Transcript Önder Kutlu - Ak Parti Afyon

AK Parti Siyaset Akademisi
Lider Ülke Türkiye
Yerel Yönetim Mevzuatı ve Büyükşehir
Belediyeleri
YEREL YÖNETİMLER PROGRAMI - II
Afyon, 14 Nisan 2013
1
Prof. Dr. Önder Kutlu
Selçuk Üniversitesi, Kamu Yönetimi Bölüm Başkanı
[email protected]
MEVZUAT
 Anayasa’nın 127. maddesi:
“Mahalli idareler, il, belediye veya köy halkının mahalli
müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları
kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda
gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu
tüzel kişileridir.”
 5393 Sayılı Belediye Kanunu
 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu
 6360 Sayılı Onüç İlde BŞB Kurulması Hakkında Kanun
 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu
 Köy Kanunu
2
“BELEDİYE KANUNU”
3
Kurulması
 Nüfusu 5000’in üzerinde yerlerde kurulur
 İl ve ilçe merkezlerinde nüfusa bakılmaksızın belediye kurulur
 Yöntem:
 Bir veya birden fazla köyün köy ihtiyar meclisinin kararı veya
seçmenlerinin en az yarısından bir fazlasının mahallîn en büyük mülkî
idare amirine yazılı başvurusu ya da valinin kendiliğinden buna gerek
görmesi durumunda, valinin bildirimi üzerine, mahallî seçim kurulları,
on beş gün içinde köyde veya köy kısımlarında kayıtlı seçmenlerin
oylarını alır ve sonucu bir tutanakla valiliğe bildirir.
 İşlem dosyası valinin görüşüyle birlikte İçişleri Bakanlığına gönderilir.
Danıştay’ın görüşü alınarak müşterek kararname ile o yerde belediye
kurulur.
4
Mahalle teşkilatı
 Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
 Belediye sınırları içinde mahalle kurulması, kaldırılması, birleştirilmesi, bölünmesi,
adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiştirilmesi, belediye meclisinin kararı ve
kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile olur.
 Nüfusu 500’ün altında mahalle kurulamaz.
 Muhtar, mahalle sakinlerinin gönüllü katılımıyla ortak ihtiyaçları belirlemek,
mahallenin yaşam kalitesini geliştirmek, belediye ve diğer kamu kurum ve
kuruluşlarıyla ilişkilerini yürütmek, mahalle ile ilgili konularda görüş bildirmek,
diğer kurumlarla iş birliği yapmak ve kanunlarla verilen diğer görevleri yapmakla
yükümlüdür.
 Belediye, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının
çözümü için bütçe imkanları ölçüsünde gerekli yardım ve desteği sağlar;
kararlarında mahallelinin ortak isteklerini göz önünde bulundurur ve hizmetlerin
mahallenin ihtiyaçlarına uygun biçimde yürütülmesini sağlamaya çalışır.
5 BŞB sınırlarındaki belde belediyeleri ve köyler mahalleye dönüştürüldü.
Belediyelerin
Yönetim
Yapısı
6
Belediyelerin Organları



Belediye Meclisi
Belediye Encümeni
Belediye Başkanı
a
b
d
7
c
Belediyenin Organları
Başkan
Birlikler
Belediye Meclisi
Sayıştay
İhtisas Komisyonları
İç Denetim
İçişleri
Bakanlığı
Denetimi
Belediye Encümeni
Şirketler
İdari Birimler
8
Belediye Meclisi




9
Belediyenin en üst karar organıdır.
Üyeleri halk tarafından seçilir.
Üye sayısı nüfusa göre değişir.
Toplantılara Bld. Bşk. veya üyeler arasından seçilecek başkan vekili
başkanlık yapar.
Belediye Meclisi Üye Sayısı
 10.000’den az nüfusa sahip yerlerde – 9
 10.001 – 20.000 arası –11
 20.001 – 50.000 arası – 15
 50.001 – 100.000 arası – 25
 100.001 – 250.000 arası – 31
 250.001 – 500.000 arası – 37
 500.001 – 1.000.000 arası – 45
 1.000.001 ve üzeri – 55
 Aynı sayıda yedek üye seçilir
10
Belediye Meclisinin Görevleri




11
Stratejik plân ile yatırım ve çalışma programlarını,
belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans
ölçütlerini görüşmek ve kabul etmek.
Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek,
Bütçede kalemler arası aktarma yapmak,
Belediyenin imar plânlarını görüşmek ve onaylamak,
Belediye Meclisinin Görevleri





12
Borçlanmaya karar vermek,
Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis
şeklinin değiştirilmesine karar vermek,
Belediye şirketleri kurulmasına karar vermek,
Belediye adına imtiyaz verilmesine ve belediye
yatırımlarının yapılmasına,
Belediyeye ait şirket, işletme ve iştiraklerin
özelleştirilmesine karar vermek,
Belediye Meclisinin Görevleri




13
Meclis başkanlık divanını ve encümen üyeleri ile ihtisas
komisyonları üyelerini seçmek,
Norm kadro çerçevesinde belediyenin ve bağlı
kuruluşlarının kadrolarının ihdas, iptal ve değiştirilmesine
karar vermek,
Belediye tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul
etmek,
Meydan, cadde, sokak, park, tesis ve benzerlerine ad
vermek,
Belediye Meclisinin Görevleri




14
Mahalle kurulması, kaldırılması, birleştirilmesi,
adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiştirilmesine karar
vermek,
Belediye başkanıyla encümen arasındaki
anlaşmazlıkları karara bağlamak.
Mücavir alanlara belediye hizmetlerinin
götürülmesine karar vermek.
İmar plânlarına uygun şekilde hazırlanmış belediye
imar programlarını görüşerek kabul etmek,
Meclisin Toplanma Zamanı


