Transcript Jakość europejskiego wychowania fizycznego

Jerzy Pośpiech
Sport powszechny
i kwalifikowany w polskiej szkole
– status, organizacja , europejskie doświadczenia.
VIII Sejmik Szkolnej Kultury Fizycznej
WROCŁAW 29-30.10.2012
Dr hab. Jerzy Pośpiech profesor nadzwyczajny
-kierownik Katedry na Wydziale WF i Fizjoterapii
Politechniki Opolskiej
-dyrektor Instytutu Kultury Fizycznej
PWSZ w Raciborzu
-członek zespołu ekspertów ds. reformy programowej
Ministerstwa Edukacji Narodowej
-członek European Physical Education Association
-wiceprezes Szkolnego Związku Sportowego
ds. współpracy międzynarodowej m.in. ISF
-red.naczelny Journal of Physical Education& Health
-Social Perspective/ http://jpe-health.pwsz.raciborz.edu.pl/
W 1925 roku Georges Herbert, największy autorytet
francuskiego wychowania fizycznego we Francji,
wydał broszurę zatytułowaną „Sport kontra
wychowanie fizyczne”.
Podzielając powszechnie aprobowaną opinię
stwierdził, że sport wiążąc się zawsze z pieniędzmi
jest „brudny” i rodzi agresję.
Z tych powodów nie może być też dopuszczony
do szkół jako środek wychowawczego
oddziaływania.
Wstecz
DALSZE INFORMACJE...
50 lat później Niemcy (zarówno ze wschodu, jak i
z zachodu) zmienili nazwę przedmiotu szkolne
wychowanie fizyczne na lekcje sportu
(Sportunterricht), powierzając ich prowadzenie
nauczycielom sportu, kształconym na wydziałach
Nauk o Sporcie bądź Pedagogiki Sportu.
To samo uczynili później Szwedzi (Sport and
health) i Holendrzy (Teaching movement and
sport).
Zaś francuscy uczniowie pobierają dzisiaj lekcje
wychowania fizycznego i sportu (Physical and
sport education) u nauczycieli wychowania
fizycznego i sportu.
Czy tak bardzo zmieniła się szkoła, czy też tak
bardzo zmienił się sport?
Czy to (r)ewolucja w obszarze kulturowym
nazywanym u nas szkolną kulturą fizyczną?
Czy polski model sportu w szkole spełnia standardy
zdefiniowane przez Unię Europejską ?
Odpowiedź na tak postawione pytania należy rozpocząć od
zdefiniowania terminu „sport”.
Jak rozumieć terminy użyte w tytule wystąpienia:
Sport powszechny
Sport kwalifikowany
Socjologiczny fenomen XX wieku „sportyfication of the society” - spowodował
wewnętrzne zróżnicowanie sportu,
charakteryzujące się dwoma jego
przeciwstawnymi tendencjami:
-„sportyfikacją sportu”
-„desportyzacją sportu”
„Sportyfikacja” podkreśla silny trend do maksymalizacji
osiągnięć (wyników) sportowych, zainicjowany przez
„zimną wojnę” i konfrontację dwóch systemów
politycznych; po upadku komunizmu podtrzymywany
przez komercjalizację i „mediatyzację” sportu.
„Desportyzacja” – to upowszechnienie „sportu dla
każdego”, które obniżyło progi wymagań uczestnictwa w
sporcie. Przyjemność, zabawa, bycie w grupie, zdrowie,
samorealizacja, sprawność, radość, przygoda, dobry
wygląd, to powody dla których ludzie uprawiają sport.
Jednorodny dotychczas sport przekształcił się w odrębne
podsystemy kultury ruchu.
1. Sport elit
2. Sport klubowy
3. Sport rekreacyjny
4. Fitness sport
5. Sport przygodowy
6. Sport radosny
7. Sport kosmetyczny (B.Crum,1993)
Każdy z nich posiada wewnętrzne regulaminy,
sieć sklepów i agencji, oferujących
specjalistyczny sprzęt i usługi.
Sport powszechny- dostępny dla każdego
dzięki „desportyzacji sportu”(inclusion).
Sport kwalifikowany- dla uzdolnionych ruchowo z silną
motywacją do maksymalizacji wyników uzyskiwanych drogą
ciągłej eliminacji (exclusion).
