Transcript Sport Powszechny w Polsce

SPORT POWSZECHNY
W POLSCE
ANALIZA SYTUACJI SPORTU W POLSCE
Przygotowane dla Narodowego
Programu Aktywizacji Sportowej
przez Projekt Społeczny 2012
Uniwersytetu Warszawskiego
1
SPORT POWSZECHNY
JEST LEKCEWAŻONY
2
Rozmyta odpowiedzialność
Brakuje instytucji (lub systemu instytucji), które dbałyby o
rozwój sportu powszechnego. Pewne jego elementy są
umieszczone w innych systemach (np. edukacji), ale nikt
nie dba o jego dostępność dla ludzi przez całe życie.
Brak celów/brak strategii
Zapisów o sporcie nie ma w żadnej z horyzontalnych strategii
rządowych
Jedynie 21% badanych gmin stworzyło dokumenty strategiczne, w
których jest mowa o sporcie.
65% zarządzających Orlikami nie wie jaką będą one miały
przyszłość*
Dane pochodzą z badania przeprowadzonego przez Projekt Społeczny 2012 UW na zlecenie MSiT
3
Nie badamy go i nie znamy
Badania Orlików w 2010 roku były pierwszymi badaniami
MSiT dotyczącymi sportu powszechnego, brak ekspertów
i ekspertyz (a w konsekwencji brak argumentów dla jego
wzmacniania)
Nie doceniamy ludzi sportu
Trenerów jest niewielu, są słabo opłacani i nie cieszą
się wysokim prestiżem społecznym. Nauczyciele WF
są w patowej sytuacji, gdyż system szkolny traktuje
sport marginesowo
Animatorzy są zatrudniani czasowo – czują się
niepewnie, nie wiedzą jaka jest ich rola (rozmycie)
4
SPORT POWSZECHNY
JEST ŹLE ZARZĄDZANY
5
Infrastruktura zjada większość kosztów
Wybudowanie obiektów ogranicza nasz horyzont
myślenia o wydatkach na sport. Dodatkowo zraża: sport
jest odbierany jako drogi, a jednocześnie nieprzydatny
Brakuje partycypacji w decydowaniu o sporcie
Lokalne wydatki na sport są traktowane jako
niesprawiedliwe, nie są konsultowane ze społecznością.
Organizacje sportowe choć najliczniejsze w III sektorze, są
również najbardziej zamknięte i najmniej się
uczą/zmieniają.
6
Wydatki na sport w gminach
Projekt Społeczny 2012
Brakuje lokalnych diagnoz sytuacji sportu
Powinny być one pierwszym krokiem dla tworzenia
strategii – musimy wiedzieć co lokalnie w sporcie mamy,
czego nam brakuje, czego oczekują mieszkańcy. Diagnozy
zniwelowałyby zarzuty o arbitralności wydatków na sport.
Brakuje nowej wiedzy
Przede wszystkim o tym jak używać sportu dla dobra
społeczności – jak skutecznie włączać grupy wciąż
nieaktywne, jak prowadzić ciekawe zajęcia, jak
pozyskiwać i pracować z wolontariuszami. Dzięki nowej
wiedzy sport miałby szeroki społeczny mandat.
8
Kto jest wykluczony?
Dziewczęta: ponieważ sport jest zmaskulinizowany, nacisk kładzie
się na wynik i sport rywalizacyjny, brakuje zaangażowanych
trenerek
Otyłe nastolatki i ogólnie osoby mniej sprawne: selekcja
dokonuje się już w podstawówce w czasie lekcji WF, gdzie
akcentuje się konieczność osiągania wyników
Osoby starsze: oferta sportowa niedostosowana do ich
możliwości fizycznych i finansowych
Osoby niepełnosprawne: które są „niewidzialne” w przestrzeni
publicznej, również sportowej.
Osoby biedne, zwłaszcza dzieci: sport ulega postępującej
elitaryzacji i komercjalizacji
9
Dominacja wyczynu
Wąska definicja sportu
Wyczynowość – nastawienie na wynik – rywalizacja – sport jako gra
o sumie zerowej
Maskulinizacja sportu – symboliczne i fizyczne wykluczenie dziewcząt
oraz osób o słabszej kondycji (starszych, otyłych, z niepełnosprawnościami)z
wielu dyscyplin sportu, np. z futbolu
Wsobność i zamknięcie klubów sportowych: nie stanowią części
społeczności lokalnej, jest ich również coraz mniej.
10
Nie dla wszystkich?
