Transcript Staatssteun: Verslag sectoraal onderzoek biedt sturing

Europese Commissie - Persbericht
Staatssteun: Verslag sectoraal onderzoek biedt sturing over
capaciteitsmechanismen
Brussel, 30 november 2016
De Europese Commissie heeft het eindverslag van het sectorale onderzoek over
capaciteitsmechanismen gepubliceerd. Volgens het verslag moeten de lidstaten de behoefte
aan dergelijke mechanismen beter evalueren en de leveringszekerheid waarborgen met zo
min mogelijk verstoring van de concurrentie.
Het verslag komt tot de conclusie dat de lidstaten vaak verzuimd hebben de behoefte aan een
capaciteitsmechanisme adequaat te onderzoeken alvorens er een op te zetten. Voort moeten vele
lidstaten nog markthervormingen doorvoeren die onmisbaar zijn om problemen met de
leveringszekerheid aan te pakken. Waar een capaciteitsmechanisme noodzakelijk blijkt, biedt het
verslag praktische sturing aan de lidstaten over het type mechanisme dat het best geschikt is om het
vastgestelde probleem op te lossen.
Het sectorale onderzoek over capaciteitsmechanismen heeft informatie en aanvullingen opgeleverd
voor het maatregelenpakket schone energie voor alle Europeanen, dat de Commissie vandaag heeft
gepresenteerd, met het oog op een moderne, beter functionerende en meer geïntegreerde
elektriciteitsmarkt in de Europese Unie.
Commissaris Margrethe Vestager verklaarde: "Capaciteitsmechanismen moeten beantwoorden aan
een probleem op de markt, zij moeten open staan voor alle technologieën en exploitanten uit andere
EU-landen. Zij mogen geen verkapte subsidies zijn voor een specifieke technologie, zoals fossiele
brandstoffen, of te duur uitvallen voor de elektriciteitsconsument. Het verslag van het sectorale
onderzoek zal de Commissie en de lidstaten helpen capaciteitsmechanismen in te voeren die beter
gericht zijn, en alleen als er een reële behoefte aan is.
Ook als de capaciteitsmechanismen adequaat opgezet worden, kunnen zij de essentiële hervormingen
van de elektriciteitsmarkt niet vervangen. Dat is de reden waarom het sectorale onderzoek een
aanvulling biedt op het belangrijke maatregelenpakket "schone energie voor alle Europeanen van de
Commissie, teneinde de Europese elektriciteitsmarkt meer te integreren en beter te laten
functioneren."
De belangrijkste conclusies van het eindverslag zijn de volgende:
Capaciteitsmechanismen moeten vergezeld gaan van passende markthervormingen
Hoewel er over het algemeen overcapaciteit is op de Europese elektriciteitsmarkten en stroomtekorten
uiterst zeldzaam zijn, zijn toch vele lidstaten erover bezorgd dat er in de toekomst mogelijk niet
voldoende capaciteit voor elektriciteitsopwekking zal zijn om de elektriciteitsbehoeften te dekken. Een
aantal lidstaten heeft daarom besloten capaciteitsmechanismen in te voeren waarmee de
elektriciteitsopwekkers en andere capaciteitsaanbieders worden beloond voor hun beschikbaarheid in
geval van nood. De Commissie inventariseerde in het sectorale onderzoek 35 vroegere, nog bestaande
of geplande capaciteitsmechanismen in de 11 onderzochte lidstaten (namelijk België, Kroatië,
Denemarken, Frankrijk, Duitsland, Ierland, Italië, Polen, Portugal, Spanje en Zweden).
Uit het onderzoek is gebleken dat in vele lidstaten markt- en reguleringsfalen de noodzakelijke
prijssignalen belet om de passende niveaus van de leveringszekerheid te handhaven. Vele van deze
punten van zorg kunnen worden weggewerkt door markthervormingen door te voeren zoals
voorgesteld in het maatregelenpakket schone energie voor alle Europeanen. Dit impliceert het
wegwerken van lage tariefplafonds voor elektriciteit, de marktdeelname van vraagrespons mogelijk
maken, en biedzones aanpassen aan netwerkcongestie. De meeste lidstaten moeten echter nog
passende markthervormingen doorvoeren om een nationaal capaciteitsmechanisme minder
noodzakelijk of zelfs overbodig te maken.
Om die reden zal de Commissie van lidstaten die een capaciteitsmechanisme willen opzetten, eerst
eisen dat de noodzakelijke markthervormingen worden doorgevoerd.