„Sportyfikacja sportu”
Funkcje szkoły:
egalitarna : szkoły masowe-sport powszechny
elitarna: szkoły sportowe- sport kwalifikowany
Szkoły sportowe-szkoły muzyczne-licea plastyczne
Kryteria oceny pracy szkół i nauczycieli muszą być
kompatybilne z funkcjami szkół.
Regulacje unijne
Traktat Lizboński:
Aktywność fizyczna
Sport
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
Bruksela, dnia 11.7.2007 r.
COM(2007) 391 wersja ostateczna
BIAŁA KSIĘGA NA TEMAT SPORTU
Sport oznacza wszelkie formy aktywności fizycznej, które
poprzez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane, stawiają
sobie za cel wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej
i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie
wyników sportowych na wszelkich poziomach.
Sport pobudza istotne wartości, takie jak :
-duch zespołowy, solidarność, tolerancja oraz
zasada fair play
- przyczyniając się do indywidualnego rozwoju i
samorealizacji.
-Propaguje aktywny udział obywateli
europejskich w życiu społecznym i przez to
pomaga rozwinąć aktywną postawę
obywatelską.
Sport napotyka również na nowe zagrożenia i
wyzwania, które pojawiły się w społeczeństwie
europejskim, takie :
-jak naciski komercyjne,
-wykorzystywanie młodych zawodników,
- doping,
- rasizm,
- korupcja
- pranie brudnych pieniędzy.
Ustawa o sporcie Dz.U. z 2010 nr 127 poz. 857
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. Ustawa określa zasady uprawiania i organizowania
sportu.
Art. 2. 1. Sportem są wszelkie formy aktywności fizycznej, które
przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na
wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i
psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie
wyników sportowych na wszelkich poziomach.
2. Sport wraz z wychowaniem fizycznym i rehabilitacją
ruchową składają się na kulturę fizyczną.
Art. 4. 1. Szczególnym rodzajem klubu sportowego jest
uczniowski klub sportowy.
2. Uczniowski klub sportowy działa na zasadach przewidzianych
w przepisach ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. — Prawo o
stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855, z 2003 r.
Nr 96, poz. 874, z 2004 r. Nr 102, poz. 1055 oraz z 2007 r. Nr
112, poz. 766), z wyłączeniem przepisów dotyczących
rejestracji.
3. Członkami uczniowskiego klubu sportowego mogą być w
szczególności uczniowie, rodzice i nauczyciele.
4. Uczniowski klub sportowy podlega wpisowi do ewidencji
prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na
siedzibę klubu. Wpisu do ewidencji dokonuje się na podstawie
wniosku. Wpis i odmowa wpisu do ewidencji następuje w
drodze decyzji.
W zreformowanej podstawie programowej „sport „
jest treścią dwóch bloków tematycznych oraz jedną
z czterech form zajęć do wyboru przez uczniów
(fakultatywnych)
I ETAP
III ETAP
IV ETAP
2 GODZ.
LEKCYJNE
2 GODZ.
LEKCYJNE
1 GODZ. LEKC.
2 GODZ.
FAKULT.
2 GODZ.
FAKULT.
2 GODZ.
FAKULT.
diagnoza
sprawności
fizycznej
diagnoza
sprawności fiz.
i rozwoju fiz.
diagnoza spraw.
i aktywności fiz.
oraz rozwoju fiz.
diagnoza
sprawności
i aktywności fiz.
trening
zdrowotny
trening
zdrowotny
trening
zdrowotny
trening
zdrowotny
sporty całego
życia
i wypoczynku
sporty całego
życia
i wypoczynku
sporty całego
życia
i wypoczynku
sporty całego
życia
bezpieczeństwa i
higieny osobistej
bezpieczna
aktywność fiz. i
higiena osobista
sport
bezpieczna
aktywność fiz. i
higiena osobista
3 GODZ.
LEKCYJNE
6 lat
Wymagania szczegółowe
w zakresie:
II ETAP
taniec
sport
taniec
edukacja
i wypoczynku
bezpieczna
i aktywność
wypoczynku
fiz. i
higiena
osobista
sport
i wypoczynku
higieny
osobistej
aedukacja
i wypocz
zdrowotna
18 lat
Nowa podstawa programowa
Co nowego w sprawie obligatoryjności WF?
