Transcript Hygiene A C 920410

‫بافر‬
920410
133 slides
1
‫محلول بافر‪:‬‬
‫الف‪ -‬محلولي از يك اسيد ضعيف و نمك آن كه باز‬
‫مزدوج مربوط به نمك قوي هست‪.‬‬
‫‪A-‬‬
‫‪H+ +‬‬
‫باز مزدوج(اسيد ضعيف)‬
‫مثال‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪NaOH‬‬
‫‪HA ‬‬
‫اسيد ضعيف‬
‫‪CH3COOH, CH3COO- Na+‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫ب‪ -‬ويا محلولي از يك باز ضعيف و نمك آن كه اسيد‬
‫مزدوج مربوط به نمك قوي هست ‪.‬‬
‫‪OH- + B+‬‬
‫اسيد مزدوج(باز ضعيف)‬
‫مثال‪:‬‬
‫‪BOH ‬‬
‫باز ضعيف‬
‫‪NH3, NH4+ Cl- HCl‬‬
‫خواص محلولهای بافر‬
‫محلول بافر در برابر تغييرات ‪ pH‬مقاوم هست‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫اليل مقاومت محلولهاي بافر در برابر تغيير ‪pH‬‬
‫‪ -1‬دارای ‪(ka‬اسيد ضعيف) و يا ‪ (kb‬باز ضعيف) كوچك‬
‫هستند‪.‬‬
‫‪ -2‬اگر غلظت دو جزء بافر يكسان باشد حداکثر مقاومت‬
‫از خود نشان می دهد‪.‬‬
‫را‬
‫‪‬‬
‫] ‪[A‬‬
‫] ‪[ HA‬‬
‫‪4‬‬
‫‪‬‬
‫‪pH  pk a  log‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪‬‬
‫] ‪[ H ][ A‬‬
‫] ‪[ HA‬‬
‫‪ka ‬‬
‫‪920410‬‬
‫مثال‪ :‬بافر اسيد ضعيف‬
‫در اثر افزودن‪ H+‬يا ‪ OH-‬تغيير نسبت اجزاي بافر نسبتا ً كوچك است‪.‬‬
‫‪ [ HA ] ‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫[‬
‫‪H‬‬
‫]‬
‫‪‬‬
‫‪k‬‬
‫‪‬‬
‫‪a‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫] ‪[A‬‬
‫‪ [A ] ‬‬
‫‪‬‬
‫] ‪[ HA‬‬
‫‪‬‬
‫‪[H ]  k a‬‬
‫تغيير‪ pH‬به ]‪[HA]/[A-‬يا (بازمزدوج)‪(/‬اسيدمزدوج) بستگي‬
‫دارد‬
‫‪5‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫ناحيه بافر کنندگی مفيد‬
‫گستره مفيد تغييرات‪ pH‬براي يك بافر وقتي است كه‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 10‬‬
‫] ‪[ HA‬‬
‫‪‬‬
‫‪0 .1 ‬‬
‫] ‪[A‬‬
‫)‪1‬‬
‫‪‬‬
‫] ‪[A‬‬
‫] ‪[ HA‬‬
‫‪pH  pk a  log‬‬
‫)‪2‬‬
‫‪1, 2  pka - 1 < pH < pka + 1‬‬
‫‪6‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫ناحيه بافرکنندگی مفيد برای بافر اسيداستيک‪-‬استات‬
‫‪ka =1.75  10-5‬‬
‫‪ pka = 4.75‬‬
‫‪ pka - 1 < pH < pka + 1‬‬
‫‪ 3.75 < pH < 5.75‬‬
‫‪7‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫بافركنندگي ماكزيمم‪:‬‬
‫كمترين تغيير در‪ pH‬وقتي كه جمله دوم صفر باشد‬
‫‪[A-] = [HA] ‬‬
‫‪ ‬غلظت اسيد ضعيف= غلظت باز مزدوج‬
‫‪‬‬
‫‪ pH  pk a‬‬
‫] ‪[A‬‬
‫] ‪[ HA‬‬
‫‪pH  pk a  log‬‬
‫بافر در اين ‪ pH‬بيشترين قدرت بافري را دارد‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫ظرفيت بافر‪:‬‬
‫عبارتست از تعداد مولهاي اسيد يا باز قوي كه براي‬
‫تغيير‪ pH‬يك ليتر محلول بافر به اندازه يك واحد‬
‫الزم است‬
‫‪‬مقدار مولهاي اسيد و باز قوي كه‪ pH‬يك‬
‫ليتر محلول بافر را يك واحد تغيير دهد‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫اگر ‪ 83.33‬ميلی ليتر ‪0.1 M HCl‬را به ‪416.67‬ميلی ليتر‬
‫استات سديم دسی موالر اضافه کنيد‪،‬آيا بافر تشکيل خواهد شد؟بله‬
‫چرا؟ ‪ pH‬محلول چقدر خواهد شد ‪4‬‬
‫اگر ‪ 41.67‬ميلی ليتر ‪0.1 M NaOH‬را به ‪ 458.33‬ميلی ليتر‬
‫اسيد استيک دسی موالر اضافه کنيد ‪،‬آيا بافر تشکيل خواهد شد ؟بله‬
‫چرا؟ ‪ pH‬محلول چقدر خواهد شد ‪4‬‬
‫‪10‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫شيمي تجزيه‬
‫اگر ‪ 454.45‬ميلی ليتر اسيد استيک دسی موالر )‪(Ka=1*10-5‬‬
‫را به ‪ 45.45‬ميلی ليتر استات سديم دسی موالر اضافه کنيد‪pH ،‬‬
‫محلول چقدر خواهد شد‪4 .‬‬
‫اگر ‪100‬ميلی گرم ‪ NaOH‬را به ‪500 ml‬اسيد استيک دسی موالر‬
‫اضافه کنيد‪،‬آيا بافر تشکيل خواهد شد؟بله ‪pH‬محلول چقدر است؟ ‪4‬‬
‫‪11‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫شيمي تجزيه‬
‫برای تهيه ‪500 ml‬بافر استات )‪ (Ka=1*10-5‬با ‪ pH=4‬چند‬
‫ميلی ليتر اسيد استيک دسی موالر را به چند ميلی ليتر استات سديم‬
‫دسی موالر اضافه می کنيد‪(454.45 ml HA +45.45 ml A- ).‬‬
‫‪-1‬‬
‫برای تهيه ‪500 ml‬بافر استات )‪ (Ka=1*10-5‬با ‪ pH=4‬چند‬
‫ميلی گرم ‪ NaOH‬را به ‪500 ml‬اسيد استيک دسی موالر اضافه‬
‫می کنيد‪(100 mg).‬‬
‫‪12‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫شيمي تجزيه‬
‫اگر ‪ 45.45 ml‬استات سديم دسی موالر )‪(Ka=1*10-5‬‬
‫‪ 454.45‬ميلی ليتر اسيد استيک دسی موالر اضافه شود‬
‫به‬
‫‪pH‬محلول چقدر خواهد شد‪4.‬‬
‫اگر‪100‬ميلی گرم ‪ NaOH‬را به ‪500 ml‬اسيد استيک دسی موالر‬
‫)‪(Ka=1*10-5‬اضافه کنيد‪،‬آيا بافر تشکيل می شود ؟چرا؟بله‬
‫‪ pH‬اين محلول چقدر می شود‪4 .‬‬
‫‪13‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫روشهای تجزيه حجمي‬
‫‪14‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫تجزيه حجمي‬
‫تجزيه حجمی‬
‫روش تجزيه ای که در آن با اندازه گيری دقيق حجم‬
‫نمونه معلوم(واکنشگر شيميايی معلوم) که معادل شيميايی‬
‫نمونه مجهول است غلظت نمونه مجهول تعيين می گردد‬
‫در اين روش حجم دقيقا ً معلوم از واکنشگر استاندارد که معادل‬
‫نمونه مجهول است به نمونه مجهول اضافه شده و غلظت نمونه‬
‫مجهول تعيين می گردد‪ .‬به اين روش تيتراسيون گفته می شود‬
‫‪15‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫تجزيه حجمی‬
‫‪ ‬تعيين غلظت يا مقدارماده مجهول‬
‫بر اساس حجم محلول تيترانت‬
‫استاندارد شده‬
‫‪16‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫تيتركننده‪:‬‬
