Transcript slamda tem*zl*k anlayı*ı

İSLAMDA TEMİZLİK ANLAYIŞI
MEHMET BAŞTÜRK HAZIRLAMIŞTIR
Mehmet__basturkæhotmail.com
www.mehmetbasturk.com
Facebook TC Mehmet Baştürk
ً ََ
ََ
ُ
‫س َع ََلى م‬
ُّ‫حق‬
ََ ‫الت ْق َوى م ْن َأ مو َل َي ْوم َأ‬
ِّ‫دا مَّلَ ْسج ٌد ُأس‬
ْ
َ
‫ال تقم ِف ِيه أب‬
ٍ ِ ِّ ِ ْ َ َ َ َ ِ ِ
َ
َ
ُ
ُ
َ
َ
َ
ُ
ُ
َ
ُّ
ٌ ‫أن تقوم ِف ِيه ِف ِيه رج‬
‫ال ي ِحبون أن ي َتط مه ُرواوالله ي ِح ُّب‬
ِ
‫ُْ م‬
َ‫ين‬
ِّ
َ ‫اَّلط ِه ِر‬
“İlk günden takva üzerine kurulan mescit (Kuba Mescidi) içinde
namaz kılman elbette daha doğrudur. Onda temizlenmeyi seven
adamlar vardır. Allah ta çok temizlenenleri sever.” Tevbe, 9/108
َ
َ
ْ
َ
َ
َ
َ
َ
ِّ
ُ
ُ
َ
َ
‫م‬
ِّ
َ
َ
َ
َ
َ
َ
‫م‬
ْ
ْ
َ
ُّ
ْ
ِّ
ْ‫و ِثيابك فطه َر‬:‫ك فكب َر‬
ُ
‫ر‬
ِ َ ‫و ب‬:‫قم فأ ِنذ َر‬:‫يا أيها اَّلد ِث َر‬
ِ
“Ey bürünüp sarınan, kalk ve insanları uyar. Sadece Rabbini yücelt,
elbiseni temizle, pislikten sakın.” ayetlerini nazil buyurdu.”
Müddesir, 74/1-5
َ َ ُ ْ ُّ ُ َ َ ‫م ِّ َ ُ ُّ م م‬
َ‫ين‬
ِّ
َ ‫ب اَّلتط ِه ِر‬
َ ‫ِإن الله ي ِحب التو ِابين وي ِح‬
“Şüphesiz Allah, tövbe edenleri sever, temizlenenleri de sever.”
Bakara, 2/222
َ ْ ُ ْ ُ َ ُ َ ٰ َ ‫َ َ ُّ َ م‬
ْ َ ٰ‫م‬
َ ‫اغس ُلوا ُو ُج‬
ْ‫وه ُك ْم َو َا ْي ِد ََي ُكم‬
‫وة ف‬
‫يا ايها ال ٖذين امنوا ِاذا قمتم ِالى الص َل‬
ِ
ِ
ً‫ِا َلى ْاَّلَ َرا ِفق َو ْام َس ُحوا ب ُر ُؤ ِس ُك ْم َو َا ْر ُج َل َُك ْم ِا َلى ْال َك ْع َب ْين َوِا ْن ُك ْن َُت ْم ُج ُنبا‬
ِ
ِ
ِ
َ
َ
َ
‫َ م‬
ٰ
ُ
ُ
َ‫اط مه ُروا َوا ْن ك ْن ُت ْم َم ْر ٰض ى ا ْو َعلى َس َف َر ا ْو َج َاء ا َح ٌد م ْنك ْم من‬
‫ف‬
ِ
ِ
َِ
ٍ
ِّ ُ ُ ْ َ ٰ ْ َ
َْ
ً ‫صع‬
َ ‫الن َس َاء َف َل ْم َتج ُدوا ََم ًاء َف َت َي مم ُموا‬
ً‫يدا ط ِّيبا‬
‫الغا ِئ ِط او َّلستم‬
ِ
ِ
ُِ َ ٖ
ّٰ ُ ُ َ ُ ْ ْ ُ ْ َ َ ْ ُ ُ ُ ُ َ ْ َ
ْ‫الل ُه ل َي ْج َع َل َعل ْيك ْم َمن‬
‫وهكم واي ٖديكم ِمنه ما ي َٖر‬
‫فامسحوا ِبوج‬
ِ ُ َ ُ ‫يد ُ َ ِ م‬
ِ
ْ ْ َ ْ ْ َ َ ُ َ َ ْ ‫َ َ َ ٰ ْ ُ ُ ُ َ ِّ َ ُ ْ َ ُ م‬
َ‫ْك ُرو َن‬
َ َ ‫حر ٍج ول ِكن ي ٖريد ِليط ِهركم وِلي ِتم َِنعمته عليكم لعلكم‬
“Ey iman edenler! Namaza kalkacağınız zaman yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi ve başlarınıza mesh edip- her iki topuğa kadar da ayaklarınızı yıkayın. Eğer cünüp iseniz, iyice
