تحلیل سازمانی
Download
Report
Transcript تحلیل سازمانی
پاییز 1390
...........................................................
...........................................................
........................................
..........
.........................................
...........
استاد :
تهیه اسالید :
................
...........
................
آل عمران 7/
آیات ُم ْح َك ٌ
ٌ
مات هُنَّ أ ُ ُّم ا ْلكِتا ِ
ب َو أ ُ َخ ُر
ِتاب ِم ْن ُه
ه َُو الَّذِي أَ ْن َزل َ َعلَ ْی َك ا ْلك َ
شاب ٌ
وب ِه ْم َز ْی ٌغ َف َی َّت ِب ُعونَ ما َتشا َب َه ِم ْن ُه ا ْبتِغا َء ا ْلفِ ْت َن ِة
هات َفأ َ َّما الَّذِینَ فِي قُل ُ ِ
ُم َت ِ
َو ا ْبتِغا َء َتأْ ِویلِ ِه َو ما َی ْعلَ ُم َتأْ ِویلَ ُه إِالَّ َّ
الراسِ ُخونَ فِي ا ْل ِع ْل ِم َیقُولُونَ آ َم َّنا
ّللا ُ َو َّ
ِب ِه ُكل ٌّ مِنْ ِع ْن ِد َر ِّبنا َو ما َی َّذ َّك ُر إِالَّ أُولُوا ْالَ ْلبا ِ
ب
آل عمران 7/
او كسى است كه این كتاب [آسمانى] را بر تو نازل كرد ،كه قسممتى از آن ،آیمات (محكمم) [= صمری و
روشن] است؛ كه اساس این كتاب مىباشد؛ [و هر گونه پیچیدگى در آیمات دیرمر ،بما مرا عمه بمه اینهما،
برطرف ممىگمردد ].و قسممتى از آن( ،متشمابه) اسمت [= آیماتى كمه بمه خماطر بماال بمودن سمط مطلمب و
هات دیرر ،در نراه اول ،احتماالت مختلفى در آن مىرود؛ ولمى بما تو مه بمه آیمات محكمم ،تفسمیر آنهما
آشكار مىگردد ].اما آنها كه در قلوبشان انحمراف اسمت ،بمه دنبمال متشمابهاتند ،تما فتنمهانریمز كننمد [و
مردم را گمراه سازند]؛ و تفسیر [نادرستى] برا آن مىطلبند؛ در حالى كمه تفسمیر آنهما را ،مز خمدا و
راسخان در علم ،نمىدانند[ .آنها كه به دنبال فهم و دركِ
اسرار هممه آیمات قمرآن در پرتمو علمم و دانمش
ِ
پروردگمار ماسمت ).و مز صماحبان عقمل،
الهى] مىگویند( :ما به همه آن ایمان آوردیمم؛ هممه از طمرف
ِ
متذكر نمىشوند [و این حقیقت را درك نمىكنند].
.1ماهیت ومفاهیم تئوری
.8سازمانها :سیستم های عقالیی ،طبیعی ،باز
.2سیر تطوروتحول تئوریهای سازمان
.9نظریه عمومی سیستمی G.S.Tو تئوری اقتضایی
.3سممممممممطوو ت زیممممممممه و تحلیممممممممل -1:سممممممممط
بوروکراسی
.4سطوو ت زیه و تحلیل -2:سط سازمان
.10هفت الروی کارساز مینتزبرگ
.11هفت اس مکنزی
.5سطوو ت زیه و تحلیل -3 :سط کارگاه
.12دیسیپلین ها
.6سطوو ت زیه و تحلیل -4 :سط تکنیک
.13مدیریت تحول و نظریه آشوب
.7نهاد و نهادگرایی
.14نظریه های دید (نظریه سلولی و )...
(اس های نرم و اس های سخت)
(کارآفرینی،سازمان چابک،سازمان م ازی و )...
خالصه سطوح تجزیه و تحلیل
اولین سطح :تحلیل کالن -اجتماعی
نام سط
پدیده سازمانی
نام سط
کارگاهی
نام سط
در این سطح ،کانون تجزیه و تحلیل بر فرآیند دیوان ساالری شدن جوامع
غربیید در مراحییل ازیید از توسییوه فتییری و انتزییادی آنییان نییرار داشییته
است .