‫واکنشگری که توسط آن غلظت يا مقدار تيترشونده‬
‫اندازه گرفته می شود‬
‫تيترشونده‪:‬‬
‫گونه ای که غلظت آن توسط تيترکننده تعييين می شود‬
‫تيتراسيون‪:‬‬
‫فرايندی که طی آن غلظت دقيق تيترشونده‬
‫توسط حجم تيترکننده تعيين می شود‬
‫‪17‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫نقطه هم ارزي يا اكي واالن‪:‬‬
‫نقطه ای که مقدار(غلظت) تيتر کننده از لحاظ‬
‫استوکيومتری معادل مقدار(غلظت) تيتر شونده‬
‫است‪.‬‬
‫نقطه پايان تيتراسيون ‪:‬‬
‫تخمين وتعيين نقطه هم ارزي كه توسط‬
‫شناساگر(انديکاتور) و يا دستگاه صورت‬
‫ميگيرد را نقطه پايان تيتراسيون گويند‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫تعيين نقطه هم ارزي و‬
‫يا به عبارت بهتر نقطه پايان‬
‫‪-1‬مشاهده تغيير رنگ شناساگر‪ ،‬تغيير‬
‫سيگنالهاي حاصل از تغيير خواص فيزيكي يا‬
‫شيميايي نمونه‬
‫‪ -2‬اگر خود تيتركننده در نقطه پاياني تغيير‬
‫ماهيت يا تغيير رنگ دهد شناساگر الزم نيست‪.‬‬
‫‪Fe2+‬با ‪KMnO4‬‬
‫‪19‬‬
‫در محيط‬
‫مثال‪:‬تيتراسيون‬
‫اسيدي‬
‫‪2+‬‬
‫‪- + 8H+ ‬‬
‫‪3+ + Mn2+ + 4H O‬‬
‫‪5Fe‬‬
‫‪920410 + MnO‬‬
‫‪1335Fe‬‬
‫‪slides‬‬
‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫توضيح مثال‪ :‬تيتراسيون‬
‫‪Fe2+‬با ‪KMnO4‬‬
‫در محيط اسيدي‬
‫‪5Fe2+ + MnO4 - + 8H+  5Fe3+ + Mn2+ + 4H2O‬‬
‫– ‪ MnO4‬صورتی رنگ ولی بقيه گونه ها بی رنگ هستند‪.‬‬
‫تا‬
‫نقطه اکی واالن هيچ رنگی مشاهده نمی گردد چون ‪MnO4‬‬
‫–‬
‫کالً مصرف ميگردد‪ .‬در نقطه اکی واالن با اولين افزايش‬
‫– ‪ MnO4‬رنگ محلول صورتی ميگردد‬
‫‪ ‬تعيين نقطه اکی واالن يا هم ارزی‬
‫‪20‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫انواع تيتراسيونها‬
‫‪ -1‬تيتراسيونهای اسيد ـ باز‬
‫‪ -2‬تيتراسيونهای رسوبي‬
‫‪ -3‬تيتراسيونهای اكسايش ـ كاهش‬
‫‪ -4‬تيتراسيونهای كمپلكسومتری‬
‫‪21‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫استاندارد نمودن‪:‬‬
‫تعيين دقيق غلظت تيتركننده توسط استاندارد اوليه‬
‫استاندارد اوليه‪:‬‬
‫ماده ای که براي تعيين دقيق غلظت تيتركننده بكار‬
‫ميرود‪.‬‬
‫استاندارد ثانويه‪:‬‬
‫تيتركنندهاي كه غلظت آن توسط استاندارد اوليه تعيين شده‬
‫است‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫تيتراسيونهاي اسيد و باز‬
‫شرايط انجام پذير بودن تيتراسيونهاي اسيد و باز‬
‫‪1‬ـ معلوم بودن استوكيومتري واكنش‬
‫‪2‬ـ كامل بودن واكنش‬
‫تغيير‪ pH‬درپايان تيتراسيون بزرگ باشد‬
‫‪3‬ـ سريع بودن واكنش‬
‫‪23‬‬
‫‪4‬ـ شناساگر مناسبی برای نقطه پايان وجود داشته باشد‬
‫يا نقطه پايان توسط روش‪ pH‬متري دستگاهی مشخص‬
‫شود‬
‫‪920410‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫بازهای قوی وضعيف را می توان توسط اسيدهای قوی اندازه گيری کر‬
‫مراحل تيتراسيون‬
‫‪-1‬غلظت مشخصی از تيترانت که يک اسيد قوی‬
‫مثل اسيد کلريدريک است را تهيه می نمائيم‬
‫‪-2‬تيترانت را استاندارد می کنيم‬
‫‪ -3‬نمونه را در اب حل می کنيم‬
‫‪-4‬معرف مناسب اضافه می کنيم‬
‫‪-5‬تيتراسيون را تا اولين تغيير رنگ ادامه می دهيم‬
‫‪-6‬غلظت يا وزن مجهول را محاسبه می کنيم‬
‫اسيدهای قوی وضعيف را می ‪slides‬‬
‫‪24‬‬
‫‪ 133‬توسط بازهای قوی‬
‫توان‬
‫‪920410‬‬
‫تيتراسيون باز قوی توسط اسيد قوی‬
‫مثال‪ :‬تيتراسيون ‪ NaOH‬با غلظت نامعلوم با ‪ HCl‬استاندارد‬
‫‪NaOH + HCl  NaCl + H2O‬‬
‫رسم ‪ pH‬محلول برحسب حجم افزوده‬
‫‪ ‬تعيين غلظت ‪ NaOH‬از روی نقطه عطف منحنی‬
‫تيتراسيون‬
‫‪25‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫مقدار ‪ 50ml‬از سود ‪ 0.2M‬با اسید سولفوریک ‪0.1M‬‬
‫تیتر شده است‪.‬‬
‫چند میلی لیتر اسید تا نقطه پایانی مصرف می شود‪.‬‬
‫‪ pH‬محلول پس افزودن ‪ 0,10,12.5,25 &50ml‬اسید‬
‫چقدر می باشد‪.‬‬
‫‪26‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫منحنی تيتراسيون اسيد وباز=‬
‫رسم‪ pH‬برحسب حجم ‪ V‬تيترانت اضافه شده‬
‫چهار محل اساسی وجود دارد‬
‫‪ pH -1‬نقطه شروع‬
‫‪ pH -2‬نقطه اکيواالن‬
‫‪ pH -3‬چند نقطه قبل از اکيواالن‬
‫‪ pH -4‬چند نقطه بعد از اکيواالن‬
‫مثال‪ :‬تيتراسيون ‪ NaOH‬با غلظت نامعلوم با ‪ HCl‬استاندارد‬
‫‪NaOH + HCl  NaCl + H2O‬‬
‫‪27‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫شرايط تيتراسيون اسيدها يا بازهاي چند پروتونه و شرط‬
‫مشاهده نقاط عطف جداگانه مربوط به هر تعادل‬
‫در تيتراسيون اسيدها يا بازهاي چند پروتونه اگر اختالف‬
‫‪pk‬هاي متوالي بيشتر از ‪ 4‬باشد مشاهده نقاط عطف مربوط به‬
‫هر تعادل در منحني تيتراسيون امكانپذير است‪.‬‬
‫در اسيدهاو بازهای مخلوط نيز همين طور است اگر‬
‫دو نقطه عطف جداگانه ‪pk2 – pk1 >> 4 ‬‬
‫‪28‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫نيمه راه تيتراسيون‪:‬‬
‫جايی در منحنی تيتراسيون است که در آن فقط نصف ماده تيتر‬
‫شده است يا غلظت دو گونه در حال تعادل ( مواد اوليه و‬
‫محصول) با هم برابرند‬
‫نيمه راه تيتراسيون باز ضعيف با اسيد قوي‬
‫]‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪[ B ][ OH‬‬
‫‪BOH ‬‬
‫‪kb ‬‬
‫‪OH-‬‬
‫‪B+ +‬‬
‫‪BOH ‬‬
‫‪‬‬
‫]‪and [B+] = [BOH‬‬
‫‪29‬‬
‫] ‪[B‬‬
‫] ‪[ BOH‬‬
‫‪pkb = pOH‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪pOH  pk b  log‬‬
‫‪‬‬
‫‪920410‬‬
‫نيمه راه تيتراسيون اسيد ضعيف با باز قوي‬