15
Belediye meclisi, her ayın ilk haftası, önceden
kararlaştırdığı günde toplanır.
Bütçe görüşmesine rastlayan toplantı süresi en çok yirmi
gün, diğer toplantıların süresi en çok beş gündür.
Meclis Üyeliğinin Sona Ermesi
 Meclis üyesinin toplantılara aktif katılımı esastır.
 Üye, özürsüz veya izinsiz olarak arka arkaya üç
birleşim günü veya bir yıl içinde yapılan
toplantıların yarısına katılmazsa savunması
alındıktan sonra üye tam sayısının salt
çoğunluğuyla üyeliğinin düşmesine karar verilir.
16
Meclisin Feshedilmesi
Belediye Meclisi;
 Kendisine kanunla verilen görevleri süresi içinde yapmayı
ihmal eder ve bu durum belediyeye ait işleri sekteye veya
gecikmeye uğratırsa veya
 Belediyeye verilen görevlerle ilgisi olmayan siyasî
konularda karar alırsa,
İçişleri Bakanlığı’nın bildirimi üzerine Danıştay’ın
kararı ile feshedilir.
17
Başkan-Meclis Uyuşmazlığı
 Belediye Başkanı, Meclisin bir kararını hukuka aykırı
bulursa onaylamaz ve yeniden görüşülmek üzere geri
gönderir.
 Belediye meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla
ısrar ederse karar bu kez kesinleşir.
 Belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar
aleyhine on gün içinde idarî yargıya başvurabilir.
18
Belediye Encümeni
 Belediye encümeni, belediye başkanının
başkanlığında;
 İl belediyelerinde ve nüfusu 100.000'in üzerindeki
belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri
arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği üç üye, malî
hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri
arasından bir yıl için seçeceği iki üye
olmak üzere yedi kişiden,
19
Belediye Encümeni
 Diğer belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi
üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye, malî
hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri
arasından bir yıl için seçeceği bir üye olmak üzere beş
kişiden oluşur.
Encümende atanmış ve seçilmiş üyeler bir arada
bulunur.
20
Encümenin Görevleri
 Stratejik plân ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin




21
hesabı inceleyip belediye meclisine görüş bildirmek.
Yıllık çalışma programına alınan işlerle ilgili
kamulaştırma kararlarını almak ve uygulamak.
Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini
belirlemek.
Kanunlarda öngörülen cezaları vermek.
Vergi, resim ve harçlar dışında kalan dava konusu olan
belediye uyuşmazlıklarının anlaşma ile tasfiyesine karar
vermek.
Encümenin Görevleri
 Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis
kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere
kiralanmasına karar vermek,
 Umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek.
 Diğer kanunlarda belediye encümenine verilen görevleri
yerine getirmek.
22
Encümenin Toplanma Zamanı
 Encümen haftada en az bir kez önceden
kararlaştırılan mekânda toplanır.
 Ancak acil durumlarda belediye başkanı önceden
çağrı olmaksızın da encümeni toplantıya çağırabilir.
23
Başkan-Encümen Anlaşmazlığı
 Başkan ile Encümen arasında bir uyuşmazlık olduğu
takdirde ihtilafı Belediye Meclisi çözer.
 Taraflar karara karşı valiye başvurup sorunun
Danıştay’a götürülmesini isteyebilirler.
24
Belediye Başkanı
 Belediye teşkilatının en üst amiridir.
 Halk tarafından seçilir.
25
Başkanın Görevleri
 Belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek,
 Belediyenin hak ve menfaatlerini korumak.
 Belediye idaresinin kurumsal stratejilerini oluşturmak ve
belediyeyi stratejik plâna uygun olarak yönetmek,
 Belediyeyi temsil etmek,
 Meclise ve encümene başkanlık etmek.
 Belediyenin taşınır ve taşınmaz mallarını idare etmek.
26
Başkanın Görevleri
 Belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek.
 Yetkili organların kararını almak şartıyla sözleşme




27
yapmak.
Meclis ve encümen kararlarını uygulamak.
Bütçeyi uygulamak, bütçede meclis ve encümenin
yetkisi dışındaki aktarmalara onay vermek.
Belediye personelini atamak.
Belediye ve bağlı kuruluşları ile işletmelerini
denetlemek.
Başkanın Görevleri
Belde halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için
gereken önlemleri almak.
Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği
kullanmak,
Özürlülere yönelik hizmetleri yürütmek ve özürlüler
merkezini oluşturmak.
28
Başkanlığın Sona Ermesi
Vefat ve istifa dışında, aşağıdaki durumlarda, İçişleri
Bakanlığının başvurusu üzerine Danıştay kararıyla
Belediye Başkanının başkanlık sıfatı sona erer:
 Mazeretsiz ve kesintisiz olarak yirmi günden fazla
görevini terk etmesi ve bu durumun mahallin mülkî
idare amiri tarafından belirlenmesi,
 Seçilme yeterliğini kaybetmesi,
29
Başkanlığın Sona Ermesi
 Görevini sürdürmesine engel bir hastalık veya sakatlık
durumunun yetkili sağlık kuruluşu raporuyla
belgelenmesi,
 Meclisin feshine neden olan eylem ve işlemlere
katılması.
 Ancak acil durumlarda İçişleri Bakanı da belediye
başkanını geçici olarak görevden uzaklaştırabilir.
30
Seçilme Koşulları
Olumlu koşullar;
 Türk vatandaşı olmak
 En az ilkokul mezunu olmak,
 25 yaşını bitirmiş olmak
 Askerlik hizmetini yapmış olmak (erkekler için)
31
Seçilme Koşulları
Olumsuz koşullar;
