Transcript finanse cz.2

Finanse publiczne
a makroekonomia
FINANSE PUBLICZNE
Dlaczego są ważne
D= K+ I +G +(Ex- Im)
-G to ok.45 % PKB (w niektórych krajach ponad 50 %)
-rządy przez wydatki publiczne są ważnym aktorem na
rynkach finansowych
- Tylko Państwo posługuje się władzą(przymusem) w
ściąGaniu podatków i innych opłat
podstawowe bilanse
• Bilans oszczędności kapitałowych (bilans
kapitalowy)
• Bilans fiskalny (deficyt/nadwyżka)
• Bilans obrotów bieżących (current
account);podstawowa częśc tego bilansu to
bilans obrotów handlowych
Równowaga w gospodarce:
3 bilanse
(G-T) + (I- Op) + (Ex-Im) = 0
G-T : wydatki rządu- dochody (podatki), bilans
rządu
(I- Op) : Inwestycje - oszczędności prywatne,
bilans sektora prywatnego
(rachunek obrotów biezących,w tym Ex- Im):
export- import= bilans handlowy
Jeśli dwa bilanse są ujemne to trzeci musi być
dodatni
Gospodarka,
gospodarka zamknięta(teoretyczny)
• X wierzytelności + Y zobowiazań =0
• W gospodarce z 1 sektorem ,zamkniętej, bilans ogólny
trzech sektorów =O.
• Eksport, import-nie ma
• Sektor prywatny-tylko krajowy
• Bilans sektora prywatnego = Bilans sektora publicznego
• Prywatne aktywa netto (+) równoważą dług publiczny(-)
• Jeśli prywatne aktywa netto (-) to musi być nadwyżka
sektora publicznego (+)
• Wydatki rządu (G) pochodzą tylko z sektora prywatnego
• To co weźmie rząd uszczupla sektor prywatny (inwestycje)
Wyrównywanie bilansów
• Deficyt budżetowy może być wyrównany
oszczędnościami krajowymi (sektor prywatny) lub
zagranicznymi (sektor zagraniczny prywatny i/lub
publiczny)
• Sektor prywatny może emitować prywatne IOU
(obligacje, dług)
• Sektor publiczny żeby zrównoważyć deficyt
emituje obligacje (dla krajowego sektora
prywatnego lub dla zagranicy)
• Jeśli przynajmniej jeden sektor ma nadwyżkę to
przynajmniej jeden inny musi mieć deficyt
Gospodarka otwarta:3 sektory
•
•
•
•
•
•
•
•
Sektor prywatny (A) Oszczędności - Inwestycje
Sektor publiczny (B) Wydatki - podatki
Reszta świata ,zagranica (C) Export - Import
Warianty:
1/A (-) + B (-) = C (++) Polska, USA
2/A (+) + B(-) = C (+) Japonia, Niemcy
3/A(--) + B(+) = C (-)
Islandia ,przed kryzysem
Reszta świata (dług zagraniczny lub należności finansowe) może
równoważyć sektory w kraju
• Dany sektor może nie być zrównoważony ale bilansuje się cała
gospodarka
• Bilans A + Bilans B + Bilans C=0
• Przypadek niezbilansowania: bankructwo państwa
Różnice w bilansie fiskalnym i
rachunku bieżącym w krajach euro
•
•
•
•
•
•
(O-I ) + ( W- P) + (bilans obrotów bieżących) =0
Jeśli (bilans obrotów bieżących ) jest bliski zera, to
(0-I) = (W- P)
Oszczędności – inwestycje = Wydatki – podatki
--------------------------------------------------------Jeśli powyżej brak równości to musi wyrównać
równowagę bilansową całosci ostatni człon (Ex-Imp)
• Oraz ewentualnie inne obroty biezące w ciągu roku
• Stąd duże znaczenie dla równowagi ma kurs waluty
Aktywa realne a finansowe
• Nadwyżka danego sektora (+) może
występować jako nadwyżka finansowa albo
być obracana (przez zakup, inwestycje) w
aktywa realne
• Z kolei wyrównanie aktualnego deficytu przez
sektor który ma aktywa mające wartość
finansową netto (+) może być dokonane przez
sprzedaż posiadanych aktywów realnych (np.