دیوان ساالری به عنوان الگوید از سلطه که مش زه ازد از ترکیبیات
ندرت است ،مورد تجزیه و تحلیل نرار گرفته است .
دومین سطح :تحلیل سازمانی
اییین سییطح ،سییازمان را بییه عنییوان واحیید ازییلد تحلیییل میید ی یرد و در آن
راهبردهای گوناگون اداری با هم مقایسه مد شوند .در سطح تحلیل سازماند
اعتبار سازمانهای دیوان ساالر مورد تجزیه و تحلیل نرار گرفته و بیر شییو
ها و طرق بهبود و ازالح عملیات و رویه ها درسطح را کارهیا و کیاراید
فند تمرکز مد شود.
سومین سطح :تحلیل زیر سازمانی
در این سطح ،مباحث به عنوان یک واحد مفهومد که بروز مد نمایند در
رد ها و سطوح اص و کوچک سازمان بود و اهمیتد بیه مراتیک کمتیر
از مسائل کل سازمان دارند .همچنین در این سطح عالنه به ابزار گرایید
و ردازش ها و تزفیه های متانیتد در سازمان به اوج مد رسد .
نمایندگان
هنری فایول
لوتر گیولیک
چستر بارنارد
نمایندگان
تیلور
گیلبرت ها
گانت
نمایندگان
مقدمه
نوشیته هیای ایین سییطح از تجزییه و تحلییل بیشیترین ب ییش نوشیته هیای نظریییه
سییازماند را در و ییع موجییود امییروزی تشییتیل میید دهنیید .اندیشییه کالسیییک
مییدیریت و نماینییدگان ازییلد آن ماننیید هنممری فممایول ،لمموتر گیولیممک ،لینممدال
اورویک ،یمز مونی ،آلن رایلمی ،مماری پمارکر فالمت و فردریمک تیلمور ،
همگییید در ایییین طبقیییه جیییای مییید گیرنییید .متتیییک روابیییط انسیییاند و جرییییان
نئوکالسیک ها که با چهر هاید همچون چسمتر بارنمارد ،هربمرت سمایمون ،
رنسممیس لیکممرت و وایممت بکممی ارائییه شیید اسییت نیییز در اییین طبقییه از سییطح
تجزیییه و تحلیییل نییرار میید گیرنیید .همچنییان کییه متاتییک انسییاند و روانشناسیید
ویژگی های دیدگاه سازمانی
تفاوت ازلد این سطح تحلیل با سطح تحلیل نبلد حوز و نلمیرو بیینش آن مید باشید .تیا حدودیتیه دومیین
سطح تجرید سازمان را به عنوان واحد ازلد تحلیلد مد یرد .
در این سطح استراتژی های گوناگون اداری با هم مورد مقایسه نرار مد گیرند .
در سطح تحلیل سازماند اعتبار اساسد سازمان های بوروکراتیک مورد تجزیه و تحلیل نرار گرفته و بیر
روی شیو ها و طرق بهبود و ازالح عملیات و رویه هیا در سیطح را کارهیا و کیاراید فنید تمرکیز مید
شود .
