Transcript Vaaz

KONU:
GÜZEL AHLAK
GÜZEL AHLAK NEDİR?
Ahlak ‘iyi ve kötü’ olmak üzere iki kısma
ayrılır:
 Güzel ahlak; Kur'ân'a, Sünnete ve akl-ı
selîme uygun olan söz, fiil ve davranışlardır.
 Kötü ahlak ise; Kur'ân'a, Sünnete ve akl-ı
selîme uygun olmayan söz, fiil ve
davranışlardır.

ABDULLAH IBN. MÜBAREK’IN GÜZEL
AHLAKI TARIFI
‫هو بسط الوجه و بذل المعروف و كف‬
‫االذى‬
 "Güler yüzlü olmak, insanlara çok iyilikte
bulunmak, onlara eza ve sıkıntı veren şeyleri
yok etmektir."

DINIMIZDE GÜZEL AHLAKIN ÖNEMI

Ahlakın dinde önemli bir yeri vardır. Efendimiz
Kuran’da güzel ahlakı ile övülmüştür:
.‫ وإنك لعلى خلق عظيم‬
“Sen elbette yüce bir ahlak üzeresin”
(Kalem,68/4)
Hz Peygamber, (s.a.v) hiç yoktan bir güzel
ahlak manzumesi düzenlemek ya da ahlak
kuralları ‘tespit etmek’ için değil,
kendisinden önceki peygamberler zincirinin
insanlığa öğrettiği güzel ahlakı
‘tamamlamak’ için gönderilmişti. Nitekim;
 ‫إنما بعثت ألتمم مكارم األخالق‬
 “O ‘ben , (başka değil, sadece) (iyi), güzel
ahlakı tamamlamak (uygulamak) için
gönderildim” Buyurmuştur. (Ahmet b.
Hambel,2.381, Muvatta, Hüsnü’l hulk,1)

Rasulullah ahlak bakımından insanların en
güzeli idi. Bununla birlikte Hz. Peygamber,
ahlakını daha da güzelleştirmeye gayret ederek
kötü ahlaktan Allah’a sığınırdı.
 ‫اللهم اهدني الحسن االعمال و احسن‬
‫االخالق ال يهدي الحسنها اال انت و قني‬
‫سيئ االعمال و سيئ االخالق ال يقي سيئها‬
‫اال انت‬
 “…Allah’ım! Beni amellerin en iyisine ve ahlakın
en iyisine ilet. Amel ve ahlakın en iyisine ancak
sen hidâyet edebilirsin. Amellerin kötüsünden
ve ahlakın kötüsünden beni koru. Amel ve
ahlakın kötüsünden ancak sen koruyabilirsin.”
(Nesâî, İftitah, 16. II, 129)


Peygamberimiz güler yüzlü, güzel huylu nazik
kalpli idi. Hiçbir vakit sert veya dar düşünceli
değildi. Ağzından hiçbir müstehcen kelime
çıkmazdı. Başkalarının tavır ve hareketlerini
eleştirip onları küçük düşürmezdi. Onun bu
güzel huyları Kur’an-ı Kerim’de şu ifadelerde
övülmüştür:
َ‫نت َفظّاً َغ ِليظ‬
ِ ّ ‫ن الل‬
ٍ ‫م‬
َ ‫م َولَ ْو ك‬
َ ِ‫ه ل‬
َ ‫ة ِ ّم‬
َ ‫ح‬
َ ‫ َف ِب‬
ْ ‫نت لَه‬
ْ ‫ما َر‬
ُّ ‫ب الَن َف‬
‫اس َت ْغ ِف ْر‬
ِ ‫ا ْل َق ْل‬
ْ ‫ك َف‬
َ ِ‫ح ْول‬
َ ‫ن‬
ْ ‫م َو‬
ْ ‫اعف َع ْنه‬
ْ ‫ضو ْا ِم‬
‫ل‬
َ ‫م فِي األ َ ْم ِر َف ِإ َذا َع َز ْم‬
َ ‫م َو‬
ْ ‫ت َف َت َو َّك‬
ْ ‫او ْره‬
ْ ‫لَه‬
ِ ‫ش‬
‫ين‬
ُّ ‫ح‬
َّ ِ‫ه إ‬
ِ ‫ن الل ّ َه ي‬
ِ ّ ‫َعلَى الل‬
َ ‫ب ا ْلم َت َو ِكّ ِل‬
 “Allah’ın rahmeti sayesinde sen onlara karşı
yumuşak davrandın. Eğer kaba, katı yürekli
olsaydın, onlar senin etrafından dağılıp
giderlerdi. Artık sen onları affet. Onlar için
Allah’tan bağışlama dile. İş konusunda
onlarla müşavere et. Bir kere de karar verip
azmettin mi, artık Allah’a tevekkül et, (ona
dayanıp güven). Şüphesiz Allah, tevekkül
edenleri sever” (Al-i İmran,3/159)
GÜZEL AHLAKIN MÜKAFATI NEDIR?