Kısıtlı ve Kamu Hizmetlerinden Yasaklı Olmamak,
 Bir yıldan fazla hapis cezası veya süresi ne olursa olsun
ağır hapis cezası almamış olmak,
 Yüz kızartıcı suçlardan mahkum olmamış olmak,
 Devletin kişiliğine karşı işlenen suçlardan mahkumiyeti
bulunmamak,
 Halkı kin ve düşmanlığa teşvik
suçundan mahkum olmamak.
32
Belediyenin Görevleri 1/5
 Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;
 İmar,
 su ve kanalizasyon,
 ulaşım gibi kentsel alt yapı;
 coğrafî ve kent bilgi sistemleri;
 çevre ve çevre sağlığı,
 temizlik ve katı atık;
 zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans;
 şehir içi trafik;
33
Görevleri 2/5
 defin ve mezarlıklar;
 ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar;
 konut;
 kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor;
 sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri
kazandırma;
 ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar
veya yaptırır.
34
Görevleri 3/5
 Devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı ile
bakım ve onarımını yapabilir veya yaptırabilir, her türlü
araç, gereç ve malzeme ihtiyaçlarını karşılayabilir;
 sağlıkla ilgili her türlü tesisi açabilir ve işletebilir;
 kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent
tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve
işlevlerinin korunmasını sağlayabilir;
 bu amaçla bakım ve onarımını yapabilir, korunması
mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa
edebilir.
35
Görevleri 4/5
 Belediye, kanunlarla başka bir kamu kurum ve
kuruluşuna verilmeyen mahallî müşterek nitelikteki
diğer görev ve hizmetleri de yapar veya yaptırır.
 Hizmetlerin yerine getirilmesinde belediyenin malî
durumu ve hizmetin ivediliği dikkate alınarak belirlenir.
 Gerektiğinde, öğrencilere, amatör spor kulüplerine
malzeme verir ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör
spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı
müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan
sporculara belediye meclisi kararıyla ödül verebilir.
 Gıda bankacılığı yapabilir.
36
Görevleri 5/5
 Belediye hizmetleri, vatandaşlara en yakın yerlerde ve en
uygun yöntemlerle sunulur.
 Hizmet sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün ve dar
gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanır.
 Belediyenin görev, sorumluluk ve yetki alanı belediye
sınırlarını kapsar.
 Belediye meclisinin kararı ile mücavir alanlara da
belediye hizmetleri götürülebilir.
 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu hükümleri
saklıdır.
37
Teşkilat ve personeli
 Belediye Hizmet Birimleri
 Belediye teşkilâtı, norm kadroya uygun olarak yazı
işleri, malî hizmetler, fen işleri ve zabıta
birimlerinden oluşur.
 Beldenin nüfusu, fizikî ve coğrafî yapısı, ekonomik,
sosyal ve kültürel özellikleri ile gelişme potansiyeli
dikkate alınarak, norm kadro ilke ve standartlarına
uygun olarak gerektiğinde sağlık, itfaiye, imar, insan
kaynakları, hukuk işleri ve ihtiyaca göre diğer
birimler oluşturulabilir. Bu birimlerin kurulması,
kaldırılması veya birleştirilmesi belediye meclisinin
kararıyla olur.
38
Norm Kadro ve personel istihdamı
 Belediye personeli, belediye başkanı tarafından atanır. Birim
müdürlüğü ve üstü yönetici kadrolarına yapılan atamalar ilk toplantıda
belediye meclisinin bilgisine sunulur.
 Belediye ve bağlı kuruluşlarında, norm kadroya uygun olarak çevre, sağlık,
veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, bilişim ve iletişim, plânlama,
araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarında avukat, mimar,
mühendis, şehir ve bölge plâncısı, çözümleyici ve programcı, tabip, uzman
tabip, ebe, hemşire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker gibi uzman
ve teknik personel yıllık sözleşme ile çalıştırılabilir.
 Avukat, mimar, mühendis (inşaat mühendisi ve harita mühendisi olmak
kaydıyla) ve veteriner kadrosu bulunmayan veya işlerin azlığı nedeniyle bu
unvanlarda kadrolu personel istihdamına ihtiyaç duyulmayan belediyelerde,
bu hizmetlerin yürütülmesi amacıyla, haftanın ya da ayın belirli gün veya
saatlerinde kısmi zamanlı olarak sözleşme ile personel çalıştırılabilir.
39
Zabıta ve itfaiye
 Zabıta
 Belediye zabıtası, beldede esenlik, huzur, sağlık ve düzenin sağlanmasıyla
görevli olup bu amaçla, belediye meclisi tarafından alınan ve belediye
zabıtası tarafından yerine getirilmesi gereken emir ve yasaklarla bunlara
uymayanlar hakkında mevzuatta öngörülen ceza ve diğer yaptırımları
uygular.
 Görevini yaparken zabıtaya karşı gelenler, kolluk kuvvetlerine karşı
gelenler gibi cezalandırılır.
 İtfaiye
 İtfaiye teşkilâtının çalışma usûl ve esasları, çalışanların görev ve
yetkileri, memurluğa alınması için taşımaları gereken nitelikler,
alacakları meslek içi eğitim, görevde yükselme, meslekten çıkarılma,
giyecekleri kıyafet ve savunma amaçlı olarak kullanacakları aletler ile
itfaiye teşkilâtında hizmet gereklerine göre oluşturulacak birimler,
İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
40
Denetim kapsam ve türleri
 Belediyelerde iç ve dış denetim yapılır. Denetim, iş ve