HA 
ka 
H + + A-

[ H ][ A ]
HA 

pH  pk a  log

920410
[A ]
[ HA ]
and
[A-] = [HA]
pka = pH
133 slides
30
‫مقدار ‪ 50ml‬از اسید استیک دسی موالر)‪(Ka=1×10-5‬‬
‫با سود ‪ 0.2M‬تیتر شده است‪ .‬چند میلی لیتر سود تا‬
‫نقطه پایانی مصرف می شود‪ pH .‬محلول پس افزودن‬
‫‪ 0,10,12.5,25 &50ml‬محلول سود چقدر می باشد‪.‬‬
‫‪31‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫رسم منحنی تيتراسيون برای تيتر باز ‪ Na2CO3‬توسط اسيد ‪HCl‬‬
‫‪CO32- HCO3-  H2CO3‬‬
‫‪pKb1=3.64 pKb2=7.62‬‬
‫فنل فتالئين‬
‫متیل رد‬
‫‪32‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫اندازه گيری ‪ NaHCO3‬و ‪ Na2CO3‬توسط ‪ HCl‬در مخلوط‬
‫‪ -1‬مخلوط در حضور فنل فتالئين با اسيد اندازه گيری می شود‪C ml.‬‬
‫‪ -2‬مخلوط در حضور متيل رد با اسيد اندازه گيری می شود‪A ml.‬‬
‫‪ -1‬کربنات‬
‫‪ -2‬بی کربنات ‪A-2C=B‬‬
‫‪33‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫محلولی شامل کربنات )‪ (MW=106‬و بی کربنات‬
‫)‪ (MW=84‬دراختیار می باشد‪.‬‬
‫به ‪ 10ml‬از این محلول‪ ،‬معرف ناحیه قلیائی "فنل‬
‫فتالئین" افزوده و با ‪ 10ml‬اسیدکلریدریک ‪0.1M‬‬
‫تیتر گردید‪.‬‬
‫به ‪ 10ml‬دیگر از این محلول در حضور معرف ناحیه‬
‫اسیدی "متیل رد" افزوده و با ‪ 35ml‬اسیدکلریدریک‬
‫‪ 0.1M‬تیتر گردید‪.‬‬
‫غلظت هریک از این ‪ 2‬ترکیب در محلول بر حسب‬
‫موالریته چقدر می باشد‪.‬‬
‫‪34‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫اندازه گيری ‪ Na2CO3‬و ‪ Na OH‬توسط ‪ HCl‬در مخلوط‬
‫‪ -1‬مخلوط در حضور فنل فتالئين با اسيد اندازه گيری می شود‪C ml.‬‬
‫‪ -2‬مخلوط در حضور متيل رد با اسيد اندازه گيری می شود‪A ml.‬‬
‫‪ -1‬کربنات(*‪ +)1‬سود‬
‫‪ -2‬کربنات(*‪+) 2‬سود‬
‫کربنات = ‪A-C=B‬‬
‫سود =‪A-B‬‬
‫‪35‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫محلولی شامل کربنات )‪ (MW=106‬و سود‬
‫)‪ (MW=40‬دراختیار می باشد‪.‬‬
‫به ‪ 10ml‬از این محلول‪ ،‬معرف ناحیه قلیائی "فنل‬
‫فتالئین" افزوده و با ‪ 20ml‬اسیدکلریدریک ‪0.1M‬‬
‫تیتر گردید‪.‬‬
‫به ‪ 10ml‬دیگر از این محلول در حضور معرف ناحیه‬
‫اسیدی "متیل رد" افزوده و با ‪ 30ml‬اسیدکلریدریک‬
‫‪ 0.1M‬تیتر گردید‪.‬‬
‫غلظت هریک از این ‪ 2‬ترکیب در محلول بر حسب‬
‫موالریته چقدر می باشد‪.‬‬
‫‪36‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪ -‬شناساگرهای اسید ‪ -‬باز‬
‫‪37‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫شناساگرهای اسيد باز‬
‫شناساگر اسيد باز خودش يک اسيد و يا باز ضعيف است که‬
‫بسته به ‪pH‬محيط به فرم بازی و يا اسيدی در می آيد که دو‬
‫فرم آن دارای رنگهای مختلفی هستند‬
‫‪‬‬
‫] ‪[ In‬‬
‫] ‪[ HIn‬‬
‫‪pH  pk a  log‬‬
‫‪HIn  H+ + In‬‬‫فرم‬
‫فرم‬
‫اسيدی‬
‫بازی‬
‫‪pH‬اي كه در آن يك شناساگر تغيير رنگ ميدهد به‪pka‬‬
‫است‬
‫مربوط‬
‫شناساگر‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪38‬‬
‫‪920410‬‬
‫اگر ‪ (Indictor) pka‬شناساگر نزديك ‪ pH‬نقطه هم ارزي باشد‬
‫تغيير رنگ شناساگر در نزديكي نقطه هم ارزي امكانپذير هست‪.‬‬
‫امكان ديد يك رنگ شناساگر توسط‬
‫‪‬‬
‫چشم انسان‬
‫‪pka  1‬‬
‫‪39‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 10 or 0 . 1‬‬
‫] ‪[ In‬‬
‫] ‪[ HIn‬‬
‫بهترين محدودة تغيير رنگ شناساگر‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪pka (indicator) -1 < pH( equivalent) < pka(indicator) + 1‬‬
‫عدم تغيير رنگ شناساگر در محدودة‬
‫‪pka  1‬‬
‫‪‬پيدايش خطا در تيتراسيون‬
‫تغيير رنگ شناساگر قبل از هم ارزي‪ ‬خطاي منفي‬
‫تغيير رنگ شناساگر بعد از هم ارزي‪ ‬خطاي مثبت‬
‫‪40‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫داليل تيتراسيون اسيد ـ باز در حاللهاي غير آبي‬
‫‪1‬ـ عدم انحالل نمونه اسيد يا باز در حالل آبي‬
‫‪2‬ـ افزايش قدرت اسيدي و يا بازی نمونه در يك حالل غير آبي‬
‫‪41‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫تيتراسيونهاي رسوبي‬
‫‪42‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫انواع تيتراسيونهاي رسوبي‬
‫‪1‬ـ روش مور (‪)Mohr‬‬
‫توليد رسوب رنگي‬
‫‪2‬ـ روش ‪Volhard‬‬
‫توليد محصول رنگی انحالل پذير‬
‫‪3‬ـ روش فاجانز‬
‫شناساگر شيميايي جذب سطحی رنگی رسوب‬
‫‪43‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪1‬ـ روش مور (‪:)Mohr‬‬
‫‪ Ag+‬براي تيتر كردن هاليدها بكار ميرود‪:‬‬
‫نقطه پايانی با تشکيل نقره كرومات (رسوب قرمز‬
‫آجری رنگ ‪ )Ag2CrO4‬مشخص ميشود‪.‬‬
‫↓‪Ag+ + X-  AgX‬‬
‫رسوب نارنجي‬
‫‪2Ag+ + CrO42-  Ag2CrO4‬‬
‫بهترين محدودة ‪ pH‬برای تيتراسيون‬
‫‪6.5 < pH < 10.3‬‬
‫‪  pH < 6.5‬تشكيل ‪ HCrO4-‬هيدروژن كرومات‬
‫)‪Ag(OH‬‬
‫‪  pH > 10.3‬تشکيل‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪44‬‬
‫‪920410‬‬
‫از روي حاصلضرب انحالل ‪ ،Ksp‬ميتوان ميزان خطا (تفاوت‬
‫بين نقطه پايان و نقطه اكيواالن) را برآورد نمود‪.‬‬
‫تعيين مقدار خطای شناساگر در تيتراسيون های رسوبی‬
‫مسئله‪ :‬مقدار خطا را در تيتراسيون‪ ،0.1M ،Cl- 25cc‬وقتيكه با‬
‫‪ 0.1M Ag+‬تيتر ميشود پيدا كنيد‪.‬‬
‫غلظت كرومات ‪ 5×10-3 M‬هست‪.‬‬
‫راهحل‪:‬‬
‫چه مقدار ‪ Cl-‬در محلول باقي ميماند كه به نقطه‬
‫ميرسيم‬
‫اكيواالن‬
‫‪45‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫الف‪ -‬در نقطه هم ارزی‬
‫بدون حضور شناساگر‬
‫‪Ksp = 1.8  10-10‬‬
‫‪Ag+ + Cl-  AgCl‬‬
‫‪[Cl-] = [Ag+] = (Ksp)1/2 =1.3  10-5‬‬
‫ب‪ -‬در نقطه پايان‬
‫در حضور شناساگر (غلظت يون نقره در محلول متناسب با‬
‫مقداري است كه رسوب دادن ‪ Ag2CrO4‬شروع ميشود)‬
‫‪46‬‬
‫‪Ksp = 1.1  10-12‬‬
‫‪[CrO42-] = 5  10-3‬‬
‫‪+][CrO 2-]  [Ag+] = 1.5  10-5 M‬‬
‫‪Ksp‬‬
‫=‬
‫‪[Ag‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪4‬‬
‫غلظت كلريد در نقطه پايان‬
‫‪[Ag+][Cl-] = Ksp = 1.8  10-10 ‬‬
‫‪1.5  10-5 [Cl-] = Ksp = 1.8  10-10 ‬‬
‫‪[Cl-] =1.2  10-5 M‬‬
‫ميلی مول نقطه هم ارزی ‪ -‬ميلی مول نقطه پايان = خطا‬
‫تعداد ميليمول ‪Cl-‬‬
‫ميلی مول کل‬
‫‪0.1(mmol/ml)  25‬‬
‫در نقطه پايان‬
‫‪1.2  10-5(mmol/ml)  50‬‬
‫در نقطه هم ارزی ‪1.3  10-5(mmol/ml)  50‬‬
‫‪47‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫( = خطا‬2  10-5 M - 1.3  10-5 M)  50
% ERROR

( Cl

equivalent
Cl
% ERROR
920410
 Cl

end
)