نوشییته هییای مربییوط بییه اییین سییطح از تجزیییه و تحلیییل عظیییم تییرین ب ییش نوشییته هییای مربییوط بییه تئییوری
سازماند را در و ع موجود امروزی تشیتیل مید دهنید ( .از دهیه ی 70بیه بوید نوشیته هیای مربیوط بیه
سطح کالن – اجتماعد افزایش یافته است)
ماری پارکر فالت
1868-1933
هنری فایول
1841-1925
لوتر گیولیک
1892-1993
لیندال اورویک
1841-1925
فردریک تیلور
1856-1915
چستر بارنارد
1886-1961
هربرت سایمون
1916-1977
رنسیس لیکرت
1903-1981
هنری فایول یک مهندس مودن فرانسوی بیود .کیه در اواییل جیواند
به سمت مدیر عامل یک شرکت ورشتسیته انت یاک گردیید .وی در
سن 77سالگد هنگامد که بازنشسته مد شد به عنیوان ییک عنزیر
کییارآفرین مشییهور شیید .در بحبوحییه ی سییالهای جنییی جهییاند اول
( )1916فایول بطور مستقل از جنیبش میدیریت علمید آمریتیاید ،
متتک مبتند بر ازول علم ادار (متتک ازول گراید در مدیریت)
فعالیت های سازمان از نظر فایول
فایول کل سازمان را در قالب پیکره ای واحد تصور می کرد و فعالیت های آن را به شش دسته قابل تقسیم می دانست (عام و اص):
تولید
سا ت
فنی و
تولیدی
تأمین منابع انساند
بهینه سازی مزرف
تنظیم و اجرای بودجه
مالی و بهینه
سازی
مصرف
1
رید
فروش
مبادله
بازرگانی و
مبادله
محزول
ارائه دمات
وظایف
مدیریتی
تأمین امنیت افراد
حفاظت از اموال و اطالعات
4
فعالیتهای
سازمانی
ایمنی و
حفاظت از
اموال و افراد
حسابداری و
تعیین
وضعیت مالی
برنامه
ریزی
سازماندهد
فرماندهد
هماهنگد
کنترل
تویین و ویت اموال
ارزیابد زورتهای
مالد
تویین میزان نقدینگد
حراست از سیستم
اصول مدیریت فایول
فایول معتقد است پنج دسته فعالیت اول مشخص هستند و تنها فعالیت ششم نیاز به تحلیل دارد .
«وی 14اصل را برای تشری مدیریت که حاصل ت ربه اش بود ،بیان کرد»
تقسیم کار
Division of
Work
اختیار
Authority
انضباط
Discipline
• کاهش تنوع مسئولیت هیا و کارهیاید کیه هیرکس در ییک محیدود
ی موییین انجییام میید دهیید ،کییه موجییک افییزایش مهییارت و بهبییود
عملترد وی واهد شد.
1
• حییق دسییتور و اجییرای آن بییه کمییک ییاداش و
تنبیه را ا تیار گویند .
2
• اطاعییت و توهیید ناشیید از توافییق رسییمد و یییا
غیر رسمد مدیر با کارکنان را ان باط گویند.
3
اصول مدیریت فایول
وحدت
فرماندهی
Unity of
Command
وحدت هت
Unity of
Direction
اولویت منافع
عمومی
The General
Interests
بران خدمات
کارکنان
Remuneration
of Personnel
• ا تیار دستور دادن به هر کارمند باید م تص به یک مدیر باشد .هر کارمند بایید
بداند که از چه کسد دستور مد گیرد و در برابر چه کسد مسئول است .
4
• بییرای اجییرای هییر برنامییه واحیید ،باییید یییک مییدیر مسییئول تویییین شییود
بطوری که مدیر م کور بتواند با هدایت همه ی فوالیت های موطوف به
تحقق یک هدف موین ،آنها را با هم هماهنی سازد .
5
• منافع اع ا یا گرو های فوال در سازمان نباید مهمتر از منافع و هدف
هییای عمییومد تلقیید شییوند .مییدیر موظییف اسییت بییا اسییتفاد از الگوهییای
مطلوک ،میان منافع فردی و سازماند همبستگد ایجاد کند.
6
• ردا ت مزد و اداش انجام امور به کارکنان به زورت عادالنه و منزفانه
زورت یرد.
7
اصول مدیریت فایول
• تجمع ندرت سازماند و حدود ا تیار در یک نقطه و در سازمان مطرح است که
این نقطه رأس سازمان یا سطح مدیریت عالد است .
8
Scalar Chain
or Hierarch
• یییط فرمانیییدهد ییییا ا تییییار ،ییییا مسییییر زیییدور دسیییتور ،مومیییوال از
مسییئوالن رد بییاالی سییازمان شییروع و بییه کارمنییدان جییز ییتم میید
گردد.
9
نظم
Order
• انت اک زحیح ف ا و متان و جای سیازماند بیرای منیابع و افیراد ،
به عبارت دیگر نرار دادن هرچیز در جای مناسک ودش.
10
عدالت
Equity
•ترکیبد از محبت و انزاف و عدم تبویض نسبت به
کارکنان .