41

işlemlerin hukuka uygunluk, malî ve performans
denetimini kapsar.
İç ve dış denetim 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol
Kanunu hükümlerine göre yapılır.
Ayrıca, belediyenin malî işlemler dışında kalan diğer idarî
işlemleri, hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından
İçişleri Bakanlığı tarafından da denetlenir.
Belediyelere bağlı kuruluş ve işletmeler de yukarıdaki esaslara
göre denetlenir.
Denetime ilişkin sonuçlar kamuoyuna açıklanır ve meclisin
bilgisine sunulur.
Mali denetim Sayıştay tarafından yürütülür.
Faaliyet raporu
 Belediye başkanı, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve
Kontrol Kanununun 41 inci maddesinin dördüncü
fıkrasında belirtilen biçimde; stratejik plân ve performans
programına göre yürütülen faaliyetleri, belirlenmiş
performans ölçütlerine göre hedef ve gerçekleşme durumu
ile meydana gelen sapmaların nedenlerini ve belediye
borçlarının durumunu açıklayan faaliyet raporunu hazırlar.
 Faaliyet raporu Nisan ayı toplantısında belediye başkanı
tarafından meclise sunulur. Raporun bir örneği İçişleri
Bakanlığına gönderilir ve kamuoyuna da açıklanır.
42
Hizmetlerde aksama
 Belediye hizmetlerinin ciddi bir biçimde aksatıldığının ve bu
43
durumun halkın sağlık, huzur ve esenliğini hayati derecede olumsuz
etkilediğinin İçişleri Bakanlığının talebi üzerine yetkili sulh
hukuk hâkimi tarafından belirlenmesi durumunda İçişleri
Bakanı, hizmetlerde meydana gelecek aksamanın giderilmesini,
hizmetin özelliğine göre makul bir süre vererek belediye
başkanından ister.
 Aksama giderilemezse, söz konusu hizmetin yerine getirilmesini o
ilin valisinden ister. Bu durumda vali, aksaklığı öncelikle belediyenin
araç, gereç, personel ve diğer kaynaklarıyla giderir. Mümkün
olmadığı takdirde diğer kamu kurum ve kuruluşlarının imkânlarını
da kullanabilir. Ortaya çıkacak maliyet vali tarafından İller
Bankasına bildirilir ve İller Bankasınca o belediyenin müteakip ay
genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamı üzerinden belediyeye
ayrılan paydan valilik emrine gönderilir.
Bütçesi
 Belediyenin stratejik plânına ve performans programına
uygun olarak hazırlanan bütçe, belediyenin malî yıl ve
izleyen iki yıl içindeki gelir ve gider tahminlerini gösterir.
 Bütçeye ayrıntılı harcama programları ile finansman
programları eklenir.
 Bütçe yılı Devlet malî yılı ile aynıdır.
 Bütçe dışı harcama yapılamaz.
 Belediye başkanı ve harcama yetkisi verilen diğer
görevliler, bütçe ödeneklerinin verimli, tutumlu ve
yerinde harcanmasından sorumludur.
44
Bütçenin hazırlanması ve kabulü
 Belediye başkanı tarafından hazırlanan bütçe tasarısı Eylül
ayının birinci gününden önce encümene sunulur ve İçişleri
Bakanlığına gönderilir. İçişleri Bakanlığı belediye bütçe
tahminlerini konsolide eder ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi
ve Kontrol Kanunu uyarınca merkezi yönetim bütçe tasarısına
eklenmek üzere Eylül ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına
bildirir. Encümen, bütçeyi inceleyerek görüşüyle birlikte
Kasım ayının birinci gününden önce belediye meclisine sunar.
 Meclis bütçe tasarısını yılbaşından önce, aynen veya
değiştirerek kabul eder. Ancak, meclis bütçe denkliğini bozacak
biçimde gider artırıcı ve gelir azaltıcı değişiklikler yapamaz.
Kabul edilen bütçe, malî yılbaşından itibaren yürürlüğe girer.
45
Diğer kuruluşlarla ilişkiler 1/2
 Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı
46
anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk
alanlarına giren konularda;
 Mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve
kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini
bedelli veya bedelsiz üstlenebilir veya bu kuruluşlar
ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir ve bu
amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir.
 Mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve
hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî
ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel
temin edebilir.
Diğer kuruluşlarla ilişkiler 2/2
 Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu
47
yararına çalışan dernekler, özürlü dernek ve vakıfları,
kendilerine vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ve Esnaf ve Küçük
Sanatkârlar Kanunu kapsamına giren meslek odaları ile ortak
hizmet projeleri gerçekleştirebilir.
 Kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde
kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler
ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilir veya
süresi yirmibeş yılı geçmemek üzere tahsis edebilir.
 Kamu kurum ve kuruluşlarına belediyeler, bağlı kuruluşları ve
belediye şirketlerince devir veya tahsis edilen taşınmazlar,
kamu konutu ve sosyal tesis olarak kullanılamaz.
Hizmetlere gönüllü katılım
 Belediye; sağlık, eğitim, spor, çevre, sosyal hizmet
ve yardım, kütüphane, park, trafik ve kültür
hizmetleriyle yaşlılara, kadın ve çocuklara,
özürlülere, yoksul ve düşkünlere yönelik
hizmetlerin yapılmasında beldede dayanışma ve
katılımı sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve
verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin
katılımına yönelik programlar uygular.
48
Tasarrufundaki yerler
 Diğer kanunlarla getirilen hükümler saklı kalmak üzere,
mezarlıklar ile belediye sınırları içinde bulunan ve sahipsiz
arazi niteliğinde olan seyrangâh, harman yeri, koruluk,
dinlenme yerleri, meydanlar, bataklık, çöp döküm sahaları,
yıkılmış kale ve kulelerin arsaları ve enkazı ve benzeri
yerler belediyenin tasarrufundadır.
 Belediye tarafından deniz, akarsu ve gölden doldurma
suretiyle kazanılan alanlar, Kıyı Kanunu ve ilgili mevzuata
uygun olarak kullanılmak şartıyla Maliye Bakanlığı
tarafından belediyelerin, büyükşehirlerde büyükşehir
belediyelerinin tasarrufuna bırakılır.
49
Özel terminal ve akaryakıt istasyonları
 Belediye sınırları ve mücavir alanları içinde, kara yolu ile
yolcu taşıma hakkına sahip gerçek ve tüzel kişilerin
şehirlerarası otobüs terminali kurmalarına ve işletmeleri
ile her türlü akaryakıt ile sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG)
ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) istasyonlarına nazım
imar ve uygulama imar plânına uygun olmak kaydıyla
belediye tarafından izin verilebilir.
 Akaryakıt istasyonlarına izin verilmesi için nazım imar
plânında akaryakıt istasyonu olarak gösterilmesi şarttır. Bu
istasyonlara çalışma ruhsatı büyükşehirlerde büyükşehir
belediyesi tarafından verilir.
50
Büyükşehir Belediyeleri
51
GENEL BİLGİLER
52
Tanım
 Büyükşehir belediyesi; sınırları il sınırları olan ve
sınırları içindeki ilçe belediyeleri arasında
koordinasyonu sağlayan; idarî ve malî özerkliğe
sahip olarak kanunlarla verilen görev ve
sorumlulukları yerine getiren, yetkileri kullanan; ve
karar organı seçmenler tarafından seçilerek
oluşturulan kamu tüzel kişisi
 Toplam nüfusu 750.000’den fazla olan illerin il
belediyeleri kanunla büyükşehir belediyesine
dönüştürülebilir.
53
Kurulması
 1982 Anayasası’nın 127. maddesi “büyük yerleşim birimleri
için özel yönetim biçimleri oluşturulabilir” dediği için bu
belediyeler kuruldu.
 İlk kez 1984 yılında kanunla kuruldu.
 Belediye sınırları içindeki yerleşim birimlerinin son nüfus
sayımına göre toplam nüfusu 750.000'den fazla olan il
belediyeleri, fizikî yerleşim durumları ve ekonomik
gelişmişlik düzeyleri de dikkate alınarak, kanunla
büyükşehir belediyesine dönüştürülebilir.
 Türkiye’de toplam 30 BŞB’si bulunmaktadır.
54
Büyükşehir olan iller (toplam 30 adet)
 Adana
* Ankara * Aydın
* Tekirdağ
 Antalya * Bursa
* Balıkesir * Trabzon
 Diyarbakır* Erzurum * Denizli * Şanlıurfa
 Eskişehir * Gaziantep * Hatay
* Van
 Mersin
* İstanbul * Malatya * Manisa
 İzmir
* Kayseri * Mardin * Ordu
 Kocaeli * Konya
* Muğla *Kahramanmaraş
 Sakarya * Samsun
55
Büyükşehir Belediyeleri
 Türkiye’deki ilk büyükşehir belediyeleri 1984 yılı
Ocak ayında çıkarılan 2972 sayılı yasa ve Mart
ayında çıkarılan 195 sayılı kanun hükmünde
kararname uyarınca üç büyük kentte (Ankara,
İstanbul, İzmir) kuruldu.
 Aynı yılın Temmuz ayında çıkarılan 3030 sayılı
yasa ile Büyükşehir ve ilçe belediyeleri statüleri
netleşti.
56
Büyükşehir Belediyeleri
 1986-1988 döneminde beş büyükşehir belediyesi
daha kuruldu. 1986 yılında Adana, 1987 yılında
Bursa, Gaziantep ve Konya, 1988 yılında ise
Kayseri büyükşehir statüsüne geçirildiler.
 1993 yılında yedi büyük şehir belediyesi daha
kuruldu. Bu belediyeler; Antalya, Diyarbakır,
Eskişehir, Erzurum, Mersin, İzmit ve
Samsun’dur.
57
6 Aralık 2012 tarihli değişiklikler
 13 ilde daha Büyükşehir Belediyesi kuruldu – toplamda 29