 100
total
1 .3  10

5
 1 . 2  10
0 . 1  25
133 slides
5
 50  100
 % 0 . 002
48
‫دليل استفاده از محلول شاهد در تيتراسيونهاي رسوبي‬
‫‪ ‬حذف خطاي مربوط به حجم الزم از تيترانت براي‬
‫واكنش با شناساگر‬
‫‪ ‬كم نمودن حجم بكار رفته تيترانت براي شاهد از محلول‬
‫اصلي)‬
‫‪ ‬حذف خطاي حاصل از شناساگر‬
‫‪49‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫یک گرم )‪ NaCl(MW=58.5‬در یک لیتر آب حل شده‬
‫است‪ .‬اگر به ‪ 10ml‬از این محلول معرف کرومات اضافه‬
‫شود‪ ،‬تا نقطه پایانی با چند میلی لیترنیترات نقره ‪0.02M‬‬
‫تیتر می شود‪.‬‬
‫‪50‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
Volhard ‫ـ روش‬2
[Fe NH4 (SO4)2] Fe(III)
‫تعيين نقطه پايان توسط محلول اسيدي‬
Ag+ + Cl-  Ag Cl ↓
Ag+ + SCN-  Ag SCN ↓
Fe3+ + SCN-(excess)  FeSCN2+
920410
133 slides
:‫اساس روش‬
‫قرمز خونی‬
51
)‫روش ولهارد (تيتراسيون معكوس‬
)Ag+‫ با‬Br-, I- ,C l- ‫(اندازهگيري يونهای‬
Cl- + Ag+ (excess)  AgCl
I- + Ag+ (excess)  AgI
Ag+ + SCN-  AgSCN
Fe3+ ‫شناساگر‬
Indicator Fe3+ + SCN-  FeSCN2+
920410
133 slides
52
‫یک گرم ‪ (MW=58.5) NaCl‬در یک لیتر آب حل شده‬
‫است‪.‬‬
‫اگر به ‪ 20ml‬از محلول فوق‪ 10ml ،‬نیترات نقره ‪0.1M‬‬
‫اضافه و رسوب صاف گردد‪ .‬محیط اسیدی و معرف آهن‬
‫اضافه شود‪ ،‬محلول به چند میلی لیتر تیوسیانات دسی موالر‬
‫تا نقطه پایانی نیاز دارد؟‬
‫‪53‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪3‬ـ روش فاجانز‬
‫عمدتا ً برای تعيين هاليدها بکار می رود‬
‫شناساگر جذب سطحي براي تعيين نقطه پايان بكار ميرود‪.‬‬
‫(رنگ شناساگر جذب سطحي شده بر روی رسوب متفاوت از‬
‫رنگ شناساگر حل شده است)‬
‫فلوئورسين شناساگر شيميايي جذب سطحی و يک اسيد ضعيف‬
‫است که در ‪ pH‬بزرگتر از ‪ 7‬تفکيک شده و بصورت آنيون در‬
‫می آيد‬
‫‪HFI (pH>7) H+ + FI‬‬‫‪54‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫کاربرد روش فاجانز‬
‫تيتراسيون يون ‪ Cl-‬توسط يون ‪ Ag+‬در حضور‬
‫معرف فلوئورسين ‪( HFI‬اسيد ضعيف)‬
‫الف‪ -‬تفکيک فلوئورسين ‪ HFI‬در ‪ pH‬بزرگتر از ‪7‬‬
‫‪HFI (pH>7) H+ + FI‬‬‫ب‪ -‬واکنش يون نقره با کلريد وتشکيل رسوب ‪AgCl‬‬
‫‪Ag+ + Cl-  AgCl‬‬
‫‪55‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫ب(‪ -)1‬پيش از نقطه هم ارزی سطح رسوب نقره کلريد تشکيل‬
‫شده بدليل مازاد يون کلريد و جذب يونهای کلريد برسطح آن بار‬
‫منفی دارد وآنيون فلوئورسين که بار منفی دارد نمی تواند جذب‬
‫سطحی رسوب شود آنيون فلوئورسين در اين حالت آزاد دارای‬
‫رنگ زرد مايل به سبز است‬
‫‪FI-‬‬
‫‪FI‬‬‫‪FI‬‬‫‪Cl-‬‬
‫‪Cl-‬‬
‫‪FI-‬‬
‫‪Cl‬‬‫‪Cl-‬‬
‫‪Cl-‬‬
‫‪FI-‬‬
‫‪AgCl‬‬
‫‪Cl-‬‬
‫‪FI-‬‬
‫‪Cl‬‬‫‪Cl-‬‬
‫‪FI-‬‬
‫‪Cl-‬‬
‫‪Cl-‬‬
‫‪Cl-‬‬
‫‪FI‬‬‫‪FI-‬‬
‫‪56‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫ب(‪ -)2‬بعد از نقطه هم ارزی سطح رسوب نقره کلريد تشکيل‬
‫شده بدليل مازاد يون نقره و جذب يونهای نقره برسطح آن بار‬
‫مثبت به خود می گيرد وآنيون فلوئورسين که بار منفی دارد‬
‫جذب سطحی رسوب می شود آنيون فلوئورسين جذب شده بر‬
‫سطح رسوب رنگش تغيير يافته و به صورتی تبديل می شود‬
‫‪FI‬‬‫‪FI-‬‬
‫‪Ag+-‬‬
‫‪Ag+- Ag+-‬‬
‫‪Ag+-‬‬
‫‪Ag+-‬‬
‫‪FI‬‬‫‪FI-‬‬
‫‪FI- Ag+-‬‬
‫‪AgCl‬‬
‫‪Ag+-‬‬
‫‪Ag+‬‬‫‪Ag+-‬‬
‫‪Ag+‬‬‫‪Ag+-‬‬
‫‪FI‬‬‫‪57‬‬
‫‪FI-‬‬
‫‪FI-‬‬
‫‪Ag+- Ag+-‬‬
‫‪Ag+-‬‬
‫‪FI-‬‬
‫‪FI-‬‬
‫‪FI-‬‬
‫‪FI‬‬‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫واكنشهاي اكسايش كاهش‬
‫‪58‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫واكنشهاي اكسايش كاهش‬
‫اكسايش‪ :‬فرايندی که در طی آن يك گونه شيميايي‬
‫از دست ميدهد‬
‫الكترون‬
‫كاهش‪ :‬فرايندی که در طی آن يك گونه شيميايي الكترون‬
‫می گيرد‪.‬‬
‫اكسنده‪ :‬گونهاي كه الكترون ميگيرد (احيا شده)‬
‫كاهنده‪ :‬گونهاي كه الكترون ميدهد (اكسيد شده)‬
‫‪59‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫فرق واكنشهاي اكسايش كاهش با واكنشهاي اسيد‪ -‬باز لوئيس‬
‫در اسيد‪ -‬باز لوئيس الكترون به اشتراك گذاشته ميشود‬
‫در حاليکه در واكنشهاي اكسيداسيون‪ -‬احيا‪ ،‬الكترونها‬
‫بطور كامل از کاهنده به اکسنده منتقل ميشود‪.‬‬
‫در طي اكسيداسيون‪ ،‬عدد اكسايش عناصر تغيير ميكند‪.‬‬
‫در اکسيداسيون – احيا واكنشها بصورت نيم واكنشهاي‬
‫اكسايش و كاهش نوشته ميشود‪.‬‬
‫‪60‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫مراحل موازنه نيمه واكنشهای اكسيداسيون‪ -‬احيا‬
‫‪1‬ـ موازنه عناصر غير‪ O‬و‪H‬‬
‫‪2‬ـ ما قبل آخرموازنه ‪O‬‬
‫الف‪ -‬در محلول اسيدي‬
‫طرفي كه‪ O‬كم دارد بهمان تعداد ‪ H2O‬و بطرف ديگر دو برابر‬
‫آن ‪ H+‬اضافه می شود‬
‫ب‪ -‬در محلول بازي‬
‫طرفي که‪ O‬كم دارد دو برابر‪ OH-‬و بطرف ديگر‪ ،‬برابر آن‬
‫‪ H2O‬اضافه كنيد‪.‬‬
‫‪61‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪3‬ـ آخرموازنه ‪H+‬‬
‫‪4‬ـ موازنه بار‬
‫افزودن ‪ e‬به سمتي كه بار مثبت بيشتري دارد‬
‫‪5‬ـ برابر بودن تعداد الكترونهاي رد و بدل شده‬
‫تعداد الكترونهاي رد و بدل شده بايد برابر باشد پس‬
‫هر نيم واکنش را به ضريب الکترون نيم واکنش ديگری‬
‫ضرب می کنندو سپس با هم جمع كنند‪.‬‬
‫‪62‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫مثال‬
‫موازنه واکنش اکسيداسيون آهن توسط پرمنگنات پتاسيم در محيط‬
‫اسيدی‬
‫‪1‬ـ موازنه عناصر غير‪ O‬و‪H‬‬
‫‪Fe2+  Fe3+‬‬
‫‪MnO4 -  Mn2+‬‬
‫‪2‬ـ ما قبل آخرموازنه ‪O‬‬
‫الف‪ -‬در محلول اسيدي طرفي كه‪ O‬كم دارد بهمان تعداد ‪ H2O‬و‬
‫بطرف ديگر دو برابر آن ‪H+‬اضافه می شود‬
‫‪63‬‬
‫‪Fe2+  Fe3+‬‬
‫‪- + 8 H+  Mn2+ + 4H O‬‬
‫‪MnO‬‬
‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫ب‪ -‬در محلول بازي‬
‫طرفي که‪ O‬كم دارد دو برابر‪ OH-‬و بطرف ديگر‪ ،‬برابر آن‬
‫‪ H2O‬اضافه كنيد‪.‬‬
‫‪3‬ـ آخرموازنه ‪H+‬‬
‫‪4‬ـ موازنه بار (با افزودن ‪ e‬بهمان تعداد به سمتي كه بار مثبت‬
‫بيشتري دارد)‪.‬‬
‫‪Fe2+  Fe3+ + e‬‬
‫‪- + 8 H+ + 5e  Mn2+ + 4H O‬‬
‫‪MnO‬‬
‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪64‬‬
‫‪5‬ـ برابر بودن تعداد الكترونهاي رد و بدل شده‬
‫تعداد الكترونهاي رد و بدل شده بايد برابر باشد پس هر نيم‬
‫واکنش را به ضريب الکترون نيم واکنش ديگری ضرب‬
‫می کنندو سپس با هم جمع كنند‬
‫)‪5  (Fe2+  Fe3+ + e‬‬
‫)‪1  (MnO4 - + 8 H+ + 5e  Mn2+ + 4H2O‬‬
‫‪65‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
 5Fe2+  5Fe3+ + 5e
(A)
 MnO4 - + 8 H+ + 5e  Mn2+ + 4H2O
(B)
A+B
5Fe2+ + MnO4 - + 8 H+  Mn2+ + 5Fe3+ + 4H2O
920410
133 slides
66
‫‪ 100ml‬محلول ‪ Fe2+‬درمحیط اسیدی‪ ،‬با ‪25ml‬‬