11
تمرکز
Centralization
سلسله
مراتب
اصول مدیریت فایول
ثبات و امنیت
شغلی
Stability of
Tenure of
Personnel
ابتکارعمل
Initiative
احساس
وحدت و
یرانری
Esprit de
Corps
Morale
• باید به کارکنان برای استقرار در شیلل یود ونیت کیافد داد شیود .
اگر چه ممتن است در مورد مدیران این مدت طوالند شود.
12
• اگر برای انجام همه ی کارها برنامه رییزی شیود و برنامیه هیا بیه
طور موفقیت آمیز به اجرا درآیند ،ابتتار عمل در دسیت میدیران
سیازمان واهید بیود .میدیر باییید حتید المقیدور کارکنیان را تشییویق
کند تا فوالیتهایشان را برنامه ریزی کنند.
13
• وحییدت و همییاهنگد کارکنییان بییر نییدرت و انسییجام سییازمان میید
افزاید .میدیر بایید بیرای تقوییت روحییه کارکنیان بیرای کیار دسیته
جمویید ،تییالش کنیید .روحیییه کییار دسییته جمویید ،بییا در اهییداف
سازمان حازل مد شود .
14
توانایی های مدیر
فایول معتقد بود مدیر هت ان ام فعالیت ها و اصول فوق باید دارای توانایی های زیر باشد :
1
2
3
4
5
رابطه تواناییها و سطوح مدیریت در سازمان از نظر فایول
معلومات تخصصی ،اخالقی و ت ربی
توانایی های فنی ،سمی و اخالقی
مدیریت سرپرستی
کارکنان
فنی
مهارت فند
امور ت اری ،مالی ،تأمینی ،حسابداری و
اخالقی
مدیریت
میانی
خاص
مهارت انساند
معلومات عمومی ،توانایی فکری ،اخالقی و سمی
عالی
عام یا ادراکی
6
تواناید
جسمد
تواناید
فتری
تواناید
ا الند
مولومات
عمومد
مولومات
ت ززد
تجربه
گیولیییک در سییال 1937بییه همییرا اورویییک ،کتییابد
را بییه نییام مقییاالتد در بییاک علییم ادار انتشییار دادنیید و
ازول سازمان را بنا نهادند .
ایشان ازول متوددی بیرای تشیتیل سیازمان هیا و یع
کردند که بیشتر به مسائل سا تاری اشار دارد.
وظایف مدیریت از نظر گیولیک
هدایت /فرماندهی
هماهنری
گزارش دهی
Directing
Coordinating
Staffing
Reporting
کارگزینی/
استخدام
Organizing
سازماندهی
POSDCORB
بود ه بندی
Budgeting
Planning
برنامه
ریزی
«این کلمات در پاسخ به سوال وظایف مدیر چیست مطرو شده است»
وظایف مدیریت از نظر گیولیک
برنامه
ریزی
• برنامه ها توهداتد هسیتند بیرای انجیام ییک سیری عملییات بیه منظیور
تحقق اهداف .و برنامه ریزی عبیارت اسیت از تزیمیم گییری بیرای
انجام فوالیتد در زمان آیند .
سازماندهی
• فرآیندی که بر اساس آن تقسیم کار ،تویین مراتک و تنظیم روابط بیه
منظور کسک اهداف ،امتان یر باشد .
کارگزینی
• شییامل اسییت دام و کییارآموزی و همچنییین تییأمین شییرایط مسییاعد کییار
میباشد.
وظایف مدیریت از نظر گیولیک
هدایت
• یوند تالش مدیر برای ایجاد انگیز و رغبیت در زییر دسیتان بیرای دسیت ییافتن بیه
اهیییداف سیییازمان .وظیییایف هیییدایت میییدیر شیییامل سیییه ب یییش رهبیییری ،انگییییزش و
ارتباطات است .
هماهنری
• عبارت اسیت از فرآینید همسیو نمیودن فوالییت هیای همیه نسیمت هیای سیازمان ،بیه
طوری که تزمیمات ،وظایف ،فوالیت ها و ت زص همه کارکنیان و گیرو هیا ،
برای نائل آمدن به اهداف از نبل تویین شید در حیداک ر مطلوبییت ممتین ترکییک و
همسو گردد.