tane oldu
13 ilde 26 İlçe kuruldu
Büyükşehir belediyelerinde hizmet sınırı mülki sınırlar oldu
Bu illerde İl Özel İdareleri kapatıldı
Belde belediyeleri kapatıldı
Köyler lağvedildi
Bucaklar kaldırıldı
22 Mart 2013 tarihli Kanunla Ordu ili BŞB oldu.
 Bir ilçe kuruldu
58
GÖREVLER VE
HİZMETLER
59
BŞB’nin görevleri 1/10
 İlçe belediyelerinin görüşlerini alarak belediyenin stratejik
plânını, yıllık hedeflerini, yatırım programlarını ve bunlara
uygun olarak bütçesini hazırlamak.
 Çevre düzeni plânına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir
belediye sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki
her ölçekte nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve
onaylayarak uygulamak;
 Sınırları içindeki belediyelerin nazım plâna uygun olarak
hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda
yapılacak değişiklikleri, parselasyon plânlarını ve imar ıslah
plânlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve
uygulanmasını denetlemek;
60
BŞB’nin görevleri 2/10
 Kanunlarla kendilerine verilmiş görev ve hizmetlerin
gerektirdiği proje, yapım, bakım ve onarım işleriyle
ilgili her ölçekteki imar plânlarını, parselasyon
plânlarını ve her türlü imar uygulamasını yapmak ve
ruhsatlandırmak,
 Büyükşehir belediyesi tarafından yapılan veya
işletilen alanlardaki işyerlerine büyükşehir
belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda
işletilecek yerlere ruhsat vermek ve denetlemek.
 Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak
ve uygulamak;
61
BŞB’nin görevleri 3/10
 Ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve
62
koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde
işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi
sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını
belirlemek;
 Durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve
benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve
işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek;
 Kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin
gerektirdiği bütün işleri yürütmek.
 Büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki meydan, bulvar,
cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımını
sağlamak;
BŞB’nin görevleri 4/10
 Coğrafî ve kent bilgi sistemlerini kurmak.
 Sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak çevrenin,
63
tarım alanlarının ve su havzalarının korunmasını sağlamak;
ağaçlandırma yapmak; hafriyat toprağı, moloz, kum ve
çakıl depolama alanlarını, odun ve kömür satış ve depolama
sahalarını belirlemek, bunların taşınmasında çevre
kirliliğine meydan vermeyecek tedbirler almak; büyükşehir
katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların
kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar
taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden
değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine
ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler
kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek;
BŞB’nin görevleri 5/10
 İlân ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını
belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve
numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi
işlerini gerçekleştirmek.
 Sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek,
bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek
veya işlettirmek;
 Gıda ile ilgili olanlar dâhil birinci sınıf gayrisıhhî
müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek, yiyecek ve
içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuarlar
kurmak ve işletmek.
64
BŞB’nin görevleri 6/10
 Büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu veya işlettiği alanlarda
65
zabıta hizmetlerini yerine getirmek.
 Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar yapmak,
yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek.
 Büyükşehrin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge
parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane,
müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak,
yaptırmak, işletmek veya işlettirmek;
 Gerektiğinde amatör spor kulüplerine malzeme vermek ve
gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar arasında spor
müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda
üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye
meclis kararıyla ödül vermek.
BŞB’nin görevleri 7/10
 Gerektiğinde sağlık, eğitim ve kültür hizmetleri için bina ve
tesisler yapmak, kamu kurum ve kuruluşlarına ait bu hizmetlerle ilgili
bina ve tesislerin her türlü bakımını, onarımını yapmak ve gerekli
malzeme desteğini sağlamak.
 Kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi
bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını
sağlamak, bu amaçla bakım ve onarımını yapmak, korunması mümkün
olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa etmek.
 Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu
amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya
işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve
servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek.
66
BŞB’nin görevleri 8/10
 Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj
ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını
yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak.
 Her çeşit toptancı hallerini ve mezbahaları yapmak, yaptırmak,
işletmek veya işlettirmek, imar plânında gösterilen yerlerde yapılacak
olan özel hal ve mezbahaları ruhsatlandırmak ve denetlemek.
 İl düzeyinde yapılan plânlara uygun olarak, doğal afetlerle ilgili
plânlamaları ve diğer hazırlıkları büyükşehir ölçeğinde yapmak;
gerektiğinde diğer afet bölgelerine araç, gereç ve malzeme desteği
vermek; itfaiye ve acil yardım hizmetlerini yürütmek; patlayıcı ve
yanıcı madde üretim ve depolama yerlerini tespit etmek, konut,
işyeri, eğlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluşları ile kamu
kuruluşlarını yangına ve diğer afetlere karşı alınacak önlemler
yönünden denetlemek, bu konuda mevzuatın gerektirdiği izin ve
ruhsatları vermek.
67
BŞB’nin görevleri 9/10
 Sağlık merkezleri, hastaneler, gezici sağlık üniteleri
ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler
ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel
hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla
sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri
kazandırma kursları açmak, işletmek veya
işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken
üniversiteler, yüksek okullar, meslek liseleri, kamu
kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği
yapmak.
68
BŞB’nin görevleri 10/10
 Merkezî ısıtma sistemleri kurmak, kurdurmak,
işletmek veya işlettirmek.
 Afet riski taşıyan veya can ve mal güvenliği
açısından tehlike oluşturan binaları insandan
tahliye etmek ve yıkmak.
 Mezarlık alanlarını tespit etmek, mezarlıklar tesis
etmek, işletmek, işlettirmek, defin ile ilgili
hizmetleri yürütmek.
69
İlçe belediyelerinin görev ve yetkileri
 Kanunlarla münhasıran büyükşehir belediyesine verilen görevlerin