‫محلول ‪ 0.1N‬پرمنگنات پتاسیم تیتر شده است‪.‬‬
‫موالریته محلول چقدر می باشد‪.‬‬
‫‪67‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
920410
133 slides
68
‫پایداری نقطه پایانی منگنانومتری‪:‬‬
‫‪• 2MnO4-+3Mn2++ 2 H2O → 5MnO2(S) + 4H+‬‬
‫‪• K=1*1047‬‬
‫•‬
‫در محیط باقی نمی ماند‬
‫•‬
‫ولی سرعت واکنش کم است‬
‫حدود ‪ 30‬ثانیه رنگ باقی می ماند •‬
‫‪69‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫پایداری محلولهای آبی پرمنگنات‪:‬‬
‫‪4MnO4-+2H2O→ 4MnO2(S) + 3O2+ 4 OH‬‬‫تقریبا باال است ‪K‬‬
‫ولی سرعت پایین است‬
‫و محلولها معموال پایدار می باشد‬
‫واکنش را کاتالیز می کنند‪Mn2+-MnO2.‬نور‪-‬گرما‪-‬اسید‪-‬باز‪-‬‬
‫‪70‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪920410‬‬
‫تهیه محلول پرمنگنات‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫با محاسبه پرمنگنات توزین و ‪← ...‬‬
‫گرم ←‬
‫صاف ←‬
‫استاندارد‬
‫→ ‪2MnO4-+5H2C2O4+6H+‬‬
‫‪2Mn2++10 CO2(g) +8H2O‬‬
‫واکنش کند است •‬
‫کاتالیز می کند‪• Mn2+‬‬
‫(در ابتدا واکنش خیلی کند است –بعد سریع می شود) •‬
‫‪71‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫يد‪ -‬تيوسولفات‬
‫روش مستقیم (یدیمتری)‬
‫‪I2+ Sred‬‬
‫‪→2I-‬‬
‫روش غیرمستقیم ( یدومتری ) •‬
‫‪• I-+Soxi‬‬
‫(سنجش ید حاصله با تیوسولفات) ‪→I2‬‬
‫•‬
‫‪72‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫يد‪ -‬تيوسولفات‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫• ‪I2+2S2O32-→2I- + S4O62-‬‬
‫تتراتیونات ‪ ‬تیوسولفات •‬
‫ ‪I2 →2I‬‬‫‪n=2‬‬
‫‪S2O32-→ S4 O 62‬‬‫‪n=1‬‬
‫ید براي سنجش تیوسولفات منحصر به فرد است زیرا‬
‫سایر اکسنده های قوی تتراتیونات راهم اکسید می کنند‬
‫‪73‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫تهيه محلول آبکی يد‪:‬‬
‫حاللیت در آب‪[ I2]=0.001 M‬‬
‫‪• I2+I-↔ I3‬‬‫‪K=700‬‬
‫ید فرار است •‬
‫• برای تهیه ‪ 100 ml‬محلول ‪ 0.1N‬ید )‪ (I2=254‬چند میلی‬
‫گرم ید وچه مواد دیگری الزم است‪ .‬شرح دهید‪.‬‬
‫‪74‬‬
‫‪• 4I-+ O2(g)+ 4H+→2I2+2H2O‬‬
‫اسید‪ -‬گرما و نور واکنش را کاتالیز می کند‪• .‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫•‬
‫يد در محيط قليائي‬
‫‪• I2+OH-→IO-+I-+H+‬‬
‫‪• 3IO-→Io3-+2I‬‬‫تیتراسیون در محیط اسیدی ضعیف یا خنثی انجام می شود‪• .‬‬
‫‪75‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
!!!‫تهيه محلول آبكي يد‬
• I2+I-↔ I3• IO3-+5I-→3I2
• 2Cu2++4I-→2CuI+I2
920410
133 slides
76
‫پايداري تيوسولفات‬
‫)‪• S2O32-+H+→HSO3-+S(S‬‬
‫نور خورشید و ‪ - Cu2+‬محلول ‪ -‬غلظت محلول ‪• pH -‬‬
‫میکروارگانیزم ها واکنش را تشدید می کنند‪.‬‬
‫‪77‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫انواع تيتراسيونهاي اکسيداسيون‪ -‬احيا بر اساس يد‬
‫‪ -1‬روش تيتراسيون يديمتری‬
‫‪ -2‬روش تيتراسيون يدومتری‬
‫شناساگر برای تيتراسيون های بر اساس يد‬
‫‪‬شناساگر نشاسته‬
‫‪‬كمپلكس آبي پررنگ (‪ + I2‬نشاسته)‬
‫‪78‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪ -1‬روش تيتراسيون يديمتری‬
‫يد بعنوان تيتر کننده مصرف می شود‬
‫يد در روش تجزيه ای بصورت مستقيم تيتر ميشود‬
‫يد در نقش اکسنده عمل می کند ‪ ‬روش يديمتري‬
‫‪ I3-‬تري يديد (محلول حاوي ‪ KI , I2‬هست)‬
‫‪79‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪ -2‬روش تيتراسيون يدومتری‬
‫يديد اضافي به محلول اضافه ميكنند و يد تشكيل ميشود يد‬
‫تشکيل شده با ‪ Na2S2O3‬تيتر ميشود‪.‬‬
‫يد در روش تجزيه ای بصورت غير مستقيم تيتر ميشود‬
‫يد در نقش احيا کننده عمل می کند ‪‬روش يدومتري‬
‫‪I-  I2 + Na2S2O3‬‬
‫مثال يدومتري‪ :‬تعيين مقدار مس در يک نمونه‬
‫‪2Cu2+ + 5I-  2CuI + I3‬‬‫‪80‬‬
‫‬‫‪I3-920410‬‬
‫‪+ 2S2O32-  S4O62- + 1333Islides‬‬
‫یک تکه مس )‪ (MW=64‬در اسید نیتریک حل شده ‪،‬‬
‫به محلول مقدار اضافی یدور اضافه می شود‪.‬‬
‫ید تولید شده با ‪ 20ml‬تیوسولفات سدیم دسی موالر تیتر‬
‫گردید‪ .‬مس اولیه چند میلی گرم بوده است‪.‬‬
‫‪81‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫روش های کمپلکسومتری‬
‫‪82‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫روش های کمپلکسومتری يا پيچيده سنجی‬
‫تيتراسيونهای کمپلکسومتری‪ :‬تعيين غلظت يک گونه(عمدتا ً‬
‫کاتيون فلزی) بتوسط تشکيل کمپلکس با يک ليگاند‬
‫انواع ليگاندها‪:‬‬
‫‪ -1‬ليگاند تک دندانه ای‬
‫‪ -2‬ليگاند چند دندانه ای‬
‫‪83‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪ -1‬ليگاندتک دندانه ای‪:‬‬
‫گونة دهنده زوج الکترون که معموالً يک محل برای‬
‫کوئورديناسيون ويا تشکيل کمپلکس با کاتيون دارد‬
‫‪Zn2+ + NH3  [Zn(NH3)] 2+  [Zn(NH3)2] 2+  [Zn(NH3)3] 2+  [Zn(NH3)4] 2+‬‬
‫‪ -2‬ليگاند چند دندانه ای‪:‬‬
‫گونة دهنده زوج الکترون که چندين محل برای‬
‫کوئورديناسيون ويا تشکيل کمپلکس با کاتيون دارد‬
‫ساز‬
‫کيليت‬
‫عوامل‬
‫‪‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪84‬‬
‫‪ EDTA‬يک ليگاند شش دندانهاي است که صرفنظر از بار‬
‫کاتيونها با آنها به نسبت ‪ 1:1‬تشکيل کمپلکس می دهد‬
‫‪CH2-COO-‬‬
‫‪..‬‬
‫‪..‬‬
‫‪N-CH2-CH2-N‬‬
‫‪-OOC-CH‬‬
‫‪2‬‬
‫‪CH2-COO-‬‬
‫‪85‬‬
‫‪-OOC-CH‬‬
‫‪2‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫ساختمان يک کيليت کاتيون دوظرفيتی‪EDTA -‬‬
‫‪86‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫کيليت‪:‬‬
‫يک کيليت هنگامی تشکيل می شود که يک يون فلزی با‬
‫دو (يا بيشتر) گروه دهندة الکترون تک ليگاندی‬
‫(چند دندانه ای) کوئوردينه شود‬
‫‪EDTA‬‬
‫بهترين ليگاند چند دندانه ای برای‬
‫تيتراسيونهای کمپلکسومتری اتيلن ديآمين‬
‫)‪ (EDTA‬می باشد‬
‫تترا استيك اسيد‬
‫‪87‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫فرم های مختلف‪ EDTA‬بر حسب ‪ pH‬محيط‬
‫‪ EDTA‬يک اسيد چهار پروتونی است که بسته به ‪ pH‬محيط به‬
‫فرم های مختلف تبديل می شود‬
‫‪H4Y (k1) H3Y- + H+ (k2) H2Y2- +H+ (k3) HY3- + H+ (k4) Y4- + H+‬‬
‫‪88‬‬
‫‪pk1=1.99‬‬
‫‪H4Y  H3Y- + H+‬‬
‫‪pk2=2.67‬‬
‫‪H3Y-  H2Y2- +H+‬‬
‫‪pk2=6.16‬‬
‫‪H2Y2-  HY3- + H+‬‬
‫‪pk2=10.26‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪3-  Y4- + H+‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪HY‬‬
‫]‪CT = [H4Y] + [H3Y-] + [H2Y2-] + [HY3-] + [Y4-‬‬
‫‪ :CT‬غلظت‪ EDTA‬كمپلكس نشده است‬
‫]‬
‫‪x‬‬
‫‪[H (4  x )Y‬‬
‫‪CT‬‬
‫‪x ‬‬
‫‪ ‬مقدار نسبي هر گونه «جزء مولي هر گونه»‬
‫‪89‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
EDTA ‫پنج گونه‬
‫گونه‬
H4Y H3Y- H2Y2- HY3- Y4‫ جزء مولی گونه‬o 1
2
3 4
 