گزارش
دهی
• بمونای آن که مجری کسیاند را کیه در برابیر آن هیا مسیئول اسیت از
جریان یشرفت امور آگا سازد .
بود ه • شییامل تنظیییم طییرح مییالد عواییید و م ییارج سییازمان و
نظارت بر اجرای آن میشود .
بندی
مبنای چهارگانه طبقه بندی وظایف توسط گیولیک
اهداف و
مقازد
محل
انجام کار
اش اص
یا افراد
فرآیند یا
فراگرد
اصول تشکیل سازمان از نظر گیولیک
تناسک آدم ها
با سا تار
هماهنگد
طبقه بندی
وظایف
مدیر در رأس
سازمان
حیطه نظارت
مسئولیت و
ا تیار
حاکمیت مردم
وحدت
فرماندهد
تفویض
ا تیار
ستاد عمومد
و ت ززد
چسییتر بارنییارد ،رییییس شییرکت تلفیین بییل در نیوجرسیید
آمریتا بود .وی در سال 1938کتابد بیا عنیوان وظیفیه
مدیر عالد اجراید منتشر نمیود .برجسیته تیرین کیار وی
،تحلیلد است که از فرآیند تزمیم گییری بیه دسیت آورد
است .وی با نرمرش رفتماری مو یوع سیازمان را میورد
تعریف سازمان از نظر بارنارد
سازمان م موعه ای است از خرده سیستم های همکماری کننمده کمه در یمک
ارتباط منظم و خاص ،نتایج فعالیت آن ها بمرای دسمتیابی حمداقل یمک همدف
معین با هم تلفیق می شود .
وی سازمان را یک نظام همکاری تعریف می کند
رد سیستم
های ش زد
رد سیستم
های
اجتماعد
رد سیستم
های زیستد
انواع
رد
سیستم ها
رد سیستم
های فیزیتد
عوامل تحقق همکاری در سازمان
تمایل به
دمت
هدف
مشتر
ارتباطات
ارتباطات
تمایل به خدمت
عاملی نیروبخش که شمکاف طبیعمی
بممین تمایممل فممرد بممه خممدمت و هممدف
مشترک سازمانی را پر می کند.
خرده سیستم های همکاری کننده
هدف مشترک سازمانی
وظایف مدیران در این سازمان
حفظ ارتباطات و وفاداری
افراد در شکل سازمان
رسمی و غیر رسمی
فراهم آوردن خدمات
اساسی از افراد سازمان
برنامه ریزی
تفویض اختیار از نظر بارنارد
وی بر خالف کالسیک ها به تفویض اختیار از باال به پایین اعتقاد ندارد و آن را عکس می پندارد.
زمانی ابالغ یا دستور معتبر می شود که :
• ابالغ یا دستور برای زیردست قابل فهم یا درک باشد .
• ابالغ یا دستور به نظر زیردست با اهداف سازمان سازگار باشد .
• ابالغ یا دستور در م موع با عالیق زیردست سازگاری داشته باشد .
• زیردست از لحاظ فکری و سمی قادر به ا رای ابالغ یا دستور باشد .
رییس
تفویض اختیار
از نظر بارنارد
به
مرئوس
نظریه امتزاج این است که :
افراد به سازمان ها ملحق مید شیوند چیون از طرییق ایین
الحییاق بییه بو یید از هییدف هییای ییود نائییل میید شییوند و
سازمانها نیز افراد را است دام مد کننید زییرا تزیور مید
کنند که از طریق نبول آنهیا در سیازمان بیه هیدفهای یود
نظریه امتزاج و اختالط
در واقع هر یک ،دیرری را عاملی می داند برای رسیدن به بخشمی از همدفهای خمویش .
در واقممع سممط مشممترکی در نتی ممه ی ایممن الحمماق بممه دسممت مممی آیممد کممه هرچممه ایممن سممط
وسیع تر باشد کارمند و سازمان ،همسوتر و هم هت تر با هم فعالیت می کنند.
الواند ،سید مهدی .مدیریت عمومی - .تهران :نشر ند.