70

dışında kalan görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.
Büyükşehir katı atık yönetim plânına uygun olarak, katı atıkları
toplamak ve aktarma istasyonuna taşımak.
Sıhhî işyerlerini, 2. ve 3. sınıf gayrisıhhî müesseseleri, umuma
açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek.
Otopark, spor, dinlenme ve eğlence yerleri ile parkları yapmak;
yaşlılar, özürlüler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik sosyal ve
kültürel hizmetler sunmak; mesleki eğitim ve beceri kursları açmak;
sağlık, eğitim, kültür tesis ve binalarının yapım, bakım ve onarımı ile
kültür ve tabiat varlıkları ve tarihî dokuyu korumak; kent tarihi
bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin geliştirilmesine
ilişkin hizmetler yapmak.
Defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.
Altyapı hizmetleri 1/2
 Büyükşehir içindeki altyapı hizmetlerinin koordinasyonu
için büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin
başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve
kuruluşları ile özel kuruluşların temsilcilerinin katılacağı alt
yapı koordinasyon merkezi kurulur.
 Büyükşehir ilçe belediye başkanları kendi belediyesini
ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon
merkezlerine üye olarak katılırlar.
 Merkez kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlar
tarafından büyükşehir içinde yapılacak alt yapı yatırımları için
kalkınma plânı ve yıllık programlara uygun olarak yapılacak
taslak programları birleştirerek kesin program hâline getirir.
71
Altyapı hizmetleri 2/2
 Ortak programa alınan hizmetler için kamu kurum ve
kuruluş bütçelerinde yeterli ödeneğin bulunmadığının
bildirilmesi durumunda, büyükşehir belediyesi veya ilgisine
göre bağlı kuruluş bütçelerinden bu hizmetler için kaynak
ayrılabilir.
 Ortak programa alınmayan yatırımlar için bakanlıklar, ilgili
belediye ve diğer kamu kurum ve kuruluşları alt yapı
koordinasyon merkezi tarafından belirlenen programa göre
harcamalarını kendi bütçelerinden yaparlar.
 Koordinasyon merkezleri tarafından alınan kararlar,
belediye ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer
için bağlayıcıdır.
72
Ulaşım hizmetleri 1/2
 Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde
her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde
yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da
görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek
kamu kurum ve kuruluş temsilcilerinin katılacağı ulaşım
koordinasyon merkezi kurulur.
 Büyükşehir ilçe belediye başkanları üye olarak katılırlar.
 Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini
plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş
ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının
tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik
komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından
kullanılır.
73
Ulaşım hizmetleri 2/2
 Kararları, BŞB başkanının onayı ile yürürlüğe girer.
 Toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün
kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır.
 Merkezin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak
kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı
tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
 Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve
yetkilerin uygulanmasında, 2918 sayılı Karayolları Trafik
Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.
74
BÜYÜKŞEHİR
BELEDİYESİNİN
ORGAN VE GÖREVLİLERİ
75
Büyükşehir belediye meclisi
 Büyükşehir belediye meclisi, büyükşehir belediyesinin
karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve
usullere göre seçilen üyelerden oluşur.
 Büyükşehir belediye başkanı büyükşehir belediye
meclisinin başkanı olup, büyükşehir içindeki diğer
belediyelerin başkanları, büyükşehir belediye
meclisinin doğal üyesidir
 Büyükşehir ilçe belediye meclisleri ile bunların çalışma
usul ve esaslarına ilişkin diğer hususlarda Belediye
Kanunu hükümleri uygulanır.
 Belediyenin karar organıdır ve ilçe belediye meclisi
üyelerinin seçiliş sırasına göre 1/5’inden oluşur
76
Meclis toplantısı
 Madde 13- Büyükşehir belediye meclisi, her ayın ikinci haftası
önceden meclis tarafından belirlenen günde mutat toplantı
yerinde toplanır (...) Bütçe görüşmesine rastlayan toplantı süresi
en çok yirmi, diğer toplantıların süresi en çok beş gündür.
Meclis kendi belirleyeceği bir ay tatil yapabilir.
 Mutat toplantı yeri dışında toplanılmasının zorunlu olduğu
durumda üyelere önceden bilgi vermek kaydıyla belediye
hudutları dahilinde meclis başkanının belirlediği yerde toplantı
yapılır. Ayrıca, toplantının yeri ve zamanı mutat usullerle belde
halkına duyurulur.
 Büyükşehir belediye başkanı, acil durumlarda lüzum görmesi
halinde belediye meclisini bir yılda üç defadan fazla olmamak ve
her toplantı bir birleşimi geçmemek üzere toplantıya çağırır.
77
Meclis kararlarının kesinleşmesi 1/3
 BŞB başkanı, hukuka aykırı gördüğü belediye
meclisi kararlarını, yedi gün içinde gerekçesini de
belirterek yeniden görüşülmek üzere belediye
meclisine iade edebilir.
 Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden
görüşülmesi istenip de büyükşehir belediye meclisi üye
tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar
kesinleşir.
 Büyükşehir belediye başkanı, meclisin ısrarı ile
kesinleşen kararlar aleyhine on gün içinde idarî
yargıya başvurabilir.
78
Meclis kararlarının kesinleşmesi 2/3
 Kararlar, kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde
79
mahallin en büyük mülkî idare amirine gönderilir. Mülkî idare
amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez.
 Mülkî idare amiri hukuka aykırı gördüğü kararlar aleyhine on
gün içinde idarî yargı mercilerine başvurabilir.
 İlçe belediye meclislerinin bütçe ve imarla ilgili olanlar
dışındaki kararları dayanak belgeleriyle birlikte büyükşehir
belediye başkanına gönderilir. Büyükşehir belediye başkanı,
yedi gün içinde, gerekçesini de belirterek hukuka aykırı
gördüğü kararların yeniden görüşülmesini isteyebilir. İlgili