yıkanarak temizlenin. Hasta olursanız veya seferde bulunursanız veya biriniz abdest
bozmaktan (def-i hacetten) gelir veya kadınlara dokunur (cinsel ilişkide bulunur) da su
bulamazsanız, o zaman temiz bir toprağa yönelin. Onunla yüzlerinizi ve ellerinizi meshedin
(Teyemmüm edin). Allah, size herhangi bir güçlük çıkarmak istemez. Fakat O, sizi tertemiz
yapmak ve üzerinizdeki nimetini tamamlamak ister ki şükredesiniz.” Maide. 5/6
َ ‫َم ْن َك‬
ََ ‫ان ُير ُيد ْالع مز َة َفل ّٰله ْالع مز ُة‬
ْ ‫يعا ِا َل ْيه َي‬
ً ‫جم‬
ُ‫ص َع ُد ْال َكل َم‬
ِ
ِ
ِ
ِ
ِ
ِ
ٖ
ٖ
َ
ُ ْ َ َ ‫م ِّ ُ َ ْ َ َ ُ م ُ َ ْ َ ُ ُ َ م‬
َ
ِّ
َ
ْ‫ات ل ُهم‬
‫م‬
ُ
َ ِ ‫الط ِيب والعمل الص ِالح يرفعه و َال ٖذين يمكرون الس ِيپ‬
ََ
ُ‫اب َشد ٌيد َو َم ْك ُر ُا ٰولئ َك ُه َو َي ُبو َر‬
ٌ
‫عذ‬
ٖ
ِ
“Her kim şan ve şeref istiyorsa bilsin ki, şan ve şeref bütünüyle
Allah'a aittir. Güzel sözler ancak O'na yükselir. Salih ameli de güzel
sözler yükseltir. Kötülükleri tuzak yapanlar var ya, onlar için çetin
bir azap vardır. İşte onların tuzağı boşa çıkar.” Fatır, 35/10
Temizlik, gerek maddî gerek manevî olsun bir müslümanın mutlaka riayet etmesi
gereken bir husustur. Hz. Peygamber (a.s.) "Temizlik imanın yarısıdır", "Namazın
anahtarı temizliktir" gibi beyanlarıyla temizliksiz dini hayatın, dindarlığın
mümkün olamayacağını müminlerin vicdanına yerleştirmeye çalışmıştır. İmanİslâm kelimelerinin aynılık ve gayriliği üzerinde alimlerin yaptığı münakaşa bir
tarafa, bizzat sahih hadislerde gelmiş olan: "Allah'a iman nedir biliyor
musunuz?(...) (açıklayayım, Allah'a iman) Allah'tan başka tanrı olmadığına ve
Muhammed'in Allah'ın elçisi olduğuna şahadet etmek, namaz kılmak, zekât
vermek, Ramazan orucu tutmak, ganimetten beşte birini vermektir" ifadesi nazara
alınmış olsa bile çoğu kere imanla dinin kastedildiği, böylece "temizliğin dinin,
dinî hayatın yarısını, hem de ikinci yarının tahakkuku için şart olan evvelki yarıyı
teşkil ettiğini anlarız. Tabiidir ki bu durum, müslüman nazarında temizliğin
ehemmiyetini fevkalâde artırmış oluyor, zira maddî manevî bütün amellerin
makbul ve muteber olması bunun varlığına bağlanmıştır. Nitekim hadiste:
"Temizlik olmayınca namaz kabul edilmez" denmektedir.