1 
CT
3 
920410

[H 4Y ]
[ HY
3
]
[H 3Y ]
2 
CT
4 
CT
133 slides
[Y
4
[H 2Y
2
]
CT
]
CT
90
‫بسته به ‪ pH‬محيط يكي از گونهها غالب است‬
‫‪H4Y ‬‬
‫‪H3Y-  H2Y2-  HY3-  Y4‬‬‫شديداً بازی بازی ماليم اسيدی ماليم اسيدی متوسط شديداً اسيدی‬
‫‪1-2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3-6‬‬
‫‪6-10‬‬
‫‪11-14‬‬
‫نوع گونه‬
‫نوع محيط‬
‫‪pH‬‬
‫ترکيب‬
‫محلولهای ‪EDTA‬بر‬
‫حسب تابعی از ‪pH‬‬
‫‪91‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫واكنش انجام گرفته در محيط اسيدي ماليم‬
‫‪Mn+ + H2Y2-  MY(n-4)+ + 2H+‬‬
‫واكنش انجام گرفته در محيط خنثي تا بازي ماليم‬
‫‪Mn+ + HY3-  MY(n-4)+ + H+‬‬
‫وسعت تشكيل كمپلكس با‪ EDTA‬به ‪ pH‬محيط بستگي دارد‪.‬‬
‫ براي تيتراسيون كاتيونهايي از قبيل‪ Mg2+‬و‪ Ca2+‬كه‬‫كمپلكس هاي نسبتا ً ضعيف ايجاد ميكنند به محيط قليايي‬
‫نياز است‬
‫ اگر كاتيون كمپلكس قويتر تشكيل دهد در محيط اسيدي‬‫‪920410‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪92‬‬
‫نيز ميتوان تيتر نمود‪.‬‬
‫وابستگی تشکيل کمپلکس ‪ –EDTA‬کاتيون به ‪pH‬‬
‫تيتراسيونهاي ‪ EDTA‬به علت وابستگي به‪ pH‬در‬
‫محلولهاي با‪ pH‬ثابت (از پيش تعيين شده) انجام می شوند‪.‬‬
‫]‬
‫]‬
‫‪(n  4)‬‬
‫‪4‬‬
‫‪][ Y‬‬
‫‪[ MY‬‬
‫‪n‬‬
‫‪[M‬‬
‫‪k MY ‬‬
‫‪Mn+ + Y4-  MY(n-4)+‬‬
‫ثابت تشكيل ‪ kMY‬به تعادل‪ Mn+‬با‪ Y4-‬اشاره دارد‬
‫‪93‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫ اشاره دارد‬Y4-‫ با‬Mn+‫ به تعادل‬kMY ‫ثابت تشكيل‬
Mn+ +
4 
Y4-
[Y
4

k MY 
]
 k MY  k MY . 4 
CT
 k MY 
920410
MY(n-4)+
[ MY
[M
n
(n  4 )
(n  4)
[ MY
[M
n
[ MY
[M
][ Y
(n  4 )
n
4
]
]
]
]C T
]
] 4 .C T
133 slides
94
.‫ بر روي تشكيل كمپلكس تأثير دارد‬pH‫چون‬
)‫ (بافردار شده‬pH‫ وابستهاند پس در‬pH‫ به‬EDTA‫تيتراسيونهاي‬
.
‫گردد‬
‫مي‬
‫اجراء‬
Mn+ + Y4-  MY(n-4)+
 k MY  k MY . 4 
4 
[ MY
[M
(n  4 )
n
4 
]
]C T
[Y
4
]
CT
k 1k 2 k 3k 4
 4
 3
 2

[H ]  k 1 [H ]  k 1k 2 [H ]  k 1k 2 k 3 [H ]  k 1k 2 k 3 k 4
920410
133 slides
95
‫‪Ksp = 3.0×10–16‬‬
‫‪At pH 10.00‬‬
‫‪ Zn(OH)2 ‬‬
‫–‪Zn2+ + 2 OH‬‬
‫براي نگهداشتن يون فلزي به شكل حل شده(غير رسوب) در‬
‫داخل محلول (بخصوص در اوايل تيتراسيون) يك عامل كمپلكس‬
‫كننده كمكي (مانند ‪ )NH3‬به محلول اضافه‬
‫ميكنند‪.‬‬
‫‪Zn2+ + NH3  Zn(NH3) 2+  Zn(NH3)2 2+  Zn(NH3)3 2+  Zn(NH3)4 2+‬‬
‫‪ ‬کاتيون به فرم های مختلف(عالوه بر ‪ ) Mn+‬در محلول وجود دارد‪.‬‬
‫‪96‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
(NH4+/NH3) ‫بافر آمونياکی‬
pH=9-10 ‫( تامين‬1
NH3 ‫( تامين ليگاند يک دندانه‬2
k MY 
[ MY
[M
 k MY 
n
(n  4)
][ Y
[ MY
4
]