meclis, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile kararında ısrar
ederse karar kesinleşir.
Meclis kararlarının kesinleşmesi 3/3
 Kesinleşen kararlar yedi gün içinde büyükşehir
belediyesine gönderilir. Belediye başkanı, kesinleşen
kararın iptali için on gün içinde idarî yargı merciine
başvurabilir.
 Büyükşehir kapsamındaki ilçe belediye meclisleri
tarafından alınan imara ilişkin kararlar, kararın
gelişinden itibaren üç ay içinde büyükşehir belediye
meclisi tarafından nazım imar plânına uygunluğu
yönünden incelenerek aynen veya değiştirilerek
kabul edildikten sonra büyükşehir belediye başkanına
gönderilir.
80
İhtisas komisyonları 1/2
 BŞB meclisi, her dönem başı toplantısında, üyeleri
81
arasından seçilecek en az beş, en çok dokuz kişiden oluşan
ihtisas komisyonları kurabilir.
 İhtisas komisyonları, her siyasî parti grubunun ve bağımsız
üyelerin büyükşehir belediye meclisindeki üye sayısının
meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluşur.
 İmar ve bayındırlık komisyonu, çevre ve sağlık
komisyonu, plân ve bütçe komisyonu, eğitim, kültür,
gençlik ve spor komisyonu ile ulaşım komisyonunun
kurulması zorunludur.
 Diğer komisyonlar meclis kararı ile kurulabilir.
İhtisas komisyonları 2/2
 Komisyon çalışmalarında uzman kişilerden yararlanılabilir.
Gündemdeki konularla ilgili olmak üzere; kurum temsilcileri,
kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, üniversitelerin
ilgili bölümlerinin, sendikalar ve uzmanlaşmış sivil toplum
örgütlerinin temsilcileri ile davet edilen uzman kişiler, oy hakkı
olmaksızın ihtisas komisyonu toplantılarına katılabilir ve görüş
bildirebilir.
 İhtisas komisyonlarının görev alanına giren işler bu
komisyonlarda görüşüldükten sonra büyükşehir belediye
meclisinde karara bağlanır.
 Komisyon raporları alenîdir, çeşitli yollarla halka duyurulur ve
isteyenlere büyükşehir belediye meclisi tarafından belirlenecek
maliyet bedeli karşılığında verilir.
82
Encümen
 BŞB encümeni, belediye başkanının başkanlığında,
belediye meclisinin her yılın ilk olağan
toplantısında kendi üyeleri arasından bir yıl için
gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter,
biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere
belediye başkanının her yıl birim amirleri
arasından seçeceği beş üyeden oluşur.
 Başkanın katılamadığı toplantılarda, genel sekreter
başkanlık eder.
83
Büyükşehir belediye başkanı
 Başkan, belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin
temsilcisidir. Başkan il sınırları içindeki seçmenler
tarafından doğrudan seçilir.
 Başkan vekili, Belediye Kanunundaki usullere göre
belirlenir. Ancak, ilçe belediye başkanları büyükşehir
belediye başkan vekili olamaz.
 Büyükşehir ve ilçe belediye başkanları görevlerinin
devamı süresince siyasi partilerin yönetim ve denetim
organlarında görev alamaz; profesyonel spor kulüplerinin
başkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz.
84
Büyükşehir belediyesi teşkilâtı
 Büyükşehir belediyesi teşkilâtı; norm kadro esaslarına
uygun olarak genel sekreterlik, daire başkanlıkları
ve müdürlüklerden oluşur.
 Birimlerin kurulması, kaldırılması veya birleştirilmesi
büyükşehir belediyesi meclisinin kararı ile olur.
 Büyükşehir belediyesinde başkan yardımcısı bulunmaz.
 Hizmetlerin etkili ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi
için, genel sekretere yardımcı olmak üzere, nüfusu üç
milyonun üzerindeki büyükşehir belediyelerinde en fazla
beş, diğerlerinde en fazla üç genel sekreter yardımcısı
atanabilir.
85
Personel istihdamı
 BŞB personeli başkan tarafından atanır. Müdür ve üstü
unvanlı olanlar ilk toplantıda büyükşehir belediye meclisinin
bilgisine sunulur.
 Genel sekreter, belediye başkanının teklifi üzerine İçişleri
Bakanı tarafından atanır.
 Sözleşmeli ve işçi statüsünde çalışanlar hariç belediye
memurlarına, başarı durumlarına göre toplam memur sayısının
% 10'unu ve Devlet memurlarına uygulanan aylık katsayının
(30.000) gösterge rakamı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı
geçmemek üzere hastalık ve yıllık izinleri dahil olmak üzere,
çalıştıkları sürelerle orantılı olarak encümen kararıyla yılda en
fazla iki kez ikramiye ödenebilir.
86
Şirket kurulması
 Büyükşehir belediyesi kendisine verilen görev ve hizmet
87
alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye
şirketleri kurabilir.
 Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik
sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim
kurullarında görev alabilirler.
 Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat
sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark
ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı
kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu
şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, Devlet
İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince
belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir.
GÖZETİM, DENETİM VE DİĞER
HUSUSLAR
88
Belediyeler arası ilişkiler ve koordinasyon 1/4
 Büyükşehir kapsamındaki belediyeler arasında hizmetlerin
yerine getirilmesi bakımından uyum ve koordinasyon
büyükşehir belediyesi tarafından sağlanır. Büyükşehir ve
ilçe belediyeleri arasında hizmetlerin yürütülmesiyle ilgili
ihtilâf çıkması durumunda, büyükşehir belediye meclisi
yönlendirici ve düzenleyici kararlar almaya yetkilidir.
 Yeni kurulan büyükşehir belediyelerinde meydan, bulvar,
cadde, yol, sokak, park, spor ve kültürel tesislerin
büyükşehir belediyesi ile büyükşehir kapsamındaki diğer
belediyeler arasında dağılımına ilişkin esaslar büyükşehir
belediye meclisi tarafından belirlenir.
89
Belediyeler arası ilişkiler ve koordinasyon 2/4
 Büyükşehir belediyesi, hizmetleri malî ve teknik
90
imkânları çerçevesinde, nüfus ve hizmet alanlarını
dikkate alarak, bu hizmetlerden yararlanacak
büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler arasında
dengeli olarak yürütmek zorundadır.
 İlçe belediyelerine ait görevlerden bir veya
birkaçı, bedeli kendileri tarafından karşılanmak ve
istekte bulunmak kaydıyla, büyükşehir belediye
meclisinin kararına dayanarak, ortaklaşa veya
