czy twój komentarz dotyczył zawsze tylko pracy ucznia, a nie samego
ucznia?
Czy w twojej ocenie jest więcej uwag pozytywnych niż negatywnych?
Czy do każdej krytycznej uwagi dodałeś sugestię – jak powinna
wyglądać prawidłowa odpowiedź?
Czy zrobiłeś ogólną uwagę pomagającą w przyszłości osiągnięcie
lepszych wyników?
Czy zadałeś uczniowi pytanie zachęcające do refleksji nad własną
pracą.
Czy w swoich komentarzach do pracy ucznia użyłeś języka
zrozumiałego dla ucznia?
Czy każdy twój komentarz został dostatecznie wyjaśniony?
Czy zasugerowałeś uczniowi w jakim kierunku powinien podążać
dalej?
Czy zaoferowałeś uczniowi pomoc w pokonaniu trudności i poprawie
jego pracy?
Czy zaproponowałeś uczniowi przedyskutowanie twoich komentarzy?
Czy zrobiłeś podsumowanie swoich uwag?
Stan
z lutego 2009
Stan
z czerwca 2009
Stan
z lutego 2010
nie
16
22
11
Czasami
46
44
29
tak
38
35
60
Czy informacja zwrotna od nauczyciela motywuje Cię do poprawy
danej pracy?
Stan z lutego
2009
Stan z czerwca
2009
Stan z lutego
2010
Procent nauczycieli, którzy podają
cel lekcji w
języku ucznia
35%
64%
64%
nacobezu do
lekcji
13%
32%
39%
nacobezu do
sprawdzianu
77%
83%
97%
informację
zwrotną
54%
69%
91%
Samoocena i ocena koleżeńska pozwala
uczniom przygotować się do refleksji:
Co już umiem?
 Nad czym muszę jeszcze popracować?
 Co powinienem zmienić w swoim sposobie
uczenia się?
 Jakie powinienem przyjąć postanowienie na
przyszłość?


Stosując ocenę koleżeńską i
samoocenę oszczędzamy czas,
który zwykle musimy poświęcić na
sprawdzenie prac uczniowskich.

Jeśli uczniowie sprawdzą sobie
nawzajem prace zgodnie z
ustalonym schematem oceniania,
to możemy zająć się tylko
komentarzami budzącymi
wątpliwości uczniów oraz
najczęściej występującymi
błędami.
Po każdej lekcji sprawdzamy, czy osiągnęliśmy
założony cel (cele)
Polecamy uczniom dokończenie zdania:
•
•
•
•
Dziś nauczyłem się .....
Zrozumiałem, że.......
Zaskoczyło mnie, że.........
Dziś osiągnąłem założony cel, bo..
Rodzice są przyzwyczajeni do stopni. Tak było za ich czasów, tak
jest wśród ich znajomych, o stopnie pytają też dziadkowie.
CO DZISIAJ DOSTAŁEŚ?

/
ILE DZISIAJ ZAROBIŁEŚ?
O co mają pytać rodzice swoje dzieci, gdy wracają ze szkoły?
Chcielibyśmy, żeby rodzice pytali:
 Czego się dzisiaj nauczyłaś?
 Co nowego poznałeś?
 Co udało ci się zrozumieć?

Wprowadzając ocenianie kształtujące przeprowadziliśmy
spotkania z rodzicami i wyjaśniliśmy, że nie rezygnujemy
ze stopni, ale przede wszystkim chcemy uczniom pokazać,
co już potrafią, bo w ten sposób możemy wspólnie
budować w nich wiarę w siebie i pozytywną motywację.

Spotkania trójstronne: uczeń – nauczyciel – rodzic
Który z elementów lekcji OK.
(oceniania kształtującego) uważasz za
najistotniejszy dla poprawy nauczania
w Twojej szkole i dlaczego?

Porozmawiaj przez 2 minuty z osobą
siedząca obok Ciebie

Planować szkolenia tak, by uczestniczyli w nich
wszyscy nauczyciele

Razem z nauczycielami obowiązkowo uczestniczyć
musi dyrektor.

Rozmawiać z nauczycielami przy różnych okazjach, o
tym jak im idzie praca nad OK.

W widocznym miejscu eksponować informacje o
OK. – oddzielny „kącik” na tablicy w pokoju
nauczycielskim, plakaty.

Przekazywać informację o OK. uczniom i
rodzicom, by byli świadomi tego co się dzieje na
lekcjach, jak z tego powinni korzystać

Doceniać, chwalić, nagradzać i wspierać pracę
nauczycieli i zespołów nauczycielskich (nagrody,
wnioski o nagrody OP, KO, dodatek motywacyjny, dyplom, pochwała, dobry
rozkład lekcji, mniej innych obowiązków)




Dyrektor liderem OK.
(prowadzi lekcje wg zasad OK.
oraz spotkania nauczycieli, RP)
Elementy OK. w kontaktach zawodowych
nauczycieli i dyrektora: zasady informacji
zwrotnej (++, ?, ^), samoocena nauczyciela,
Konsekwencja wdrażania – stały czas na
Radach Pedagogicznych dla nauczycieli –
liderów do prowadzenia szkolenia
Nic na siłę, ale też nie rezygnować mimo
chwilowych niepowodzeń. Bądź cierpliwy.
Wzbudzaj refleksję.