De noodzaak van een capaciteitsmechanisme moet worden aangetoond
Het onderzoek heeft vastgesteld dat vele van de capaciteitsmechanismen die in Europa werden
opgezet, niet bedoeld waren om een duidelijk geïdentificeerd probleem met de leveringszekerheid op
te lossen. De evaluatie door de lidstaten van de situatie van de leveringszekerheid heeft onvoldoende
diepgang en is niet altijd gebaseerd op een economisch verantwoorde doelstelling voor de
leveringszekerheid. Daarom eist de Commissie dat de noodzaak voor een capaciteitsmechanisme wordt
onderbouwd met een degelijke evaluatie van de toereikendheid van de energieopwekking. Het vandaag
gepresenteerde maatregelenpakket schone energie voor alle Europeanen stelt betere regionale
evaluaties van de toereikendheid voor, waarmee een steeds betrouwbaarder basis moet worden
geboden om vast te stellen of capaciteitsmechanismen nodig zijn.
Capaciteitsmechanismen moeten doelgericht zijn en open staan voor alle aanbieders
Uit het onderzoek is gebleken dat de vormgeving van de meeste capaciteitsmechanismen aanzienlijk
kan worden verbeterd.
In de eerste plaats moet het gekozen mechanisme passen bij het vastgestelde probleem. Aan de ene
kant is voor problemen met de toereikendheid op de lange termijn een marktbestrijkend
mechanisme wellicht het meest doeltreffend. Anderzijds kunnen problemen met de toereikendheid
van tijdelijke aard beter worden aangepakt met overgangsmaatregelen zoals een strategische
reserve. Een strategische reserve betekent dat bepaalde capaciteit buiten de elektriciteitsmarkt wordt
gehouden om alleen in noodsituaties te worden ingezet. Waar de problemen met de toereikendheid
van de energieopwekking beperkt zijn tot een bepaald gebied, kunnen betere netaansluitingen en
de vaststelling van passender geografische afbakeningen van de biedzones een geschikter middel
zijn om de onderliggende toereikendheidsproblemen op te lossen.
In het kader van de "regelingen voor onderbreekbaarheid" worden afnemers betaald om hun
vraag naar energie te verminderen in situaties van schaarste. Het onderzoek concludeerde dat
dergelijke regelingen geschikt kunnen zijn om een flexibele vraag op de langere termijn aan te
moedigen, maar zij mogen tegelijkertijd geen subsidie worden voor energie-intensieve gebruikers.
In de tweede plaats moet de prijs die voor de capaciteit wordt betaald, tot stand komen via een
concurrerende procedure. Het onderzoek wees uit dat de prijzen die zijn vastgesteld via een
administratieve procedure, niet passend zijn, omdat het gevaar van overcompensatie van de
begunstigden bestaat, of de leveringszekerheid niet is gewaarborgd. Concurrerende procedures voor
het vaststellen van de prijzen, tezamen met selectiecriteria die de deelname van alle potentiële
capaciteitsaanbieders mogelijk maken, bieden de garantie dat de prijs die voor de capaciteit wordt
betaald, zo laag mogelijk is. Dit is van belang om de elektriciteitsprijzen voor de consumenten laag te
houden.
In de derde plaats moeten de capaciteitsmechanismen ook open staan voor aanbieders uit andere
lidstaten. Hiermee worden investeringen gestimuleerd in interconnectoren en capaciteit voor
elektriciteitsopwekking in andere lidstaten, en worden de systeemkosten verminderd.
De volgende stappen
Aangezien uit het onderzoek is gebleken dat een aantal van de bestaande capaciteitsmechanismen
grote gebreken vertoont, zal de Commissie met de lidstaten blijven samenwerken om deze regelingen
op één lijn te brengen met de staatssteunregels. Nieuwe plannen van lidstaten om een
capaciteitsmechanisme op te zetten, zullen worden beoordeeld in het licht van de bevindingen van het
sectorale onderzoek.
Achtergrond
Zie ook Factsheet over het eindverslag van het sectorale onderzoek en de website van het sectorale
onderzoek.
Op 29 april 2015 heeft de Commissie een sectoraal onderzoek geopend naar de financiële steun die
EU-lidstaten verlenen aan elektriciteitsproducenten en -verbruikers om de elektriciteitsvoorziening te
waarborgen (capaciteitsmechanismen). De Commissie was bezorgd dat de capaciteitsmechanismen
bepaalde producenten of technologieën onrechtmatig zouden bevoordelen en belemmeringen
opwerpen voor de grensoverschrijdende elektriciteitshandel, hetgeen een inbreuk is op de
staatssteunregels van de EU.
Om deze bezorgdheid te onderzoeken heeft de Commissie het afgelopen jaar informatie verzameld van
marktdeelnemers en overheidsinstanties over bestaande en geplande capaciteitsmechanismen in 11
lidstaten. In april 2016 heeft de Commissie dan een tussentijds verslag gepubliceerd en de bevolking
opgeroepen te reageren.
IP/16/4021
Contactpersoon voor de pers:
Ricardo CARDOSO (+32 2 298 01 00)
Yizhou REN (+32 2 299 48 89)
Voor het publiek: Europe Direct per telefoon 00 800 67 89 10 11 of e-mail