I ETAP
3 GODZ.
LEKCYJNE
Różne oferty
dla różnych uczniów:
6 lat
4-5.12.08r.
Tomasz Frołowicz
II ETAP
III ETAP
IV ETAP
2 GODZ.
LEKCYJNE
2 GODZ.
LEKCYJNE
1 GODZ. LEKC.
2 GODZ.
FAKULT.
2 GODZ.
FAKULT.
2 GODZ.
FAKULT.
profil sportowy
profil sportowy
profil sportowy
Profil
sprawnościowozdrowotny
Profil
sprawnościowozdrowotny
Profil
sprawnościowozdrowotny
profil taneczny
profil taneczny
profil taneczny
aktywna
turystyka
aktywna
turystyka
aktywna
turystyka
18 lat
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ
z dnia 9 sierpnia 2011 r. w sprawie dopuszczalnych form realizacji obowiązkowych zajęć
wychowania fizycznego
Na podstawie art. 13a ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z
2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm. 2) ) zarządza się, co następuje:
§ 1. 1. Obowiązkowe zajęcia wychowania fizycznego dla uczniów klas IV—VI szkół
podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych są realizowane w formie:
1) zajęć klasowo-lekcyjnych;
2) zajęć do wyboru przez uczniów:
- zajęć sportowych,
-zajęć sprawnościowo-zdrowotnych,
-zajęć tanecznych,
-aktywnej turystyki.
Statut International Schoool Sport Federation
określa tożsamość sportu szkolnego jako wszelką
aktywność organizowaną i akceptowaną przez
władze szkolne, służącą:
fizycznemu,
intelektualnemu,
moralnemu,
społecznemu
i kulturalnemu rozwojowi wszystkich
uczniów.
Stegeman, Janssens wyróżniają cele :
swoiste (sport-related goals) -sport jako cel.
cele pozasportowe (goals beyond sport)- sport jako
środek . (Stegeman, Janssens 2004, (Steenbergen,
Tamboer 1998). ).
Pozasportowe cele uczestnictwa w sporcie:
kształtowanie charakteru,
rozwój moralny,
obywatelski,
uzasadniają konieczność włączenia sportu do
programów działalności placówek edukacyjnych
(Stevenson 1975).
Sport w szkole może być środkiem kształtowania
tzw. umiejętności życiowych m.in.:
-działanie pod presją,
-rozwiązywanie problemów,
-sprostanie terminom i wyzwaniom,
-wytyczanie celów,
- komunikowanie się,
-radzenie sobie zarówno w sytuacji zwycięstwa
jak i porażki,
-praca w grupie oraz wewnątrz systemu i czerpanie
z tego zysku (Danish i Nellen ,1997) .
Organizatorzy sportu szkolnego muszą stale
pamiętać zarówno o edukacyjnych wartościach
sportu jak również jego możliwych negatywnych
wpływach.
Z badań wynika, że ludzie (szczególnie mężczyźni),
którzy uprawiają sport na najwyższym poziomie
mniejszą wagę przykładają do zasady „fair play”
(Shields i Bredemeier, 1995).
Aksjologiczne rozterki- faul taktyczny
a zasada fair play
-trener czy nauczyciel?!
Ludzie aktywni fizycznie mają lepsze nawyki
żywieniowe niż ci nieaktywni. Jednak problem jest
bardziej złożony jeżeli chodzi o palenie papierosów,
spożywanie alkoholu i stosunek do narkotyków.
Twierdzenie, że sport może korzystnie wpływać na
inne nawyki związane ze stylem życia musi być
rozważane z ostrożnym optymizmem.” (Vuori
1995)
Sport jako środek przeciwdziałania narastającej
agresji wśród młodych ludzi.
Krytycy sportu skupiają się na często
towarzyszącym mu zjawisku agresji.
Obrońcy przekonują z kolei, że kontrolowana
agresja w sporcie powoduje jej społecznie
akceptowalne „ujście”.
Teoria społecznego uczenia się zakłada, że
agresja, jest wyuczonym wzorem reakcji
(Coakley, 2002).
Dzieci i młodzież mogą nauczyć się uwalniać
negatywne uczucia i napięcia w sposób konstruktywny i
skorzystać z pozytywnych skutków uprawiania sportu.