ایرواند ،محمد جواد ( . )1380درآمدی بر نظریه نهادی - .تهران :نشر سیاست .
ای اف استونر ،جیمز .فیری مین ،آر ادوارد .گیلبیرت ،دانییل آر . )1379( .ممدیریت . 1ترجمیه اعرابید ،سیید محمید و
ارساییان ،علد - .تهران :دفتر ژوهش های فرهنگد .
ای اف استونر ،جیمز .فری من ،آر ادوارد .گیلبرت ،دانیل آر .ترجمه اعرابید ،سیید محمید و ارسیاییان ،علید (. )1379
مدیریت - . 2تهران :دفتر ژوهش های فرهنگد .
•
تافلر ،الوين ( ،)1373شوك آينده ،ترجمه حشمتهللا كامراني ،تهران :چاپخانه گلشن.
جاسبد ،عبدهللا ( . )1369اصول و مبانی مدیریت - .تهران :انتشارات دانشگا آزاد اسالمد .
دفت ،ریچارد .ال . )1377( .تئوری و طراحمی سمازمان .ترجمیه اعرابید ،سیید محمید .ارسیاییان ،علید -.تهیران :دفتیر
ژوهشهای فرهنگد.
رابینز ،استیفن . )1376( .تئوری سازمان (ساختار ،طراحی ،کاربردها) .ترجمه الیواند ،سیید مهیدی و دانیاید فیرد ،حسین
-.تهران :نشر موج.
•
رابينز ،استيفن ( ،)1377مديريت رفتار سازماني .ترجمه علي پارساييان و سيدمحمد اعرابي ،تهران :انتشارات دفتر پژوهشهاي فرهنگي
ر اییان ،علد ( . )1387مبانی سازمان و مدیریت - .تهران :انشارات وزارت فرهنی و ارشاد کشور .
زاهدی ،شمس السادات .الیواند ،فقیهید ،ابوالحسین ( . )1376فرهنم
(ر ).
مامع ممدیریت - .تهیران :دانشیگا عالمیه طباطبیاید
سید جوادین ،سید ر ا ( . )1382مبانی سازمان و مدیریت - .تهران :نشر نگا دانش .
نلد یور ،آریین ( . )1384نهادهما و سمازمان هما (اکولمویی نهمادی سمازمان هما ) - .تهیران :سیازمان مطالویه و تیدوین کتیک
علوم انساند دانشگا ها (سمت).
نلیید ییور ،آرییین . )1388( .امعممه شناسممی سممازمانها - .تهییران :سییازمان مطالوییه و تییدوین کتییک علییوم انسییاند دانشییگا هییا
(سمت).
میرزاییید اهرنجییاند ،حسیین و سییلطاند تیرانیید ،فلییورا ( . )1374سممازمانها :سیسممتم هممای عقالیممی ،طبیعممی و بمماز - .تهییران :
انتشارات دانشتد مدیریت دانشگا تهران.
میرزاید اهرنجیاند ،حسین ( . )1386مبمانی فلسمفی تئموری سمازمان - .تهیران :سیازمان مطالویه و تیدوین کتیک علیوم انسیاند
دانشگا ها (سمت).
•
ورزشکار ،احمد ( . )1389مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته (اسالیدهای آموزش ی) .تهران :دانشکده مدیریت دانشگاه عالمه طباطبایی .
•
ورزشکار ،احمد ( . )1389مدیریت منابع انسانی پیشرفته (اسالیدهای آموزش ی) .تهران :دانشکده مدیریت واد شمال دانشگاه آزاد اس االمی .
•
هرس ي ،پال و بالنچارد ،کنت ( . )1365مدیریت رفتار سازمانی کاربرد منابع انسانی .ترجمه :علد عالنیه بنید _.تهیران :مؤسسیه
انتشارات امیر کبیر.
هیگینیییز ،جیمیییز . )1384( .کمممارآفرینی 101 :تکنیمممک حمممل خمممالق مسمممئله .ترجمیییه احمییید ور دارییییاند ،محمیییود -تهیییران :
انتشارات امیرکبیر.
وب سایت مدیریتی ایران . www.managerial.ir – .
اللهم صلی علی محمد و آل محمد
34