Bütün ibadetlerin tek hedefi, insanı güzel ahlak
sahibi yapmaktır. Kıldığımız namazlar, tuttuğumuz
oruçlar, verdiğimiz sadaka ve zekatlar hep bizi
olgunlaştırmak, mükemmel ahlaka götürmek için
farz kılınmıştır. Zira Allah Teala’nın bizim
namazlarımıza, oruçlarımıza, zekat ve
sadakalarımıza ihtiyacı yoktur. Bunlar ahlak ve
amellerimizi mükemmel hale getirmeye birer
vesiledir. Allah’a iman eden bir kimse güzel ahlakı
sayesinde ebedi kurtuluşa erecektir.
Peygamber Efendimiz (s.av) Şöyle
buyurmuştur:
َ
ْ
‫شي ٍء أ‬
 ‫م‬
‫م‬
‫ؤ‬
‫الم‬
‫ن‬
‫ا‬
‫ز‬
‫مي‬
‫في‬
‫ل‬
‫ق‬
‫ث‬
َ
ِ
ِ
َ ‫« ما من‬
َ ‫ن يَو‬
َ
ِ
‫ن اللَّه يب ِغض‬
َّ ِ‫ وإ‬. ‫ق‬
ْ ‫ال ِقيامة من ح‬
ِ ‫ن الخل‬
ِ ‫س‬
»‫ي‬
ِ ‫ال َفا‬
ِ ّ ‫ش البَ ِذ‬
َ ‫ح‬
 “Kıyamet gününde mü’min kulun terazisinde
güzel ahlâktan daha ağır bir şey bulunmaz.
Allah Teâlâ çirkin hareketler yapan, çirkin
sözler söyleyen kimseden nefret eder”
(Tirmizî, Birr 61)

HER HALDE GÜZEL AHLAK SAHIBI OLMAK
‫ن‬
‫ع ال َّن‬
ْ ‫اس‬
َ ‫ يَقول أنَا َم‬،‫م إ َّم َع ًة‬
َ ‫س‬
َ ‫أح‬
َ ‫نأ‬
ْ ‫إن‬
ْ ‫حدك‬
ْ ‫اليَك‬
ِ
‫ط ّنوا‬
ْ ‫س ْنت َو‬
ِ ‫ن َو‬
ِ ‫ ول‬،‫أسأت‬
َ ‫أساءوا‬
َ ‫إن‬
َ ‫أح‬
ْ ‫ك‬
ْ ‫ال َّناس‬
‫أن‬
ْ ‫أساءوا‬
ْ ‫سنوا َو‬
ْ ‫ن ال َّناس‬
ْ ‫م‬
ِ ‫ح‬
َ ‫إن‬
َ ‫س‬
َ ‫أح‬
َ ‫أ ْنف‬
ْ ‫أن ت‬
ْ ‫إن‬
ْ ‫سك‬
‫م‬
َ ‫ج َت ِنبوا‬
ْ ‫إسا َءتَه‬
ْ َ‫ت‬
 "Sakın sizden kimse kararsız olup da: "Ben
insanlarla beraberim, eğer insanlar iyilik yaparsa
ben de iyilik yaparım, kötülük yaparsa ben de
kötülük yaparım" demesin. Aksine, nefsinizi sabit
tutun, halka iyilik yaptı mı siz de iyilik yapın,
kötülük yaparsa zulme yer vermeyin." (Tirmizî, Birr
63)

AHLAK ILE İBADET ARASINDA İLIŞKI NEDIR?

Ahlak ile ibadetler arasında sıkı bir ilişki vardır.
İbadet, Allah’a karşı bir görev olmakla birlikte
kişiyi ahlaki açıdan geliştirmeye yardımcı olur.
Bu yüzdendir ki, Kur’an’da namazın her türlü
hayasızlık ve kötülükten alıkoyma özelliğine
vurgu yapılmıştır. Aksi takdirde kişinin ibadeti
ahlakını güzelleştirmeye vesile olmuyorsa
çelişkili bir durum söz konusudur.