(n  4 )
n
]
CM
]
]
 .C M .  4 .C T
  k MY . 4 . 
 k MY
920410
[M
[ MY
(n  4 )
slides
C M133.C
T
]
97
‫از روي ‪ k/MY‬ميتوان غلظتهاي تعادلي يون فلزي و كمپلكس را‬
‫روي هر نقطه از منحني تيتراسيون را محاسبه كرد‪.‬‬
‫مزايا‪ CT :‬خيلي راحتتر از ] ‪ [Y4-‬محاسبه ميشود‬
‫‪ CT‬غلظت ‪ EDTA‬كمپلكس نشده است‬
‫منحنی های کمپلکسومتری‪:‬‬
‫رسم ‪( pM‬منفی لگاريتم غلظت کاتيون) بر حسب حجم‬
‫‪ EDTA‬افزوده شده‬
‫‪ ‬تعيين نقطه عطف نمودار‬
‫‪ ‬تعيين غلظت دقيق کاتيون مورد نظر‬
‫‪98‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫تعيين نقطه پايان در تيتراسيونهای کمپلکسومتری‬
‫از شناساگرهايی استفاده می کنند که با کاتيون‬
‫تشکيل کمپلکسهايی را می دهد که رنگ آن متفاوت‬
‫از رنگ شناساگر به فرم آزاد است‬
‫شناساگر کمپلکسومتری خودش يک ليگاند است که با کاتيون‬
‫مورد نظر تشکيل کمپلکس می دهد و دارای حداقل دو فرم‬
‫آزاد و کمپلکس شده با فلز است‬
‫‪In + M  MIn‬‬
‫فرم کمپلکس شده‬
‫‪99‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫فرم آزاد‬
‫‪920410‬‬
‫شناساگر اريوكروم بالكتي‬
‫از مهمترين و پرکاربردترين شناساگرهای‬
‫کمپلکسومتری با ليگاند ‪ EDTA‬است‬
‫بسته به ‪ pH‬محيط يکی از فرم های شناساگر غالب است‬
‫‪H2In-  HIn2- + H+  In3- + 2H+‬‬
‫قرمز‬
‫آبی‬
‫نارنجی‬
‫‪100‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫کمپلکس شدن شناساگر اريوکروم بالک تی با‬
‫کاتيون در‪ pH‬باالتر از ‪7‬‬
‫‪MInn-3 + HY3-  HIn2- + MYn-4‬‬
‫عمدتا ً قرمز‬
‫آبی‬
‫عمدتا ً کمپلکسهای شناساگر اريوكروم بالكتي با کاتيونها در‬
‫محيطهای قليايی ماليم به رنگ قرمز می باشد که متفاوت‬
‫از رنگ شناساگر آزاد در اين محيط است‬
‫‪101‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫مالک استفاده از شناساگرهای کمپلکسومتری‬
‫برای تشخيص دقيق نقطه پايان بايد‬
‫‪kf(Min) < 1/10  kf(MY) -1‬‬
‫‪ -2‬در غير اينصورت اگر )‪kf(Min) > 1/10  kf(MY‬‬
‫نقطه پاياني زودرس داريم‬
‫(يك مقدار فلز توسط شناساگر مصرف ميگردد)‪.‬‬
‫مانندمورد تيتر ‪Ca2+‬با ‪EDTA‬‬
‫‪102‬‬
‫شناساگر ديگر‬
‫راه حل‪ :‬استفاده از يک ‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪ -3‬از طرف ديگر اگر )‪kf(MIn) << 1/10  kf(MY‬‬
‫‪ ‬نقطه پاياني ديررس داريم‬
‫‪In- + Mn+ + HY3-  MY3‬‬‫‪( + HY3-  HIn + Y4-‬مازاد) ‪In-‬‬
‫‪103‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫انواع روشهاي تيتراسيون با ‪EDTA‬‬
‫‪1‬ـ مستقيم‬
‫‪2‬ـ معكوس‬
‫‪ -3‬تيتراسيونهاي جانشيني‬
‫‪ -4‬تيتراسيونهاي قلياسنجي‬
‫‪104‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪1‬ـ مستقيم‬
‫و‪Mn+‬‬
‫بايد راهي براي تعيين نقطه پاياني وجود داشته باشد‬
‫با‪ EDTA‬سريعا ً تشکيل كمپلكس دهد‪.‬‬
‫‪2‬ـ معكوس‬
‫كاتيونهايي كه با‪ EDTA‬تشكيل كمپلكس بسيار پايداري‬
‫ميدهند ولی شناساگر مناسبی براي تعيين نقطه پايان‬
‫وجود ندارد‪.‬‬
‫(مازاد)‪Mn+ + Y4-  MYn-4 + Y4‬‬
‫‪EDTA‬‬
‫‪105‬‬
‫اريوکروم‬
‫(مازاد) با ‪Zn2+‬يا ‪ Mg2+‬در حضور شناساگر‬
‫گردد‪133‬‬
‫بالک تيتر می ‪slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪ -3‬تيتراسيونهاي جانشيني‬
‫وقتيکه شناساگر مناسبي براي يون فلزي وجود نداشته باشد‪.‬‬
‫‪MgY2- + Mn+  MYn-4 + Mg2+‬‬
‫‪ Mg2+‬آزاد شده توسط ‪ EDTA‬تيتر ميگردد‬
‫شرط انجام تيتراسيون‪kf(MY) >> kf(MgY) :‬‬
‫‪ -4‬تيتراسيونهاي قلياسنجي‬
‫‪Mn+ + H2Y2- (excess)  MYn-4 + 2H+‬‬
‫يون هيدروژن آزاد شده را ‪slides‬‬
‫‪106‬‬
‫توسط‪133‬قليا يا باز تيتر ميكنند‪.‬‬
‫‪920410‬‬
‫روشهاي تجزيه وزني‬
‫‪107‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫روشهاي تجزيه وزني ‪gravimetric methods‬‬
‫تجزیه وزنی‬
‫غلطت دقيق يک نمونه (واکنشگر) مجهول از روی جرم‬
‫محصول جامد توليد شده از آن نمونه به روش شيميايی و يا‬
‫الکترو شيميايی‪ ،‬تعيين می شود‬
‫از روي جرم يك محصول جامد كه در طي واكنش شيميايي يا‬
‫الكتروشيميايي تشكيل شده پي به مقدار ماده ميبرند‪.‬‬
‫واكنشهاي رسوبي تا حدود ‪ %99.99‬كامل ‪ ‬تعيين دقيق‬
‫غلظت مواد اوليه واكنشدهنده‬
‫‪108‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫حاصلضرب انحالل‪،‬‬
‫ثابت حاصلضرب حالليت‬
‫حاصلضرب غلظت تعادلی گونه های حاصل از انحالل يک رسوب‬
‫‪Ksp = [A]m[B]n‬‬
‫‪AmBn  nB + mA‬‬
‫‪(Ksp) Solubility Product‬‬
‫اين معادله در مورد محلولهاي فوق اشباع و اشباع كه با يك‬
‫مقدار اضافي از جسم جامد حل نشده در تماس هستند صادق‬
‫است‪.‬‬
‫‪109‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪Ksp‬‬
‫حالليت يا انحاللپذيري‬
‫حداكثر مقدار تركيبي است كه در حالت تعادل در حجم ويژهاي‬
‫از محلول حل ميشود (واحد حالليت= ‪) mol/l‬‬
‫‪ Ksp‬برای ‪ AgCl‬معادل ‪ 1 × 10-10‬می باشد‪ .‬حاللیت موالر این ترکیب‬
‫چقدر می باشد‪ .‬چند میلی گرم از این ترکیب در یک لیتر آب حل می شود‪.‬‬
‫‪ Ksp‬برای ‪ Fe2O3‬معادل ‪ 27 × 10-40‬می باشد‪ .‬حاللیت موالر این ترکیب‬
‫چقدر می باشد‪ .‬چند میلی گرم از این ترکیب در یک لیتر آب حل می شود‪ pH.‬م‬
‫حاصله چقدر می باشد‪.‬‬
‫‪110‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫عوامل مؤثر بر انحاللپذيري رسوبها يا ‪Ksp‬‬
‫‪ -1‬دما‬
‫‪ -2‬تغيير غلظت يكي از يونها‬
‫‪ -3‬نوع حالل‬
‫‪pH -4‬‬
‫‪ -5‬اثر يون مشترك‬
‫‪ -6‬اثر يون خارجی‬
‫‪ -7‬تشكيل كمپلكس با يونهاي نمك‬
‫‪111‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫توضيح عوامل مؤثر بر انحاللپذيري رسوبها يا ‪Ksp‬‬
‫‪ -1‬دما‪:‬‬
‫‪ Ksp‬به دما ارتباط دارد‪ .‬اگر دما افزايش يابد حالليت زياد شده‬
‫و حاصلضرب انحالل افزايش می يابد‬
‫‪( ‬عمدتا ↑‪ )Ksp‬چون↑‪.S‬‬
‫‪ -2‬تغيير غلظت يكي از يونها‬
‫‪112‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪ -3‬نوع حالل‪:‬‬
‫حالل قطبي رسوب قطبي را حل ميكند حالل غير قطبي‬
‫رسوب غيرقطبي را حل ميكند حالل غير قطبي مواد‬
‫قطبي را خوب رسوب ميدهد‪.‬‬
‫‪:pH -4‬‬
‫اگر يكي از يونهاي نمك اسيد يا باز باشد انحاللپذيري‬
‫تغيير ميكند‪.‬‬
‫مثال‪ :‬انحالل پذيری نمک هيدروکسيد مس در محلولهای‬
‫اسيدی‬
‫‪113‬‬
‫‪2+ + 2OH‬‬‫)‪Cu(OH‬‬
‫‪‬‬
‫‪Cu‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ -5‬اثر يون مشترك‪:‬‬