Mogą pozbyć się niepewności i nabrać więcej odwagi,
by radzić sobie z codziennymi sytuacjami życiowymi,
ponieważ małe sukcesy w sporcie zwiększają
poczucie własnej wartości.
Poza funkcją egalitarną ,np. stwarzanie
wszystkim uczniom szans w dostępie do edukacji,
od szkoły oczekuje się również pełnienia funkcji
elitarnejkształcenia uczniów wybitnie utalentowanych.
. Kształcenie młodzieży uzdolnionej sportowo
(najczęściej uczniów w wieku 12-18 lat oraz
studentów) w wielu państwach UE zostało uznane
za ważne zadanie szkoły i państwa, realizowane
przez agendy rządowe we współpracy ze
związkami sportowymi.
Instytucjonalne łączenie treningu sportowego z nauką szkolną
i studiami w szkołach mistrzostwa sportowego uznano w wielu
krajach za najlepszy sposób rozwiązania problemów
sportowców po zakończeniu kariery zawodniczej.
DZIENNIK USTAW
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Warszawa, dnia 16 października 2012 r.
poz. 1129
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1)
z dnia 15 października 2012 r.
w sprawie warunków tworzenia, organizacji oraz działania oddziałów sportowych,
szkół sportowych oraz szkół mistrzostwa sportowego
§ 1. 1. Oddziały sportowe mogą być tworzone w szkołach podstawowych, gimnazjach i
szkołach ponadgimnazjalnych dla młodzieży.
2. Szkoła, w której jest prowadzone szkolenie sportowe w jednym lub kilku sportach, w
co najmniej dwóch oddziałach sportowych, liczących co najmniej 15 uczniów w
oddziale, w co najmniej trzech kolejnych klasach szkoły danego typu, jest szkołą
sportową.
§ 10. Uczniów niekwalifikujących się do dalszego szkolenia sportowego, na
podstawie opinii trenera lub instruktora prowadzącego zajęcia sportowe i
opinii lekarza, przenosi się od nowego roku szkolnego lub nowego
semestru do oddziału działającego na zasadach ogólnych.
§ 11. 1. Zadaniem oddziału sportowego, szkoły sportowej oraz szkoły
mistrzostwa sportowego jest stworzenie uczniom optymalnych warunków,
umożliwiających godzenie zajęć sportowych z innymi zajęciami
edukacyjnymi, w szczególności przez:
1)
opracowanie tygodniowego planu zajęć tak, aby rozkład innych zajęć edukacyjnych był
dostosowany do rozkładu zajęć sportowych;
2) dążenie do maksymalnego opanowania i utrwalenia przez uczniów wiadomości, objętych
programem nauczania, na zajęciach edukacyjnych
;
3) umożliwienie uczniom osiągającym bardzo dobre wyniki sportowe i uczestniczącym w
zawodach ogólnopolskich lub międzynarodowych realizowania indywidualnego programu lub
toku nauki, na podstawie przepisów w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na
indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku
nauki;
4) organizowanie ferii letnich i zimowych w ciągu całego roku szkolnego, z dostosowaniem ich
terminów do terminów zawodów sportowych, przy zachowaniu liczby dni wolnych od zajęć
dydaktyczno-wychowawczych, określonych w przepisach w sprawie organizacji roku
szkolnego.
Wnioski:
1. Nowa podstawa programowa i znowelizowane zarządzenie
o dopuszczalnych formach realizacji zajęć wychowania
fizycznego stwarzają prawne i programowe warunki dla
.
upowszechnienia
sportu w szkole.
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15
października 2012 r. w sprawie warunków tworzenia
organizacji oraz działania oddziałów sportowych, szkół
sportowych oraz szkół mistrzostwa sportowego tworzy
warunki dla rozwoju sportu kwalifikowanego w szkołach.
3. Szkolny Związek Sportowy jest, a w najbliższej
przyszłości w szerszym zakresie niż
dotychczas, powinien być strategicznym
partnerem szkoły i placówek oświatowowychowawczych w zakresie upowszechnienia
sportu powszechnego.
4. Polskie Związki Sportowe powinny być
partnerem szkół mistrzostwa sportowego w
przygotowaniu uczniów uzdolnionych
ruchowo do współzawodnictwa na poziomie
olimpijskim
Dziękuję za uwagę