Nadzór pedagogiczny –
priorytet „Wdrażanie
elementów OK. na lekcjach”


Dostosowanie (dyrektorskiego) arkusza
obserwacji lekcji do wymogów lekcji OK.
Upowszechniać arkusz scenariusza lekcji OK.
i arkusz obserwacji lekcji (nacobezu dla nauczyciela)
przedmiot
nauczyciel
data
Klasa
liczba uczniów w klasie:
liczba uczniów obecnych:
Temat:
Cel hospitacji (Na Co Bezu - ustalenia przedhospitacyjne):
Przebieg lekcji:
Kryteria oceny lekcji
Czy jasno sformułowany był
temat zajęć?
Czy nauczyciel kontrolował i
oceniał pracę domową?
Czy zastosował Na Co Bezu?
Czy uczniowie znali cel lekcji ?
Czy cele lekcji były zrozumiałe dla
ucznia?
Czy zostało ustalone Na Co Bezu
do lekcji?
Czy nauczyciel zróżnicował tempo
pracy na lekcji i stopień trudności
zadań do możliwości ucznia?
Czy na lekcji sformułowano
pytanie kluczowe?
Czy przygotowane materiały i
pomoce sprzyjały w osiągnięciu
celów lekcji?
Czy dobór zadań służył
uaktywnianiu uczniów?
Czy nauczyciel zastosował
nowoczesne metody i formy
pracy uaktywniające uczniów?
Czy był czas przeznaczony na
samodzielną pracę uczniów?
T/
N/
C*
Spostrzeżenia hospitującego
Kryteria oceny lekcji
T/
N/
C*
Czy był czas na podsumowanie
lekcji?
Czy nauczyciel stosował różne
formy oceniania ? (Jakie?)
Czy nauczyciel zastosował w
ocenianiu informację zwrotną?
Czy wystąpiła samoocena
uczniowska lub ocena
koleżeńska?
Czy nauczyciel zadał i objaśnił
pracę domową?
Czy podał Na Co Bezu?
Czy praca domowa jest
zróżnicowana ? Czy poziom
trudności i czasochłonność pracy
domowej są właściwe?
Czy poprawna była struktura
lekcji, dostosowana do
założonych celów?
Czy temat i zakres zadań jest
zgodny z planem wynikowym i
podstawą programową?
Czy lekcja przebiegała zgodnie z
założeniami (zrealizowane zostały
planowane cele i kształcone
założone umiejętności)?
INFORMACJA ZWROTNA
DLA NAUCZYCIELA
Mocne strony lekcji.
Powody do zadowolenia.
Słabe strony lekcji.
Co należy poprawić
Zalecenia do pracy.
Spostrzeżenia hospitującego

Nie mamy przypadków kwestionowania ocen
semestralnych, końcoworocznych przez rodziców i
uczniów (nie ma egzaminów sprawdzających)

Wzrosła liczba i % uczniów z najwyższymi wynikami
w nauce – ok. 30% (wcześniej -22%). Zdecydowanie
więcej ze śr. wynikiem 5,0

Uczniowie bardziej świadomie podchodzą do nauki i
udało nam się zmniejszyć liczbę uczniów z ocenami
niedostatecznymi na koniec roku oraz ze średnią <3,0.

Poprawa relacji, zaufania w zespole nauczycielskim –
hospitacje koleżeńskie lekcji, wymiana doświadczeń


Dzięki podawaniu nacobezu do prac domowych
w dwóch badanych klasach drugich z 63,6%
wzrosła do 75% liczba uczniów, którzy odrobili
pracę domowa.
Wyniki ankiet dotyczące klimatu szkoły w 2009 r, np..
- 98% uczniów potwierdza, że było informowanych o
przedmiotowych zasadach oceniania (87% w 2006 r).
- Zadowolenie z osiąganych wyników nauczania - 82%, w 2006 –
74%

www.npseo.pl
Analizuje się wyniki egzaminu gimnazjalnego –
poziom A

Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności poziom A

Uczniowie są aktywni -

Respektowane są normy społeczne poziom A
poziom A
Czego nauczyłam się na dzisiejszej lekcji?
Runda wypowiedzi:
 Zainteresowało
mnie...........
 Zastosuję w swojej pracy......
 Chciałabym zapamiętać ...........
 Trudne jest ........

Barbara Borkowska
Dyrektor Gimnazjum im. ks. Wacława Rabczyńskiego w Wasilkowie

[email protected]
Małgorzata Szwabowicz – nauczyciel języka polskiego
W prezentacji wykorzystano rysunki Danuty Sterny oraz banery
Centrum Edukacji Obywatelskiej