‫انحاللپذيري يك نمك با افزودن يكي از يونهاي نمك‬
‫كاهش مييابد که به آن اثر يون مشترك گويند‪.‬‬
‫ اثر يون مشترك باعث كاهش انحاللپذيري می گردد‪.‬‬‫‪‬استفاده از فرايند يون مشترک در رسوبگيري‬
‫ولي اگر رسوب با رسوبدهنده مازاد(يون مشترک)‬
‫كمپلكس تشكيل دهد انحاللپذيري بيشتر ميشود‪.‬‬
‫‪114‬‬
‫)‪Al3+ + 3OH-  Al(OH)3(s‬‬
‫)‪-  Al(OH) – (aq‬‬
‫)‪Al(OH‬‬
‫)‪(s‬‬
‫‪+‬‬
‫‪OH‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ -6‬اثر يون خارجی‪:‬‬
‫افزايش يک يون که يون مشترک نمک نيست و با نمک ويا‬
‫هر کدام از يونهايش واکنش نميدهد باعث افزايش قدرت يونی‬
‫محلول می شود و انحالل پذيری نمک را افزايش می دهد‬
‫‪ -7‬تشكيل كمپلكس با يونهاي نمك‬
‫تشكيل كمپلكس با يونهاي نمك ‪‬افزايش انحاللپذيري‬
‫‪115‬‬
‫‪AgCl  Ag+ + Cl‬‬‫‪Ag+ + NH3  Ag(NH3)+‬‬
‫‪+ + NH  Ag(NH )2+‬‬
‫‪Ag(NH‬‬
‫)‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪133 slides 3‬‬
‫محلول اشباع‪ :‬محلول در حال تعادل‬
‫يك محلولي است كه در آن يك يا چند گونه داراي ماكزيمم‬
‫غلظت مجاز در حال تعادل ميباشد‪.‬‬
‫محلول فوق اشباع‬
‫محلولي كه يك تركيب را در حدي بيشتر از ماكزيمم غلظت‬
‫‪.‬‬
‫باشد‬
‫داشته‬
‫مجاز‬
‫تعادلي‬
‫‪920410‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪116‬‬
‫فرآيند رسوبگيري‬
‫افزايش مقدار اضافي از يك واكنشگر (رسوبدهنده) كه با‬
‫آناليت مورد اندازهگيري رسوب دهد‪.‬‬
‫تشکيل هسته های اوليه‬
‫تشکيل ذرات رسوب‬
‫‪117‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
Ag(NO3) ‫ معلق در محلول‬AgCl ‫ذره‬
920410
133 slides
118
‫مثال‪ :1‬رسوبگيري ‪ AgCl‬در حضور ‪ Cl-‬مازاد‬
‫‪ ‬بدليل جذب سطحی يونهای کلريد هستهها بار منفي دارند‪.‬‬
‫‪119‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫مثال‪ :2‬رسوبگيري ‪ AgCl‬در حضور ‪ Ag+‬مازاد‬
‫‪ ‬بدليل جذب سطحی يونهای نقره هستهها بار مثبت دارند‪.‬‬
‫‪120‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫رسوب‬
‫محصول جامد واکنشی است که در محلول تشکيل می‬
‫شود‬
‫رسوب دهنده‬
‫واکنشگری است که وقتی به محلول اضافه می شود‬
‫باعث تشکيل رسوب ميگردد‬
‫‪A + B  AB‬‬
‫مثال‪:‬‬
‫‪ :A‬آناليت مورد اندازه گيری‬
‫‪ :B‬واکنشگر رسوب دهنده‬
‫‪121‬‬
‫‪ :AB‬محصول رسوب‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫واكنش رسوبگيری طبق اصل لوشاتليه کامل است‬
‫‪Ag(NO3) + HCl  AgCl + HNO3‬‬
‫‪Ag+ + Cl-  AgCl‬‬
‫‪ :AgCl‬محصول رسوب‬
‫‪ :Cl‬آنالیت مورد اندازه گيری‬‫‪ :Ag+‬واکنشگر رسوب دهنده‬
‫‪122‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫فرآيند رسوبگيري‬
‫افزايش مقدار اضافي از يك واكنشگر (رسوبدهنده) كه با‬
‫آناليت مورد اندازهگيري رسوب دهد‪.‬‬
‫تجزيه واندازه گيری گونه ها توسط فرايند رسوبگيری‬
‫‪ -1‬تجزيه كاتيون‪ :‬اضافه نمودن آنيون نمك كم محلول به كاتيون‬
‫‪ -2‬تجزيه آنيون‪ :‬اضافه نمودن كاتيون نمك كم محلول به آنيون‬
‫‪ -1‬رسوب ايدهال‪ :‬رسوب بلورين‬
‫‪ -2‬رسوب شامل تودههاي كلوئيدي ‪ ‬رسوبهاي لختهاي‬
‫از اين رسوبها نيز ميشود براي وزنسنجي استفاده نمود‪.‬‬
‫‪123‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪Rss=Q-S/S‬‬
‫هرچه فوق اشباع نسبی کمتر باشد‪ ،‬رسوب ايده آل تر است‪.‬‬
‫برای اين منظور بايد ‪ S‬بيشتر و ‪ Q‬کمتر شود‪.‬‬
‫راههای افزايش ‪S‬‬
‫افزايش حرارت‬‫ تنظيم ‪pH‬‬‫‪124‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪Rss=Q-S/S‬‬
‫راههای کاهش ‪Q‬‬
‫‪-‬آناليت وتيترانت رقيق باشند‪.‬‬
‫ افزايش آهسته تيترانت‬‫‪ -‬به هم زدن‬
‫‪ -‬رسوبگيری از محلول همگن‬
‫‪125‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫رسوبهای کلوئيدی‬
‫در برخي موارد پيش از رسوبگيري كامل و هنگام تشكيل‬
‫هستهها يونها ميتوانند روي هستهها جذب سطحي شوند و‬
‫به هسته بار دهند كه اين هستههاي باردار‪ ،‬همديگر را دفع‬
‫نموده و از بهم پيوستن آنها جلوگيري ميگردد‬
‫‪ ‬عدم بهم پيوستن ذرات كوچكتر‬
‫‪ ‬عدم رسوبگيري‬
‫‪ ‬تشكيل كلوئيد‬
‫‪126‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫شرايط حذف محيط كلوئيدي‬
‫‪ -1‬رسوبگيری از محلول گرم‬
‫‪ -2‬افزودن تركيب يوني‬
‫‪ -3‬بهم زدن محلول‬
‫‪127‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪ -1‬هضم نمودن‬
‫تماس جامد لخته شده با محلول داغی که از خود رسوب لخته‬
‫شده تهيه شده است را هضم کردن گويند‬
‫‪‬كاهش جذب سطحي و كاهش بار ذره‬
‫‪‬بهبود بخشيدن مشخصات فيزيکی توده لخته شده‬
‫وتبديل آن به رسوب بلورين‬
‫‪128‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫‪ -2‬افزودن تركيب يوني‬
‫افزودن تركيب يوني‬
‫‪ ‬کاهش فاصله ذرات باردار از يکديگر‬
‫‪ ‬رسوبگيری بهتر‬
‫‪ -3‬بهم زدن محلول‬
‫بهم زدن محلول باعث ميگردد ذرات انرژي جنبشي‬
‫الزم را جهت نزديك شدن به همديگر و چسبيدن پيدا‬
‫كنند‪.‬‬
‫‪129‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫والختي‬
‫والختي‪ :‬فرايندی است که طی آن كلوئيد لخته شده به حالت‬
‫پاشيده اصلي باز ميگردد‬
‫دليل والختی‪ :‬والختی وقتي روي ميدهد كه از آب خالص براي‬
‫شستن رسوب استفاده شود‪.‬‬
‫‪ ‬آب الکتروليتهاي لختهكننده را از سيستم حذف ميكند‪.‬‬
‫راهحل والختی‪:‬‬
‫شستن رسوب با يك الكتروليت فرار‬
‫‪130‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫رسوبگيري از محلول همگن‬
‫فرآيندي كه طي آن رسوبدهنده درون محلول تشكيل شود به‬
‫رسوبگيري از محلول همگن معروف است عامل رسوب‬
‫دهنده بطور همگن در سرتاسر محلول ظاهر می شود‬
‫رسوبهای تشکيل شده بصورت همگن از رسوبهايی که از‬
‫افزايش مستقيم واکنشگر حاصل ميشوند مناسبترند‪.‬‬
‫‪131‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫مثال ‪)1‬‬
‫توليد همگن هيدروژن سولفيد توسط تيواستاميد‬
‫برای رسوب دادن فلزات بصورت سولفيد فلز‬
‫‪CH3CSNH2 + H2O () CH3CONH2 + H2S‬‬
‫تيواستاميد‬
‫‪H2S + M2+  MS + 2H+‬‬
‫‪132‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬
‫مثال ‪)2‬‬
‫توليد همگن يون هيدروکسيد توسط اوره برای رسوب‬
‫دادن فلزات‬
‫اوره‬
‫‪NH2CONH2 + H2O () 2NH3 + CO2‬‬
‫‪NH3 + H2O  NH4+ + OH‬‬‫‪Mn+ + nOH-  M(OH)n‬‬
‫‪133‬‬
‫‪133 slides‬‬
‫‪920410‬‬