bizzat büyükşehir belediyesi tarafından yapılabilir.
Belediyeler arası ilişkiler ve koordinasyon 3/4
 Büyükşehir belediyesi ve ilçe belediyeleri ile ortak
projeler geliştirebilir ve yatırım yapabilir. Büyükşehir
belediyesi, kesinleşmiş en son yıl bütçe gelirinin % 3’ünü
aşmamak ve bütçede ödeneği ayrılmış olmak şartıyla, ilgili
belediyenin yatırım programında yer alan projelerin
finansmanı için büyükşehir belediye başkanının teklifi ve
meclisin kararıyla ilçe ve ilk kademe belediyelerine malî ve
aynî yardım yapabilir.
 Büyükşehir belediyesi ile bağlı kuruluşları, belediye
başkanının onayı ile birbirlerinin nakit ihtiyacını
karşılayabilir. Bu şekildeki ödünç vermelerde faiz
uygulanmaz.
91
Belediyeler arası ilişkiler ve koordinasyon 4/4
 Yapılacak herhangi bir yatırımın büyükşehir
belediyesi ile bağlı kuruluşlarından bir veya
birkaçını aynı anda ilgilendirdiği ve tek elden
yapılmasının maliyetleri düşüreceğinin anlaşıldığı
durumlarda, büyükşehir belediye meclisi, yatırımı
kuruluşlardan birinin yapmasına karar verebilir. Bu
takdirde yatırımın ilgili diğer kurumu ilgilendiren
kısmına ait harcama tutarı o kurumun hesabında
borç, yatırımcı kuruluş hesabında alacak olarak
gösterilir.
92
Diğer hükümler
 Belediye Kanunu ve diğer ilgili Kanunların bu
kanuna aykırı olmayan hükümleri ilgisine göre
büyükşehir ve büyükşehir ilçe belediyeleri
hakkında da uygulanır.
93
İl Özel İdareleri ve Köyler
94
İL ÖZEL İDARELERİ
95
İl Özel İdareleri Temel Kanunları
 1864 Tarihli Vilayet Nizamnamesi
 1870 Tarihli İdare-i Umumiye-i Vilayet Nizamnamesi
 1913 Tarihli İdare-i Umumiye-i Vilayet Kanunu
Muvakkati
 1929 Tarihli ve 1426 Sayılı Vilayet İdaresi Kanunu
 1949 Tarihli ve 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu
 1987 Tarihli ve 3360 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu
 2005 Tarihli ve 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu
96
İl Özel İdarelerinin Kuruluşu
 İl yönetimiyle birlikte yasa ile kurulurlar.
 İllerin büyüklükleri bakımından ise önemli
farklılıklar vardır. Kanunla il ve il özel idaresi
kurulabilse de bazı anayasal sınırlamalar vardır.
 Anayasanın 126. maddesine göre; coğrafi durum,
ekonomik şartlar ve kamu hizmetlerinin gerekleri
göz önünde tutularak il kurulabilir ve mevcut bir il
kaldırılabilir.
97
İl Özel İdaresinin Görevleri
Kanunla başka kurum ve kuruluşlara verilmeyen
mahalli müşterek nitelikteki görevleri yapmak,
kararları almak, uygulamak ve denetlemekle
görevli bulunan İl Özel İdarelerinin görevleri
5302 sayılı kanunu 6. maddesinde sayılmış ve
önceki kanunlara göre bir çok yeni görevler ihdas
edilmiştir.
98
İl Özel İdaresinin Görevleri
 İl Sınırları İçinde:
 Sağlık,
 Tarım,
 Sanayi ve Ticaret,
 İlin Çevre Düzeni,
 Bayındırlık ve İskan,
 Toprağın korunması,
 Erozyonun önlenmesi,
 Sosyal hizmet ve yardımlar,
 Yoksullara mikro kredi,
 Çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları,
 İlk ve orta öğretime arsa temini, bina yapımı, bakım ve onarımı.
99
İl Özel İdaresinin Görevleri
 Belediye Sınırları Dışında:
 İmar,
 Yol, su ve kanalizasyon,
 Katı atık,
 Çevre,
 Acil yardım ve kurtarma,
 Kültür,
 Turizm,
 Gençlik ve spor,
 Orman köylerinin desteklemesi,
 Ağaçlandırma, park ve bahçe tesisi
 Vd.
100
İl Özel İdaresinin Yetkileri ve İmtiyazları
 İl özel idareleri kendilerine verilen görevleri yerine
101
getirebilmek için 5302 sayılı kanunun 7.
maddesinde sayılan bir kısım yetki ve imtiyazları
şunlardır:
 Kanunla verilen görev ve yetkileri yerine
getirebilmek için her türlü etkinliği yapmak, gerçek
ve tüzel kişilerin faaliyetleri için kanunla belirtilen
izin ve ruhsat vermek ve denetlemek,
 Yönetmelik çıkarmak, emir vermek, yasal koymak,
ceza vermek ve bunları uygulamak,…
İl Özel İdaresi Bütçesi
 İl özel idaresinin bütçesi ve nasıl hazırlanacağı ile
102
ilgili açıklamalar ilgili kanunun 44. maddesinde
açıklanmıştır.
-İl özel idaresi bütçeleri İçişleri Bakanlığı tarafından
onaylanır. İl genel meclisinde görüşülerek kabul
edilen bütçe, o yılın programı da eklenerek
toplantının sona ermesinden itibaren 15 gün içinde
İçişleri Bakanlığına gönderilir.
-İçişleri Bakanlığının onay süresi 30 gündür. Bu süre
içinde onaylanmazsa kendiliğinden onaylanmış
sayılır.
İl Özel İdaresinin Organları
 Yerel yönetimlerdeki temel örgütlenme birimleri başkan,
meclis ve encümen şeklindedir.
Buna göre il özel idarelerinin organları şu şekildedir:
 Vali,
 İl genel meclisi ( her ilçeden ilçenin nüfusuna
göre 25.000’den azsa – 2; 25-50 arası 3; 50-75 arası
4; 75-100 arası 5; artı herbir 100 bin için 1 üye
bulunur)
 İl encümeni (5 Meclis üyesi + 5 atanmış üye)
103
KÖYLER
104
Köyler
 Geleneksel yerleşim yerleri olarak köyün tarihi
insanlık tarihi kadar eskidir.
 Köy, insanların birlikte yaşadığı en küçük
yerleşim birimidir. Ülkemizde de kuruluşu çok
eski zamanlara kadar gitmesine rağmen bir
yerinden yönetim birimi ve tüzel kişilik
kazanabilmesi nispeten yakın zamanlarda
olmuştur
105
Köyler
 Ülkemizde 1924 tarih ve 442 sayılı Köy Kanunu ile
köy muhtarlıklarına tüzel kişilik verilmiş ve bu
yerleşim birimlerinin tüm düzenlemeleri bu
yasayla yapılmıştır. Köylerin kurulması, il idare
kurulu, il genel meclisi ve Bayındırlık Bakanlığının
mütalaası ile İçişleri Bakanının kararıyla kurulur.
 Köy Kanunun 2. maddesinde köy, şu şekilde
tanımlanmıştır: “Cami, mektep, otlak, yaylak,
baltalık gibi ortak malları bulunan ve toplu veya
dağınık evlerde otura insanlar bağ, bahçe ve
tarlalarıyla birlikte bir köy teşkil ederler.”
106
Türkiye’de Yıllara Göre Köy Nüfusu ve Genel
Nüfustaki Oranı
107
Yıl
Köy
Sayısı
1927
Türkiye Nüfusu
(Bin Kişi)
13.648
Genel Nüfusa
Oranı (%)
39.901
Köy Nüfusu
(Bin Kişi)
10.342
1935
34.067
12.355
16.158
76,5
1940
33.134
13.475
17.821
75,6
1950
33.305
15.703
20.947
75,0
1960
34.548
18.895
27.755
68,1
1970
35.110
21.914
35.605
61,5
1980
35.268
25092
44.737
56,1
1990
35.532
23.147
56.473
41,0
2000
37.371
23.736
67.845
35,0
2008
2012
34.442
20.838
70.586
29,5
26
75,8
Köy Organları
 Köy derneği
 Köy ihtiyar heyeti
 Köy muhtarı
108
Teşekkür ederiz…
Sorular…
[email protected]
109