Allah resulü (s.a.v), namazı, orucu ve
sadakasının çokluğuyla anıldığı halde
komşularını diliyle inciten bir kadın hakkında
kendisine sorulduğunda, onun cehennemde
olacağını söylemiştir.
İMAN AHLAK İLIŞKISI:











İman ile ahlak arasında sıkı bir ilişki vardır. Peygamber Efendimiz’e
8s.a.v) bir sahabi gelerek;
‫ ما االسالم‬İslam nedir? Diye sorar. Peygamberimiz,
‫" قال طيب الكالم و اطعام الطعام‬Güzel söz söylemek ve yemek
yedirmek, insanlara ikramda bulunmaktır" cevabını verir. Sahâbî,
‫" مااليمان قلت‬İman nedir" diye sorar, Peygamberimiz,
‫" قال الصبر و السماحة‬Sabırlı ve hoşgörülü olmaktır" cevabını verir.
Sahâbî,
‫" اي االسالم افضل قلت‬Hangi İslam (müslüman) daha faziletlidir"
diye sorar. Peygamberimiz,
‫قال من سلم المسلمون من لسانه و يده‬
"Elinden ve dilinden müslümanların zarar görmediği kimse" cevabını
verir. Sahâbî,
‫قلت اى االيمان افضل‬
"İman(ın gerektirdiği hangi davranış) daha faziletlidir" diye sorar.
Peygamberimiz,
‫" قال خلق حسن‬Güzel ahlaktır" diye cevap verir. (Ahmet,4/385)

Yukarıdaki hadiste Peygamberimiz iman ve
ahlakı birbiriyle irtibatlandırmıştır. Mümin ve
müslüman olmak ibadet etmeyi, güzel ahlak
sahibi olmayı, kötülükleri terketmeyi
gerektirmektedir. Yoksa iman kuru bir felsefi
inançtan ibaret değildir.
İBADETIN AHLAKA YANSIMASI:
Kur’an’da müslümanın günde beş vakit kıldığı
namazın insanı hayasızlık ve haramlardan
alıkoyduğu bildirilmektedir:
 ‫اقم الصلوة ان الصلوة تنهى عن الفحشاء و‬
‫المنكر‬
 "Namazı dosdoğru kıl, Çünkü namaz insanı fuhuş
(her türlü çirkin, söz, fiil ve davranışlardan) ve
münkerden (haramlardan, dinin ve akl-ı selimin
çirkin gördüğü işlerden) men eder, alıkor.“
(Ankebut,29/45)


Dolayısıyla oruç tutan ve namaz kılan insan;
yalan, yalan şahitlik, gıybet, iftira, hile,
aldatma, kötü söz ve benzeri davranışlardan
uzak, iş ve işlemlerinde, söz ve
sözleşmelerinde, alım ve satımlarında dürüst
ve dosdoğru olmak zorundadır.. Gerçek
anlamda tutulan oruç ve kılınan namaz hem
kötü söz ve davranışlara, hem de cehennem
ateşine karşı perde olur; kişiyi fuhuş ve edep
dışı davranışlardan alıkoyar.




Buna göre, iman edip sâlih ameller işleyen, İslam’ın
emir ve yasaklarına, helal ve haramlarına, öğüt ve
tavsiyelerine uyan, insanlarla iyi ilişkiler içerisinde
olan, onlara kötülük etmekten sakınan kimse "güzel
ahlak" sahibi, aksi davranışta olan kimse ise "kötü
ahlaklı" demektir.
Sahabeden Abdullah es-Sakafî diyor ki:
‫قلت يا رسول هللا قل لي في االسالم قوال ال‬
‫اسال عنه احدا بعدك‬
"Ey Allah'ın elçisi! İslam hakkında bana öyle bir söz
söyle ki senden sonra onu kimseye sormayayım"
dedim. Hz. Peygamber (a.s.), ‫قل امنت باهلل‬
‫" فاستقم‬Allah'a iman ettim de ve dosdoğru ol"
buyurdu (Müslim,iman62,1,65)
Peygamberimiz (s.a.v) ahlaka çok önem
vermiş ve dualarında Allah Teala’ya şöyle
yalvarmıştır:
 ‫اللهم كما احسنت خلقي فاحسن خلقي‬
 “Allah’ım! Yaratılışımı güzel yaptığın gibi
ahlakı mı da güzel yap.”
 (Ahmed, II, 381. Malik,Husnü'l-Huluk,8, II,
904.)

Muaz b. Cebel (r.a)’ın şu sözüyle sohbetimizi
tamamlayalım.
 Muaz şöyle demiştir:
 Yemen’e vali olarak giderken ayağımı
üzengiye koyduğum sırada peygamberimizin
bana son öğüdü:
 ‘Muazb. Cebel! İnsanlara karşı ahlakını
güzelleştir.’ Olmuştur. (imam Malik, Muvatta
husnu’l huluk,1)

HAZIRLAYAN:
CAVAT BAYRAKTAR
EYNESİL VAİZİ