Wciąż dominującą grupą użytkowników są chłopcy. Jedynie 7% badanych
widzi w Orlikach szanse na integracje grup wykluczonych i tylko 3,2%
traktuje je jak miejsca wyrównania sportowych szans chłopców i
dziewczyn*
* Wyniki z badania realizowanego przez Projekt Społeczny 2012 na zlecenie MSiT. W badaniu wzięło
udział 120 przedstawicieli samorządów i 120 animatorów Orlików z całej Polski
11
JAKIE JEST Z TYM
POLSKIM
WYSPORTOWANIEM?
12
Polacy się ruszają, ale nie uprawiają sportu
Sport regularnie uprawia zaledwie 6% Polaków; 49% nie
uprawia sportu w ogóle [dane Eurobarometr, 2010]. Natomiast wciąż
nie jest źle z aktywnością ruchową (rower, prace w ogrodzie, spacery).
Uwaga! Z badań IPAQ prowadzonych przez Monikę Piątkowską z AWF w
Warszawie wynika, że to wciąż się zmienia.
Polacy wcześnie zaczynają chorować chronicznie
10 mln Polaków cierpi na choroby reumatyczne, większość z
nich to tzw. młodzi dorośli [badania Instytutu Reumatologii w
Warszawie, 2009]; 66% Polaków cierpi
na regularne bóle układu kostno-mięśniowego [Centralny Instytut
Ochrony Pracy, 2008].
13
Polacy nie potrafią grać zespołowo – nie ufają
sobie nawzajem
Polskie społeczeństwo wykazuje jeden z najniższych
poziomów kapitału społecznego w Europie [19%, badania
EVS, 2008] – tymczasem kapitał społeczny łączy się ściśle
z kapitałem sportowym!
Polski sport wyczynowy jest na niskim poziomie
Brak podstawy społecznej sportu; paradoksalnie,
nastawienie na wynik i „żyłowanie” młodzików przynosi
bardzo złe rezultaty
14
NIE WIDZIMY
ZŁOŻONOŚCI JEGO
FUNKCJI
15
16
3.
Zaniedbywanie trenerów sportowych
Trenerów jest niewielu, są słabo opłacani i nie cieszą się wysokim prestiżem społecznym
Ograniczony dostęp do zawodu: regulacje prawne nakładają wymóg wykształcenia
pedagogicznego, co wyłącza wolontariuszy oraz byłych sportowców
Nauczyciele WF są w patowej sytuacji, gdyż system szkolny traktuje sport marginesowo.
17
Polacy potrzebują sportu
Gdy już go doświadczą są do niego przywiązani
Ale ponieważ wciąż mało z nich ma możliwość korzystania z niego – nie czują, że powinni o
niego dbać i się w niego angażować. Jest daleko na liście społecznych priorytetów.
Z badań wynika, że kluczowy dla nawyków sportowych jest przykład najbliższych – sportu
nie da się wypromować jak produktu, musimy dbać, by przeciętny Kowalski miał stały z nim
kontakt.
18
Sport powszechny to cenny
zasób społeczności
To lokalnie powinniśmy wyznaczać jego cele.
Powinien stać się on integralną częścią polityki społecznej (bo ma funkcje społeczne, a nie
tylko czysto sportowe). Lokalnie powinniśmy dbać o wsparcie dla boisk, trenerów oraz dla
klubów, bo dzięki temu możemy podnosić jakość życia mieszkańców.
Sport nie służy tylko samemu sportowi – jest skutecznym narzędziem zmiany
* Przykład ze Śląskiego Orlika
19
By mógł nam służyć musimy zadbać o:
• Jego dostępność dla wszystkich grup społecznych (to prosta droga do
budowania szerokiego frontu poparcia i przepracowania złego wizerunku)
• Wyszkolenia trenerów i animatorów, by umieli działać na rzecz całej
społeczności (tylko wtedy zrealizuje się postulat dostępności)
• Nadanie prestiżu dla pracy ludzi sportu i działalności klubów
• Tworzenie strategii i planów dla lokalnego sportu i sportowej
infrastruktury
• WYKORZYSTANIE POTENCJAŁU TEGO CO JUŻ W SPORCIE MAMY (ORLIKI!)
20
PROJEKT SPOŁECZNY 2012
JEST INICJATYWĄ INSTYTUTU SOCJOLOGII UW
FINANSOWANĄ ZE ŚRODKÓW
CEE TRUST FOR CENTRAL AND EASTERN EUROPE
KOORDYNATORKĄ JEST
PROFESOR ANNA GIZA
KONTAKT: [email protected]
[email protected]
21