Aslında kabul edilmesi için koşulan temizlik şartı namaza has
değildir. Allah için yapılan her bir şeyin kabul edilmesi, onun temiz
olmasına bağlıdır. "İbadet riya ile kirlenirse makbul değildir."
"Sadaka, zekât meşru yoldan kazanılmış helâl maldan değilse
makbul değil", "Yenip içilen şeyler, alınan gıdalar temiz değilse
yapılan duaların, edilen ibadetlerin hiçbirisi makbul değil", "Allah
temizdir ve sadece temiz olanı kabul eder." "Sözün temiz olanı,
amelin salih olanı O'na yükselir." (Fâtır, 10; Bakara 264; Mâûn 6.]
Bu durum da bize göstermektedir ki İslam’ın temizlik anlayışı
sadece maddi kirlerden arınma değil aslında manevi olarak dinin
nitelendirdiği kirlerden arınmak ve temizlenmektir.
Bu manevi kirleri şöyle ifade edebiliriz:
Küfürden iman ile arınma, nifaktan samimiyet ile arınma, günahtan
tevbe ile arınma, haramdan helal ile arınma, riyadan ihlas ile arınma,
kin ve nefretten sevgi ile arınma… vs.
Gazali, İslâm'ın müminlerden talep ettiği maddî ve manevî temizliği
dört mertebeye ayırır:
1- Zahir'in temizliği: Bu hadesten, necasetten ve fuzuliyattan
temizliktir.
2- İnsan azalarının (cevarih) bir kısım cürüm ve günahlardan
temizliği.
3- Kalbin mezmum ahlaklardan, takbih edilen düşüklüklerden
(rezail) temizlenmesi.
4- Sırrın Allah'tan başka her şeyden temizlenmesi -ki bu Enbiya ve
Sıddıkin'e has bir temizlik mertebesidir.-
ِّ ُ َ َ
ِّ َ َ
ُ
ْ
َ
َ :# ‫ ]قال رسول الل ِه‬:‫عن ابن عمر ر ِض ي الله عنهما قال‬
ُ ُ ْ ً َ َ َ َ َ ُ َ ْ َ ً َ َ ُ ِّ ُ َ ْ َ
‫ وَ ص َدقً ِمن غلو ٍ َل‬،‫يقبل الله صَة ِبغي ِر طهو ٍر‬
İbnu Ömer (r.a.) anlatıyor: "Resûlüllah (s.a.v.) buyurdular ki: "Allah
temizlik olmayan namazı kabul etmez, hıyanetle kazanılan paradan
verilen sadakayı da kabul etmez.” Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi,
Akçağ Yayınları: 8/511.
ِّ َ ْ َ َ َ َ َ ‫َ ْ َ َ م‬
َ ‫الله َع َل ْيه ََك‬
ْ‫ان َط ُهو ًرا ل َجميع َب َدنه ََو َمن‬
ِ ِ ِ ِ ِ َ َ ِ َ ِ ِّ ‫من ت َو َضأ و ْذ ُكر ِاسم‬
َ
َ ‫َ ْ ك َ ُ ًر‬
َ
ُ
‫م‬
ْ
َ
ُ
َ
َ
ْ
َ
ْ
ْ
‫وء َِه‬
ِ ‫توضأ ولم يذكر ِاسم الل ِه علي ِ َه ان طهو ا َِعض ِاء وض‬
"Kim besmele ile abdest alırsa, bu bütün bedenine (günahlardan)
temizlik olur. Kim de besmele çekmeden abdest alırsa bu da ona,
abdest uzuvlarının (maddî) temizliği olur."