prywatyzacja majątku przez rząd )
Ostatni bilans to rachunek obrotów
bieżących (finansowy)-current
account (CA)
Bilans towarowy Ex-Im) to głowna
ale tylko część CA
Finanse publiczne w państwie
Organizacja władz panstwa
Panstwa jednolite
• Wladza
centralna(sektor
rządowy, central
gevernment)
• Władze
samorządowe
Państwa federalne
• Rząd
• Stany, kraje, landy
• Wladze samorządowe
SKARB PAŃSTWA-DWIE TWARZE
PAŃSTWO-WŁADZA
• IMPERIUM
• PAŃSTWO POSŁUGUJE SIĘ
PRZYMUSEM
PAŃSTWO-WŁAŚCICIEL
CYWILNO-PRAWNY
• DOMINIUM,
• PAŃSTWO-STRONA UMÓW
Organizacja władz panstwa
Panstwa jednolite
• Wladza centralna
(sektor rządowy
,central
gevernment)
» Władze
samorz
ądowe
Państwa federalne
• Rząd
• Stany, kraje, landy
• Wladze samorządowe
wydatki rządu to nie całość
wydatków sektora publicznego
Poza budżetem
te podmioty maja osobowośc prawną i ich bilans nie
wchodzi do budżetu
• FUS > ZUS
• PFRON
• KRUS
• Agencja Mienia Wojskowego
• Agencja Finansowania Dróg, etc
• Fundusz Rezerwy Demograficznej
• W SUMIE W 2010 R. BYŁO 26 FUNDUSZY
CELOWYCH
Tylko część dóbr
społecznych jest
finansowana przez
państwo
FUNKCJE PAŃSTWA
FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA
1.Kształtowanie innego podziału dochodów
(argument sprawiedliwości)
2.Redystrybucja dóbr publicznych (argument
efektywności)
3.Realizacja politycznych kryteriów podziału
4.Redystrybucja jako narzędzie polityki
gospodarczej (np.ulgi podatkowe dla danej
działalności)
FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA GENERUJE KONFLIKT;
efektywność –równość)
• Redystrybucja to przenoszenie (transfer)
dochodów od jednych do drugich
• Funkcja społeczna –solidarność
• Angażuje emocje, interesy –i polityków
Kryteria redystrybucji
• Utrzymanie „twardego” aparatu państwowego
(inwestycje zbrojeniowe, opłacanie aparatu
państwowego np.podatkowego)
• Zwiększanie konkurencyjności gospodarki
• efektywnośc nakladów inwestycyjnych, wzrost
majątku kraju
• Utrzymanie równowagi społecznej
• Moralność, solidarność społeczeństwa)
• Względy kulturowe i ideologiczne
FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH
FUNKCJA ALOKACYJNA
• Za pomocą finansów publicznych następuje alokacja zasobów w
gospodarce- jest to realokacja (wtórny podział dochodu narodowego)
ponieważ w rezultacie podział jest inny, niż ukształtował się pierwotnie na
rynku
• REALOKACJA JEST WYNIKIEM DECYZJI POLITYCZNEJ (PARLAMENTU-EKIPY
RZĄDZĄCEJ) ALE JEST UZASADNIANA NIESPRAWNOŚCIAMI RYNKU:
• 1.nadmierne zróżnicowanie dochodów członków społeczności prowadzące
do naruszania podstawowego standardu
• 2.efekty uboczne (zewnętrzne), np. .konieczność regulowania kosztów
ochrony środowiska
• 3.niechęć gospodarki prywatnej do inwestycji służących wszystkim
• 4.istnienie dóbr publicznych i konieczność ich finansowania
• 5.argument ochrony przed „złym wyborem” na rynku (opodatkowanie
używek, zabezpieczenie na starość)
Funkcja alokacyjna-uzasadnienie
• Kapitał prywatny nie sfinansuje niektórych
potrzeb –bo mu się nie opłaca
• Rząd może mieć perspektywę strategiczną –
dłuższą niż rachunek prywatnego
przedsiębiorcy
• Presja elektoratu (grup nacisku)
• ambicje polityków
FUNKCJA STABILIZACYJNA
•
•
•
•
•
•
•
•
•
-stabilizacja koniunktury- „wygładzanie” cyklu koniunkturalnego
a/ w czasie boomu tworzenie nadwyżki budżetowej
oraz progresja podatkowa (hamuje konsumpcję i inwestycje)
b/ w czasie depresji i kryzysu ożywianie koniunktury przez
wydatki publiczne
oraz zmniejszanie progresji ,co stymuluje konsumpcję i
inwestycje.
Stabilizacyjnie mogą działać zasiłki dla bezrobotnych:
zwiększane w depresji i zmniejszane w czasie boomu
Stabilizacyjna funkcja finansów publicznych może przejawiać się
zarówno odnośnie dochodów jak i wydatków.
skłonność do oszczędzania ≠ skłonność do inwestowania
-stosunek dochodów do wydatków (saldo budżetu) wymaga
stabilizacji